Dz.U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1016
USTAWA
z dnia 18 grudnia 1998 r.
o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu
Mając na względzie:
- zachowanie pamięci o ogromie ofiar, strat i szkód poniesionych przez
Naród Polski w latach II wojny światowej i po jej zakończeniu,
- patriotyczne tradycje zmagań Narodu Polskiego z okupantami, nazizmem i
komunizmem,
- czyny obywateli dokonywane na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i
w obronie wolności oraz godności ludzkiej,
- obowiązek ścigania zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i zbrodni
wojennych,
- a także powinność zadośćuczynienia przez nasze państwo wszystkim
pokrzywdzonym przez państwo łamiące prawa człowieka,
jako wyraz naszego przekonania, że żadne bezprawne działania państwa
przeciwko obywatelom nie mogą być chronione tajemnicą ani nie mogą ulec
zapomnieniu - stanowi się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa reguluje:
1) ewidencjonowanie, gromadzenie, udostępnianie, zarządzanie i korzystanie z
dokumentów organów bezpieczeństwa państwa wytworzonych oraz gromadzonych od
dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1989 r., a także organów
bezpieczeństwa Trzeciej Rzeszy Niemieckiej i Związku Socjalistycznych
Republik Radzieckich, dotyczących:
a) popełnionych na osobach narodowości polskiej lub obywatelach polskich
innych narodowości w okresie od dnia 1 września 1939 r. do dnia 31
grudnia 1989 r.:
- zbrodni nazistowskich,
- zbrodni komunistycznych,
- innych przestępstw stanowiących zbrodnie przeciwko pokojowi,
ludzkości lub zbrodnie wojenne,
b) innych represji z motywów politycznych, jakich dopuścili się
funkcjonariusze polskich organów ścigania lub wymiaru sprawiedliwości
albo osoby działające na ich zlecenie, a ujawnionych w treści orzeczeń
zapadłych na podstawie ustawy z dnia 21 lutego 1991 r. o uznaniu za
nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na
rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149,
z 1993 r. Nr 36, poz. 159, z 1995 r. Nr 28, poz. 143 i z 1998 r. Nr 97,
poz. 604),
c) działalności organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5,
2) tryb postępowania w zakresie ścigania przestępstw określonych w pkt 1
lit. a,
3) ochronę danych osobowych osób pokrzywdzonych,
4) prowadzenie działań w zakresie edukacji publicznej.
Art. 2.
1. Zbrodniami komunistycznymi, w rozumieniu ustawy, są czyny popełnione
przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego w okresie od dnia 17 września
1939 r. do dnia 31 grudnia 1989 r. polegające na stosowaniu represji lub
innych form naruszania praw człowieka wobec jednostek lub grup ludności
bądź w związku z ich stosowaniem, stanowiące przestępstwa według polskiej
ustawy karnej obowiązującej w czasie ich popełnienia.
2. Funkcjonariuszem państwa komunistycznego, w rozumieniu ustawy, jest
funkcjonariusz publiczny, a także osoba, która podlegała ochronie równej
ochronie funkcjonariusza publicznego, w szczególności funkcjonariusz
państwowy oraz osoba pełniąca funkcję kierowniczą w organie statutowym
partii komunistycznych.
Art. 3.
Zbrodniami przeciwko ludzkości są w szczególności zbrodnie ludobójstwa w
rozumieniu Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa
przyjętej w dniu 9 grudnia 1948 r. (Dz.U. z 1952 r. Nr 2, poz. 9 i 10, Nr 31,
poz. 213 i z 1998 r. Nr 33, poz. 177), a także czyny zabronione pod groźbą
kary przez polską ustawę karną popełnione w czasie jej obowiązywania,
stanowiące inne poważne prześladowanie z powodu przynależności osób
prześladowanych do określonej grupy narodowościowej, politycznej, społecznej,
rasowej lub religijnej, jeśli były dokonywane przez funkcjonariuszy
publicznych albo przez nich inspirowane lub tolerowane.
Art. 4.
1. Bieg terminu przedawnienia zbrodni komunistycznych, w rozumieniu art. 2,
nie będących zbrodniami wojennymi lub zbrodniami przeciwko ludzkości,
rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 1990 r. Przepisu art. 4 § 1 Kodeksu
karnego nie stosuje się.
2. Zbrodnie wymienione w art. 1 w pkt 1 lit. a, popełnione na innych osobach
niż obywatele polscy, są przedmiotem działania organów powołanych przez
ustawę, jeżeli zostały popełnione na terytorium Państwa Polskiego.
3. W stosunku do sprawców zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości lub
zbrodni komunistycznych, nie stosuje się wydanych przed dniem 7 grudnia
1989 r. przepisów ustaw i dekretów, które przewidują amnestię lub abolicję.
Art. 5.
1. Organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są:
1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia
Narodowego,
2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego,
3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego,
4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3,
5) jednostki organizacyjne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich,
powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w
wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,
6) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza,
7) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki,
8) Informacja Wojska Polskiego, Zarząd Informacji Naczelnego Dowództwa
Wojska Polskiego, Kierownictwo Informacji Wojska Polskiego, Główny
Zarząd Informacji Wojska Polskiego oraz jednostki podległe tym organom,
9) Wojskowa Służba Wewnętrzna,
10) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,
11) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze
lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach
wojskowych.
2. Organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są także jednostki
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w
chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa oraz te jednostki, które były
ich poprzedniczkami.
3. Do organów bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, należą także
organy i instytucje cywilne i wojskowe państw obcych o zadaniach podobnych
do zadań organów, o których mowa w ust. 1.
Art. 6.
1. Pokrzywdzonym, w rozumieniu ustawy, jest osoba, o której organy
bezpieczeństwa państwa zbierały informacje na podstawie celowo gromadzonych
danych, w tym w sposób tajny.
2. W razie śmierci pokrzywdzonego jego uprawnienia wynikające z ustawy
przysługują osobie mu najbliższej w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu
karnego. Przepisu tego nie stosuje się w razie istnienia dowodu, że byłoby
to sprzeczne z wolą pokrzywdzonego.
3. Pokrzywdzonym nie jest osoba, która została następnie funkcjonariuszem,
pracownikiem lub współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa.
Art. 7.
Dokumentem, w rozumieniu ustawy, jest każdy przedmiot lub zapis na
komputerowym nośniku informacji, o których mowa w art. 115 § 14 Kodeksu
karnego.
Rozdział 2
Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu i jego organy
Art. 8.
1. W celu realizacji zadań określonych w art. 1 tworzy się Instytut
Pamięci Narodowej - Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,
zwany dalej "Instytutem Pamięci".
2. Instytut Pamięci jest finansowany z budżetu państwa, w którym stanowi
odrębną część.
3. Organizację Instytutu Pamięci określa statut, który przyjmuje Kolegium
Instytutu Pamięci na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci.
Art. 9.
1. Instytutem Pamięci kieruje Prezes Instytutu Pamięci.
2. Prezes Instytutu Pamięci w sprawowaniu swego urzędu jest niezależny od
organów administracji państwowej.
Art. 10.
1. Prezesa Instytutu Pamięci powołuje i odwołuje Sejm Rzeczypospolitej
Polskiej, za zgodą Senatu, na wniosek Kolegium Instytutu Pamięci, które
zgłasza kandydata spoza swego grona.
2. Kadencja Prezesa Instytutu Pamięci trwa 7 lat, licząc od dnia złożenia
ślubowania. Po upływie kadencji pełni on obowiązki do czasu objęcia
stanowiska przez nowego Prezesa Instytutu Pamięci.
3. W okresie 3 miesięcy przed upływem kadencji Prezesa Instytutu Pamięci
przewodniczący Kolegium Instytutu Pamięci ogłasza publiczny konkurs na to
stanowisko według zasad i w trybie określonych przez Kolegium Instytutu
Pamięci. W wypadku innej przyczyny opróżnienia stanowiska Prezesa Instytutu
Pamięci, termin zgłaszania się kandydatów do konkursu na to stanowisko
wynosi 30 dni od dnia ogłoszenia konkursu. Przesłuchania kandydatów na
stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci mają charakter publiczny.
4. Ta sama osoba nie może być Prezesem Instytutu Pamięci więcej niż przez
dwie kolejne kadencje.
Art. 11.
1. Na stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci może być powołany obywatel polski
wyróżniający się wysokim walorami moralnymi oraz wiedzą przydatną w pracach
Instytutu Pamięci.
2. Na stanowisko Prezesa Instytutu Pamięci nie może być powołana osoba,
która pełniła służbę, pracowała lub była współpracownikiem organów
bezpieczeństwa państwa wymienionych w art. 5, ani też sędzia, który
orzekając uchybił godności urzędu sprzeniewierzając się niezawisłości
sędziowskiej.
3. Prezes Instytutu Pamięci nie może należeć do partii politycznej, związku
zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z
godnością jego urzędu.
4. Prezes Instytutu Pamięci nie może wykonywać innych zajęć zawodowych, z
wyjątkiem zajmowania stanowiska profesora szkoły wyższej.
5. Stanowiska Prezesa Instytutu Pamięci nie można łączyć z mandatem posła
albo senatora.
6. Warunki, o których mowa w ust. 1, 2, 3 i 5, powinni spełniać również
prokuratorzy i pracownicy Instytutu Pamięci, a także członkowie Kolegium
Instytutu Pamięci.
Art. 12.
Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Prezes Instytutu Pamięci
składa przed Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej następujące ślubowanie:
"Ślubuję uroczyście na powierzonym mi stanowisku Prezesa Instytutu
Pamięci Narodowej służyć wiernie Narodowi Polskiemu, stać na straży
prawa i strzec praworządności, obowiązki mojego urzędu wypełniać
sumiennie, a w postępowaniu kierować się zasadami godności i
uczciwości."
Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".
Art. 13.
Kolegium Instytutu Pamięci wnioskuje o odwołanie Prezesa Instytutu Pamięci
większością głosów, jeśli:
1) zrzekł się stanowiska,
2) z powodu choroby, ułomności lub upadku sił, stał się trwale niezdolny
do pełnienia obowiązków Prezesa Instytutu Pamięci,
3) został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne
ścigane z urzędu,
4) sprzeniewierzył się celom ustawy.
Art. 14.
Prezes Instytutu Pamięci nie może być, bez uprzedniej zgody Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani
pozbawiony wolności. Prezes Instytutu Pamięci nie może być zatrzymany lub
aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli
jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku
postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu,
który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
Art. 15.
1. W Instytucie Pamięci tworzy się Kolegium Instytutu Pamięci, którego
członków wybiera Sejm spoza swego grona na trwającą 9 lat kadencję spośród
obywateli polskich wyróżniających się wysokimi walorami moralnymi oraz
wiedzą przydatną w pracach Instytutu Pamięci.
2. W skład Kolegium Instytutu Pamięci wchodzi 9 członków.
3. Członkostwo w Kolegium Instytutu Pamięci ustaje wskutek:
1) śmierci,
2) rezygnacji,
3) skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z urzędu,
4) odwołania przez Kolegium Instytutu Pamięci większością 2/3 głosów
ustawowego składu kolegium z powodu długotrwałej choroby, ułomności lub
upadku sił powodujących trwałą niezdolność do pełnienia obowiązków albo
z powodu sprzeniewierzenia się celom ustawy.
4. Kolegium Instytutu Pamięci wybiera ze swojego składu przewodniczącego
Kolegium i jego zastępcę na okres roku.
5. Po ustaniu członkostwa, Kolegium Instytutu Pamięci dokonuje wyboru nowego
członka na okres do zakończenia kadencji Kolegium.
6. Za wykonywanie zadań członkowie Kolegium otrzymują diety w wysokości
określonej przez Prezesa Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, a także
zwrot kosztów według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych na
obszarze kraju.
Art. 16.
1. Prezes Instytutu Pamięci wykonuje swoje funkcje przy pomocy jednostek
organizacyjnych Instytutu Pamięci wymienionych w art. 18.
2. Prezes Instytutu Pamięci może powołać nie więcej niż trzech swoich
zastępców.
Art. 17.
1. W celu wykonywania zadań Instytutu Pamięci w miejscowościach będących
siedzibami sądów apelacyjnych tworzy się oddziały Instytutu Pamięci, zwane
dalej "oddziałami", zaś w innych miastach mogą być utworzone delegatury
Instytutu Pamięci, zwane dalej "delegaturami".
2. Oddziałem Instytutu Pamięci kieruje dyrektor oddziału, a delegaturą
Instytutu Pamięci naczelnik delegatury. Dyrektora oddziału oraz naczelnika
delegatury powołuje i odwołuje Prezes Instytutu Pamięci.
Art. 18.
1. W Instytucie Pamięci tworzy się:
1) Główną Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwaną
dalej "Główną Komisją",
2) Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów,
3) Biuro Edukacji Publicznej.
2. W oddziałach tworzy się:
1) oddziałowe komisje ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwane
dalej "oddziałowymi komisjami",
2) oddziałowe biura udostępniania i archiwizacji dokumentów,
3) oddziałowe biura edukacji publicznej.
3. W delegaturach tworzy się wydziały udostępniania i archiwizacji
dokumentów.
Art. 19.
1. Prokuratorów Głównej Komisji oraz oddziałowych komisji powołuje i
odwołuje Prokurator Generalny na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci.
2. Jednostkami organizacyjnymi, wymienionymi w art. 18 ust. 1 pkt 2 i 3,
kierują dyrektorzy powoływani i odwoływani przez Prezesa Instytutu Pamięci.
3. Jednostkami organizacyjnymi, wymienionymi w art. 18 ust. 2 pkt 2 i 3 oraz
ust. 3, kierują naczelnicy powoływani i odwoływani przez Prezesa Instytutu
Pamięci.
4. Główną Komisją kieruje Dyrektor Głównej Komisji. Dyrektora Głównej
Komisji powołuje, spośród prokuratorów Głównej Komisji, i odwołuje Prezes
Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego zgłoszony w porozumieniu
z Prezesem Instytutu Pamięci. Dyrektor Głównej Komisji jest jednym z
zastępców Prokuratora Generalnego.
5. Oddziałową komisją kieruje naczelnik oddziałowej komisji. Naczelnika
oddziałowej komisji powołuje, spośród prokuratorów wymienionych w ust. 1, i
odwołuje Prokurator Generalny na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci.
6. Pracownik Instytutu Pamięci nie może, bez zezwolenia Prezesa Instytutu
Pamięci, podejmować innego zajęcia zawodowego.
Art. 20.
1. Pracownicy Instytutu Pamięci, także po ustaniu stosunku pracy, są
obowiązani zachować w tajemnicy wszystkie wiadomości związane z
działalnością Instytutu Pamięci powzięte w związku z zatrudnieniem w
Instytucie Pamięci.
2. Prezes Instytutu Pamięci określa rodzaje wiadomości oraz kategorie
pracowników, którzy mogą je ujawnić ze względu na ich stanowisko służbowe.
Art. 21.
Prezes Instytutu Pamięci oraz członkowie Kolegium Instytutu Pamięci są
obowiązani, także po upływie kadencji albo ustaniu członkostwa, do zachowania
w tajemnicy wiadomości, do których mieli dostęp w związku z wykonywaną
funkcją. Nie dotyczy to faktów powszechnie znanych.
Art. 22.
Prezes Instytutu Pamięci może, w szczególnie uzasadnionych wypadkach,
zezwolić na ujawnienie wiadomości stanowiącej tajemnicę państwową lub
służbową oraz na udostępnienie dokumentów lub materiałów objętych tajemnicą
państwową, określonej osobie lub instytucji, jeżeli zachowanie tajemnicy
uniemożliwiałoby wykonanie wskazanych w ustawie zadań Instytutu Pamięci.
Art. 23.
1. Prezes Instytutu Pamięci przedstawia okresowo Kolegium Instytutu Pamięci
informację o istotnych sprawach związanych z działalnością Instytutu
Pamięci.
2. Poza innymi zadaniami określonymi w ustawie Kolegium Instytutu Pamięci w
szczególności zajmuje stanowisko w następujących sprawach:
1) pełnego przejęcia do zasobów archiwalnych Instytutu Pamięci dokumentów
spraw, o których mowa w art. 1 i oceny ich kompletności ,
2) ustalania zasad archiwizacji dokumentów przy ich ocenie, porządkowaniu,
udostępnianiu, przechowywaniu i administrowaniu,
3) ustalania zasad wglądu w dokumenty oraz zasad ich publikowania,
4) ustalania priorytetów w sprawach wniosków poszczególnych osób i próśb
instytucji oraz organów władzy publicznej i innych podmiotów,
5) oceniania polityki ścigania przez Instytut Pamięci przestępstw, o
których mowa w art. 1 pkt 1 lit. a,
6) ustalania programów badawczych w zakresie opracowywania działalności
organów bezpieczeństwa państwa, a także informowania oraz edukacji
społeczeństwa.
3. Kolegium Instytutu Pamięci zatwierdza informację roczną, o której mowa w
art. 24
ust. 1.
4. Kolegium Instytutu Pamięci przyjmuje uchwały większością głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków Kolegium.
Art. 24.
1. Prezes Instytutu Pamięci składa Sejmowi i Senatowi, raz w roku,
informację o działalności Instytutu Pamięci.
2. Informacja, o której mowa w ust. 1, w części dotyczącej bezpieczeństwa
lub obronności państwa może być utajniona.
3. Informacja Prezesa Instytutu Pamięci jest podawana do wiadomości
publicznej, z wyłączeniem części, o której mowa w ust. 2.
4. Prezes Instytutu Pamięci składa raz w roku, za pośrednictwem Marszałka
Sejmu, do wyłącznej wiadomości członków sejmowej Komisji do Spraw Służb
Specjalnych, informację o sprawach określonych w art. 38.
Rozdział 3
Gromadzenie dokumentów przez Instytut Pamięci
Art. 25.
1. Nie później niż w terminie 60 dni od dnia utworzenia Instytutu Pamięci
organy, o których mowa niżej, są obowiązane przygotować do przekazania do
archiwum Instytutu Pamięci dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki
wytworzone oraz zgromadzone przez organy bezpieczeństwa państwa, organy
więziennictwa, sądy i prokuratury oraz organy bezpieczeństwa III Rzeszy
Niemieckiej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Obowiązek ten
ciąży na:
1) Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Szefie Urzędu Ochrony
Państwa - co do dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek, a
także akt funkcjonariuszy, wytworzonych lub gromadzonych w okresie do
dnia 6 maja 1990 r.,
2) Ministrze Obrony Narodowej - co do dokumentów, zbiorów danych,
rejestrów i kartotek wojskowych organów bezpieczeństwa, a także akt
funkcjonariuszy tych służb, wytworzonych lub gromadzonych w okresie do
dnia 31 grudnia 1990 r.,
3) Ministrze Sprawiedliwości - co do dokumentów, zbiorów danych,
rejestrów i kartotek wytworzonych oraz gromadzonych przez organy
więziennictwa do dnia 31 grudnia 1956 r., dokumentów, zbiorów danych,
rejestrów i kartotek wytworzonych lub gromadzonych przez wydział ochrony
Centralnego Zarządu Zakładów Karnych i podległe mu jednostki w okresie
do dnia 31 grudnia 1989 r., a także akt penitencjarnych osób
represjonowanych z motywów politycznych osadzonych w zakładach karnych,
aresztach śledczych i obozach odosobnienia,
4) prezesach sądów powszechnych i wojskowych - co do akt spraw osób
represjonowanych z motywów politycznych,
5) prokuratorach kierujących powszechnymi i wojskowymi jednostkami
organizacyjnymi prokuratury - co do akt spraw, w tym akt podręcznych
spraw, o których mowa w pkt 4,
6) dyrektorach: Archiwum Akt Nowych oraz innych archiwów państwowych - co
do akt byłej Polskiej Partii Robotniczej oraz byłej Polskiej
Zjednoczonej Partii Robotniczej dotyczących organów bezpieczeństwa
państwa, a także akt organów bezpieczeństwa państw okupacyjnych,
7) dyrektorach: Archiwum Akt Nowych oraz innych archiwów państwowych - co
do dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek, o których mowa w
pkt 1-5, a przechowywanych w tych archiwach; przekazanie ich do
Instytutu Pamięci następuje na zasadzie użyczenia.
2. Przekazanie akt, o których mowa w ust. 1 pkt 6, polega na dostarczeniu
kopii.
3. Obowiązek określony w ust. 1 pkt 1-5 dotyczy także kopii dokumentów,
zbiorów danych i kartotek, niezależnie od czasu ich sporządzenia.
4. Prezes Instytutu Pamięci może, w każdym czasie, zażądać od organów
wymienionych w ust. 1, a także od innych instytucji, dokumentów nie
przekazanych.
5. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Szef Urzędu Ochrony Państwa
oraz Minister Obrony Narodowej mogą wykonać dla potrzeb urzędu kopie akt
funkcjonariuszy pozostających w służbie, które powstały w okresach, o
których mowa odpowiednio w ust. 1 pkt 1 lub 2.
6. Prezes Instytutu Pamięci wyznacza organom określonym w ust. 1 pkt 1-7
terminy przejęcia dokumentów, zbiorów danych, rejestrów i kartotek, o
których mowa w tym przepisie.
Art. 26.
Do archiwum Instytutu Pamięci przekazuje się dokumenty wytworzone w toku
postępowania określonego w ustawie z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu
pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w
latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz.U. Nr 70, poz. 443 i z
1998 r. Nr 31, poz. 860), z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania
w danej sprawie.
Art. 27.
1. Prezes Instytutu Pamięci może, po zawiadomieniu właściwego organu
administracji rządowej lub samorządu terytorialnego albo zawodowego,
uzyskać wgląd w dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki, jeżeli
istnieje uzasadnione przypuszczenie, że zawierają one informacje z zakresu
działania Instytutu Pamięci.
2. Każdy, kto posiada dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki, o
których mowa w art. 25, jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym
fakcie Prezesa Instytutu Pamięci.
3. Każdy organ administracji rządowej, samorządu terytorialnego albo
zawodowego jest obowiązany bezzwłocznie wydać Prezesowi Instytutu Pamięci,
na jego żądanie, posiadane dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki,
o których mowa w art. 25. Obowiązek ten dotyczy także wydania kopii.
4. Prezes Instytutu Pamięci może zażądać wydania także innej dokumentacji
niż wskazana w art. 25, niezależnie od czasu jej wytworzenia lub
zgromadzenia, jeżeli jest ona niezbędna do wypełnienia zadań Instytutu
Pamięci określonych w ustawie.
5. Jeżeli dokumenty, zbiory danych, rejestry bądź kartoteki są niezbędne
organowi, o którym mowa w ust. 3, do wykonywania jego zadań ustawowych,
można poprzestać na przekazaniu Prezesowi Instytutu Pamięci ich kopii.
Art. 28.
1. Każdy, kto bez tytułu prawnego posiada dokumenty, zbiory danych, rejestry
i kartoteki zawierające informacje z zakresu działania Instytutu Pamięci,
jest obowiązany wydać je bezzwłocznie Prezesowi Instytutu Pamięci.
2. Właściciel lub osoba mająca inny tytuł prawny do posiadania dokumentów,
zbiorów danych, rejestrów bądź kartotek, o których mowa w ust. 1, jest
obowiązana do ich udostępnienia Prezesowi Instytutu Pamięci, na jego
żądanie, w celu sporządzenia kopii.
3. Prezes Instytutu Pamięci może zwracać się do wszelkich osób lub
instytucji zagranicznych o pomoc w udostępnianiu dokumentów, zbiorów
danych, rejestrów i kartotek pokrzywdzonym, jak również do celów edukacji
publicznej.
Art. 29.
W zakresie działalności archiwalnej Instytut Pamięci gromadzi, przechowuje,
opracowuje i udostępnia dokumenty zbrodni, ukazujące fakty i okoliczności
dotyczące losów Narodu Polskiego w latach 1939-1989 oraz informujące o
poniesionych ofiarach i wyrządzonych szkodach.
Rozdział 4
Udostępnianie dokumentów przez Instytut Pamięci
Art. 30.
1. Pokrzywdzonemu należy, na jego wniosek, udzielić informacji o posiadanych
i dostępnych, dotyczących go dokumentach.
2. Każdy ma prawo wystąpić z pytaniem do Instytutu Pamięci, czy jest
pokrzywdzonym w rozumieniu ustawy.
3. We wniosku, który składa się osobiście, należy umieścić deklarację o
statusie wnioskodawcy (pokrzywdzony w rozumieniu art. 6 ust. 1 albo osoba
najbliższa w rozumieniu art. 6 ust. 2) oraz podać dane ułatwiające
odnalezienie dokumentów. Przyczyna żądania informacji nie musi być podana.
4. Obywatelom państw obcych prawo złożenia wniosku przysługuje na zasadach
wzajemności.
5. W wypadkach uzasadnionych stanem zdrowia wnioskodawcy odbiera się od
niego wniosek, o którym mowa w ust. 3, w miejscu jego pobytu.
6. Po złożeniu wniosku wnioskodawca może ustanowić pełnomocnika do
realizacji przysługujących mu praw wynikających z ustawy.
7. Osoba mająca stałe miejsce zamieszkania za granicą może złożyć wniosek
osobiście w polskiej placówce konsularnej, przy czy podpis wnioskodawcy
uwierzytelnia kierownik tej placówki.
Art. 31.
1. Pokrzywdzonego albo osobę mu najbliższą Instytut Pamięci informuje o
istnieniu w archiwum Instytutu Pamięci dotyczących go dokumentów oraz o
sposobie uzyskania w nie wglądu.
2. Na wniosek pokrzywdzonego wydaje się mu kopie dotyczących go dokumentów.
3. W kopiach dokumentów wydawanych zgodnie z ust. 2 należy zanonimizować
dane osobowe innych pokrzywdzonych lub innych osób, chyba że byłoby to
technicznie niemożliwe. Przepis ten nie ogranicza prawa pokrzywdzonego
określonego w art. 32.
Art. 32.
1. Jeżeli w istniejących i dostępnych dokumentach, w które pokrzywdzony miał
wgląd lub otrzymał ich kopie, znajdują się nazwiska funkcjonariuszy,
pracowników lub kryptonimy współpracowników organów bezpieczeństwa państwa,
którzy zbierali lub oceniali dane o nim, lub tych, którzy prowadzili tych
współpracowników, to - na żądanie pokrzywdzonego - należy mu podać nazwiska
oraz dalsze dane osobowe tych funkcjonariuszy, pracowników i
współpracowników, jeżeli można je jednoznacznie określić na podstawie
dokumentów danego organu bezpieczeństwa. Przepis ten stosuje się również do
innych osób, które denuncjowały pokrzywdzonego.
2. Odmawia się podania nazwisk oraz innych danych identyfikacyjnych osób,
które udzielały informacji o przestępstwach pospolitych.
3. Na odmowę udostępnienia danych identyfikacyjnych informatorów przysługuje
odwołanie do Prezesa Instytutu Pamięci.
Art. 33.
1. Pokrzywdzony ma prawo załączyć do zbioru dotyczących go dokumentów
własne uzupełnienia, sprostowania, uaktualnienia, wyjaśnienia oraz
dokumenty lub ich kopie. Dane już zawarte w dokumentach nie ulegają jednak
zmianie.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób, o których mowa w art. 35.
3. Uzupełnienia, sprostowania, uaktualnienia, wyjaśnienia oraz dokumenty lub
ich kopie dołącza się do zbioru dokumentów z oznaczeniem ich w sposób
pozwalający na ich odróżnienie od dokumentów zgromadzonych przez Instytut
Pamięci.
4. Pokrzywdzonemu, na jego żądanie, wydaje się przedmioty, które w momencie
utraty stanowiły jego własność lub były w jego posiadaniu, jeżeli znajdują
się w archiwum Instytutu Pamięci.
Art. 34.
1. Pokrzywdzony ma prawo żądać, po upływie 7 lat od wejścia w życie ustawy,
anonimizacji dotyczących go danych.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli:
1) inna osoba ma prawnie uzasadniony interes korzystania z tych danych,
2) dane te są niezbędne do badań naukowych,
3) z prośbą o dostęp do tych danych zwrócił się uprawniony organ władzy
publicznej.
Art. 35.
1. Funkcjonariusze i pracownicy organów bezpieczeństwa państwa mogą uzyskać
na swój wniosek kopię świadectwa służby albo pracy oraz kopię opinii o
służbie albo o pracy.
2. Funkcjonariusza, pracownika lub współpracownika organów bezpieczeństwa
państwa, po uprzednim złożeniu przez niego oświadczenia Instytutowi Pamięci
o fakcie jego służby, pracy lub współpracy z tymi organami, informuje się,
na jego wniosek, o dotyczących go dokumentach znajdujących się w archiwum
Instytutu Pamięci.
Art. 36.
Dokumenty zawierające dane o pokrzywdzonych lub osobach trzecich mogą być, w
niezbędnym zakresie i w sposób nie naruszający praw tych osób, wykorzystywane
przez organy władzy publicznej oraz przez inne instytucje, organizacje i
osoby w celach:
1) ochrony dóbr osobistych w postępowaniu sądowym,
2) wykonania ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz
niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego (Dz.U. z 1997 r. Nr 142, poz. 950 oraz z 1998 r. Nr 37,
poz. 204),
3) wykonania ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub
służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach
1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne,
4) ścigania przestępstw, o których mowa w art. 1 pkt 1 lit. a,
5) prowadzenia badań naukowych.
Art. 37.
1. Pokrzywdzony może zastrzec, że dotyczące go dane osobowe nie podlegające
anonimizacji na podstawie art. 34 ust. 1 i zebrane w sposób tajny w toku
czynności operacyjno-rozpoznawczych organów bezpieczeństwa państwa nie będą
udostępniane w celach badawczych przez określony czas, jednakże nie dłużej
niż przez 90 lat od daty ich wytworzenia.
2. Pokrzywdzony może wyrazić zgodę na udostępnienie swoich danych osobowych,
określonych w ust. 1, wskazanym osobom lub instytucjom, a także na ich
powszechną dostępność.
3. Dane osobowe, określone w ust. 1, mogą być jednakże przedmiotem prac
badawczych, jeżeli:
1) pokrzywdzony albo w przypadku jego śmierci osoba najbliższa, wyrazi na
to zgodę,
2) odnoszą się do publicznego wystąpienia pokrzywdzonego, jego
działalności publicznej lub są danymi osobowymi wymaganymi przez ustawę
w związku z pełnieniem funkcji publicznej.
4. Prace badawcze można także przeprowadzić po anonimizacji danych
osobowych, o których mowa w ust. 1, w kopiach dokumentów.
5. Dane osobowe, określone w ust. 1, nie mogą być wykorzystywane na
niekorzyść pokrzywdzonego.
Art. 38.
1. Funkcjonariusze służb specjalnych upoważnieni przez Szefa Urzędu Ochrony
Państwa i w ramach ich zadań ustawowych, po zawiadomieniu Prezesa Instytutu
Pamięci, mogą mieć wgląd do danych zawartych w dokumentach gromadzonych
przez Instytut Pamięci, w granicach upoważnienia.
2. Dokumenty organów bezpieczeństwa państwa, jeżeli nie zawierają danych
osobowych pokrzywdzonego lub osoby trzeciej, mogą być wykorzystywane przez
upoważnionych funkcjonariuszy służb specjalnych w ramach ich zadań
ustawowych, jeśli zawierają informację o przestępstwie szpiegostwa,
terroryzmu lub przestępstwie godzącym w porządek konstytucyjny
Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do funkcjonariuszy służb
specjalnych państw, z którymi Rzeczpospolita Polska jest związana stosowną
umową międzynarodową, jeżeli dokumenty te zawierają informację o
przestępstwie szpiegostwa lub terroryzmu.
Art. 39.
1. Szef Urzędu Ochrony Państwa lub Minister Obrony Narodowej może zastrzec,
na czas określony, że do określonych dokumentów nie może mieć dostępu żadna
inna osoba poza wyznaczonymi przez nich przedstawicielami, jeżeli jest to
konieczne dla bezpieczeństwa państwa. Organy innych służb specjalnych mogą
występować z takim zastrzeżeniem za pośrednictwem Szefa Urzędu Ochrony
Państwa.
2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, stanowią wyodrębniony, tajny zbiór w
archiwum Instytutu Pamięci i podlegają szczególnej ochronie.
3. Prezes Instytutu Pamięci, na wniosek Szefa Urzędu Ochrony Państwa lub na
wniosek Ministra Obrony Narodowej, zatwierdza lub uchyla zastrzeżenie
dostępu do określonych dokumentów. Od decyzji Prezesa Instytutu Pamięci
Ministrowi Obrony Narodowej oraz Szefowi Urzędu Ochrony Państwa służy
odwołanie do Kolegium Instytutu Pamięci.
4. Zastrzeżenie jest objęte tajemnicą państwową.
5. Przepis art. 39 nie ogranicza uprawnień sądu w postępowaniu lustracyjnym
i Rzecznika Interesu Publicznego.
Art. 40.
Jeżeli Prezes Instytutu Pamięci, w związku z wykonywaniem swoich zadań,
stwierdzi, że w dokumentach znajdują się informacje o przestępstwach
określonych w art. 1 w ust. 2 w pkt 2-4 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o
Urzędzie Ochrony Państwa (Dz.U. Nr 30, poz. 180, z 1991 r. Nr 94, poz. 442,
Nr 107, poz. 461, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 53, poz. 214, z
1995 r. Nr 4, poz. 17, Nr 34, poz. 163, Nr 104, poz. 515, z 1996 r. Nr 59,
poz. 269, Nr 106, poz. 496, Nr 156, poz. 775 oraz z 1997 r. Nr 28, poz. 153,
Nr 70, poz. 443, Nr 88, poz. 554 i Nr 141, poz. 943), zawiadamia o tym
bezzwłocznie Szefa Urzędu Ochrony Państwa. Przepisu art. 304 Kodeksu
postępowania karnego nie stosuje się.
Art. 41.
1. Dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci
zawiadamia pokrzywdzonego o przekazaniu jego danych osobowych innym osobom
lub instytucjom w myśl przepisów art. 31, 36 i 37, informując go o rodzaju
przekazanych danych i ich odbiorcy.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w razie złożenia przez Ministra Obrony
Narodowej lub Szefa Urzędu Ochrony Państwa Prezesowi Instytutu Pamięci
oświadczenia, że zawiadomienie takie zagrażałoby bezpieczeństwu państwa.
Art. 42.
Jeżeli Dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu
Pamięci zostanie zawiadomiony, zwłaszcza w wyniku postępowania określonego w
ustawie z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach
bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób
pełniących funkcje publiczne, że znajdujące się w dokumentach dane osobowe są
nieprawdziwe, to informacje o tym dołącza się do zbioru dokumentów
dotyczących danej osoby.
Art. 43.
Postępowanie w sprawach uregulowanych w ustawie prowadzi się według przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią
inaczej. W sprawach określonych w art. 39 skarga do Naczelnego Sądu
Administracyjnego nie przysługuje.
Art. 44.
Informacje uzyskane do celów naukowych i publicystycznych na podstawie
dokumentów Instytutu Pamięci nie mogą być wykorzystywane do innych celów ani
przekazywane innym instytucjom.
Rozdział 5
Funkcje śledcze Instytutu Pamięci
Art. 45.
1. Śledztwo w sprawach o zbrodnie, o których mowa w art. 1 pkt 1 lit. a,
wszczyna i prowadzi prokurator oddziałowej komisji.
2. Prokuratorom Instytutu Pamięci w sprawach określonych w art. 1
przysługują uprawnienia procesowe przewidziane dla prokuratora w Kodeksie
postępowania karnego.
3. Celem śledztwa w sprawach o zbrodnie, o których mowa w art. 1, jest
również wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, a w szczególności
ustalenie osób pokrzywdzonych.
4. Okoliczność, o której mowa w art. 17 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania
karnego, nie może stanowić przeszkody do realizacji celu, o którym mowa w
ust. 3. Po zrealizowaniu tego celu postępowanie umarza się.
5. Do prowadzenia śledztw przez Instytut Pamięci, w tym również do
udzielania pomocy prawnej w zakresie przestępstw, o których mowa w art. 1
pkt 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania karnego.
6. Prokurator oddziałowej komisji może zaniechać wszczęcia postępowania, a
wszczęte umorzyć w stosunku do sprawcy przestępstwa, o którym mowa w art. 1
pkt 1 lit. a, jeżeli dobrowolnie ujawnił on wobec organu powołanego do
ścigania przestępstw wszystkie istotne informacje dotyczące osób
współdziałających przy popełnieniu przestępstwa, jak również okoliczności
jego popełnienia, jeżeli informacje te umożliwiają wszczęcie postępowania
przeciwko określonej osobie. Odstępując od ścigania sprawcy przestępstwa,
prokurator uwzględnia stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez
niego czynu i stopień jego winy oraz rodzaj i charakter przestępstwa
ujawnionego, a w szczególności ustala, czy możliwe jest ujawnienie w inny
sposób sprawców współdziałających w dokonaniu tego przestępstwa, a także
ocenia wagę jaką ma ujawnienie przestępstwa dla realizacji zadań Instytutu
Pamięci.
7. Prokurator może wszcząć postępowanie w stosunku do sprawcy, którego
ścigania zaniechał na podstawie ust. 6, tylko wtedy, jeżeli w toku dalszego
postępowania uchyli się on od złożenia zeznań lub złoży zeznania odmienne
od tych, które uzasadniały zaniechanie wszczęcia postępowania lub umorzenie
postępowania wszczętego.
8. Jeżeli osoba, wobec której ścigania zaniechano na podstawie ust. 6,
zostanie wezwana w charakterze świadka, prokurator oddziałowej komisji może
wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy jej danych osobowych, choćby
nie zachodziły okoliczności określone w art. 184 § 1 Kodeksu postępowania
karnego.
9. W sądowym postępowaniu odwoławczym oraz kasacyjnym występują prokuratorzy
Głównej Komisji .
Art. 46.
Prezes Instytutu Pamięci, po zasięgnięciu opinii Dyrektora Głównej Komisji,
może ujawnić opinii publicznej, a także innym osobom, niż wymienione w art.
156 § 5 Kodeksu postępowania karnego, dane osobowe sprawcy zbrodni, o których
mowa w art. 1 pkt 1 lit. a, jeżeli postępowanie karne nie zakończyło się
wydaniem prawomocnego wyroku skazującego z powodu wskazanego w art. 17 § 1
pkt 5 Kodeksu postępowania karnego albo zostało zawieszone na podstawie art.
22 § 1 tego kodeksu.
Art. 47.
1. Dyrektor Głównej Komisji jest prokuratorem przełożonym prokuratorów tej
Komisji oraz komisji oddziałowych.
2. Polecenia Prokuratora Generalnego inne niż określone w art. 8 ust. 5
ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz.U. z 1994 r. Nr 19,
poz. 70, Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 77, poz.
367, z 1997 r. Nr 90, poz. 557, Nr 98, poz. 604, Nr 106, poz. 679, Nr 117,
poz. 752 i 753, Nr 124, poz. 782 i Nr 141, poz. 944 oraz z 1998 r. Nr 98,
poz. 607), wykraczające poza zakres zadań Instytutu Pamięci, mogą być
wydawane prokuratorom Instytutu Pamięci tylko za zgodą Prezesa Instytutu
Pamięci.
3. Prokuratorami nadrzędnymi w stosunku do prokuratorów oddziałowych komisji
są dyrektor Głównej Komisji oraz prokuratorzy tej Komisji.
4. Prokurator odwołany z powodu zrzeczenia się stanowiska prokuratora
Instytutu Pamięci ma prawo powrócić na stanowisko zajmowane poprzednio lub
otrzymać stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu, jeśli nie ma innych
przeszkód prawnych.
5. Uposażenie prokuratorów Głównej Komisji określają przepisy o uposażeniu
prokuratorów Prokuratury Krajowej, zaś uposażenie prokuratorów oddziałowych
komisji określają przepisy o uposażeniu prokuratorów prokuratury
apelacyjnej. Uposażenie to wraz ze związanymi z nim świadczeniami o
charakterze osobowym finansowane jest ze środków Instytutu Pamięci.
6. Do prokuratorów Instytutu Pamięci stosuje się, w sprawach nie
uregulowanych ustawą, przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r.
o prokuraturze.
Art. 48.
Prokurator oddziałowej komisji wydaje postanowienie o wszczęciu albo odmowie
wszczęcia śledztwa w sprawie o zbrodnię, o której mowa w art. 1 pkt 1 lit. a,
w terminie 3 miesięcy od otrzymania zawiadomienia o przestępstwie.
Art. 49.
Po upływie 3 miesięcy od daty wszczęcia śledztwa w sprawie o zbrodnię, o
której mowa w art. 1 pkt 1 lit. a, prokurator prowadzący je składa
prokuratorowi nadrzędnemu sprawozdanie z dokonanych czynności. Sprawozdanie
takie składa się po upływie każdego trzymiesięcznego okresu śledztwa.
Terminów dotyczących ukończenia śledztwa, określonych w art. 309 Kodeksu
postępowania karnego, nie stosuje się.
Art. 50.
Główna Komisja oraz oddziałowe komisje stanowią jednostki organizacyjne
prokuratury w rozumieniu umów międzynarodowych wiążących Rzeczpospolitą
Polską z innymi państwami o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach
cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych.
Art. 51.
1. Do kolegium prokuratorów oddziałowych komisji stosuje się odpowiednio
przepisy o kolegium prokuratury wojewódzkiej, a do zgromadzenia i kolegium
prokuratorów Głównej Komisji stosuje się odpowiednio przepisy o
zgromadzeniu i kolegium prokuratury apelacyjnej.
2. Przewodniczącego i ośmiu członków Komisji Dyscyplinarnej dla prokuratorów
Instytutu Pamięci powołuje na okres 2 lat Prokurator Generalny w
porozumieniu z Prezesem Instytutu Pamięci.
3. Komisja Dyscyplinarna w Instytucie Pamięci orzeka w pierwszej instancji w
składzie trzech członków, a w drugiej instancji w składzie pięciu członków.
W składzie orzekającym w drugiej instancji nie może brać udziału członek
Komisji, który brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia.
Art. 52.
Organy wymiaru sprawiedliwości, prokuratury, organy i jednostki organizacyjne
podległe, nadzorowane lub podporządkowane Ministrowi Spraw Wewnętrznych
i Administracji, Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Spraw Zagranicznych
i Szefowi Urzędu Ochrony Państwa oraz organy administracji rządowej
i samorządu terytorialnego są obowiązane, każdy w zakresie swojego działania,
do udzielania pomocy Instytutowi Pamięci w realizacji zadań Instytutu
Pamięci, o których mowa w art. 1.
Rozdział 6
Funkcje edukacyjne Instytutu Pamięci
Art. 53.
Instytut Pamięci:
1) prowadzi badania naukowe nad zbrodniami i zdarzeniami, o których mowa w
art. 1, a także udostępnia zgromadzone dokumenty innym placówkom
naukowym w celu prowadzenia takich badań, z zachowaniem warunków
określonych w ustawie,
2) udziela informacji na temat zgromadzonych dokumentów oraz publikuje
zbiory posiadanych dokumentów,
3) informuje społeczeństwo o strukturach i metodach działania instytucji,
w ramach których zostały popełnione zbrodnie nazistowskie i
komunistyczne oraz informuje o sposobach działania organów
bezpieczeństwa państwa,
4) upowszechnia w kraju i za granicą wyniki swojej pracy oraz badań innych
instytucji, organizacji i osób nad problematyką stanowiącą przedmiot
jego działania,
5) prowadzi działalność wystawienniczą,
6) formułuje wnioski dotyczące edukacji historycznej.
Rozdział 7
Przepisy karne
Art. 54.
1. Kto nie będąc do tego uprawnionym, dokumenty lub zapis informacji
podlegające przekazaniu Instytutowi Pamięci na podstawie art. 25 i 28 ust.
1 lub znajdujące się w archiwum Instytutu niszczy, ukrywa, uszkadza, usuwa
lub zmienia ich zapis, w inny sposób udaremnia lub znacznie utrudnia
uprawnionej osobie lub instytucji zapoznanie się z nimi albo zakłóca lub
uniemożliwia automatyczne gromadzenie lub przekazywanie takich informacji,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
2. Tej samej karze podlega ten, kto będąc w posiadaniu dokumentów lub zapisu
informacji podlegających przekazaniu Instytutowi Pamięci na podstawie
wymienionej w ust. 1, uchyla się od ich przekazania, utrudnia przekazanie
lub je udaremnia.
3. Kto w celu uzyskania informacji udzielanych pokrzywdzonemu na podstawie
przepisów ustawy, podaje nieprawdę lub zataja prawdę wiedząc, że dotyczą go
okoliczności, o których mowa w art. 6 ust. 3 lub, że jego dane osobowe mogą
zostać ujawnione na podstawie ustawy bez jego zgody, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 3.
Art. 55.
Kto publicznie i wbrew faktom zaprzecza zbrodniom, o których mowa w art. 1
pkt 1, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 3. Wyrok
podawany jest do publicznej wiadomości.
Rozdział 8
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
Art. 56.
W ustawie z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących
kierownicze stanowiska państwowe (Dz.U. Nr 20, poz. 101, z 1982 r. Nr 31,
poz. 214, z 1985 r. Nr 22, poz. 98, Nr 50, poz. 262, z 1987 r. Nr 21, poz.
123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, z 1991 r. Nr 100, poz. 443, z 1993 r. Nr 1,
poz. 1, z 1995 r. Nr 34, poz. 163, Nr 142, poz. 701, z 1996 r. Nr 73, poz.
350, Nr 89, poz. 402, Nr 106, poz. 496, Nr 139, poz. 647, oraz z 1997 r. Nr
75, poz. 469 i Nr 133, poz. 883) w art. 2 w pkt 2 po wyrazach "Generalnego
Inspektora Ochrony Danych Osobowych," dodaje się wyrazy "Prezesa Instytutu
Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,".
Art. 57.
W ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych
(Dz.U. Nr 31, poz. 214, z 1984 r. Nr 35, poz. 187, z 1988 r. Nr 19, poz. 132,
z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 34, poz. 178 i 182, z 1990 r. Nr 20, poz. 121,
z 1991 r. Nr 55, poz. 234, Nr 88, poz. 400, Nr 95, poz. 425, z 1992 r. Nr 54,
poz. 254, Nr 90, poz. 451, z 1994 r. Nr 136, poz. 704, z 1995 r. Nr 132, poz.
640, z 1996 r. Nr 89, poz. 402, Nr 106, poz. 496 oraz z 1997 r. Nr 98, poz.
604, Nr 133, poz. 882 i 883 i Nr 141, poz. 943) wprowadza się następujące
zmiany:
1) w art. 1 w pkt 13 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 14 w
brzmieniu:
"14) Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu.",
2) w art. 36 w ust. 5 w pkt 1 wyraz "oraz" zastępuje się przecinkiem, a po
wyrazach "Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych" dodaje się
wyrazy "oraz Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu,".
Art. 58.
W ustawie z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach
(Dz. U. Nr 38, poz. 173, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, z 1996 r. Nr 106, poz.
496 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 141, poz. 943 oraz z
1998 r. Nr 106, poz. 668) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 5 w ust. 3 w pkt 6 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się
pkt 7 w brzmieniu:
"7) Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu - Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.";
2) w art. 17 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Ministrowie: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji,
Spraw Zagranicznych, Szef Urzędu Ochrony Państwa, Prezes Instytutu
Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu oraz Szefowie Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu i
Kancelarii Prezydenta, w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej,
określą zasady i tryb udostępniania materiałów archiwalnych
znajdujących się w podporządkowanych im archiwach wyodrębnionych.";
3) dotychczasową treść art. 19 oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w
brzmieniu:
"2. Właściwym organem w sprawach archiwum wyodrębnionego Instytutu
Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu w zakresie określonym przepisami ustawy jest Prezes
Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu.";
4) w art. 21 w ust. 4 w pkt 3 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się
pkt 4 w brzmieniu:
"4) Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu.";
5) w art. 29:
a) w ust. 1 w pkt 4 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 5 w
brzmieniu:
"5) archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu.",
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Ministrowie: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji,
Spraw Zagranicznych a także Szefowie: Kancelarii Sejmu, Kancelarii
Senatu, Kancelarii Prezydenta, Urzędu Ochrony Państwa oraz Prezes
Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu określają organizację podległych im archiwów
wyodrębnionych.";
6) w art. 31 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. Zasób archiwalny archiwum państwowego wyodrębnionego, podległego
Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu określa ustawa z dnia 9 listopada 1998
r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. Nr ... poz. ...).".
Art. 59.
W ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz.U. z 1994 r. Nr 19,
poz. 70, Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 77, poz.
367, z 1997 r. Nr 90, poz. 557, Nr 98, poz. 604, Nr 106, poz. 679, Nr 117,
poz. 752 i 753, Nr 124, poz. 782 i Nr 141, poz. 944 oraz z 1998 r. Nr 98,
poz. 607) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 1 w ust. 1 po wyrazie "prokuratury" dodaje się wyrazy "oraz
prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu";
2) w art. 6 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. Prokuratorami Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu są prokuratorzy Głównej Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej oraz
prokuratorzy oddziałowych komisji ścigania zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej.";
3) w art. 23 w ust. 1 wyrazy "delegowanych do Głównej Komisji Badania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytutu Pamięci Narodowej"
zastępuje się wyrazami "Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu".
Art. 60 .
W ustawie z dnia 5 stycznia 1991 r. - Prawo budżetowe (Dz.U. z 1993 r. Nr 72,
poz. 344, z 1994 r. Nr 76, poz. 344, Nr 121, poz. 591, Nr 133, poz. 685, z
1995 r. Nr 78, poz. 390, Nr 124, poz. 601 i Nr 132, poz. 640, z 1996 r. Nr
89, poz. 402, Nr 106, poz. 496, Nr 132, poz. 621 i Nr 139, poz. 647 oraz
z 1997 r. Nr 54, poz. 348, Nr 79, poz. 484, Nr 121, poz. 770, Nr 123, poz.
775 i 778, Nr 133, poz. 883, Nr 137, poz. 926, Nr 141, poz. 943 i Nr 158,
poz. 1042) w art. 31 w ust. 3 w pkt 2 po wyrazach "Generalnego Inspektora
Ochrony Danych Osobowych," dodaje się wyrazy "Instytutu Pamięci Narodowej -
Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,".
Art. 61 .
W ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 1995
r. Nr 13, poz. 59, z 1996 r. Nr 64, poz. 315, Nr 89, poz. 402 oraz z 1997 r.
Nr 28, poz. 153, Nr 79, poz. 484, Nr 96, poz. 589, Nr 121, poz. 770 i Nr 133,
poz. 883) w art. 4 w ust. 1 i 2 po wyrazach "Generalnego Inspektora Ochrony
Danych Osobowych," dodaje się wyrazy "Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,".
Art. 62.
W ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia
w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995
r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 139, poz. 647, z 1997 r.
Nr 133, poz. 883 oraz z 1998 r. Nr 117, poz. 756) w art. 2 w ust. 2 w pkt 1
po wyrazach "Biurze Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych," dodaje
się wyrazy "Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu,".
Art. 63.
Z dniem wejścia w życie ustawy stawia się w stan likwidacji Główną Komisję
Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytut Pamięci Narodowej.
Likwidatora powołuje Minister Sprawiedliwości.
Art. 64.
Prezes Instytutu Pamięci, powołany na pierwszą kadencję, przedkłada Kolegium
Instytutu Pamięci statut Instytutu do zatwierdzenia oraz tworzy jednostki
organizacyjne Instytutu Pamięci przed upływem 3 miesięcy od daty złożenia
ślubowania.
Art. 65.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje wyboru Kolegium Instytutu Pamięci w
terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 66.
Kolegium Instytutu Pamięci zgłasza Sejmowi kandydata na Prezesa Instytutu
Pamięci na pierwszą kadencję nie później niż po upływie 1 miesiąca od dnia
wyboru Kolegium Instytutu.
Art. 67.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje wyboru Prezesa Instytutu Pamięci na
pierwszą kadencję w terminie 1 miesiąca od dnia zgłoszenia kandydata.
Art. 68.
1. Zasób archiwalny dotychczasowej Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu - Instytutu Pamięci Narodowej oraz komisji okręgowych
staje się zasobem archiwalnym Instytutu Pamięci.
2. Mienie dotychczasowej Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu - Instytutu Pamięci Narodowej oraz komisji okręgowych staje się
mieniem Instytutu Pamięci.
Art. 69.
W sprawach nie uregulowanych w ustawie a dotyczących zatrudnionych w
Instytucie Pamięci pracowników naukowych stosuje się przepisy ustawy z dnia
25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz.U. z 1991 r. Nr 44,
poz. 194 i Nr 107, poz. 464, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 1, poz.
3 i Nr 43, poz. 163, z 1996 r. Nr 41, poz. 175 i Nr 89, poz. 402 oraz z 1997
r. Nr 43, poz. 272, Nr 75, poz. 467 i 469, Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 769
i 770 i Nr 141, poz. 943).
Art. 70.
Do pracowników Instytutu Pamięci innych niż prokuratorzy i pracownicy
naukowi, stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214, z 1984 r. Nr 35,
poz. 187, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 34, poz. 178
i 182, z 1990 r. Nr 20, poz. 121, z 1991 r. Nr 55, poz. 234, Nr 88, poz. 400,
Nr 95, poz. 425, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, Nr 90, poz. 451, z 1994 r. Nr
136, poz. 704, z 1995 r. Nr 132, poz. 640, z 1996 r. Nr 89, poz. 402, Nr 106,
poz. 496, z 1997 r. Nr 98, poz. 604, Nr 133, poz. 882 i 883 i Nr 141, poz.
943 oraz z 1998 r. Nr 117, poz. 756).
Art. 71.
W działalności Instytutu Pamięci, określonej w art. 1, dozwolone jest
przetwarzanie danych osobowych, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. Nr 133, poz. 883), bez
zgody i wiedzy osoby, której dotyczą.
Art. 72.
Traci moc ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o Głównej Komisji Badania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytucie Pamięci Narodowej (Dz.U. Nr 21,
poz. 98 i z 1991 r. Nr 45, poz. 195).
Art. 73.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.