USTAWA
z dnia ………………….. 2008 r.
o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych
Rozdział 1
Przepisy ogólne.
Art.1
1. Ustawa określa warunki i zasady prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych, sposób ich dokumentowania oraz organy państwowe uprawnione do ich kontroli.
2. Czynności operacyjno-rozpoznawcze mogą prowadzić służby państwowe na podstawie upoważnień zawartych w ustawach.
3. Czynności operacyjno-rozpoznawcze można prowadzić przed wszczęciem postępowania przygotowawczego, w czasie jego trwania i po zakończeniu.
4. Organ prowadzący postępowanie karne może zarządzić przeprowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych w celu wykrycia sprawcy przestępstwa i uzyskania dowodów jego winy lub zapobieżenia popełnienia przestępstwa.
Art. 2
1. Czynności operacyjno-rozpoznawcze są zespołem przedsięwzięć, jawnych i niejawnych prowadzonych wyłącznie w celu:
1) rozpoznania, zapobiegania i wykrywania przestępstw;
2) odnajdywania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiarem sprawiedliwości oraz osób zaginionych, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ich zaginięcie jest wynikiem przestępstwa, a także odnajdywanie rzeczy utraconych w wyniku przestępstwa lub mających związek z przestępstwem;
3) ustalenia tożsamości osób i zwłok, w przypadku uzasadnionego podejrzenia przestępczego działania.
2. Czynności operacyjno-rozpoznawcze w szczególności polegają na:
1) uzyskiwaniu, gromadzeniu, przetwarzaniu i sprawdzaniu w sposób jawny i niejawny informacji o przestępstwach;
2) uzyskiwaniu dokumentacji, próbek i materiałów porównawczych w celu ujawnienia lub zabezpieczenia dowodów przestępstwa.
3. Metodami prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych są:
1) wywiad – to zbieranie informacji przez prowadzenie odpowiednio ukierunkowanych, planowanych rozmów;
2) penetracja terenu – to planowe i systematyczne sprawdzanie wyznaczonych miejsc w celu odnalezienia osób, zwłok, rzeczy lub śladów;
3) zasadzka – to niejawne rozmieszczenie sił i środków w miejscu, do którego mogą przybywać osoby podejrzane lub osoby mające z nimi związek albo osoby poszukiwane, w celu ich zatrzymania lub odzyskania przedmiotów mających związek z przestępstwem;
4) eksperyment – przeprowadzenie w ściśle określonych warunkach doświadczeń lub odtwarzanie zdarzeń lub ich fragmentów w celu sprawdzenia, weryfikacji lub uzupełnienia posiadanej wiedzy;
5) analiza operacyjna – to poszukiwanie i identyfikacja powiązań między informacjami dotyczącymi przestępstwa lub jego sprawcy oraz innymi danymi w celu wykorzystania uzyskanych rezultatów w prowadzonych sprawach operacyjnych;
6) obserwacja osób, miejsc i środków transportu – to śledzenie osób, miejsc, rzeczy i środków transportu w stosunku do których służby państwowe i inne ustawowo uprawnione podmioty mają prawne podstawy do podejmowania czynności;
7) pułapka – to wykorzystanie specjalnie skonstruowanego urządzenia albo środków do oznaczania osób lub rzeczy, utrwalania cech identyfikacyjnych albo zatrzymania osoby;
8) współpraca z osobami fizycznymi – na zasadach określonych w art.6;
9) kontrola korespondencji – na zasadach określonych w art.14;
10) środki techniczne;
a) podsłuch rozmów telefonicznych,
b) podsłuch i podgląd pomieszczeń i osób,
c) podsłuch techniczny środków łączności przewodowej i radiowej,
d) nadzór elektroniczny osób, miejsc i przedmiotów oraz środków transportu,
e) nadzór elektroniczny środków łączności przewodowej i radiowej,
- na zasadach określonych w art.14 i 15;
11) zakup kontrolowany – na zasadach określonych w art.15;
12) przesyłka niejawnie nadzorowana – na zasadach określonych w art.16;
13) obiekty specjalne – to rzeczowe środki pracy operacyjnej w postaci zespołu nieruchomości, lokali mieszkalnych i użytkowych oraz pojazdów pozostających w dyspozycji służb państwowych, których faktyczne przeznaczenie jest zakamuflowane;
14) kombinacja operacyjna – to zaplanowane i przygotowane przedsięwzięcie, realizowane przy użyciu pozostałych metod pracy operacyjnej, wykorzystujące błędne przeświadczenie osób przeciwko, którym jest skierowane, co do faktycznego znaczenia zaangażowanych zdarzeń oraz osób w nich występujących, służące osiągnięciu celów pracy operacyjnej;
15) gra operacyjna – to najbardziej złożona metoda pracy operacyjnej, stanowiąca rodzaj kombinacji operacyjnej charakteryzujący się długofalowością i szczególnym skomplikowaniem podejmowanych działań.
16) operacje specjalne – to szczególny rodzaj kombinacji operacyjnej charakteryzujący się stosowaniem działań maskujących w szczególności w postaci zespołu czynności określonych w pkt. 13,14 i 15;
4. Formami czynności operacyjno-rozpoznawczych są:
1) sprawdzenie – to czynności zmierzające do wstępnej weryfikacji jednostkowej informacji także na podstawie sprawdzeń w zbiorach kartotecznych i archiwalnych;
2) rozpoznanie – to zespół czynności operacyjno-rozpoznawczych mających na celu uzyskanie, gromadzenie i sprawdzanie niezbędnych do wykonywania zadań służb państwowych informacji o osobach, przedsiębiorstwach lub instytucjach, środowiskach, zdarzeniach, zjawiskach oraz przedmiotach, obiektach lub miejscach;
3) rozpracowanie – to zespół zaplanowanych i systematycznie realizowanych czynności operacyjno-rozpoznawczych wobec osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób w związku z przypuszczeniem lub stwierdzeniem przygotowywania, usiłowania lub dokonania określonego przestępstwa albo nieustalonego rodzaju działalności przestępczej;
4) poszukiwanie – to zespół czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych lub administracyjno-porządkowych, których celem jest zatrzymanie lub ustalenie miejsca pobytu osoby objętej zainteresowaniem procesowym lub operacyjnym uprawnionych organów względnie odnalezienie rzeczy utraconej w wyniku przestępstwa lub mającej z nim związek.
5. Sposób i tryb wykonywania oraz dokumentowania czynności operacyjno-rozpoznawczych określa Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia
Art. 3
1. Metody określone w art.2 ust. 3 pkt 7 – 16 mogą stosować wyłącznie ustawowo upoważnione służby państwowe.
2. Prowadząc czynności operacyjno-rozpoznawcze służby państwowe zobowiązane są do współdziałania i udzielania wzajemnej pomocy.
3. Warunki oraz tryb współdziałania i udzielania pomocy, o której mowa w ust. 2, określa Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia.
Art. 4
1. Czynności operacyjno-rozpoznawcze prowadzone są z poszanowaniem godności człowieka z respektowaniem innych praw i wolności obywatelskich.
2. Funkcjonariusze państwowi są obowiązani do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych w sposób możliwie najmniej mogący naruszać dobra osobiste i prawa majątkowe osób fizycznych i prawnych, których te czynności dotyczą.
3. Zabronione jest prowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych, których skutkiem może być popełnienie przestępstwa przez funkcjonariusza lub współpracującą osobę fizyczną.
4. Nie popełnia przestępstwa funkcjonariusz prowadzący lub uczestniczący w planowanych i zatwierdzonych przez przełożonego czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, który działając z należytą starannością nie mógł przewidzieć konsekwencji prowadzonych działań, dopuszczając do popełnienia czynu zabronionego.
5. Nie popełnia czynu zabronionego osoba określona w art. 6 ust.1 współpracująca lub uczestnicząca z funkcjonariuszem w prowadzeniu czynności operacyjno-rozpoznawczych dopuszczając się czynu zabronionego w trakcie realizacji zadania lub zleconych czynności niemających na celu popełnienia przestępstwa, gdy swoim działaniem zapobiega innym przestępstwom.
Art. 5.
1. W związku z wykonywaniem czynności operacyjno-rozpoznawczych służby państwowe uprawnione do ich prowadzenia zobowiązane są do zapewnienia ochrony środków, form i metod realizacji zadań, zgromadzonych informacji oraz własnych obiektów i danych identyfikujących funkcjonariuszy realizujących te czynności.
2. Przy prowadzeniu czynności operacyjno-rozpoznawczych funkcjonariusze mogą posługiwać się dokumentami, które uniemożliwiają ustalenie danych identyfikujących funkcjonariusza oraz środków, którymi posługuje się w trakcie ich wykonywania.
3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osoby fizyczne udzielające pomocy przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych mogą posługiwać się dokumentami, o których mowa w ust. 2.
4. Nie popełnia przestępstwa kto:
1) poleca sporządzenie lub kieruje sporządzeniem dokumentów, o których mowa w ust. 2 i 3,
2) sporządza lub udziela pomocy w sporządzeniu dokumentów, o których mowa w ust. 2 i 3,
3) posługuje się zgodnie z ustawą przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych dokumentami, o których mowa w ust. 2 i 3.
5. Prezes Rady Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb wydawania, posługiwania się, a także przechowywania dokumentów, o którym mowa w ust. 2 i 3, a także właściwy organ do prowadzenia centralnego rejestru tych dokumentów oraz sposób współdziałania z uwzględnieniem wymogów dotyczących ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową.
Art.6.
1. Służby państwowe prowadzące czynności operacyjno-rozpoznawcze przy wykonywaniu swoich zadań mogą korzystać z pomocy osób fizycznych nie będących funkcjonariuszami. Zabronione jest, z zastrzeżeniem ust. 3, ujawnianie danych o osobie fizycznej udzielającej pomocy służbom państwowym pomocy przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych.
2. Współpraca osób fizycznych, niebędących funkcjonariuszami służb państwowych uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych polega na świadomym i dobrowolnym ich udziale lub pomocy w prowadzonych czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, w szczególności:
1) przekazywaniu informacji i dokumentów świadczących o planowaniu przestępstwa,
2) wykonywaniu zadań i zleconych czynności w celu rozpoznania, zapobiegania i wykrywania przestępstw.
3. Ujawnienie danych o osobie, o której mowa w ust. 1, może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w art. 9.
4. Podstawą do podjęcia współpracy jest zawarcie pisemnej umowy o współpracy, pisemnego zobowiązania do współpracy, lub ustnego porozumienia.
5. Za udzielenie pomocy osobom, o których mowa w ust.1 może być przyznane wynagrodzenie wypłacone z funduszu operacyjnego.
6. Jeśli w czasie korzystania lub w związku z korzystaniem przez służby państwowe z pomocy osób, o których mowa w ust. 1, osoby te utraciły życie lub poniosły uszczerbek na zdrowiu albo szkodę w mieniu, osobom tym lub ich spadkobiercom przysługuje odszkodowanie.
7. Zasady i tryb przyznawania odszkodowań w sprawach, o których mowa w ust. 6. określa Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia.
Art. 7.
1. Zasady tworzenia i gospodarowania środkami finansowymi przeznaczonymi na pokrycie kosztów prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych zwanych dalej funduszem operacyjnym określa Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia.
2. W rozliczaniu kosztów realizacji zadań finansowanych z funduszu operacyjnego – ze względu na wyłączenie ich jawności – nie stosuje się przepisów ustawy o finansach publicznych , rachunkowości i zamówieniach publicznych.
Art. 8.
Szefowie służb państwowych uprawnionych do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych, każdy w zakresie swojego działania, określą w drodze zarządzeń, obieg informacji, w tym informacji niejawnych, w podległych służbach.
Art. 9.
1. Szefowie służb państwowych uprawnionych do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych, każdy w zakresie swojego działania, mogą zezwalać funkcjonariuszom i pracownikom tych służb oraz byłym funkcjonariuszom i pracownikom po ustaniu stosunku służbowego lub stosunku pracy w tych służbach, a także osobom udzielającym im pomocy w wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych, na udzielenie informacji niejawnej określonej osobie lub instytucji.
2. Z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1 nie może dotyczyć udzielenia informacji o:
1) osobie, jeżeli zostały uzyskane w wyniku prowadzonych przez inną służbę państwową podczas prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych,
2) szczegółowych formach i zasadach prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz o stosowanych w związku z ich prowadzeniem środkach i metodach,
3) osobie udzielającej pomocy służbom państwowym w wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych.
3. Zakazu określonego w ust. 2 nie stosuje się w przypadku żądania prokuratora albo sądu, zgłoszonego w celu ścigania karnego za czyn zabroniony, stanowiący zbrodnię lub występek, którego skutkiem jest śmierć człowieka lub przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych.
4. Zakazu określonego w ust. 2 nie stosuje się również w przypadku żądania prokuratora lub sądu uzasadnionego podejrzeniem popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu w związku z wykonywaniem czynności operacyjno-rozpoznawczych.
5.
W razie odmowy zwolnienia funkcjonariusza, pracownika lub osoby udzielającej im pomocy w wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych od obowiązku zachowania tajemnicy państwowej albo odmowy zezwolenia na udostępnienie dokumentów lub materiałów objętych tajemnicą państwową pomimo żądania prokuratora lub sądu, zgłoszonego w związku z postępowaniem karnym o przestępstwo określone jako zbrodnie przeciwko ludzkości lub zbrodnie komunistyczne lub o przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu człowieka, gdy jego następstwem była śmierć człowieka, szef służby państwowej, który odmówił zwolnienia lub udostępnienia przedstawia żądane dokumenty i materiały oraz wyjaśnienie Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego. Jeżeli Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego stwierdzi, że uwzględnienie żądania prokuratora lub sądu jest konieczne w celu prawidłowości postępowania karnego, szef służby państwowej jest zobowiązany zwolnić od zachowania tajemnicy lub udostępnić dokumenty i materiały objęte tajemnicą.
Rozdział II
Prowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych.
Art. 10.
1. Czynności operacyjno-rozpoznawcze prowadzi się w szczególności, gdy:
1) uzyskano wiarygodną informację o planowaniu przestępstwa,
2) nie ustalono osoby, która przygotowywała lub dokonała przestępstwa,
3) pierwotna, sprawdzona informacja wskazuje na przestępczą działalność osoby,
4) uzyskano sprawdzone informacje o przynależności osoby do zorganizowanej grupy przestępczej,
5) uzyskano informacje o działalności służb specjalnych innych państw,
6) skazany, oskarżony lub podejrzany ukrywa się przed wymiarem sprawiedliwości i organami ścigania,
7) uzyskano sprawdzone informacje o zaginięciu osoby,
8) przeprowadzone ustalenia, sprawdzenia i wyjaśnienia oraz inne czynności służbowe nie przyczyniły się do zapobieżenia lub wykrycia przestępstwa, ujawnienia jego sprawców oraz zabezpieczenia rzeczy lub dowodów,
9) brak jest innych możliwości ustalenia lub dochodzenia do prawdy materialnej.
2. Służby państwowe prowadzące czynności operacyjno-rozpoznawcze z chwilą uzyskania wiadomości o wszczęciu postępowania karnego wobec osoby lub w sprawie, w której prowadzono czynności operacyjno-rozpoznawcze zobowiązane są niezwłocznie powiadomić organ procesowy o fakcie prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych wobec osoby lub w sprawie.
3. Sąd okręgowy właściwy miejscowo ze względu na toczące się postępowanie karne, na pisemny wniosek właściwego organu odpowiedniej służby państwowej, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego może wydać postanowienie o nieinformowaniu organu procesowego o prowadzonych czynnościach operacyjno – rozpoznawczych wobec osoby objętej postępowaniem karnym.
4. Czynności operacyjno-rozpoznawcze kończy się w gdy:
1) nie potwierdzi się informacja o zagrożeniu przestępstwem;
2) upłynie określony w ustawie karnej termin przedawnienia ścigania;
3) ustaną przyczyny ich zarządzenia lub upłynie okres na który zostały wprowadzone.
Art. 11.
1. W celu prowadzenia czynności operacyjno – rozpoznawczych niezbędne jest sporządzenie planu czynności operacyjno-rozpoznawczych z podaniem opisu przestępstwa i w miarę możliwości, jego kwalifikacji prawnej oraz oceny zgodności planowanych działań z przepisami o pracy operacyjnej, oczekiwanego rezultatu, w tym wartości dowodowych.
2. Prowadzenie czynności operacyjno – rozpoznawczych oraz ich zasadność, o których mowa w ust. 1 podlega zatwierdzeniu przez przełożonego funkcjonariusza prowadzącego czynności operacyjno-rozpoznawcze.
Art. 12.
Po zakończeniu prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych sporządza się sprawozdanie, które oprócz podstawowych danych o przeprowadzonych czynnościach i ich uczestnikach, powinno także zawierać informacje o dowodach zebranych w ich toku i możliwościach wykorzystania ich w postępowaniu karnym.
Art. 13.
1. Podjęcie czynności operacyjno-rozpoznawczych w postaci pozorowanej działalności przestępczej dokonuje się na podstawie postanowienia sądu okręgowego wydanego na pisemny wniosek organu odpowiedniej służby państwowej, po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego.
2. Postanowienia, o których mowa w ust. 1 wydaje sąd okręgowy właściwy miejscowo, ze względu na siedzibę organu odpowiedniej służby państwowej składającego wniosek, a na wniosek złożony przez Szefa Kontrwywiadu Wojskowego i Żandarmerii Wojskowej, Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie.
3. Wniosek, o którym mowa w ustępie 1 powinien zawierać:
1) imię i nazwisko oraz stanowisko funkcjonariusza podpisującego wniosek,
2) imię i nazwisko osoby lub dane obiektu, wobec którego mają być podjęte czynności operacyjno-rozpoznawcze,
3) określenie rodzaju czynności operacyjno-rozpoznawczych planowanych do przeprowadzenia,
4) opis faktów uzasadniających przeprowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych,
5) uzasadnienie, że nie zachodzą okoliczności wykluczające przeprowadzenie czynności, o których mowa w art. 10,
6) przewidywany czas prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych,
7) oczekiwany rezultat,
8) granice planowanych do przeprowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych w oparciu o odpowiednie przepisy prawa karnego materialnego,
9) dane o osobie lub osobach, które realizować będą pozorowaną działalność przestępczą,
10) przewidywany czas trwania pozorowanej działalności przestępczej,
4. Czynności operacyjno-rozpoznawcze, o których mowa w ust. 1 powinny być zakończone w ciągu roku od dnia wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia wniosku.
5. W uzasadnionych wypadkach termin, o którym mowa w ust. 4 może być przedłużany na czas określony, przy czym postanowienia ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 14.
1. Przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych przez:
1) Policję w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców, a także uzyskania i utrwalenia dowodów ściganych z urzędu umyślnych przestępstw:
a) przeciwko życiu, określonych w art. 148-150 Kodeksu karnego (Dz.U. 1997 r. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.[1]),
b) określonych w art. 134, art. 135 § 1, art. 136 § 1, art. 156 § 1 i 3, art. 163 § 1 i 3, art. 164 § 1, art. 165 § 1 i 3, art. 166, 167, 173 § 1 i 3, art. 189, 204 § 4, art. 223, 228, 229, 232, 245, 246, 252 § 1-3, art. 253, 258, 269, 280-282, 285 § 1, art. 286, 296, 299 § 1-6 oraz w art. 310 § 1, 2 i 4 Kodeksu karnego,
c) przeciwko obrotowi gospodarczemu, określonych w art. 297-306 Kodeksu karnego, powodujących szkodę majątkową lub skierowanych przeciwko mieniu, jeżeli wysokość szkody lub wartość mienia jest znacznej wartości,
d) skarbowych, o dużej wartości uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności publicznoprawnej, na podstawie odrębnych przepisów,
e) nielegalnego wytwarzania, posiadania lub obrotu bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi lub substancjami psychotropowymi albo ich prekursorami oraz materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi,
f) określonych w art. 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 160, poz. 1083 oraz z 1998 r. Nr 113, poz. 715),
g) określonych w art. 43-46 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1411),
h)ściganych na mocy umów i porozumień międzynarodowych,
gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą nieskuteczne lub nieprzydatne, sąd okręgowy, na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego albo na pisemny wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego miejscowo prokuratora okręgowego, może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną.
2) Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego w celu:
a) rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania zagrożeń godzących w bezpieczeństwo
wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa,
b) rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw:
- szpiegostwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa,
- godzących w podstawy ekonomiczne państwa,
- korupcji osób pełniących funkcje publiczne, o których mowa w art. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz.1584), jeśli może to godzić w bezpieczeństwo państwa,
- w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa,
- nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami
wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym
- oraz ścigania ich sprawców,
gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą nieskuteczne lub nieprzydatne, sąd, na pisemny wniosek Szefa ABW, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną.
3) Straż Graniczną w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców oraz uzyskania i utrwalenia dowodów, ściganych z oskarżenia publicznego, umyślnych przestępstw:
a) określonych w art. 264 Kodeksu karnego,
b) określonych w art. 270-275 Kodeksu karnego w zakresie dokumentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej,
c) skarbowych, o których mowa w art. 133 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego skarbowego, o dużej wartości przedmiotu czynu lub uszczuplenia należności publicznej,
d) pozostających w związku z przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz przedmiotów określonych w przepisach o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy, o broni, amunicji oraz o materiałach wybuchowych, a także o przeciwdziałaniu narkomanii,
e) określonego w art. 147 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 oraz z 2007 r. Nr 120, poz. 818 oraz z 2007 r. Nr 165, poz. 1170)
f) określonych w art. 228, 229 i 231 Kodeksu karnego, popełnionych przez funkcjonariuszy lub pracowników Straży Granicznej w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych,
g) ściganych na mocy umów międzynarodowych,
gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą nieskuteczne lub nieprzydatne, sąd okręgowy, na pisemny wniosek Komendanta Głównego Straży Granicznej, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, lub na pisemny wniosek komendanta oddziału Straży Granicznej, złożony po uzyskaniu zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej i pisemnej zgody właściwego miejscowo prokuratora okręgowego, może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną.
4) Żandarmerię Wojskową w granicach zadań określonych w art. 4 ust. 1 oraz w stosunku do osób wskazanych w art. 3 ust. 2 pkt 1, pkt 3 lit. b) i pkt 5, ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych ( Dz.U. z 2001r. Nr 123, poz. 1353 i Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 89, poz. 804, z 2003 r. Nr 113, poz. 1070 i Nr 139, poz. 1326, z 2004 r. Nr 116, poz. 1203, Nr 171, poz. 1800 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 711 oraz z 2007 r. Nr 176 poz.1242) w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców oraz uzyskania i utrwalenia dowodów, ściganych z oskarżenia publicznego, umyślnych przestępstw:
a) przeciwko pokojowi i ludzkości,
b) przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej,
c) zamachu na jednostki i komórki organizacyjne Sił Zbrojnych,
d) zabójstwa,
e) uprowadzenia statku powietrznego lub wodnego,
f) użycia przemocy lub groźby bezprawnej w związku z postępowaniem karnym,
g) przyjęcia lub udzielenia korzyści majątkowej lub jej obietnicy w związku z pełnieniem funkcji publicznej,
h) uprowadzenia osoby,
i) handlu ludźmi,
j) wymuszenia okupu,
k) udziału w zorganizowanej grupie przestępczej,
l) nielegalnego wyrabiania, posiadania lub handlu bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi lub psychotropowymi albo materiałami jądrowymi lub substancjami trującymi,
ł) ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę państwową,
m) rozboju i kradzieży rozbójniczej,
n) dezercji z bronią lub dezercji wspólnie z innymi żołnierzami,
o) zaboru środków walki,
p) przestępstw ściganych na mocy umów i porozumień międzynarodowych
- gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą nieskuteczne lub nieprzydatne, wojskowy sąd okręgowy, na pisemny wniosek Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, lub na pisemny wniosek komendanta oddziału Żandarmerii Wojskowej, złożony po uzyskaniu zgody Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej i pisemnej zgody właściwego miejscowo wojskowego prokuratora okręgowego, może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną.
5) Służbę Kontrwywiadu Wojskowego w celu:
1) rozpoznawania, zapobiegania oraz wykrywania popełnianych przez żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON, przestępstw:
a) przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstw wojennych określonych w rozdziale XVI ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, a także innych ustawach i umowach międzynarodowych,
b) przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej określonych w rozdziale XVII ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, oraz takich czynów skierowanych przeciwko państwom obcym, które zapewniają wzajemność,
c) określonych w art. 140 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny,
d) określonych w art. 228 - 230 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, jeżeli mogą one zagrażać bezpieczeństwu lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON,
e) przeciwko ochronie informacji określonych w rozdziale XXXIII ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, jeżeli mogą one zagrażać bezpieczeństwu lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON, a także takich czynów skierowanych przeciwko państwom obcym, które zapewniają wzajemność,
f) określonych w art. 33 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Dz. U. z 2004 r. Nr 229,
poz. 2315),
g) związanych z działalnością terrorystyczną oraz innych niż wymienione w lit. a – f, godzących w bezpieczeństwo potencjału obronnego państwa, SZ RP oraz jednostek organizacyjnych MON, a także państw, które zapewniają wzajemność;
2) współdziałanie z Żandarmerią Wojskową i innymi organami uprawnionymi do ścigania przestępstw wymienionych w pkt 1;
3) realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań służby ochrony państwa określonych w ustawie z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 708 oraz. z 2006 r. Nr 149, poz.1078 oraz z 2006 r. Nr 104, poz.711 oraz z 2007r. Nr 220, poz.1600 oraz z 2007r. Nr 218, poz.1592);
4) uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć znaczenie dla obronności państwa, bezpieczeństwa lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON, w zakresie określonym w pkt 1, oraz podejmowanie działań w celu eliminowania ustalonych zagrożeń;
5) prowadzenie kontrwywiadu radioelektronicznego oraz przedsięwzięć z zakresu ochrony kryptograficznej i kryptoanalizy;
6) uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia;
7) ochrona bezpieczeństwa jednostek wojskowych, innych jednostek organizacyjnych MON oraz żołnierzy wykonujących zadania służbowe poza granicami państwa;
8) ochrona bezpieczeństwa badań naukowych i prac rozwojowych zleconych przez SZ RP i inne jednostki organizacyjne MON oraz produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o przeznaczeniu wojskowym zamówionymi przez SZ RP i inne jednostki organizacyjne MON, w zakresie określonym w pkt 1;
9) podejmowanie działań, przewidzianych dla SKW, w innych ustawach, a także umowach międzynarodowych, którymi Rzeczpospolita Polska jest związana.
gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo gdy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą one nieskuteczne lub nieprzydatne, Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie na pisemny wniosek Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną,
6) wywiad skarbowy w celu wykrycia, ustalenia sprawców oraz uzyskania i utrwalenia dowodów przestępstw:
a) skarbowych o dużej wartości uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności publicznoprawnej, określonej na podstawie odrębnych przepisów,
b) przeciwko obrotowi gospodarczemu, powodujących szkodę majątkową, jeżeli wysokość szkody przekracza w dacie popełnienia czynu zabronionego dużą wartość, na podstawie odrębnych przepisów,
c) przeciwko mieniu, o znacznej wartości w dacie popełnienia czynu zabronionego określonego na podstawie odrębnych przepisów,
d) przyjmowania lub wręczania korzyści majątkowej w związku z pełnioną funkcją publiczną lub funkcją związaną ze szczególną odpowiedzialnością,
e) ściganych na mocy umów i porozumień międzynarodowych
– jeżeli inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo,
że będą nieskuteczne lub nieprzydatne, Sąd Okręgowy w Warszawie, na pisemny wniosek Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, może, w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną.
7) Centralne Biuro Antykorupcyjne w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców, a także uzyskania i utrwalenia dowodów ściganych z urzędu umyślnych przestępstw przeciwko:
a) działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego określonych w rozdziale XXIX ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, a także o którym mowa w art. 14 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, jeżeli pozostają w związku z przestępczością korupcyjną,
b) wyborom i referendum określonych w art. 250 i 250a Kodeksu karnego,
c) wiarygodności dokumentów określonych w rozdziale XXXIV, mieniu określonych w rozdziale XXXV, obrotowi gospodarczemu określonych w rozdziale XXXVI oraz obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi określonych w rozdziale XXXVII Kodeksu karnego, a także o których mowa w art. 585-592 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2004r. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm[2]), oraz określonych w art. 179-183 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi(Dz. U. z 2006 r. Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 708), jeżeli pozostają w związku z przestępczością korupcyjną lub godzą w interesy ekonomiczne państwa,
d) wymiarowi sprawiedliwości określonych w rozdziale XXX Kodeksu karnego, jeżeli pozostają w związku z przestępczością korupcyjną,
e) finansowaniu partii politycznych określonych w art. 49d i 49f ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857, z późn. zm[3]). ,
f) obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji i subwencji, w szczególności określonych w art. 54, 55, 56, 76, 82 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 oraz z 2006 r. Nr 64, poz. 432 oraz z 2007 r. Nr 112, poz.766, jeżeli pozostają w związku z przestępczością korupcyjną lub godzą w interesy ekonomiczne państwa;
g) ujawniania i przeciwdziałania przypadkom nieprzestrzegania przepisów ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;
h) ujawniania przypadków nieprzestrzegania określonych przepisami prawa procedur podejmowania decyzji w przedmiocie: prywatyzacji i komercjalizacji, wsparcia finansowego, udzielania zamówień publicznych oraz przyznawania koncesji, zezwoleń, zwolnień podmiotowych i przedmiotowych, ulg, preferencji, kontyngentów, plafonów, poręczeń i gwarancji kredytowych;
i) kontrola rzetelności i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne, o których mowa w art. 115 § 19 Kodeksu karnego, składanych na podstawie odrębnych przepisów,
– jeżeli inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo,
że będą nieskuteczne lub nieprzydatne, Sąd Okręgowy w Warszawie, na pisemny wniosek Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego może w drodze postanowienia, zarządzić kontrolę operacyjną.
2. Postanowienia, o których mowa w ust. 1 wydaje sąd okręgowy, miejscowo właściwy ze względu na siedzibę organu składającego wniosek, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.
3. W przypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli mogłoby to spowodować utratę informacji lub zatarcie albo zniszczenie śladów lub dowodów przestępstwa, organy wymienione w ust. 1 mogą zarządzić, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, o którym mowa w ust. 1, kontrolę operacyjną, zwracając się jednocześnie do sądu okręgowego określonego w ust. 2 z wnioskiem o wydanie postanowienia w tej sprawie. W razie nie udzielenia przez sąd zgody w terminie 5 dni od dnia zarządzenia kontroli operacyjnej, organ zarządzający wstrzymuje kontrolę operacyjną oraz dokonuje protokolarnego, komisyjnego zniszczenia materiałów zgromadzonych podczas jej stosowania.
4. Sąd okręgowy może zezwolić, na pisemny wniosek organu, który zarządził kontrolę operacyjną, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, na odstąpienie od zniszczenia materiałów, o których mowa w ust. 3, jeżeli stanowią one lub mogą stanowić dowód wskazujący na zamiar popełnienia przestępstwa dla wykrycia, którego na podstawie przepisów ustawowych może być prowadzona kontrola operacyjna lub czynności operacyjno-rozpoznawcze.
5. W przypadku konieczności zarządzenia kontroli operacyjnej wobec osoby podejrzanej lub oskarżonego, we wniosku organu, o którym mowa w ust. 1, o zarządzenie kontroli operacyjnej zamieszcza się informację o toczącym się wobec tej osoby postępowaniu.
6. Kontrola operacyjna prowadzona jest niejawnie i polega na:
1) kontrolowaniu treści korespondencji,
2) kontrolowaniu zawartości przesyłek,
3) stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych,
4) tajnej lustracji pomieszczeń i środków transportu.
7. Wniosek organu, o którym mowa w ust. 1, o zarządzenie przez sąd okręgowy kontroli operacyjnej powinien zawierać w szczególności:
1) numer sprawy i jej kryptonim, jeżeli został jej nadany,
2) opis przestępstwa z podaniem, w miarę możliwości, jego kwalifikacji prawnej,
3) okoliczności uzasadniające potrzebę zastosowania kontroli operacyjnej, w tym stwierdzonej albo prawdopodobnej bezskuteczności lub nieprzydatności innych środków,
4) dane osoby lub inne dane, pozwalające na jednoznaczne określenie podmiotu lub przedmiotu, wobec którego stosowana będzie kontrola operacyjna, ze wskazaniem miejsca lub sposobu jej stosowania,
5) cel, czas i rodzaj prowadzonej kontroli operacyjnej, o której mowa w ust. 6.
8. Kontrolę operacyjną zarządza się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Sąd okręgowy może, na pisemny wniosek organu określonego w ust. 1, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, na okres nie dłuższy niż kolejne 3 miesiące, wydać postanowienie o jednorazowym przedłużeniu kontroli operacyjnej, jeżeli nie ustały przyczyny zarządzenia tej kontroli.
9. W uzasadnionych przypadkach, gdy podczas stosowania kontroli operacyjnej pojawią się nowe okoliczności istotne dla zapobieżenia lub wykrycia przestępstwa albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa, sąd okręgowy, na pisemny wniosek organu określonego w ust. 1, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, może wydać postanowienie o kontroli operacyjnej przez czas oznaczony również po upływie okresów, o których mowa w ust. 8.
10. Do wniosków, o których mowa w ust. 3, 4, 8 i 9, stosuje się odpowiednio przepis ust. 7. Sąd przed wydaniem postanowienia, o którym mowa w ust. 3, 4, 8 i 9, może zapoznać się z materiałami uzasadniającymi wniosek, zgromadzonymi podczas stosowania kontroli operacyjnej zarządzonej w tej sprawie.
11. Wnioski, o których mowa w ust. 1, 3-5, 8 i 9, sąd okręgowy rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym jednoosobowo, przy czym czynności sądu związane z rozpoznawaniem tych wniosków powinny być realizowane w warunkach przewidzianych dla przekazywania, przechowywania i udostępniania informacji niejawnych oraz z odpowiednim zastosowaniem przepisów wydanych na podstawie art. 181 § 2 Kodeksu postępowania karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555, z późn. zm[4]). W posiedzeniu sądu może wziąć udział wyłącznie prokurator i przedstawiciel organu wnioskującego o zarządzenie kontroli operacyjnej.
12. Podmioty wykonujące działalność telekomunikacyjną oraz podmioty świadczące usługi pocztowe są obowiązani do zapewnienia na własny koszt warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez organy określone w ust. 1 kontroli operacyjnej.
13. Kontrola operacyjna powinna być zakończona niezwłocznie po ustaniu przyczyn jej zarządzenia, najpóźniej jednak z upływem okresu, na który została wprowadzona.
14. Organ, o którym mowa w ust. 1, informuje właściwego prokuratora o wynikach kontroli operacyjnej po jej zakończeniu, a na jego żądanie również o przebiegu tej kontroli.
15. W przypadku uzyskania dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego, organ, który wnioskował o wszczęcie kontroli operacyjnej, przekazuje właściwemu prokuratorowi wszystkie materiały zgromadzone podczas stosowania kontroli operacyjnej, w razie potrzeby z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego. W postępowaniu przed sądem, w odniesieniu do tych materiałów, stosuje się odpowiednio przepisy art. 393 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu postępowania karnego.
16. Osobie, wobec której kontrola operacyjna była stosowana, nie udostępnia się materiałów zgromadzonych podczas trwania tej kontroli. Przepis nie narusza uprawnień wynikających z art. 321 Kodeksu postępowania karnego.
17. Zgromadzone podczas stosowania kontroli operacyjnej materiały niezawierające dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego przechowuje się po zakończeniu kontroli przez okres 2 miesięcy, a następnie dokonuje się ich protokolarnego, komisyjnego zniszczenia. Zniszczenie materiałów zarządza organ, który wnioskował o zarządzenie kontroli operacyjnej.
18. Trybu, o którym mowa w ust. 1-11, nie stosuje się, jeżeli kontrola operacyjna jest prowadzona za wyrażoną na piśmie zgodą osoby będącej nadawcą lub odbiorcą przekazu informacji.
19. W przypadkach, o których mowa w ust. 18, kontrolę operacyjną zarządza organ właściwy do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych w danej sprawie.
20. Na postanowienia sądu w przedmiocie kontroli operacyjnej, o których mowa w ust. 1, 3, 8 i 9, a także na postanowienie sądu w przedmiocie odstąpienia od zniszczenia materiałów zgromadzonych podczas stosowania kontroli operacyjnej, o którym mowa w ust. 4, przysługuje zażalenie organowi, który złożył wniosek o wydanie tego postanowienia. Do zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.
21. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób dokumentowania kontroli operacyjnej oraz przechowywania i przekazywania wniosków i zarządzeń, a także przechowywania, przekazywania oraz przetwarzania i niszczenia materiałów uzyskanych podczas stosowania tej kontroli, uwzględniając potrzebę zapewnienia niejawnego charakteru podejmowanych czynności i uzyskanych materiałów oraz wzory stosowanych druków i rejestrów.
22. Prokurator Generalny przedstawia corocznie Sejmowi i Senatowi informację o działalności określonej w ust. 1-21
Art. 15.
1. W sprawach o przestępstwa określone w art. 14 ust. 1 czynności operacyjno-rozpoznawcze prowadzone odpowiednio przez Centralne Biuro Antykorupcyjne, Policję, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Żandarmerię Wojskową i Straż Graniczną, zmierzające do sprawdzenia uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa mogą polegać na dokonaniu w sposób niejawny nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi, albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej.
2. Czynności operacyjno-rozpoznawcze, o których mowa w ust. 1, mogą polegać także na złożeniu propozycji nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi, albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej.
3. Organy służb, o których mowa w ust.1 mogą zarządzić, na czas określony, czynności, o których mowa w ust. 1, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego miejscowo prokuratora okręgowego, którego bieżąco informują o wynikach przeprowadzonych czynności. Prokurator może zarządzić zaniechanie czynności w każdym czasie.
4. Czynności, o których mowa w ust. 1, zarządza się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Organy, które je zarządziły mogą, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, określonego w art. 14 ust.1, jednorazowo przedłużyć stosowanie czynności, na okres nie dłuższy niż kolejne 3 miesiące, jeżeli nie ustały przyczyny ich zarządzenia.
5. W uzasadnionych przypadkach, gdy podczas stosowania czynności, o których mowa w ust. 1, pojawią się nowe okoliczności istotne dla sprawdzenia uzyskanych wcześniej, wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa, Organy służb państwowych określonych w ust.1 mogą, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, zarządzić kontynuowanie czynności przez czas oznaczony również po upływie okresów, o których mowa w ust. 4.
6. Czynności, o których mowa w ust. 1, mogą być niejawnie rejestrowane za pomocą urządzeń służących do rejestracji obrazu lub dźwięku.
7. W przypadku uzyskania dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego organy, które zarządziły czynności określone w ust.1 przekazują prokuratorowi okręgowemu wszystkie materiały zgromadzone podczas stosowania czynności, o których mowa w ust. 1, w razie potrzeby z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego. W postępowaniu przed sądem, w odniesieniu do tych materiałów, stosuje się odpowiednio przepisy art. 393 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu postępowania karnego.
8. Zgromadzone podczas stosowania czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, materiały niezawierające dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego przechowuje się po zakończeniu kontroli przez okres 2 miesięcy, a następnie dokonuje się ich protokolarnego, komisyjnego zniszczenia. Zniszczenie materiałów zarządza organ, który wnioskował o zarządzenie kontroli operacyjnej.
9. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób przeprowadzania i dokumentowania czynności, o których mowa w ust. 1, a także przekazywania, przetwarzania i niszczenia materiałów uzyskanych podczas stosowania tych czynności, uwzględniając potrzebę zapewnienia niejawnego charakteru podejmowanych czynności i uzyskanych materiałów oraz wzory stosowanych druków i rejestrów.
Art. 16.
1. W celu udokumentowania:
a. przestępstw i zagrożeń, o których mowa w art. 14 ust.1 pkt 1 - 5,
b. przestępstw, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 6 ppkt a, b, e
albo ustalenia tożsamości osób uczestniczących w tych przestępstwach lub przejęcia przedmiotów przestępstwa, organy służb: Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, każdy według właściwości, a na wniosek organu służby celnej, minister właściwy do spraw finansów publicznych przed wszczęciem postępowania karnego bądź postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe
- mogą zarządzić niejawne nadzorowanie wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, jeżeli nie stworzy to zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego.
2. O zarządzeniu, o którym mowa w ust. 1, zawiadamia się niezwłocznie prokuratora okręgowego określonego w art. 14 ust.1. Prokurator może nakazać zaniechanie czynności w każdym czasie.
3. Organy, o których mowa w ust. 1, bieżąco informują prokuratora określonego w ust. 2 o wynikach przeprowadzonych czynności.
4. Stosownie do zarządzenia, o którym mowa w ust. 1, organy i instytucje publiczne oraz przedsiębiorcy są obowiązani dopuścić do dalszego przewozu przesyłki zawierające przedmioty przestępstwa w stanie nienaruszonym lub po ich usunięciu albo zastąpieniu w całości lub w części.
5. W przypadku uzyskania dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego organy, o których mowa w ust. 1, przekazują prokuratorowi okręgowemu wszystkie materiały zgromadzone podczas stosowania czynności, o których mowa w ust. 1, w razie potrzeby z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego. W postępowaniu przed sądem, w odniesieniu do tych materiałów, stosuje się przepisy art. 393 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu postępowania karnego.
6. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób przeprowadzania i dokumentowania czynności, o których mowa w ust. 1, uwzględniając potrzebę zapewnienia niejawnego charakteru podejmowanych czynności i uzyskanych materiałów oraz wzory stosowanych druków i rejestrów.
Rozdział III
Dokumentowanie i kontrola czynności operacyjno-rozpoznawczych.
Art. 17.
1. Każda czynność operacyjno-rozpoznawcza wymaga udokumentowania.
2. Wszczęcie i zakończenie czynności operacyjno-rozpoznawczych a także plany realizacji działań operacyjnych wymagają formy pisemnej oraz zatwierdzenia przez przełożonego funkcjonariusza prowadzącego te czynności.
Art.18.
Szefowie służb państwowych uprawnionych do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych określą w drodze zarządzenia szczegółowy sposób i tryb wykonywania oraz dokumentowania czynności operacyjno-rozpoznawczych.
Art. 19.
1. Fakt prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz osoby wobec, których prowadzi się te czynności i osoby współpracujące podlegają rejestrowaniu w ewidencji służb państwowych uprawnionych do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych.
2. Prezes Rady Ministrów określa w drodze rozporządzania tryb i formy rejestrowania, o którym mowa w ust. 1 oraz tryb współdziałania uprawnionych służb państwowych w tym zakresie.
Art. 20.
1. Zasadność i zgodność z prawem prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych podlega kontroli przez organy sprawujące nadzór nad służbami państwowymi uprawnionymi do prowadzenia tych czynności.
2. Sposób przeprowadzania i dokumentowania kontroli, o której mowa w ust. 1 określają przepisy odrębne wydane przez organy, o których mowa w ust.1
3. .Minister Sprawiedliwości raz do roku przedstawia Radzie Ministrów informację o ilości oraz ocenę zasadności zastosowań czynności operacyjno-rozpoznawczych
wymienionych w Art.,2 ust.3 pkt 9-16,przez uprawnione organy państwowe .
Rozdział IV
Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 21.
W ustawie z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277, Nr 57, poz. 390, Nr 120, poz. 818, Nr 140, poz. 981 i Nr 165, poz. 1170) skreśla się art. 19, art.19a, art.19b, art.20a, art.20b i art.22.
Art. 22.
W ustawie z dnia 12 października 1990r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, z późn. zm.[5]) skreśla się art. 9b, art. 9c, art.9d, art. 9e, art. 9f i art. 9g.
Art. 23.
W ustawie z dnia 28 września 1991r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.[6]) skreśla się art. 36c.
Art. 24.
W ustawie z dnia 24 lipca 1999r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641, z późn. zm.[7]) skreśla się art. 6zj i art.6zk.
Art. 25.
W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353, z późn. zm.[8]) skreśla się art. 31, art. 32 i art.33, art.36, art.37, art.38, art.39 i art.,40.
Art. 26.
W ustawie z dnia 24 maja 2002r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz. 676, z późn. zm.[9]) skreśla się art. 27, art. 29, art. 30, art.35, art.36,art.38 i art.39.
Art. 27.
W ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz o Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 709 i Nr 218, poz. 1592) skreśla się art. 31, art. 32, art.33, art. 34, art. 35, art.36, art. 39, art.40, art. 43.
Rozdział V
Przepisy karne.
Art. 28.
Funkcjonariusz, który przy prowadzeniu czynności operacyjno-rozpoznawczych przekraczając uprawnienia lub nie dopełniając obowiązku, narusza prawa i wolności obywatelskie lub dobra osobiste lub majątkowe osoby fizycznej lub prawnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.
Art. 29.
Kto nie będąc uprawnionym do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych, metodami zastrzeżonymi dla służb państwowych czynności te prowadzi, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 albo karze grzywny.
Rozdział VI
Przepisy końcowe
Art. 30.
1. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
2. W terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy Prezes Rady Ministrów wyda przepisy wykonawcze do niniejszej ustawy.
Uzasadnienie
Pojęcie czynności operacyjno – rozpoznawczych nie jest nowym określeniem w ustawodawstwie polskim. Pojawia się w wielu ustawach w formie bezpośredniej lub w postaci działań mieszczących się w tej kategorii czynności. Ustawy wskazują na służby państwowe uprawnione do prowadzenia tego rodzaju działalności a w niektórych przypadkach także tryb realizacji tych czynności. Aktualnie do prowadzenia czynności operacyjno – rozpoznawczych uprawnione są: Centralne Biuro Antykorupcyjne, Policja, Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Żandarmeria Wojskowa/ i wywiad skarbowy. Żaden z przepisów rangi ustawy nie reguluje kompleksowo problematyki czynności operacyjno – rozpoznawczych a w szczególności ich rodzaju, sposobu i trybu prowadzenia. Ponieważ czynności te są zespołem jawnych i niejawnych przedsięwzięć, w niektórych przypadkach ingerujących w prawa i wolności człowieka i obywatela, należy przeprowadzić zmiany ustawowe mające na celu uporządkowanie tej istotnej z punktu widzenia konstytucyjnych praw, dziedziny.
Ingerencję w prawa i wolności człowieka i obywatela umożliwiają tzw. klauzule ograniczające, czyli przepisy umożliwiające ingerencję państwa w wolności jednostki z uwagi na ochronę interesu ogólnospołecznego i ogólnopaństwowego. Konstytucja RP dopuściła w art. 31 ust. 3 możliwość ustawowego ograniczenia korzystania z wolności i praw „ gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób”. Powyższa klauzula ogranicza możliwość wykonywania przewidzianych w niniejszej ustawie czynności operacyjno – rozpoznawczych jedynie w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw. W tym zakresie uprawnienia do ingerowania w prawa i wolności jednostki są zgodne z normą wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
W projekcie ustawy zdefiniowano czynności operacyjno – rozpoznawcze, formy, w jakich są one realizowane, oraz metody prowadzenia tych działań. Jest to wypełnienie zasady legalności jako cechy prawidłowego działania podmiotów, jedynie na podstawie i zgodnie z prawem. Spośród metod działania bardzo szczegółowo opisano tryb i sposób prowadzenia czynności, które mogą ingerować w prawa i wolności jednostki. Do tych specjalnych uprawnień zaliczono stosowanie kontroli operacyjnej, zakupu kontrolowanego, przesyłki niejawnie nadzorowanej, pozorowanej działalności przestępczej oraz tajnej lustracji pomieszczeń i środków transportu. Unormowania dotyczące wyżej wymienionych metod adaptowano z aktualnie obowiązujących przepisów ustawowych poza metodami pozorowanej działalności przestępczej oraz tajnej lustracji pomieszczeń i środków transportu. Te dwie ostatnie, z uwagi na możliwość naruszenia praw i wolności jednostki, także poddano rygorom wcześniej uregulowanych ustawowo metod pracy operacyjno – rozpoznawczej.
Poza technicznymi metodami prowadzenia czynności operacyjno – rozpoznawczych projekt, w ślad za obowiązującymi już przepisami, dopuszcza służby państwowe do korzystania z pomocy osób niebędących funkcjonariuszami, zapewniając ochronę danych identyfikujących te osoby i umożliwiając przyznanie im wynagrodzenia. Analogiczne przepisy funkcjonują w aktualnie obowiązujących ustawach dotyczących uprawnień poszczególnych służb państwowych.
Pomimo jawności zapisów projektowanej ustawy o czynnościach operacyjno – rozpoznawczych, służby państwowe zapewniają ochronę form i metod realizowanych zadań, informacji oraz własnych obiektów i danych identyfikujących funkcjonariuszy. W tym między innymi celu upoważniono funkcjonariuszy do posługiwania się dokumentami, które uniemożliwiają ustalenie danych identyfikujących funkcjonariuszy oraz środków, którymi się posługują w czasie wykonywania czynności operacyjno – rozpoznawczych. Oczywistym w tej sytuacji jest kontratyp, iż nie podlega odpowiedzialności karnej osoba, która wytwarza lub posługuje się tego rodzaju dokumentem.
W ustawie wprowadzono zasadę, że każda czynność operacyjno – rozpoznawcza musi być udokumentowana. Nadzór nad prowadzeniem tych czynności sprawuje przełożony funkcjonariusza. Praca operacyjno – rozpoznawcza podlega rejestrowaniu w ewidencji służb państwowych. Zgodność z prawem i zasadność prowadzenia czynności podlega kontroli przez organy sprawujące nadzór nad właściwymi służbami państwowymi. Powyższe wymogi mają na celu stałe badanie zgodności z prawem prowadzonych czynności operacyjno – rozpoznawczych, jednocześnie zapewniając możliwość sprawowania stałego nadzoru nad zasadnością prowadzonych działań.
Zadania realizowane w formie czynności operacyjno – rozpoznawczych mają bezdyskusyjnie olbrzymie znaczenie w zapobieganiu i wykrywaniu przestępstw. Umożliwiają one w sposób niejawny ujawnianie, utrwalanie i dokumentowanie indywidualnych zachowań przestępczych. Wielokrotnie dostarczają niepodważalnych dowodów świadczących o przestępczej działalności sprawcy. Z uwagi na charakter prowadzonych czynności, polegających na stosowaniu technik specjalnych, metod wprowadzających w błąd lub wykorzystujących błąd a także będących na granicy prowokacji, zawarto w ustawie przepis zakazujący wykonywania funkcjonariuszom lub osobom współpracującym czynności operacyjno – rozpoznawczych, których skutkiem może być popełnienie przestępstwa. Jest to z gruntu prawa przepis ewidentny. Jednak w toku realizacji dynamicznych zadań nie wszystkie sytuacje są do przewidzenia i w związku z tym możliwe jest nieplanowe jego przekroczenie. Takiej sytuacji dotyczy przepis wyłączający odpowiedzialność karną funkcjonariusza w granicach ryzyka operacyjnego.
W ustawie przewidziano jeszcze jeden kontratyp. Dotyczy on osoby współpracującej z funkcjonariuszem w prowadzeniu czynności operacyjno – rozpoznawczych. Osoba taka nie popełnia przestępstwa, dopuszczając się czynu zabronionego w trakcie realizacji zadania lub zleconych czynności nie mających na celu popełnienie przestępstwa, gdy w rzeczywistości swym działaniem mogła zapobiec innym groźnym przestępstwom. Przepis ten sankcjonuje trudną do rozwiązania sytuację, w której osoba udzielająca pomocy funkcjonariuszowi, w trakcie realizacji innego zadania, wejdzie w posiadanie przedmiotu, którego posiadanie jest zabronione i dostarczy go funkcjonariuszowi. Według dotychczas obowiązujących przepisów osobę taką należy ukarać za nielegalnie posiadanie tego przedmiotu. W rzeczywistości osoba udzielająca pomocy funkcjonariuszowi, działając w dobrej wierze, odzyskując np. broń palną lub materiały wybuchowe, nie dopuszcza do przestępczego wykorzystania tych przedmiotów.
W ustawie wprowadzono karalność za nieuprawnione wykonywanie czynności operacyjno – rozpoznawczych oraz za niedopełnienie obowiązków lub przekroczenie uprawnień przy ich prowadzeniu.
Wprowadzenie ustawy nie spowoduje odebrania kompetencji w zakresie możliwości prowadzenia czynności operacyjno – rozpoznawczych służbom państwowym, a jedynie skomasuje i ujednolici metody i formy wykonywania tych czynności.
Projektowana ustawa nie będzie miała wpływu na rynek pracy, konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki oraz na sytuację i rozwój regionalny.
Ustawa nie spowoduje żadnych skutków dla budżetu państwa ani dla jednostek samorządu terytorialnego.
Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.
[1] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 89, poz. 804, z 2003 r. Nr 113, poz. 1070 i Nr 139, poz. 1326, z 2004 r. Nr 116, poz. 1203, Nr 171, poz. 1800 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 711.
[2] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 102, poz. 1117, z 2003 r. Nr 49, poz. 408 i Nr 229, poz. 2276, z 2005 r. Nr 132, poz. 1108, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539 oraz z 2006 r. Nr 133, poz. 935.
[3] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1802, z 2002 r. Nr 127, poz. 1089, z 2003 r. Nr 57, poz. 507 oraz z 2004 r. Nr 25, poz. 219 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 273, poz.2703 oraz z 2006 r. Nr 266, poz.2236 oraz z 2006r. Nr 167, poz.1398.
[4] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, poz. 580, Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 106, poz. 1149, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130, poz. 1188, z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 2641, z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz. 461, Nr 77, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143, poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169, poz. 1416 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192 i Nr 226, poz. 1647 i 1648 oraz z 2007 r. Nr 20, poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766 i Nr 123, poz. 849.
[5] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 170, poz. 1218 oraz z 2007 r. Nr 57, poz. 390 i Nr 82, poz. 558.
[6] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 594, Nr 91, poz. 868, Nr 171, poz. 1800 i Nr 173, poz. 1808, z 2005 r. Nr 124, poz. 1042, Nr 132, poz. 1110 i Nr 183, poz. 1537 oraz z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 157, poz. 1119, Nr 191, poz. 1413, Nr 217, poz. 1590 i Nr 171, poz. 1207.
[7] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 167, poz. 1399, z 2006 r. Nr 104, poz. 708, Nr 170, poz. 1218 i Nr 218, poz. 1592 oraz z 2007 r. Nr 25, poz. 162, Nr 57, poz. 390 i Nr 89, poz. 589.