Projekt ustawy o gospodarce nieruchomościami

Projekt

USTAWA
z dnia 1996 r.

o gospodarce nieruchomościami

DZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE

Art. 1.
1. Ustawa określa zasady:
1) gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa
oraz własność gminy,
2) podziału nieruchomości,
3) scalania i podziału nieruchomości,
4) pierwokupu nieruchomości,
5) wywłaszczania nieruchomości i zwrotu wywłaszczonych nieruchomości,
6) udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej,
7) wyceny nieruchomości,
8) działalności zawodowej, której przedmiotem jest gospodarowanie nieruchomościami.
2. Zakres przedmiotowy ustawy w sprawach, o których mowa w ust.1, określają
przepisy poszczególnych rozdziałów.

Art. 2.
1. Ustawa nie narusza ustaw szczególnych w zakresie dotyczącym gospodarki
nieruchomościami, a zwłaszcza:
1) ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców
(Dz.U. z 1996 r. Nr 54, poz.245),
2) ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U. z
1989 r. Nr 58, poz. 349, z 1990 r. Nr 34, poz.198 i z 1994 r. Nr 127,
poz. 627),
3) ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. Nr 101, poz.444, z
1992 r. Nr 21, poz.85, Nr 54, poz.254, z 1994 r. Nr 1, poz.3, Nr 127,
poz.627 oraz z 1995 r. Nr 141, poz. 692 i Nr 147, poz.713),
4) ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami
rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. z 1995 r. Nr 57, poz.299, Nr 101,
poz.504 i Nr 141, poz. 692 oraz z 1996 r. Nr 59, poz. 268, Nr 106,
poz. 496),
5) ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych (Dz.U.
Nr 127, poz. 627 z 1996 r. Nr 106, poz. 496).
2. W sprawach nie uregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu
cywilnego.

Art. 3.
Centralnym organem administracji państwowej w sprawach gospodarki nieruchomościami,
regulowanych przepisami ustawy, jest Prezes Urzędu Mieszkalnictwa
i Rozwoju Miast.

Art. 4.
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) nieruchomości gruntowej - należy przez to rozumieć grunt wraz z częściami
składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, stanowiących odrębny
przedmiot własności,
2) zasobie nieruchomości - należy przez to rozumieć nieruchomości stanowiące
własność Skarbu Państwa lub własność gminy, nie oddane w
użytkowanie wieczyste lub w trwały zarząd, a także nie obciążone prawem
użytkowania,
3) działce gruntu - należy przez to rozumieć część nieruchomości, wydzieloną
w wyniku jej podziału albo scalenia i podziału, a także odrębnie
położoną część tej nieruchomości,
4) poprzednim właścicielu - należy przez to rozumieć osobę, która została
pozbawiona nieruchomości wskutek jej wywłaszczenia albo przejęcia na
rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz gminy na podstawie innych tytułów,
5) podmiotach mienia publicznego - należy przez to rozumieć Skarb Państwa
lub gminę oraz związek międzygminny,
6) planie miejscowym - należy przez to rozumieć miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego, uchwalony na podstawie przepisów o zagospodarowaniu
przestrzennym,
7) wycenie nieruchomości - należy przez to rozumieć postępowanie, w
wyniku którego dokonuje się określenia wartości nieruchomości,
8) powszechnej taksacji nieruchomości - należy przez to rozumieć wycenę
nieruchomości, w wyniku której następuje ustalenie wartości katastralnej
nieruchomości,
9) szacowaniu nieruchomości - należy przez to rozumieć czynności związane
z określaniem wartości nieruchomości,
10) właściwym organie - należy przez to rozumieć, z zastrzeżeniem art. 63,
kierownika urzędu rejonowego w odniesieniu do nieruchomości stanowiących
własność Skarbu Państwa i zarząd gminy w odniesieniu do nieruchomości
stanowiących własność gminy,
11) jednostce organizacyjnej - należy przez to rozumieć państwową lub
komunalną jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej,
12) opłacie adiacenckiej - należy przez to rozumieć należność obciążającą
nieruchomość, ustaloną w związku ze wzrostem jej wartości, spowodowanym
budową urządzeń infrastruktury technicznej lub scaleniem i podziałem
gruntów,
13) spółce - należy przez to rozumieć spółkę prawa handlowego.

Art. 5.
Waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych w ustawie dokonuje się przy
zastosowaniu wskaźników zmian cen nieruchomości, ogłaszanych przez Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego, w drodze obwieszczeń, w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Art. 6.
1. W granicach określonych przez ustawy, wykonywanie prawa do nieruchomości
powinno być również zgodne z ustaleniami planów miejscowych.
Dotyczy to w szczególności:
1) dokonywania podziałów nieruchomości,
2) przeprowadzania scaleń i podziałów nieruchomości,
3) korzystania z prawa pierwokupu,
4) wywłaszczania nieruchomości,
5) zwrotu wywłaszczonych nieruchomości,
6) udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej.
2. Realizacja działań, o których mowa w ust.1, następuje na zasadach określonych
w przepisach rozdziałów 9-15.

Art. 7.
Celami publicznymi w rozumieniu ustawy są:
1) wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i drogi wodne, budowa i
utrzymywanie tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego
oraz kontroli ruchu lotniczego, a także łączności publicznej i sygnalizacji,
2) zakładanie i utrzymywanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń
służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a
także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych
przewodów i urządzeń,
3) budowa i utrzymanie publicznych urządzeń do zaopatrzenia ludności w
wodę, gromadzenia, przesyłania i oczyszczania ścieków oraz utylizacji
odpadów,
4) budowa oraz utrzymanie obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska,
zbiorników i innych urządzeń wodnych, służących zaopatrzeniu
w wodę, regulacji przepływów i ochronie przed powodzią, a także regulacja
i utrzymanie wód oraz urządzeń melioracji wodnych, będących
własnością Skarbu Państwa lub gmin,
5) ochrona nieruchomości stanowiących dobra kultury,
6) budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, administracji,
sądów i prokuratur, państwowych szkół wyższych, szkół publicznych,
publicznych: obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli, domów
opieki społecznej i placówek opiekuńczo-wychowawczych,
7) budowa i utrzymywanie obiektów oraz urządzeń niezbędnych na potrzeby
obronności państwa i ochrony granicy państwowej, a także do
zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, w tym budowa i utrzymywanie
zakładów karnych oraz zakładów dla nieletnich,
8) poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin stanowiących własność
Skarbu Państwa,
9) zakładanie i utrzymywanie cmentarzy,
10) inne cele publiczne określone w odrębnych ustawach.

Art. 8.
Jeżeli przy załatwianiu spraw, o których mowa w ustawie, istnieje konieczność
określenia wartości nieruchomości, wartość tę określają rzeczoznawcy majątkowi,
o których mowa w przepisach rozdziału 18.

Art. 9.
Jeżeli przy załatwianiu spraw, o których mowa w przepisach rozdziałów 9-15,
nie istnieje możliwość zawiadomienia stron o decyzjach i innych czynnościach
organów administracji publicznej ze względu na nie ustalone adresy stron, potwierdzone
przez biuro adresowe, stosuje się art. 49 Kodeksu postępowania
administracyjnego.

Art. 10.
W razie wniesienia do sądu administracyjnego skargi na decyzję wydaną w
sprawach, o których mowa w przepisach rozdziałów 9-15, organ administracji
publicznej, który wydał decyzję, wstrzymuje z urzędu jej wykonanie, z uwzględnieniem
art. 122 i 126.

DZIAŁ II
GOSPODAROWANIE NIERUCHOMOŚCIAMI STANOWIĄCYMI WŁASNOŚĆ
SKARBU PAŃSTWA ORAZ WŁASNOŚĆ GMINY

Rozdział 1
Zasady ogólne

Art. 11.
1. Przepisy niniejszego działu stosuje się do nieruchomości stanowiących własność
Skarbu Państwa oraz własność gminy, z wyłączeniem nieruchomości
wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, chyba że
przepisy dotyczące gospodarowania tym Zasobem stanowią inaczej. W każdym
jednak wypadku stosuje się art. 14 ust. 4 oraz art. 69 ust. 1.
2. Przepisy dotyczące gminy stosuje się odpowiednio do związku międzygminnego.

Art. 12.
Podmioty występujące w imieniu Skarbu Państwa oraz w imieniu gminy, a
także inne podmioty władające nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu
Państwa lub własność gminy, są zobowiązane do gospodarowania nimi w
sposób zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki.

Art. 13.
Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z przepisów niniejszej ustawy oraz odrębnych
ustaw, organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania
nieruchomościami jest kierownik urzędu rejonowego, a organem
reprezentującym w tych sprawach gminę jest zarząd gminy.

Art. 14.
1. Z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z przepisów niniejszej ustawy oraz
odrębnych ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego
i administracyjno-prawnego. W szczególności nieruchomości
mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w
użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały
zarząd, a także obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone
jako aporty do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych
przedsiębiorstw państwowych i komunalnych oraz jako majątek tworzonych
fundacji.
2. Nieruchomości mogą być przedmiotem darowizny na cele publiczne, a
także przedmiotem darowizny dokonywanej między stronami-podmiotami
mienia publicznego. Kierownik urzędu rejonowego może dokonać darowizny
nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, za zgodą wojewody,
a zarząd gminy w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej własność
gminy, za zgodą rady gminy.
3. Prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej może być
przedmiotem aportu wnoszonego do spółki.
4. Sprzedaż, darowizna lub oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości
wpisanych do rejestru zabytków, a także wnoszenie tych nieruchomości jako
aportów do spółek, wymaga:
1) zgody właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu
do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa,
2) uzyskania opinii właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków w
odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność gminy.

Art. 15.
1. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa mogą być sprzedawane
gminie za cenę obniżoną lub oddawane nieodpłatnie gminie w użytkowanie
wieczyste. Nieruchomości stanowiące własność gminy mogą być
sprzedawane Skarbowi Państwa za cenę obniżoną lub oddawane nieodpłatnie
Skarbowi Państwa w użytkowanie wieczyste.
2. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa mogą być nieodpłatnie
obciążane na rzecz gminy ograniczonymi prawami rzeczowymi lub
użyczane gminie. Nieruchomości stanowiące własność gminy mogą być
nieodpłatnie obciążane na rzecz Skarbu Państwa ograniczonymi prawami
rzeczowymi lub użyczane Skarbowi Państwa.
3. Nieruchomości mogą być przedmiotem zamiany między Skarbem Państwa
a gminą bez zachowania ekwiwalentności. Jeżeli zamiana następuje z zachowaniem
ekwiwalentności, wysokość dopłaty jest równa różnicy wartości
zamienianych nieruchomości.
4. Przepis ust.3 stosuje się również w razie zamiany własności nieruchomości
na prawo użytkowania wieczystego lub też prawa użytkowania wieczystego
na własność.
5. Zawarcie umów w sprawach, o których mowa w ust. 1-4, wymaga zgody
wojewody w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu
Państwa i odpowiednio zgody rady gminy w odniesieniu do nieruchomości
stanowiących własność gminy.

Art. 16.
Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa oraz własność gminy,
mogą być zamieniane na nieruchomości stanowiące własność albo będące w
użytkowaniu wieczystym osób fizycznych lub osób prawnych.

Art. 17.
1. Państwowa lub komunalna osoba prawna może zrzec się własności lub
użytkowania wieczystego nieruchomości odpowiednio na rzecz Skarbu Państwa
lub gminy. Do zrzeczenia się tych praw stosuje się przepis art. 179
Kodeksu cywilnego.
2. W stosunku do nieruchomości będącej przedmiotem własności lub użytkowania
wieczystego komunalnej osoby prawnej, zrzeczenie się wymaga zgody
zarządu gminy, na której terenie nieruchomość jest położona. Z chwilą
zrzeczenia się nieruchomość staje się własnością albo przedmiotem użytkowania
wieczystego gminy.

Art. 18.
1. Państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej,
nabywają nieruchomości, w drodze umowy, na własność Skarbu Państwa, a
komunalne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej -
na własność gminy.
2. Nieruchomości nabyte w drodze umowy, jednostki organizacyjne, o których
mowa w ust. 1, przejmują z dniem ich nabycia, z mocy prawa, w trwały zarząd.

Art. 19.
Nieruchomości mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd,
najem i dzierżawę oraz użyczane na cele związane z ich działalnością.

Art. 20.
Nieruchomość będąca w użytkowaniu wieczystym może być przez użytkownika
wieczystego oddana w dzierżawę, najem lub użyczona, a także obciążona prawem
użytkowania na czas nie dłuższy niż okres użytkowania wieczystego.

Art. 21.
Sprzedaż nieruchomości i oddawanie ich w użytkowanie wieczyste, użytkowanie,
najem i dzierżawę, jeżeli są położone na obszarach:
1) morskich pasów nadbrzeżnych - wymaga porozumienia z organem administracji
rządowej właściwym w sprawach morskich,
2) terenów górniczych - wymaga, w razie braku planu miejscowego, porozumienia
z organem właściwym do udzielania koncesji na wydobywanie
kopalin,
3) parków narodowych - wymaga porozumienia z dyrektorem właściwego
parku narodowego,
4) graniczących z nieruchomościami oddanymi w trwały zarząd na cele obronności
i bezpieczeństwa państwa - wymaga porozumienia z właściwym
w tych sprawach naczelnym organem administracji państwowej.

Art. 22.
Nieruchomości mogą być sprzedawane cudzoziemcom, oddawane im w użytkowanie
wieczyste, dzierżawę lub najem. Do sprzedaży i oddania w użytkowanie
wieczyste stosuje się przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.

Art. 23.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje nieruchomości niezbędnych
na cele obronności i bezpieczeństwa państwa.

Rozdział 2
Zasób nieruchomości

Art. 24.
Tworzy się zasoby nieruchomości:
1) zasób nieruchomości Skarbu Państwa,
2) gminne zasoby nieruchomości.

Art. 25.
Zasób nieruchomości Skarbu Państwa stanowią nieruchomości:
1) które w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy stanowiły własność Skarbu
Państwa i nie znajdowały się w użytkowaniu wieczystym lub trwałym
zarządzie, a także nie były obciążone prawem użytkowania,
2) nabyte przez kierownika urzędu rejonowego, w drodze umowy, na własność
lub w użytkowanie wieczyste Skarbu Państwa,
3) nabyte w drodze wywłaszczenia,
4) w stosunku do których Skarb Państwa uzyskał, w drodze zamiany lub
darowizny, własność albo prawo użytkowania wieczystego,
5) będące własnością Skarbu Państwa, w stosunku do których wygasło
prawo użytkowania wieczystego, trwałego zarządu lub użytkowania,
6) pozostałe po zlikwidowanych państwowych osobach prawnych oraz państwowych
jednostkach organizacyjnych,
7) w stosunku do których nastąpiło zrzeczenie się praw na rzecz Skarbu
Państwa,
8) przejęte na rzecz Skarbu Państwa na podstawie innych tytułów ustawowych.

Art. 26.
Nieruchomości stanowiące zasób nieruchomości Skarbu Państwa, przeznaczone
w planach miejscowych pod budownictwo mieszkaniowe oraz na realizację
związanych z tym budownictwem urządzeń infrastruktury technicznej, a także
na lokalne cele publiczne, mogą być darowane gminie, na jej wniosek, jeżeli
przemawia za tym ważny interes gminy i jeżeli cele te nie są i nie mogą być
realizowane przez podmioty występujące w imieniu Skarbu Państwa. Darowizna
może być dokonana wyłącznie z poleceniem wykorzystania darowanej nieruchomości
na cele określone w umowie darowizny. Darowizna dokonana bez
takiego polecenia powoduje bezwzględną nieważność tej czynności prawnej.

Art. 27.
1. asobem nieruchomości Skarbu Państwa gospodarują, z zastrzeżeniem art.
63, kierownicy urzędów rejonowych, a w szczególności:
1) widencjonują nieruchomości stanowiące zasób,
2) zapewniają wycenę tych nieruchomości,
3) sporządzają plany wykorzystania zasobu,
4) zabezpieczają nieruchomości przed dewastacją lub zniszczeniem,
5) zbywają nieruchomości wchodzące w skład zasobu,
6) naliczają należności za nieruchomości udostępnione z zasobu oraz prowadzą
windykację tych należności.
7) współpracują z innymi organami, które, na mocy odrębnych przepisów,
gospodarują nieruchomościami Skarbu Państwa, a także z właściwymi
gminami.
2. Realizacja zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4, 6 i 7, może być powierzana
zarządcom nieruchomości na zasadach określonych w przepisach
rozdziału 20.

Art. 28.
1. Gminne zasoby nieruchomości tworzy się na cele rozwojowe gmin i zorganizowanej
działalności inwestycyjnej, a w szczególności na realizację budownictwa
mieszkaniowego oraz związanych z tym budownictwem urządzeń
infrastruktury technicznej, a także na realizację innych celów publicznych.
2. Podstawą tworzenia gminnych zasobów nieruchomości są studia uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin uchwalane na
podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. Nr 89, poz. 415).

Art. 29.
Gminny zasób nieruchomości stanowią nieruchomości:
1) które w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy stanowiły własność gminy
i nie znajdowały się w użytkowaniu wieczystym lub trwałym zarządzie, a
także nie były obciążone prawem użytkowania,
2) nabyte na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy
wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach
samorządowych (Dz.U. Nr 32, poz. 191, Nr 43, poz. 253 i Nr
92, poz. 541, z 1991 r. Nr 34, poz. 151, z 1992 r. Nr 6, poz. 20, z 1993 r.
Nr 40, poz. 180, z 1994r. Nr 1, poz. 3, Nr 65, poz. 285 i z 1996r. Nr 23,
poz. 102, Nr 106, poz. 496),
3) nabyte przez zarząd gminy, w drodze umowy, na własność lub w użytkowanie
wieczyste gminy,
4) nabyte w drodze wywłaszczenia,
5) w stosunku do których gmina uzyskała, w drodze zamiany albo darowizny,
własność albo prawo użytkowania wieczystego,
6) będące własnością gminy, w stosunku do których wygasło prawo użytkowania
wieczystego, trwałego zarządu lub użytkowania,
7) pozostałe po zlikwidowanych komunalnych osobach prawnych oraz komunalnych
jednostkach organizacyjnych,
8) w stosunku do których nastąpiło zrzeczenie się praw na rzecz gminy,
9) nabyte w drodze pierwokupu,
10) nabyte w drodze podziałów oraz scaleń i podziałów,
11) przejęte na rzecz gminy na podstawie innych tytułów ustawowych.

Art. 30.
1. Gminnym zasobem nieruchomości gospodaruje zarząd gminy.
2. Gospodarowanie zasobem polega w szczególności na wykonywaniu czynności,
o których mowa w art. 27 ust. 1 pkt 1-7, a ponadto na przygotowywaniu
opracowań geodezyjno-prawnych i projektowych, dokonywaniu podziałów
oraz scaleń i podziałów nieruchomości, a także wyposażaniu ich w
miarę możliwości w niezbędne urządzenia infrastruktury technicznej.

Art. 31.
1. Granice między nieruchomościami nabywanymi na własność Skarbu Państwa
lub na własność gminy przyjmuje się według istniejącego stanu prawnego,
a jeżeli stanu takiego nie można stwierdzić, według stanu w katastrze
nieruchomości.
2. W razie sporu co do przebiegu linii granicznych, o których mowa w ust. 1,
nie wstrzymuje się jednak czynności związanych z nabyciem nieruchomości.

Rozdział 3
Sprzedaż i oddawanie w użytkowanie wieczyste

Art. 32.
Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości
gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego.

Art. 33.
1. Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości
gruntowej następuje w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej,
stosownie do przepisów rozdziału 4.
2. Warunki zbycia nieruchomości w drodze przetargu ustala się w ogłoszeniu
o przetargu. Warunki zbycia nieruchomości w drodze bezprzetargowej
ustala się w rokowaniach przeprowadzanych z nabywcą.
3. Protokół z przeprowadzonego przetargu oraz protokół z rokowań przy
zbyciu w drodze bezprzetargowej stanowią podstawę do zawarcia umowy
w formie aktu notarialnego.

Art. 34.
1. W umowie o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste
ustala się okres użytkowania wieczystego, zależny od celu, na który nieruchomość
gruntowa zostaje oddana w użytkowanie wieczyste.
2. W umowie, o której mowa w ust.1, określa się sposób korzystania z nieruchomości
zgodnie z art. 239 Kodeksu cywilnego.
3. Jeżeli przedmiotem umowy o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie
wieczyste jest nieruchomość wpisana do rejestru zabytków, przy
określaniu sposobu korzystania z tej nieruchomości nakłada się, w razie
potrzeby, na nabywcę obowiązek odbudowy lub remontu położonych na
niej budynków, w terminie określonym w umowie.
4. Sposób korzystania z nieruchomości podlega ujawnieniu w księdze wieczystej.

Art. 35.
1. Oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej zabudowanej
następuje z równoczesną sprzedażą położonych na tej nieruchomości budynków
i innych urządzeń.
2. Sprzedaż nieruchomości gruntowej zabudowanej lub oddanie w użytkowanie
wieczyste takiej nieruchomości wraz ze sprzedażą położonego na niej
budynku, mogą być dokonane bez zachowania pierwszeństwa w nabyciu, o
którym mowa w art. 39 ust. 5.

Art. 36.
1. Nieruchomość gruntowa oddana w użytkowanie wieczyste może być sprzedana
użytkownikowi wieczystemu na jego wniosek.
2. Z dniem zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości ulega rozwiązaniu, z
mocy prawa, uprzednio zawarta umowa o oddanie nieruchomości gruntowej
w użytkowanie wieczyste.
3. W odniesieniu do nieruchomości gruntowej oddanej w użytkowanie wieczyste,
przeniesienie własności tej nieruchomości, w drodze umowy, między
Skarbem Państwa a gminą może nastąpić tylko za zgodą jej użytkownika
wieczystego.

Art. 37.
1. Jeżeli przedmiotem sprzedaży lub oddania w użytkowanie wieczyste jest
nieruchomość obciążona długami, nieruchomość sprzedana lub oddana w
użytkowanie wieczyste jest wolna od tych długów, chyba że umowa stanowi
inaczej.
2. Osoby, którym przysługiwały wierzytelności zabezpieczone hipotecznie na
nieruchomości, o której mowa w ust. 1, mogą w terminie roku, licząc od
dnia zawiadomienia ich o zawarciu umowy sprzedaży lub umowy o oddanie
w użytkowanie wieczyste, zgłosić właściwemu organowi roszczenia o
zapłatę tych wierzytelności.

Art. 38.
1. Użytkowanie wieczyste wygasa z upływem okresu ustalonego w umowie
albo przez rozwiązanie umowy przed upływem tego okresu.
2. Właściwy organ może wydać decyzję o rozwiązaniu umowy użytkowania
wieczystego przed upływem ustalonego okresu i zarządzić odebranie nieruchomości
gruntowej stosownie do art. 240 Kodeksu cywilnego, jeżeli
użytkownik wieczysty korzysta z tej nieruchomości w sposób sprzeczny z
ustalonym w umowie, a w szczególności, jeżeli nie zabudował jej w ustalonym
terminie. W razie wydania takiej decyzji stosuje się odpowiednio art.
71 w zakresie zwrotu pierwszej opłaty i opłat rocznych.
3. W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu
ustalonego w umowie albo na skutek rozwiązania umowy przed upływem
tego okresu, użytkownikowi wieczystemu przysługuje wynagrodzenie za
wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne urządzenia.
Wynagrodzenie powinno być równe wartości tych budynków i urządzeń
określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego, niezależnie od
tego, jaką wysokość wynagrodzenia ustalono w umowie o oddanie nieruchomości
gruntowej w użytkowanie wieczyste.
4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się się odpowiednio do użytkowania wieczystego
ustanowionego w inny sposób niż w drodze umowy zawartej w formie aktu
notarialnego.

Art. 39.
1. W wypadku zbywania nieruchomości osobom fizycznym i osobom prawnym,
pierwszeństwo w ich nabyciu przysługuje osobom, które spełniają
choćby jeden z następujących warunków:
1) przysługuje im roszczenie o nabycie nieruchomości z mocy niniejszej
ustawy lub odrębnych przepisów,
2) były właścicielami zbywanych nieruchomości lub są następcami prawnymi
tych właścicieli, a zbywane nieruchomości zostały od nich przejęte
przed dniem 5 grudnia 1990 r.,
3) są najemcami lokali, a najem został nawiązany przed dniem 12 listopada
1994 r. na podstawie decyzji administracyjnych o przydziale.
2. W razie zbiegu uprawnień do pierwszeństwa w nabyciu, stosuje się kolejność
wymienioną w ust.1.
3. Osoby, którym przysługuje pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości, zawiadamia
się na piśmie o przeznaczeniu nieruchomości do zbycia oraz o
przysługującym im pierwszeństwie w nabyciu tej nieruchomości, jeżeli złożą
wnioski o nabycie w terminie określonym w zawiadomieniu. Termin ten
nie może być krótszy niż 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. Przy
doręczaniu zawiadomień stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
4. Osoby, o których mowa w ust.1, korzystają z pierwszeństwa w nabyciu
nieruchomości, jeżeli złożą oświadczenie, że wyrażają zgodę na cenę ustaloną
w sposób określony w ustawie.
5. Wojewoda w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu
Państwa, a rada gminy w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność
gminy, mogą przyznać pierwszeństwo w nabywaniu lokali ich najemcom
lub dzierżawcom, z zastrzeżeniem art. 63.

Art. 40.
1. Właściwy organ sporządza i podaje do publicznej wiadomości wykaz nieruchomości
przeznaczonych do sprzedaży, do oddania w użytkowanie wieczyste,
użytkowanie, najem lub dzierżawę. Wykaz ten wywiesza się na
okres 21 dni w siedzibie urzędu rejonowego lub urzędu gminy, a ponadto
podaje się do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej
miejscowości.
2. W wykazie, o którym mowa w ust.1, określa się odpowiednio:
1) oznaczenie nieruchomości według księgi wieczystej oraz katastru nieruchomości,
2) powierzchnię nieruchomości,
3) opis nieruchomości,
4) przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym i sposób jej zagospodarowania,
5) terminy rozpoczęcia i zakończenia zabudowy,
6) cenę nieruchomości,
7) wysokość opłat z tytułu użytkowania wieczystego, użytkowania, najmu
lub dzierżawy,
8) terminy wnoszenia opłat,
9) zasady aktualizacji opłat.
3. Ustanawianie odrębnej własności lokali w domach wielolokalowych, wchodzących
w skład nieruchomości publicznych, następuje na zasadach określonych
w ustawie z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. Nr
85, poz.388).

Art. 41.
W razie naruszenia przez właściwy organ przepisów art. 39, ust. 1-4, do odpowiedzialności
Skarbu Państwa i gminy z tego tytułu stosuje się przepisy Kodeksu
cywilnego.

Rozdział 4
Przetargi na nabycie nieruchomości

Art. 42.
1. Z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, nieruchomości są sprzedawane lub oddawane w
użytkowanie wieczyste w drodze przetargu.
2. Nieruchomość może być sprzedana lub oddana w użytkowanie wieczyste w
drodze bezprzetargowej, jeżeli:
1) jest zbywana na rzecz osoby, której przysługuje pierwszeństwo w jej nabyciu,
stosownie do art. 39,
2) zbycie następuje między Skarbem Państwa a gminą,
3) jest zbywana na zasadach, o których mowa w art. 70 ust.1 pkt 2,
4) zbycie następuje w drodze zamiany lub darowizny,
5) sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz jej użytkownika wieczystego,
6) dwa kolejne przetargi zakończyły się wynikiem negatywnym,
7) przedmiotem zbycia jest nieruchomość zwracana poprzedniemu właścicielowi
lub jego następcy prawnemu w związku z tym, że stała się zbędna
na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu,
8) przedmiotem zbycia są części nieruchomości, niezbędne do poprawienia
warunków zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej
własność lub oddanej w użytkowanie wieczyste osobie, która zamierza
te części nabyć, jeżeli nie mogą być zbyte jako odrębne nieruchomości,
9) ma stanowić aport do spółki albo wyposażenie nowo tworzonego
przedsiębiorstwa państwowego lub komunalnego względnie majątek
tworzonej fundacji.

Art. 43.
1. Przetarg ogłasza, organizuje i przeprowadza właściwy organ.
2. Ogłoszenie o przetargu podaje się do publicznej wiadomości nie wcześniej
niż po upływie okresu wywieszenia wykazu nieruchomości oraz terminu
wyznaczonego w zawiadomieniu o przeznaczeniu nieruchomości do zbycia,
o którym mowa w art. 39 ust.3. W ogłoszeniu o przetargu podaje się informacje
zamieszczone w wykazie oraz wysokość wadium.
3. W ogłoszeniu o przetargu nie zamieszcza się nieruchomości, w stosunku
do których, w okresie przed ogłoszeniem, wpłynęły wnioski o nabycie od
osób uprawnionych do ich nabycia w drodze bezprzetargowej.

Art. 44.
1. Jeżeli pierwszy przetarg zakończył się wynikiem negatywnym, przeprowadza
się przetarg drugi, w którym właściwy organ może obniżyć cenę wywoławczą
nieruchomości ustaloną przy ogłaszaniu pierwszego przetargu, stosownie
do art. 69 ust. 2 pkt 2.
2. Jeżeli drugi przetarg zakończył się wynikiem negatywnym, właściwy organ
nie ma obowiązku organizowania dalszych przetargów, a nieruchomość
może być zbyta w drodze rokowań za cenę ustaloną w tych rokowaniach.

Art. 45.
1. Przetarg przeprowadza się w formie:
1) przetargu ustnego nieograniczonego,
2) przetargu ustnego ograniczonego,
3) przetargu pisemnego nieograniczonego,
4) przetargu pisemnego ograniczonego.
2. Przetarg ustny ma na celu uzyskanie najwyższej ceny. Przetarg pisemny ma
na celu wybór najkorzystniejszej oferty.
3. O zastosowanej formie przetargu decyduje jego organizator.

Art. 46.
1. Organizator przetargu jest obowiązany zawiadomić osobę ustaloną jako
nabywcę nieruchomości o miejscu i terminie zawarcia umowy sprzedaży
lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości, najpóźniej w ciągu
21 dni od dnia rozstrzygnięcia przetargu. Wyznaczony termin nie może
być krótszy niż 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.
2. Jeżeli osoba ustalona jako nabywca nieruchomości nie stawi się bez
usprawiedliwienia w miejscu i terminie podanym w zawiadomieniu, o którym
mowa w ust. 1, organizator przetargu może odstąpić od zawarcia
umowy, a wpłacone wadium nie podlega zwrotowi.
3. Podstawę do zawarcia umowy, o której mowa w ust.1, stanowi protokół z
przeprowadzonego przetargu.

Art. 47.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb
przeprowadzania przetargów na nieruchomości.

Rozdział 5
Oddawanie w trwały zarząd

Art.48.
1. Trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez państwową
lub komunalną jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości
prawnej.
2. Jednostka organizacyjna ma prawo korzystania z nieruchomości oddanej w
trwały zarząd, a w szczególności do:
1) korzystania z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej
do zakresu jej działania,
2) wypowiedzenia każdej umowy najmu, dzierżawy i użyczenia nieruchomości
lub jej części, obciążających nieruchomość objętą trwałym zarządem,
z zachowaniem trzymiesięcznego terminu wypowiedzenia,
3) zabudowy, odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy lub modernizacji
obiektu budowlanego na nieruchomości, zgodnie z przepisami
prawa budowlanego,
4) oddania nieruchomości w najem, dzierżawę albo jej użyczenie w drodze
umowy zawartej na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony
trwały zarząd, z równoczesnym zawiadomieniem właściwego organu,
jeżeli umowa jest zawierana na okres do 3 lat, lub za zgodą właściwego
organu, jeżeli umowa jest zawierana na okres powyżej 3 lat.
3. Jednostka organizacyjna wykonuje prawa wynikające z ustanowionego
trwałego zarządu zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki.
4. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa oddaje się w trwały
zarząd państwowej jednostce organizacyjnej, a nieruchomości stanowiące
własność gminy komunalnej jednostce organizacyjnej.

Art. 49.
1. Trwały zarząd ustanawia się na czas nieoznaczony lub czas oznaczony.
2. Z wnioskiem o ustanowienie trwałego zarządu występuje jednostka organizacyjna,
z wyjątkiem wypadku, o którym mowa w art. 212 ust. 1.

Art. 50.
1. O ustanowieniu trwałego zarządu na rzecz jednostki organizacyjnej orzeka
właściwy organ, w drodze decyzji, z zastrzeżeniem art. 63.
2. Decyzja o ustanowieniu trwałego zarządu powinna zawierać:
1) nazwę i siedzibę jednostki organizacyjnej, na rzecz której jest ustanawiany
trwały zarząd,
2) oznaczenie nieruchomości według księgi wieczystej oraz według katastru
nieruchomości,
3) powierzchnię oraz opis nieruchomości,
4) przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym,
5) cel, na jaki nieruchomość została oddana w trwały zarząd,
6) sposób korzystania z nieruchomości, w tym również termin zabudowy,
7) cenę nieruchomości i opłatę z tytułu trwałego zarządu,
8) możliwość aktualizacji opłaty z tytułu trwałego zarządu,
9) czas, na który trwały zarząd został ustanowiony.
3. Objęcie nieruchomości, dla której ustanowiono trwały zarząd w drodze decyzji,
następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.

Art. 51.
1. Trwały zarząd wygasa z upływem okresu, na który został ustanowiony, albo
na skutek wydania decyzji właściwego organu o jego wygaśnięciu.
2. Właściwy organ może wydać z urzędu decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu
w odniesieniu do nieruchomości lub jej części w razie stwierdzenia,
że:
1) nieruchomość nie została zagospodarowana w terminie ustalonym w
decyzji o ustanowieniu trwałego zarządu,
2) jednostka organizacyjna nie zawiadomiła właściwego organu o oddaniu
nieruchomości w najem, dzierżawę, albo o użyczeniu, lub nie uzyskała
zgody, o której mowa w art. 48 ust. 2 pkt 4,
3) nieruchomość jest wykorzystywana niezgodnie z jej przeznaczeniem w
planie miejscowym,
4) sposób korzystania z nieruchomości pogarsza stan środowiska w stopniu
zagrażającym życiu, zdrowiu lub mieniu,
5) przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym uległo zmianie, która
nie pozwala na dalsze wykorzystywanie nieruchomości lub jej części
w dotychczasowy sposób, a jednostka organizacyjna nie wyraża zgody
na zmianę sposobu wykorzystywania nieruchomości,
6) nieruchomość stała się zbędna na cel określony w decyzji o ustanowieniu
trwałego zarządu, z wyjątkiem wypadków, o których mowa w art. 48
ust. 2 pkt 3.
3. Wygaśnięcie trwałego zarządu jest równoznaczne z wypowiedzeniem umów
najmu, dzierżawy, lub użyczenia ze skutkiem 6 miesięcznym, jeżeli nieruchomość,
w stosunku do której wygasł trwały zarząd, była wynajęta, wydzierżawiona
lub użyczona.
4. Decyzja o wygaśnięciu trwałego zarządu przysługującego jednostkom organizacyjnym:
1) resortu obrony narodowej - wymaga zgody wojewody, wydanej w porozumieniu
z Ministrem Obrony Narodowej,
2) resortu spraw wewnętrznych i administracji - wymaga zgody wojewody,
wydanej w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji,
3) resortu sprawiedliwości - wymaga zgody wojewody, wydanej w porozumieniu
z Ministrem Sprawiedliwości,
4) Urzędowi Ochrony Państwa - wymaga zgody wojewody, wydanej w porozumieniu
z Szefem Urzędu Ochrony Państwa.

Art. 52.
1. Jednostka organizacyjna sprawująca trwały zarząd może zgłosić właściwemu
organowi wniosek o wydanie decyzji o wygaśnięciu tego zarządu do całej
nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się dla niej zbędna. Złożenie
wniosku powinno być poprzedzone uzyskaniem zgody organu nadzorującego
jednostkę organizacyjną.
2. Właściwy organ wydaje decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu, na wniosek
jednostki organizacyjnej, po uzyskaniu możliwości zagospodarowania
nieruchomości, jednak nie później niż po upływie 18 miesięcy od dnia złożenia
wniosku, o którym mowa w ust. 1.
3. W sprawach, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się przepisu art. 51 ust.
4 pkt 2.

Art. 53.
1. Właściwy organ może orzec, w drodze decyzji, o przekazaniu trwałego zarządu
między jednostkami organizacyjnymi na ich wniosek, złożony za
zgodą organów nadzorujących te jednostki.
2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, orzeka się o wygaśnięciu trwałego zarządu,
dotychczas sprawowanego przez jednostkę organizacyjną, i jego
ustanowieniu na rzecz jednostki organizacyjnej wnioskującej o przekazanie.
W sprawach tych stosuje się przepis art. 50 ust. 3.

Art. 54.
1. Likwidacja jednostki organizacyjnej sprawującej trwały zarząd nieruchomości
powoduje, z zastrzeżeniem ust. 2, jego wygaśnięcie.
2. Jeżeli likwidacja jednostki organizacyjnej następuje w wyniku przekształceń
organizacyjnych, trwały zarząd przechodzi na następcę prawnego tej jednostki,
chyba że organ likwidujący postanowi inaczej.

Art. 55.
Do trwałego zarządu w sprawach nie uregulowanych w ustawie stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o ograniczonych prawach rzeczowych.

Rozdział 6
Przekazywanie nieruchomości na cele szczególne

Art. 56.
1. Państwowa osoba prawna oraz państwowa jednostka organizacyjna, z
dniem ich utworzenia, są wyposażane w nieruchomości niezbędne do ich
działalności, odpowiednio przez organ założycielski lub przez organ nadzorujący.
2. Wyposażenie polega na przeniesieniu na rzecz państwowej osoby prawnej
własności nieruchomości albo oddaniu jej nieruchomości gruntowej w użytkowanie
wieczyste lub na oddaniu państwowej jednostce organizacyjnej
nieruchomości w trwały zarząd.
3. Na wyposażenie, o którym mowa w ust.1, przeznacza się nieruchomości z
zasobu nieruchomości Skarbu Państwa.
4. Przy wyposażaniu państwowych osób prawnych przeniesienie własności
nieruchomości następuje nieodpłatnie oraz nie pobiera się pierwszej opłaty
z tytułu użytkowania wieczystego.

Art. 57.
1. Na wniosek organu założycielskiego albo organu sprawującego nadzór kierownik
urzędu rejonowego wskazuje nieruchomości, które mogą być przeznaczone
na wyposażenie państwowej osoby prawnej lub państwowej jednostki
organizacyjnej.
2. O dokonaniu wyboru nieruchomości przeznaczonych na wyposażenie, rozstrzyga
się w porozumieniu zawartym między kierownikiem urzędu rejonowego
a organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór.

Art. 58.
1. Organ założycielski albo organ sprawujący nadzór, w akcie o utworzeniu
odpowiednio państwowej osoby prawnej lub państwowej jednostki organizacyjnej,
wyposaża tę osobę lub jednostkę w nieruchomości, zgodnie z porozumieniem,
o którym mowa w art. 57 ust.2.
2. Kierownik urzędu rejonowego, wykonując ustalenia zawarte w akcie o
utworzeniu państwowej osoby prawnej lub państwowej jednostki organizacyjnej:
1) przenosi na państwową osobę prawną własność nieruchomości lub oddaje
tej osobie nieruchomości gruntowe w użytkowanie wieczyste w
drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego,
2) oddaje państwowej jednostce organizacyjnej nieruchomości w trwały zarząd
w drodze decyzji.

Art. 59.
W razie gdy państwowe osoby prawne albo państwowe jednostki organizacyjne
są tworzone w wyniku podziału istniejących osób prawnych lub jednostek organizacyjnych
nie stosuje się art. 57, jeżeli wyposażenie dotyczy nieruchomości,
do których prawa przysługiwały osobom lub jednostkom ulegającym podziałowi.

Art. 60.
Przy tworzeniu komunalnych osób prawnych lub komunalnych jednostek organizacyjnych
stosuje się odpowiednio przepisy art. 56, 58 i 59, z tym że na wyposażenie
tych osób lub jednostek przeznacza się nieruchomości z gminnego
zasobu nieruchomości.

Art. 61.
1. Prawa do nieruchomości, przysługujące zlikwidowanej państwowej osobie
prawnej, przechodzą z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa z dniem likwidacji.
O sposobie zagospodarowania tych nieruchomości rozstrzyga organ
założycielski lub właściwy do likwidacji organ reprezentujący Skarb
Państwa, w terminie 6 miesięcy od dnia likwidacji.
2. Kierownik urzędu rejonowego, realizując rozstrzygnięcie, o którym mowa
w ust. 1, zbywa lub wnosi do spółki nieruchomości w drodze umowy zawartej
w formie aktu notarialnego albo oddaje je w drodze decyzji w trwały
zarząd.
3. Po upływie terminu określonego w ust.1, nieruchomości, które nie zostały
zbyte lub wniesione do spółki albo oddane w trwały zarząd, organ założycielski
lub właściwy do likwidacji organ reprezentujący Skarb Państwa
przekazuje protokolarnie do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa.
4. W razie likwidacji komunalnej osoby prawnej stosuje się odpowiednio ust.
1-3, z tym że nieruchomości, które nie zostały zbyte, wniesione do spółki
albo oddane w trwały zarząd, przekazuje się protokolarnie do gminnego
zasobu nieruchomości.
5. Nieruchomości, w stosunku do których trwały zarząd wygasł na skutek likwidacji
jednostki organizacyjnej, z zastrzeżeniem art. 54 ust. 2, organ
sprawujący nadzór przekazuje protokolarnie - odpowiednio do zasobu
nieruchomości Skarbu Państwa albo do gminnego zasobu nieruchomości.

Art. 62.
1. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa mogą być wnoszone
jako aport do spółki przez kierownika urzędu rejonowego za zgodą wojewody,
przez wojewodę albo przez naczelny lub centralny organ administracji
państwowej.
2. W wypadku wnoszenia nieruchomości jako aportu do spółki przez wojewodę
albo naczelny lub centralny organ administracji państwowej, stosuje
się odpowiednio przepisy art. 57 i 58.

Art. 63.
1. Gospodarka nieruchomościami, stanowiącymi własność Skarbu Państwa,
na potrzeby: Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej i Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Trybunału
Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Sądu Najwyższego, Naczelnego
Sądu Administracyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji, Krajowego Biura Wyborczego oraz Państwowej
Inspekcji Pracy, a także ministerstw, urzędów centralnych i urzędów wojewódzkich
- należy do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
2. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji oddaje, w drodze decyzji,
jednostkom organizacyjnym, o których mowa w ust.1, w trwały zarząd nieruchomości
stanowiące zasób nieruchomości Skarbu Państwa, po uprzednim
zawarciu porozumienia z kierownikiem urzędu rejonowego, określającego
nieruchomości, które mają być z zasobu oddane tym jednostkom.
3. Jeżeli nieruchomości oddane w trwały zarząd jednostkom organizacyjnym,
o których mowa w ust.1, stały się dla nich zbędne, Minister Spraw Wewnętrznych
i Administracji, po uprzednim wydaniu decyzji o wygaśnięciu tego
zarządu, zawiadamia kierownika urzędu rejonowego o ich przekazaniu
do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa.
4. W razie likwidacji lub przekształcenia jednostek, o których mowa w ust. 1,
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji rozstrzyga, w terminie 6
miesięcy od zakończenia likwidacji lub przekształcenia, o sposobie zagospodarowania
nieruchomości będących w trwałym zarządzie tych jednostek.
Po upływie tego terminu, nie zagospodarowane nieruchomości przekazuje
się do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa.

Art. 64.
1. Przedstawicielstwom dyplomatycznym lub urzędom konsularnym państw
obcych oraz innym przedstawicielstwom i instytucjom zrównanym z nimi w
zakresie przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw, umów międzynarodowych
lub powszechnie obowiązujących zwyczajów międzynarodowych,
nieruchomości Skarbu Państwa mogą być, na zasadzie wzajemności,
sprzedawane lub oddawane w użytkowanie wieczyste, użytkowanie, dzierżawę
lub najem.
2. Umowy z przedstawicielstwami, o których mowa w ust. 1, zawiera Minister
Spraw Wewnętrznych i Administracji.
3. Gmina jest obowiązana przenieść własność nieruchomości na rzecz Skarbu
Państwa, jeżeli jest ona niezbędna na cele, o których mowa w ust.1.
Umowę przeniesienia własności nieruchomości do zasobu Skarbu Państwa
zawiera z gminą kierownik urzędu rejonowego w porozumieniu z Ministrem
Spraw Wewnętrznych i Administracji.
4. W sprawach nie uregulowanych stosuje się odpowiednio przepis art. 63
ust. 3 i 4.

Rozdział 7
Ustalanie terminów zagospodarowania

Art. 65.
1. Przy oddawaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste właściwy
organ ustala sposób i termin jej zagospodarowania, w tym termin zabudowy,
zgodnie z celem, na który nieruchomość gruntowa została oddana
w użytkowanie wieczyste.
2. Jeżeli sposób zagospodarowania nieruchomości gruntowej polega na jej
zabudowie, ustala się termin rozpoczęcia lub termin zakończenia zabudowy.
3. Za rozpoczęcie zabudowy uważa się wybudowanie fundamentów, a za zakończenie
zabudowy wybudowanie budynku w stanie surowym zamkniętym.
4. Termin, o którym mowa w ust. 1, może być przedłużony nawniosek użytkownika
wieczystego, jeżeli termin ten nie mógł być dotrzymany z przyczyn
od niego niezależnych.
5. Sposób i terminy zagospodarowania nieruchomości ustala się w umowie o
oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste albo w decyzji
orzekającej o nabyciu lub stwierdzającej nabycie użytkowania wieczystego,
jeżeli oddanie lub nabycie nastąpiło odpowiednio na mocy decyzji lub z
mocy prawa.

Art. 66.
1. W razie niedotrzymania ustalonych terminów zagospodarowania nieruchomości
gruntowej, właściwy organ może wyznaczyć termin dodatkowy.
W razie niedotrzymania również tego terminu, mogą być ustalone dodatkowe
opłaty roczne obciążające użytkownika wieczystego, niezależnie od
opłat z tytułu użytkowania wieczystego, ustalonych stosownie do przepisów
rozdziału 8.
2. Wysokość dodatkowej opłaty rocznej, o której mowa w ust. 1, wynosi 10%
wartości nieruchomości gruntowej określonej na dzień ustalenia opłaty za
pierwszy rok, po bezskutecznym upływie terminu jej zagospodarowania,
ustalonego w umowie lub decyzji. Za każdy następny rok opłata podlega
zwiększeniu o dalsze 10% tej wartości.
3. Opłaty, o których mowa w ust. 1, ustala właściwy organ w drodze decyzji.

Art. 67.
1. Obowiązek ponoszenia dodatkowych opłat rocznych powstaje z dniem 1
stycznia roku następnego po bezskutecznym upływie terminów zagospodarowania
nieruchomości gruntowej ustalonych w umowie lub decyzji.
2. Opłaty za dany rok wnosi się w terminie do dnia 31 marca każdego roku.

Art. 68.
1. Nie pobiera się dodatkowych opłat rocznych w razie:
1) niewybudowania urządzeń infrastruktury technicznej na obszarze, na
którym nieruchomość gruntowa jest położona, jeżeli do wybudowania
tych urządzeń był zobowiązany właściwy organ, a ich brak uniemożliwiałby
korzystanie z obiektów, do których wybudowania został zobowiązany
użytkownik wieczysty na podstawie umowy lub decyzji,
2) złożenia do właściwego organu wniosku o rozwiązanie umowy o oddanie
nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste.
2. W wypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt. 2, stosuje się przepis art. 71 w
zakresie zwrotu pierwszej opłaty i opłat rocznych.

Rozdział 8
Ceny, opłaty i rozliczenia za nieruchomości

Art. 69.
1. Cenę nieruchomości ustala się na podstawie jej wartości określonej przez
rzeczoznawcę majątkowego.
2. Przy sprzedaży nieruchomości w drodze przetargu, stosuje się następujące
zasady ustalania cen:
1) cenę wywoławczą w pierwszym przetargu ustala się w wysokości nie niższej
niż wartość nieruchomości,
2) cenę wywoławczą w drugim przetargu można ustalić w wysokości niższej
niż wartość nieruchomości, jednak nie niższej niż 50% tej wartości,
3) cenę nieruchomości, którą jest obowiązany zapłacić jej nabywca, ustala
się w wysokości ceny uzyskanej w wyniku przetargu,
4) jeżeli pierwszy i drugi przetarg nie przyniosły rezultatów, cenę nieruchomości
ustala się w wysokości uzgodnionej z jej nabywcą.
3. Przy sprzedaży nieruchomości w drodze bezprzetargowej cenę nieruchomości
ustala się w wysokości nie niższej niż jej wartość.
4. Przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się przy sprzedaży nieruchomości na rzecz
przedstawicielstw, o których mowa w art. 64 ust. 1.

Art. 70.
1. Właściwy organ może udzielić za zgodą, odpowiednio wojewody lub rady
gminy, bonifikaty od ceny ustalonej zgodnie z art. 69 ust. 3, jeżeli nieruchomość
jest:
1) sprzedawana pod budownictwo mieszkaniowe, na realizację urządzeń
infrastruktury technicznej oraz innych celów publicznych,
2) sprzedawana osobom fizycznym i osobom prawnym, które prowadzą
działalność charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową,
naukową, badawczo-rozwojową, wychowawczą lub sportowo-turystyczną,
na cele nie związane z działalnością zarobkową,
3) sprzedawana organizacjom zrzeszającym działkowców pod pracownicze
ogrody działkowe,
4) sprzedawana poprzedniemu właścicielowi lub jego następcy prawnemu,
jeżeli nieruchomość została od niego przejęta przed dniem 5 grudnia
1990 r.,
5) sprzedawana na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz gminy,
6) sprzedawana kościołom i związkom wyznaniowym, mającym uregulowane
stosunki z państwem, na cele działalności sakralnej,
7) lokalem mieszkalnym.
2. Właściwy organ może żądać zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie
po jej waloryzacji, jeżeli nabywca nieruchomości przed upływem 10 lat, licząc
od dnia jej nabycia, wykorzystał lub zbył nieruchomość na inne cele
niż wymienione w ust. 1 pkt 1-3 i 7.
3. Ustaloną, zgodnie z art. 69 ust. 3, cenę nieruchomości wpisanej do rejestru
zabytków obniża się o 50%. Właściwy organ może, za zgodą odpowiednio
wojewody lub rady gminy, podwyższyć lub obniżyć tę bonifikatę.

Art. 71.
1. Na poczet ceny nieruchomości gruntowej sprzedawanej użytkownikowi
wieczystemu tej nieruchomości zalicza się zwaloryzowaną pierwszą opłatę
wniesioną z tytułu użytkowania wieczystego oraz zwaloryzowaną sumę
opłat rocznych wniesionych z tego tytułu za nie wykorzystany okres użytkowania
wieczystego, jeżeli opłaty te były wniesione za zgodą właściwego
organu. Maksymalna wysokość kwoty, którą zalicza się na poczet ceny, nie
może przekraczać wartości nieruchomości.
2. Nakłady na nieruchomość poniesione przez osobę, na której rzecz dokonuje
się sprzedaży, na jej wniosek zalicza się na poczet ceny nieruchomości,
jeżeli nakłady te spowodowały zwiększenie wartości nieruchomości i były
dokonane za zgodą właściwego organu. Przy ustalaniu wysokości poniesionych
nakładów, bierze się za podstawę faktycznie wykonane roboty oraz
ich wartość w dniu ustalenia ceny nieruchomości.

Art. 72.
1. Cena nieruchomości sprzedawanej w drodze przetargu podlega zapłacie,
nie później niż do dnia zawarcia umowy przenoszącej własność.
2. Cena nieruchomości sprzedawanej w drodze bezprzetargowej może zostać
rozłożona na oprocentowane raty roczne, nie więcej niż na 10. Wierzytelność
Skarbu Państwa lub gminy w stosunku do nabywcy z tego tytułu podlega
zabezpieczeniu, a w szczególności zabezpieczeniu hipotecznemu.
Pierwsza rata podlega zapłacie, nie później niż do dnia zawarcia umowy
przenoszącej własność nieruchomości, a następne raty wraz z oprocentowaniem
podlegają zapłacie z góry za dany rok, w terminie do dnia 31 marca
każdego roku.
3. Rozłożona na raty roczne nie spłacona część ceny podlega oprocentowaniu
przy zastosowaniu stopy procentowej równej stopie redyskonta weksli
stosowanej przez Narodowy Bank Polski. Wojewoda w stosunku do nieruchomości
stanowiących własność Skarbu Państwa, a rada gminy w stosunku
do nieruchomości stanowiących własność gminy, mogą zastosować
umowne stawki oprocentowania.
4. Do zwłoki w zapłacie rat stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Art. 73.
1. Za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się
pierwszą opłatę i opłaty roczne.
2. Pierwsza opłata za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste
w drodze przetargu podlega zapłacie jednorazowo, nie później niż
do dnia zawarcia umowy o oddaniu tej nieruchomości w użytkowanie wieczyste.
3. Pierwszą opłatę za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste
w drodze bezprzetargowej można rozłożyć na oprocentowane raty.
W sprawach tych stosuje się odpowiednio przepis art. 72 ust. 2-4.
4. Opłaty roczne podlegają zapłacie przez cały okres użytkowania wieczystego,
w terminie do dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Opłaty
rocznej nie pobiera się za rok, w którym zostało ustanowione prawo użytkowania
wieczystego. Właściwy organ, na wniosek użytkownika wieczystego,
może ustalić inny termin zapłaty nie przekraczający danego roku kalendarzowego.

Art. 74.
1. Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego ustala się według stawki procentowej
od ceny nieruchomości gruntowej określonej zgodnie z art. 69.
2. Stawka procentowa pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego wynosi
od 15% do 25% ceny nieruchomości gruntowej.
3. Wysokość stawek procentowych opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego
jest uzależniona od określonego w umowie celu, na jaki nieruchomość
gruntowa została oddana i wynosi:
1) za nieruchomości gruntowe oddane na cele obronności i bezpieczeństwa
państwa, w tym ochrony przeciwpożarowej - 0,3% ceny,
2) za nieruchomości gruntowe pod budowę obiektów sakralnych wraz z
budynkami towarzyszącymi, plebanii w parafiach diecezjalnych i zakonnych,
archiwów i muzeów diecezjalnych, seminariów duchownych, domów
zakonnych oraz siedzib naczelnych władz kościołów i związków
wyznaniowych - 0,3% ceny,
3) za nieruchomości gruntowe na działalność charytatywną, opiekuńczą,
kulturalną, leczniczą, oświatową, wychowawczą, naukową lub badawczo-rozwojową
- 0,3% ceny,
4) za nieruchomości gruntowe pod budownictwo mieszkaniowe na realizację
urządzeń infrastruktury technicznej i innych celów publicznych oraz
działalność sportowo-turystyczną - 1% ceny,
5) za pozostałe nieruchomości gruntowe - 3% ceny.

Art. 75.
1. Jeżeli nieruchomość gruntowa została oddana w użytkowanie wieczyste na
więcej niż jeden cel, stawkę procentową opłaty rocznej przyjmuje się do
tego celu, który został określony jako podstawowy w umowie o oddaniu w
użytkowanie wieczyste.
2. Jeżeli po oddaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nastąpi
trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, stawkę procentową
opłaty rocznej zmienia się stosownie do zmienionego sposobu korzystania
z nieruchomości. Przy dokonywaniu zmiany stawki procentowej stosuje
się tryb postępowania określony w art. 80-83.
3. W wypadkach, o których mowa w art. 70 ust. 1 pkt 1-6, właściwy organ
może udzielić, za zgodą odpowiednio wojewody albo rady gminy, bonifikaty
od pierwszej opłaty i opłat rocznych ustalonych zgodnie z art. 74 ust. 2
i 3 pkt 1-4. Bonifikaty te można stosować również do nieruchomości gruntowych
oddanych w użytkowanie wieczyste przed dniem wejścia w życie
ustawy.
4. Ustalone, zgodnie z art. 74 ust. 2 i 3 pkt 4, opłaty z tytułu użytkowania
wieczystego nieruchomości gruntowej wpisanej do rejestru zabytków obniża
się o 50%. Właściwy organ może, za zgodą odpowiednio wojewody lub
rady gminy, podwyższyć lub obniżyć tę bonifikatę.
5. Wysokość pierwszej opłaty i opłat rocznych oraz udzielanych bonifikat i
sposób zapłaty tych opłat ustala się w umowie.
6. Jeżeli po oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste nastąpiła zmiana
celu będącego podstawą udzielenia bonifikaty, podlega ona wypowiedzeniu
na zasadach określonych w art. 80-83.

Art. 76.
1. Emerytom i rencistom, których wyłącznym źródłem utrzymania jest emerytura
lub renta, udziela się bonifikaty od opłat rocznych z tytułu użytkowania
wieczystego nieruchomości gruntowych, w wysokości 50% tej opłaty,
jeżeli nieruchomość jest przeznaczona lub wykorzystywana na cele mieszkaniowe.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do innych osób fizycznych, jeżeli dochód miesięczny
na jednego członka rodziny tych osób nie przekracza 50% średniego
miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
3. Osoby, o których mowa w ust. 1 i 2, będące członkami spółdzielni mieszkaniowej,
korzystają z bonifikaty w formie ulgi w opłatach z tytułu udziału
w kosztach eksploatacji budynków. Wysokość ulgi powinna odpowiadać
wysokości bonifikaty od opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego
nieruchomości gruntowej, udzielonej spółdzielni mieszkaniowej, proporcjonalnie
do powierzchni lokali zajmowanych przez osoby uprawnione do
bonifikaty.
4. W razie zbycia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej
na rzecz osoby trzeciej, bonifikata udzielona na podstawie ust. 1 i 2 przechodzi
na nabywcę, jeżeli spełnia on warunki określone w tych przepisach.
5. Przepisów ust. 1 - 4 nie stosuje się, jeżeli użytkownik wieczysty skorzystał
z bonifikaty, o której mowa w art. 75 ust. 3.

Art. 77.
W razie zbiegu praw do bonifikat z tytułów, o których mowa w art. 75 ust. 3 i
art. 76 ust. 1-3, stosuje się bonifikatę korzystniejszą dla użytkownika wieczystego.

Art. 78.
1. Stawka procentowa opłaty rocznej za nieruchomości gruntowe, o których
mowa w art. 74 ust. 3 pkt 4, może być podwyższona zarządzeniem wojewody
w stosunku do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa
lub uchwałą rady gminy w stosunku do nieruchomości stanowiących
własność gminy. Podwyższenie stawki procentowej nie może nastąpić w
stosunku do nieruchomości gruntowych oddanych uprzednio w użytkowanie
wieczyste.
2. Opłat rocznych nie pobiera się od użytkowników wieczystych, którzy na
podstawie przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami
w miastach i osiedlach (Dz.U. z 1969 r. Nr 22, poz. 159, z 1972 r. Nr
27, poz. 193 i z 1974 r. Nr 14, poz. 84) wnieśli jednorazowo opłaty roczne
za cały okres użytkowania wieczystego. Użytkownicy wieczyści, którzy
wnieśli opłaty roczne za okres krótszy niż czas trwania prawa użytkowania
wieczystego, wnoszą opłaty roczne po upływie tego okresu.

Art. 79.
1. Wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości
gruntowej może być aktualizowana, nie częściej niż raz w roku, jeżeli wartość
tej nieruchomości ulegnie zmianie. Z zastrzeżeniem ust. 2, zaktualizowaną
opłatę roczną ustala się, przy zastosowaniu dotychczasowej stawki
procentowej, od wartości nieruchomości określonej na dzień aktualizacji
opłaty.
2. Jeżeli wartość nieruchomości gruntowej na dzień aktualizacji opłaty rocznej
byłaby niższa niż ustalona w drodze przetargu cena tej nieruchomości
w dniu oddania jej w użytkowanie wieczyste, aktualizacji nie dokonuje się.
3. Aktualizacji opłaty rocznej dokonuje się z urzędu albo na wniosek użytkownika
wieczystego nieruchomości gruntowej, na podstawie określenia jej
wartości dokonanego przez rzeczoznawcę majątkowego.
4. Przy aktualizacji opłaty, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio
przepis art. 148 ust. 4.

Art. 80.
1. Właściwy organ zamierzający zaktualizować opłatę roczną z tytułu użytkowania
wieczystego nieruchomości gruntowej powinien wypowiedzieć na piśmie
wysokość dotychczasowej opłaty, przesyłając równocześnie ofertę
przyjęcia nowej jej wysokości. W wypowiedzeniu należy wskazać sposób
obliczenia nowej wysokości opłaty i pouczyć użytkownika wieczystego o
sposobie zakwestionowania wypowiedzenia. Do wypowiedzenia dołącza się
informację o wysokości oszacowania, o którym mowa w art. 79 ust.3 oraz
o miejscu, w którym można zapoznać się z operatem szacunkowym.
2. Użytkownik wieczysty może, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia,
złożyć do samorządowego kolegium odwoławczego właściwego
ze względu na miejsce położenia nieruchomości, zwanego dalej "kolegium",
wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona albo
jest uzasadniona w innej wysokości.
3. Wniosek, o którym mowa w ust.2, wnosi się przeciwko właściwemu organowi,
na którym spoczywa ciężar dowodu, że istnieją przesłanki do aktualizacji
opłaty.
4. Złożenie wniosku, o którym mowa w ust. 2, nie zwalnia z obowiązku uiszczania
opłat w dotychczasowej wysokości. W wypadku niezłożenia wniosku,
właściwy organ oraz użytkownika wieczystego wiąże nowa wysokość
opłaty zaoferowana w wypowiedzeniu.

Art. 81.
1. Wniosek do kolegium składa się na piśmie w dwóch egzemplarzach. Podlega
on opłacie skarbowej.
2. Kolegium wyznacza niezwłocznie termin pierwszej rozprawy, doręczając
jednocześnie właściwemu organowi odpis wniosku.
3. Kolegium powinno dążyć do polubownego załatwienia sprawy w drodze
ugody. Jeżeli do ugody nie doszło, kolegium wydaje orzeczenie o oddaleniu
wniosku lub o ustaleniu nowej wysokości opłaty. Od orzeczenia kolegium
odwołanie nie przysługuje.
4. W wypadku oddalenia wniosku, właściwy organ oraz użytkownika wieczystego
wiąże wysokość opłaty zaoferowana zgodnie z art. 80 ust.1.
5. Ustalona, na skutek prawomocnego orzeczenia kolegium lub w wyniku
zawarcia przed kolegium ugody, nowa wysokość opłaty rocznej obowiązuje
począwszy od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym wypowiedziano
wysokość dotychczasowej opłaty.
6. Na wniosek właściwego organu kolegium przyznaje w orzeczeniu zwrot kosztów
postępowania i opłat skarbowych od użytkownika wieczystego, jeżeli
orzeczenie kolegium oddaliło wniosek, o którym mowa w ust. 1. Jeżeli
orzeczenie kolegium uznało wniosek za zasadny, na wniosek użytkownika
wieczystego, przyznaje zwrot kosztów i opłat od właściwego organu.
7. Do postępowania przed kolegium stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego o wyłączeniu pracownika oraz organu,
o załatwianiu spraw, doręczeniach, wezwaniach, terminach i postępowaniu,
z wyjątkiem przepisów dotyczących odwołań i zażaleń oraz przepisów
o opłatach i kosztach postępowania.
8. Przepisy ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio, jeżeli sprawę rozstrzygnięto
prawomocnym wyrokiem sądu lub zawarto ugodę sądową.
9. Orzeczenie lub ugoda, której kolegium nadało klauzulę wykonalności, podlega
wykonaniu w drodze egzekucji sądowej.

Art. 82.
1. Od orzeczenia kolegium właściwy organ lub użytkownik wieczysty mogą
wnieść sprzeciw w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Wniesienie
sprzeciwu jest równoznaczne z żądaniem przekazania sprawy do sądu
powszechnego, właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości.
2. Kolegium przekazuje właściwemu sądowi akta sprawy wraz ze sprzeciwem.
Wniosek, o którym mowa w art. 80 ust. 2, zastępuje pozew.
3. W razie wniesienia sprzeciwu w terminie, orzeczenie traci moc, nawet gdy
sprzeciw odnosi się tylko do części orzeczenia.
4. Jeżeli sprzeciw dotyczy wyłącznie kosztów postępowania, przepisu ust.3 nie
stosuje się, a właściwy sąd rozstrzyga o kosztach postępowania postanowieniem
na posiedzeniu niejawnym.

Art. 83.
1. Użytkownik wieczysty może żądać od właściwego organu dokonania aktualizacji
opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej,
jeżeli wartość nieruchomości uległa zmianie, a właściwy organ nie
podjął aktualizacji opłaty. W razie odmowy, użytkownik wieczysty może
skierować sprawę do kolegium. Przepisy art. 81 i 82 stosuje się odpowiednio.
2. Ciężar dowodu, że istnieją przesłanki do aktualizacji opłaty, spoczywa na
użytkowniku wieczystym.
3. W wypadku oddalenia wniosku przez kolegium obowiązuje opłata dotychczasowa.
4. Ustalona w wyniku prawomocnego orzeczenia kolegium lub ugody zawartej
przed kolegium, nowa wysokość opłaty rocznej obowiązuje począwszy
od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym użytkownik wieczysty
zażądał jej aktualizacji.
5. Przepisy ust.3 i 4 stosuje się odpowiednio, jeżeli sprawę rozstrzygnięto
prawomocnym wyrokiem sądu lub zawarto ugodę sądową.

Art. 84.
1. Za nieruchomość oddaną w trwały zarząd pobiera się opłaty roczne.
2. Opłaty roczne uiszcza się przez cały okres trwałego zarządu, w terminie do
dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. W pierwszym roku ustanowienia
trwałego zarządu opłatę roczną uiszcza się najpóźniej po upływie
30 dni od dnia, w którym decyzja o oddaniu nieruchomości w trwały zarząd
stała się ostateczna. Opłatę tę ustala się proporcjonalnie w stosunku
do pozostałego do wykorzystania w danym roku okresu trwałego zarządu.
3. Właściwy organ, na wniosek jednostki organizacyjnej, może ustalić inny termin
zapłaty opłaty rocznej, nie przekraczający danego roku kalendarzowego.

Art. 85.
1. Opłaty z tytułu trwałego zarządu ustala się według stawki procentowej od
ceny nieruchomości ustalonej zgodnie z art. 69 ust.3.
2. Wysokość stawek procentowych opłat rocznych z tytułu trwałego zarządu
jest uzależniona od celu, na jaki nieruchomość została oddana i wynosi:
1) za nieruchomości oddane na cele obronności i bezpieczeństwa państwa,
w tym ochrony przeciwpożarowej - 0,1% ceny,
2) za nieruchomości oddane pod budownictwo mieszkaniowe, na realizację
urządzeń infrastruktury technicznej, innych celów publicznych, działalność
charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową,
badawczo-rozwojową, wychowawczą lub sportowo-turystyczną, a
także na siedziby organów władzy i administracji państwowej, Najwyższej
Izby Kontroli oraz sądów i prokuratur - 0,3% ceny,
3) za pozostałe nieruchomości - 1% ceny.

Art. 86.
1. Jeżeli nieruchomość oddana w trwały zarząd jest wykorzystywana na więcej
niż jeden cel, stawkę procentową opłaty rocznej przyjmuje się do tego
celu, który został określony jako podstawowy w decyzji o oddaniu w trwały
zarząd.
2. Jeżeli po oddaniu nieruchomości w trwały zarząd nastąpi trwała zmiana
sposobu korzystania z nieruchomości, stawkę procentową opłaty rocznej
zmienia się stosownie do zmienionego sposobu korzystania. Zmiany stawki
procentowej opłaty rocznej dokonuje się w drodze decyzji właściwego organu.
3. Właściwy organ może udzielić, za zgodą odpowiednio wojewody lub rady
gminy, bonifikaty od opłat rocznych ustalonych zgodnie z przepisem art.
85 ust.2, jeżeli nieruchomość jest oddawana:
1) pod budownictwo mieszkaniowe, na realizację urządzeń infrastruktury
technicznej oraz realizację innych celów publicznych,
2) jednostkom organizacyjnym, które prowadzą działalność charytatywną,
opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową, badawczo-rozwojową,
wychowawczą, sportowo-turystyczną, na cele nie związane z
działalnością zarobkową,
3) na siedziby organów władzy i administracji państwowej, Najwyższej Izby
Kontroli oraz sądów i prokuratur,
4) na siedziby zakładów karnych i zakładów dla nieletnich.
4. Ustalone, zgodnie z art 85 ust. 2 pkt. 3, opłaty z tytułu trwałego zarządu
nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, obniża się o 50%. Właściwy
organ może, za zgodą odpowiednio wojewody lub rady gminy, podwyższyć
lub obniżyć tę bonifikatę.
5. Wysokość opłat rocznych oraz udzielonych bonifikat i sposób zapłaty tych
opłat ustala się w decyzji właściwego organu.

Art. 87.
1. Jednostka organizacyjna sprawująca trwały zarząd nieruchomością, która
oddała tę nieruchomość w najem lub dzierżawę, jest zobowiązana do uiszczania
opłat rocznych w wysokości 1% ceny nieruchomości i nie przysługują
jej bonifikaty, o których mowa w art. 86 ust. 3 i 4. Zmiana stawki procentowej
opłaty rocznej oraz pozbawienie bonifikaty następuje w drodze
decyzji właściwego organu.
2. Jeżeli po oddaniu nieruchomości w trwały zarząd nastąpiła trwała zmiana
celu wykorzystywania nieruchomości, będącego podstawą udzielonej bonifikaty,
właściwy organ pozbawia przyznanej bonifikaty w drodze decyzji.
3. Nie pobiera się opłat rocznych z tytułu trwałego zarządu nieruchomości
oddanych pod pasy drogowe.

Art. 88.
Stawka procentowa opłaty rocznej z tytułu trwałego zarządu nieruchomości, o
których mowa w art. 85 ust.2 pkt 3, może być podwyższona zarządzeniem wojewody
w stosunku do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa
lub uchwałą rady gminy w stosunku do nieruchomości stanowiących własność
gminy. Podwyższenie stawki procentowej nie może nastąpić w stosunku do
nieruchomości oddanych uprzednio w trwały zarząd.

Art. 89.
1. Wysokość opłaty rocznej z tytułu trwałego zarządu nieruchomości może
być aktualizowana, nie częściej niż raz w roku, jeżeli wartość tej nieruchomości
ulegnie zmianie. Zaktualizowaną opłatę roczną ustala się według
dotychczasowej stawki procentowej od wartości nieruchomości określonej
na dzień aktualizacji opłaty.
2. Aktualizacji opłaty rocznej dokonuje się, z urzędu albo na wniosek jednostki
organizacyjnej posiadającej nieruchomość w trwałym zarządzie, na
podstawie określenia jej wartości dokonanego przez rzeczoznawcę majątkowego.
3. Aktualizacji opłaty rocznej dokonuje się w drodze decyzji właściwego organu.
Nowa wysokość opłaty rocznej obowiązuje począwszy od dnia 1 stycznia
roku następującego po roku, w którym decyzja stała się ostateczna.
4. Przy aktualizacji opłaty, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio
przepis art. 148 ust. 4.

Art. 90.
1. Jeżeli jednostka organizacyjna wybudowała albo nabyła budynki i inne
urządzenia trwale związane z gruntem, położone na nieruchomości oddanej
w trwały zarząd, ich wartości nie uwzględnia się w cenie nieruchomości
będącej podstawą do ustalenia opłat z tytułu trwałego zarządu.
2. Przepis ust.1 stosuje się odpowiednio w wypadku odbudowy, rozbudowy,
nadbudowy, przebudowy lub modernizacji budynków i innych urządzeń
trwale związanych z gruntem, położonych na nieruchomości.

Art. 91.
W razie nabycia trwałego zarządu z mocy prawa, opłaty roczne ustala właściwy
organ w drodze decyzji. Opłaty tej nie pobiera się za rok, w którym nastąpiło
nabycie trwałego zarządu.

Art. 92.
1. Przy przekazywaniu trwałego zarządu nieruchomości przez jednostkę organizacyjną
na wniosek innej jednostki organizacyjnej, dokonują one między
sobą rozliczenia z tytułu nakładów na tej nieruchomości poniesionych
na budowę, odbudowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub modernizację
budynków i innych urządzeń trwale związanych z gruntem. Sposób
rozliczenia ustala się w porozumieniu między jednostkami organizacyjnymi.
2. W razie wygaśnięcia trwałego zarządu na skutek upływu okresu, na który
został ustanowiony albo wydania decyzji o jego wygaśnięciu, właściwy organ
zwraca jednostce organizacyjnej nakłady, o których mowa w ust. 1.
Przy ustalaniu wysokości poniesionych nakładów bierze się za podstawę
faktycznie wykonane roboty oraz ich wartość w dniu wygaśnięcia trwałego
zarządu.
3. Jeżeli wygaśnięcie trwałego zarządu nastąpiło na wniosek jednostki organizacyjnej,
rozliczeń o których mowa w ust.1, nie dokonuje się, a jednostka
organizacyjna jest zwolniona z obowiązku wnoszenia opłat rocznych, począwszy
od dnia złożenia wniosku. Opłat wniesionych do dnia złożenia
wniosku nie zwraca się.
4. Przepis art. 90 ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli jednostka organizacyjna
sprawująca trwały zarząd rozliczyła się z tytułu poniesionych nakładów
stosownie do ust. 1.

DZIAŁ III
WYKONYWANIE, OGRANICZANIE LUB POZBAWIANIE PRAW DO NIERUCHOMOŚCI

Rozdział 9
Podziały nieruchomości

Art. 93.
Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych na obszarach
przeznaczonych w planach miejscowych lub w decyzjach o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu na cele inne niż rolne i leśne, a także do
nieruchomości położonych na obszarach, dla których brak jest planu miejscowego,
ale zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym istnieje
obowiązek sporządzenia tego planu.

Art. 94.
1. Podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli jest on zgodny z ustaleniami
planu miejscowego. W razie braku tego planu stosuje się przepis art.
95.
2. Zgodność z ustaleniami planu w myśl ust. 1 dotyczy zarówno przeznaczenia
terenu, jak i możliwości zagospodarowania wydzielonych działek gruntu.
3. Podział nieruchomości nie jest dopuszczalny, jeżeli projektowane do wydzielenia
działki gruntu nie mają bezpośredniego dostępu do drogi publicznej;
za dostęp do drogi publicznej uważa się również możliwość ustanowienia
dla wydzielonych działek gruntu odpowiednich służebności drogowych.
4. Zgodność proponowanego podziału nieruchomości z ustaleniami planu
miejscowego, z zastrzeżeniem art. 95, opiniuje wójt, burmistrz albo prezydent
miasta. Opinię wyraża się w formie postanowienia, na które przysługuje
zażalenie.
5. Jeżeli ustalenia planu miejscowego nie zawierają szczegółowych zasad podziału
nieruchomości, zasady te ustala się w decyzji o warunkach zabudowy
i zagospodarowania terenu.

Art. 95.
1. W razie braku planu miejscowego, zasady podziału nieruchomości ustala
się w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli
nieruchomość jest położona na obszarze, dla którego nie ma obowiązku
sporządzania planu miejscowego, a gmina nie ogłosiła o przystąpieniu do
sporządzenia tego planu.
2. Jeżeli w wypadku, o którym mowa w ust.1, gmina ogłosiła o przystąpieniu
do sporządzenia planu miejscowego przed złożeniem wniosku o podział
nieruchomości, postępowanie w sprawie podziału zawiesza się do czasu
uchwalenia tego planu, jednak nie dłużej niż na okres 12 miesięcy. Jeżeli
w okresie zawieszenia postępowania plan miejscowy nie zostanie uchwalony,
stosuje się przepis ust.1.
3. Jeżeli nie został uchwalony plan miejscowy dla obszarów, dla których istnieje
obowiązek sporządzenia takiego planu, postępowanie w sprawie podziału
zawiesza się do czasu uchwalenia tego planu.

Art. 96.
Niezależnie od ustaleń planu miejscowego podział nieruchomości może nastąpić
w celu:
1) zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej dwoma lub więcej
budynkami, wzniesionymi na podstawie pozwolenia na budowę, jeżeli
podział ma polegać na wydzieleniu dla poszczególnych współwłaścicieli,
wskazanych we wspólnym wniosku, budynków wraz z działkami
gruntu niezbędnymi do prawidłowego korzystania z tych budynków,
2) wydzielenia działki gruntu znajdującej się pod budynkiem, niezbędnej
do prawidłowego korzystania z niego, jeżeli budynek ten został wzniesiony
w dobrej wierze przez samoistnego posiadacza,
3) wydzielenia części nieruchomości, której własność lub użytkowanie wieczyste
zostały nabyte z mocy prawa,
4) realizacji roszczeń do części nieruchomości wynikających z przepisów
niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw,
5) realizacji przepisów dotyczących przekształceń własnościowych albo likwidacji
przedsiębiorstw państwowych lub komunalnych,
6) wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji
autostrady.

Art. 97.
1. Podziału nieruchomości dokonuje się na podstawie decyzji wójta, burmistrza
albo prezydenta miasta, zatwierdzającej projekt podziału sporządzony
na aktualnej mapie geodezyjnej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy podziału, o którym orzeka sąd. Jeżeli podział
jest uzależniony od ustaleń planu miejscowego, sąd zasięga w tej sprawie
opinii wójta, burmistrza albo prezydenta miasta.
3. Podział nieruchomości, polegający na wydzieleniu części nieruchomości
odrębnie położonej i oznaczonej w katastrze nieruchomości, nie wymaga
wydania decyzji zatwierdzającej projekt podziału nieruchomości.
4. Decyzja lub orzeczenie sądu, o których mowa w ust. 1 i 2, stanowią podstawę
do dokonania wpisów w księdze wieczystej oraz w katastrze nieruchomości.

Art. 98.
1. Podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt jej właściciela, a
jeżeli nieruchomość znajduje się w użytkowaniu wieczystym - na wniosek i
koszt użytkownika wieczystego.
2. Jeżeli nieruchomość jest objęta współwłasnością lub współużytkowaniem
wieczystym, podziału można dokonać na wniosek wszystkich współwłaścicieli
albo współużytkowników wieczystych. Nie dotyczy to podziału, o którym
orzeka sąd.
3. Podziału nieruchomości można dokonać z urzędu, jeżeli:
1) jest on niezbędny do realizacji celów publicznych,
2) nieruchomość stanowi własność gminy i nie została oddana w użytkowanie
wieczyste.
4. W wypadkach, o których mowa w art. 96 pkt 3-6, podziału nieruchomości
można dokonać z urzędu albo na wniosek kierownika urzędu rejonowego.

Art. 99.
1. Działki gruntu, wydzielone wskutek podziału nieruchomości, powinny spełniać
warunek, o którym mowa w art.94 ust.3.
2. Działki gruntu, wydzielone pod drogi z nieruchomości, której podział został
dokonany na wniosek właściciela, przechodzą z mocy prawa na własność
gminy z dniem, w którym decyzja o podziale stała się ostateczna, a
orzeczenie o podziale prawomocne. Jeżeli podział nieruchomości stanowiącej
własność Skarbu Państwa został dokonany na wniosek użytkownika
wieczystego, prawo użytkowania wieczystego działek gruntu, wydzielonych
pod drogi, przechodzi na rzecz gminy. Jeżeli podział nieruchomości stanowiącej
własność gminy został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego,
prawo użytkowania wieczystego działek gruntu, wydzielonych pod
drogi, wygasa.
3. Za działki gruntu, które przeszły na własność gminy lub co do których
gmina uzyskała prawo użytkowania wieczystego, a także za wygaśnięcie
tego prawa, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między
właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a zarządem gminy. Jeżeli do
takiego uzgodnienia nie dojdzie, odszkodowanie ustala się według zasad i
trybu, obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Odszkodowanie
wypłaca gmina.
4. Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości wzrośnie jej wartość, zarząd gminy
może ustalić opłatę adiacencką z tego tytułu w wysokości nie większej niż
50% różnicy wartości nieruchomości.
5. Jeżeli zapewnienie dostępu do drogi publicznej wymaga ustanowienia służebności
drogowej, podziału nieruchomości dokonuje się pod warunkiem
ustanowienia tej służebności.

Art. 100.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb dokonywania podziałów
nieruchomości oraz sposób sporządzania i rodzaje dokumentów wymaganych
w tym postępowaniu.

Rozdział 10
Scalanie i podział nieruchomości

Art. 101.
1. Przepisy niniejszego rozdziału regulują sprawy scalania nieruchomości i ich
ponownego podziału na działki gruntu.
2. Przepisy rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych na obszarach
przeznaczonych w planach miejscowych na cele inne niż rolne i leśne.
3. Przepisów rozdziału nie stosuje się do nieruchomości, które zostały objęte
postępowaniem scaleniowym na podstawie ustawy o scalaniu i wymianie
gruntów.

Art. 102.
1. Gmina może dokonać scalenia i podziału nieruchomości, o którym mowa
w art. 101 ust.1. Szczegółowe warunki scalenia i podziału nieruchomości
określa plan miejscowy.
2. Scalenia i podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli są one położone
w granicach obszarów ustalonych w trybie art. 10 ust.1 pkt 11 ustawy z
dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 89,
poz. 415 i z 1996 r. Nr 106, poz. 496), albo gdy o scalenie i podział wystąpią
właściciele lub użytkownicy wieczyści posiadający ponad 50% powierzchni
gruntów objętych scaleniem i podziałem.
3. O przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości decyduje rada gminy
w drodze uchwały, określając w niej granice zewnętrzne gruntów objętych
scaleniem i podziałem.
4. Zabudowane części nieruchomości mogą być objęte uchwałą, o której mowa
w ust.3, za zgodą ich właścicieli lub użytkowników wieczystych.
5. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta składa we właściwym sądzie wniosek
o wpisanie w księdze wieczystej wzmianki o przystąpieniu do scalenia
i podziału nieruchomości, a gdy nieruchomość nie ma założonej księgi
wieczystej, o złożenie do istniejącego zbioru dokumentów odpisu uchwały,
o której mowa w ust. 3.

Art. 103.
1. Właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości objętych scaleniem i
podziałem mogą wybrać ze swojego grona radę uczestników scalenia w liczbie
od 5 do 10 osób. Rada ta posiada uprawnienia opiniodawcze.
2. Projekt uchwały rady gminy o scaleniu i podziale nieruchomości podlega
zaopiniowaniu przez radę uczestników scalenia oraz wyłożeniu do wglądu
uczestników postępowania na okres 21 dni, w siedzibie urzędu gminy. O
wyłożeniu projektu uchwały do wglądu zawiadamia się na piśmie uczestników
postępowania.
3. W okresie wyłożenia projektu uchwały uczestnicy postępowania mogą
składać na piśmie wnioski, uwagi i zastrzeżenia do tego projektu. We
wnioskach uczestnicy postępowania mogą wskazywać działki gruntu, które
chcieliby otrzymać w zamian za dotychczas posiadane nieruchomości objęte
scaleniem i podziałem. Złożone wnioski, uwagi i zastrzeżenia podlegają
zaopiniowaniu przez radę uczestników scalenia.
4. Rada gminy, podejmując uchwałę o scaleniu i podziale nieruchomości,
rozstrzyga o sposobie załatwienia wniosków, uwag i zastrzeżeń, o których
mowa w ust.3. O sposobie rozstrzygnięcia zawiadamia się na piśmie uczestników
postępowania, którzy złożyli wnioski, uwagi i zastrzeżenia, doręczając
im wyciąg z uchwały.
5. Koszty związane ze scaleniem i podziałem nieruchomości ponoszą uczestnicy
postępowania, proporcjonalnie do powierzchni posiadanych przez
nich nieruchomości objętych scaleniem i podziałem.

Art. 104.
1. Rada gminy podejmuje uchwałę o scaleniu i podziale nieruchomości.
Czynności związane z przeprowadzeniem postępowania w sprawie scalenia
i podziału wykonuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
2. Uchwała rady gminy o scaleniu i podziale nieruchomości powinna zawierać:
1) opracowane geodezyjnie granice gruntów objętych scaleniem i podziałem,
2) wypis i wyrys z planu miejscowego,
3) geodezyjny projekt scalenia i podziału nieruchomości,
4) rejestr nieruchomości, z wykazaniem ich stanu dotychczasowego oraz
stanu nowego po scaleniu i podziale, w tym nieruchomości przyznanych
uczestnikom postępowania w zamian za nieruchomości będące ich własnością
lub pozostające w użytkowaniu wieczystym przed scaleniem i
podziałem,
5) ustalenia co do rodzaju urządzeń infrastruktury technicznej planowanych
do wybudowania, terminy ich budowy oraz źródła finansowania,
6) ustalenia co do wysokości, terminu i sposobu zapłaty opłat adiacenckich.
3. Uchwała, o której mowa w ust.1, stanowi podstawę do:
1) urządzenia nowych ksiąg wieczystych i ujawnienia w nich praw do nieruchomości,
powstałych w wyniku scalenia i podziału,
2) ujawnienia nowego stanu prawnego nieruchomości w katastrze nieruchomości,
3) wyznaczenia i utrwalenia na gruncie granic nieruchomości powstałych w
wyniku scalenia i podziału,
4) wprowadzenia uczestników postępowania na nowe nieruchomości.
4. Wnioski o dokonanie czynności, o których mowa w ust.3 pkt 1 i 2, składa
wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
5. Obciążenia na nieruchomościach objętych scaleniem i podziałem przenosi
się do nowo urządzonych ksiąg wieczystych.
6. Uchwała, o której mowa w ust. 1, nie narusza praw osób trzecich, ustanowionych
na nieruchomościach objętych scaleniem i podziałem.

Art. 105.
1. Powierzchnię każdej nieruchomości objętej scaleniem i podziałem pomniejsza
się o powierzchnię niezbędną do wydzielenia działek gruntu pod nowe
drogi lub pod poszerzenie dróg istniejących. Pomniejszenie to następuje
proporcjonalnie do powierzchni wszystkich nieruchomości objętych scaleniem
i podziałem oraz ogólnej powierzchni działek gruntu wydzielonych
pod nowe drogi i pod poszerzenie dróg istniejących.
2. W zamian za nieruchomości objęte scaleniem i podziałem, każdy z dotychczasowych
właścicieli lub użytkowników wieczystych otrzymuje, z zastrzeżeniem
ust.3, odpowiednio na własność lub w użytkowanie wieczyste, nieruchomości
składające się z takiej liczby działek gruntu wydzielonych w
wyniku scalenia i podziału, których łączna powierzchnia jest równa powierzchni
dotychczasowej jego nieruchomości, pomniejszonej zgodnie z ust.1.
Jeżeli nie ma możliwości przydzielenia nieruchomości o powierzchni w pełni
równoważnej, za różnicę powierzchni dokonuje się odpowiednich dopłat
w gotówce.
3. Jeżeli nieruchomości objęte scaleniem i podziałem są położone w granicach
obszarów, o których mowa w art. 10 ust.1 pkt 11 ustawy o zagospodarowaniu
przestrzennym, właściciele lub użytkownicy wieczyści nieruchomości
mogą otrzymać, na ich wniosek, od gminy, zamiast nowo wydzielonych
nieruchomości, zapłatę w wysokości uzgodnionej między właścicielami
lub użytkownikami wieczystymi a zarządem gminy.
4. Działki gruntu, wydzielone pod nowe drogi lub pod poszerzenie dróg istniejących,
przechodzą z mocy prawa na własność gminy, a ustanowione na
tych działkach prawo użytkowania wieczystego wygasa z dniem wejścia w
życie uchwały rady gminy o scaleniu i podziale nieruchomości.
5. Służebności gruntowe ustanowione na nieruchomościach objętych scaleniem
i podziałem podlegają zniesieniu, jeżeli stały się zbędne do korzystania
z nowo wydzielonych nieruchomości.
6. Zamiana, o której mowa w ust.2, oraz zniesienie służebności gruntowych, o
których mowa w ust.5, następuje na mocy uchwały rady gminy o scaleniu i
podziale nieruchomości.

Art. 106.
1. Za działki gruntu, o których mowa w art. 105 ust. 4, a także za urządzenia,
których właściciele lub użytkownicy wieczyści nie mogli odłączyć od gruntu
oraz za drzewa i krzewy, gmina wypłaca odszkodowanie w wysokości uzgodnionej
między właścicielami lub użytkownikami wieczystymi a zarządem
gminy. Jeżeli nie dojdzie do uzgodnienia, odszkodowanie ustala się
według zasad i trybu obowiązującego przy wywłaszczaniu nieruchomości.
Odszkodowanie wypłaca gmina.
2. Jeżeli w skład nieruchomości objętych scaleniem i podziałem wchodzą nieruchomości
o nie ustalonym stanie prawnym, odszkodowanie, o którym
mowa w ust. 1, wpłaca się do depozytu sądowego.
3. Gmina jest zobowiązana do wybudowania na gruntach objętych uchwałą o
scaleniu i podziale nieruchomości niezbędnych urządzeń infrastruktury technicznej,
stosownie do przepisu art. 104 ust. 2 pkt 5.

Art. 107.
1. Osoby, które otrzymały nowe nieruchomości wydzielone w wyniku scalenia
i podziału są zobowiązane do wniesienia na rzecz gminy opłat adiacenckich
w wysokości do 50% wzrostu wartości tych nieruchomości, w stosunku
do wartości nieruchomości dotychczas posiadanych. Przy ustalaniu wartości
dotychczas posiadanych nieruchomości nie uwzględnia się wartości
urządzeń, drzew i krzewów, o których mowa w art. 106 ust.1, jeżeli zostało
za nie wypłacone odszkodowanie.
2. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy w
uchwale o scaleniu i podziale nieruchomości.
3. Terminy i sposób wnoszenia opłat adiacenckich ustala wójt, burmistrz albo
prezydent miasta w drodze ugody z osobami zobowiązanymi do ich zapłaty,
przez podpisanie protokołu uzgodnień. W razie niedojścia do ugody, o
terminie i sposobie zapłaty rozstrzyga rada gminy, podejmując uchwałę o
scaleniu i podziale nieruchomości. Termin ustalony w uchwale nie może
być krótszy niż termin wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej.

Art. 108.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe zasady i tryb ustalania granic zewnętrznych gruntów objętych
scaleniem i podziałem, przeprowadzania scalenia i podziału nieruchomości,
zamiany własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości
objętych scaleniem i podziałem na własność lub użytkowanie wieczyste
nowo wydzielonych nieruchomości, wyboru i działania rady uczestników
scalenia,
2) szczegółowe zasady i tryb ustalania opłat adiacenckich oraz rozliczania
kosztów scalenia i podziału,
3) sposób sporządzania i rodzaje dokumentów niezbędnych w postępowaniu
związanym ze scaleniem i podziałem nieruchomości.

Rozdział 11
Prawo pierwokupu nieruchomości

Art. 109.
1. Gminie przysługuje prawo pierwokupu w wypadku sprzedaży:
1) nie zabudowanej nieruchomości nabytej uprzednio od Skarbu Państwa
lub gminy,
2) prawa użytkowania wieczystego nie zabudowanej nieruchomości gruntowej,
3) nieruchomości położonej na obszarze przeznaczonym w planie miejscowym
na cele publiczne,
4) nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub prawa użytkowania
wieczystego takiej nieruchomości.
2. Przepisów ust. 1 pkt 1 i 2 nie stosuje się do nieruchomości przeznaczonych
w planach miejscowych lub w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu na cele rolne i leśne.
3. Prawa pierwokupu nie stosuje się, jeżeli:
1) sprzedaż nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego następuje
na rzecz osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego lub osób bliskich
dla osoby dokonującej sprzedaży tych praw,
2) sprzedaż nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego następuje
między osobami prawnymi tego samego kościoła lub związku wyznaniowego,
3) w wypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, prawo pierwokupu
nie zostało ujawnione w księdze wieczystej.
4. Prawo pierwokupu wykonuje zarząd gminy.

Art. 110.
1. Sprzedaż nieruchomości, o których mowa w art. 109, oraz prawa użytkowania
wieczystego na nich może nastąpić, jeżeli zarząd gminy nie wykona
prawa pierwokupu.
2. Prawo pierwokupu może być wykonane w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania
przez zarząd gminy zawiadomienia o treści umowy sprzedaży.
3. Notariusz sporządzający umowę sprzedaży jest zobowiązany do zawiadomienia
zarządu gminy o treści umowy, stosownie do przepisu ust.2.
4. Zarząd gminy wykonuje prawo pierwokupu przez złożenie oświadczenia w
formie aktu notarialnego. Z chwilą dojścia tego oświadczenia do wiadomości
osoby dokonującej sprzedaży:
1) nieruchomość staje się własnością gminy, jeżeli wykonanie prawa pierwokupu
dotyczyło sprzedaży nieruchomości,
2) prawo użytkowania wieczystego wygasa, jeżeli wykonanie prawa pierwokupu
dotyczyło sprzedaży użytkowania wieczystego nieruchomości
gruntowej, stanowiącej własność gminy,
3) gmina uzyskuje prawo użytkowania wieczystego, jeżeli wykonanie prawa
pierwokupu dotyczyło sprzedaży użytkowania wieczystego nieruchomości
gruntowej, stanowiącej własność Skarbu Państwa.

Art. 111.
Prawo pierwokupu wykonuje się za cenę ustaloną między stronami w umowie
sprzedaży.

Rozdział 12
Wywłaszczanie nieruchomości

Art. 112.
1. Przepisy niniejszego rozdziału, z zastrzeżeniem art. 125 i 126, stosuje się
do nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach
miejscowych na cele publiczne.
2. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli realizacja celów
publicznych wymaga pozbawienia lub ograniczenia praw do nieruchomości,
a nabycie tych praw w drodze umowy jest niemożliwe.
3. Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w
drodze decyzji, własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa
rzeczowego na nieruchomości.
4. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest wojewoda.

Art. 113.
1. Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo
na rzecz gminy.
2. Nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona.
Nie dotyczy to wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego
oraz ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość.
3. Wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej część. Jeżeli
wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje
się do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie
właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, nabywa się
tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz gminy, w
zależności od tego na czyją rzecz następuje wywłaszczenie.
4. Jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej lub zbioru dokumentów
wywłaszczenie jej następuje na podstawie danych z katastru nieruchomości.

Art. 114.
1. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego, z zastrzeżeniem ust. 2, należy
poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy praw określonych
w art.112 ust.3, przeprowadzonymi między wojewodą a właścicielem lub
użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje
do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia
rokowań może być zaoferowana nieruchomość zamienna.
2. W wypadku wywłaszczania nieruchomości na wniosek gminy, rokowania, o
których mowa w ust. 1, przeprowadza zarząd gminy.

Art. 115.
1. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego na rzecz Skarbu Państwa następuje
z urzędu, a na rzecz gminy na wniosek zarządu gminy.
2. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego może nastąpić po bezskutecznym
upływie dwumiesięcznego terminu do zawarcia umowy, o której
mowa w art. 114, wyznaczonego przez wojewodę na piśmie właścicielowi,
użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a także osobie, której przysługuje
ograniczone prawo rzeczowe na tej nieruchomości. Termin ten liczy
się od dnia zakończenia rokowań.
3. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego następuje z dniem doręczenia
zawiadomienia stronom.
4. Odmowa wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego, o które wystąpił zarząd
gminy, następuje w drodze decyzji.

Art. 116.
1. We wniosku o wywłaszczenie należy określić:
1) nieruchomość z podaniem oznaczeń z księgi wieczystej lub zbioru dokumentów
oraz z katastru nieruchomości,
2) cel publiczny, do realizacji którego nieruchomość jest niezbędna,
3) powierzchnię nieruchomości, a jeżeli wywłaszczeniem ma być objęta tylko
jej część, powierzchnię tej części i całej nieruchomości,
4) dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości i stan jej zagospodarowania,
5) lokale zamienne oraz sposób ich zapewnienia najemcom wywłaszczanych
lokali, jeżeli najem został nawiązany przed dniem 12 listopada
1994 r. na podstawie decyzji administracyjnych o przydziale,
6) właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, a w razie braku
danych umożliwiających określenie tych osób, władającego nieruchomością
zgodnie z wpisem w katastrze nieruchomości,
7) osobę, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości,
8) nieruchomość zamienną, jeżeli gmina taką dysponuje,
9) inne okoliczności istotne w sprawie.
2. Do wniosku o wywłaszczenie należy dołączyć:
1) dokumenty z przebiegu rokowań, o których mowa w art. 114,
2) decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu zawierającą
określenie granic zewnętrznych terenu niezbędnego do realizacji celu
publicznego, na który nieruchomość ma być wywłaszczona,
3) mapę z rejestrem nieruchomości objętych wnioskiem o wywłaszczenie
lub mapę z podziałem i rejestrem nieruchomości oraz decyzję zatwierdzającą
ten podział, jeżeli wniosek o wywłaszczenie dotyczy tylko części
nieruchomości,
4) pełny odpis z księgi wieczystej założonej dla nieruchomości objętej
wnioskiem o wywłaszczenie albo zaświadczenie o stanie prawnym, jaki
wynika ze zbioru dokumentów,
5) w razie braku dokumentów, o których mowa w pkt 4, zaświadczenie
właściwego sądu stwierdzające, że nieruchomość nie ma założonej księgi
wieczystej, lub że nie jest dla niej prowadzony zbiór dokumentów,
6) wypis i wyrys z katastru nieruchomości.
3. Przepisy ust.1 i 2 stosuje się odpowiednio, w razie wszczęcia postępowania
wywłaszczeniowego z urzędu.

Art. 117.
1. Wojewoda składa w sądzie wniosek o wpisanie wzmianki w księdze wieczystej
o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego, a jeżeli nieruchomość
nie ma urządzonej księgi wieczystej o złożenie do istniejącego zbioru
dokumentów zawiadomienia o wszczęciu tego postępowania.
2. Jeżeli wywłaszczenie nie doszło do skutku, wojewoda jest obowiązany wystąpić
niezwłocznie o wykreślenie z księgi wieczystej wzmianki o wszczęciu
postępowania wywłaszczeniowego.

Art. 118.
1. Po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego wojewoda przeprowadza
rozprawę administracyjną.
2. W postępowaniu wywłaszczeniowym nie stosuje się przepisów o ugodzie
administracyjnej.

Art. 119.
O wywłaszczeniu orzeka wojewoda w drodze decyzji. Decyzja, poza składnikami
określonymi w art. 107 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego,
powinna zawierać także:
1) ustalenie, na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana,
2) określenie przedmiotu wywłaszczenia przez podanie oznaczenia nieruchomości
według księgi wieczystej lub zbioru dokumentów oraz według
katastru nieruchomości,
3) określenie praw podlegających wywłaszczeniu,
4) wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, a w
razie braku danych umożliwiających ustalenie tych osób, władającego
nieruchomością zgodnie z wpisem w katastrze nieruchomości,
5) wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na
nieruchomości,
6) zobowiązanie do zapewnienia lokali, o których mowa w art. 116 ust. 1
pkt 5.

Art. 120.
Jeżeli zachodzi potrzeba zapobieżenia niebezpieczeństwu, wystąpieniu szkody
lub niedogodnościom, jakie mogą powstać dla właścicieli albo użytkowników
wieczystych nieruchomości sąsiednich, wskutek wywłaszczenia lub innego niż
dotychczas zagospodarowania wywłaszczonej nieruchomości, w decyzji o wywłaszczeniu
ustanawia się niezbędne służebności oraz ustala obowiązek budowy
i utrzymania odpowiednich urządzeń zapobiegających tym zdarzeniom lub
okolicznościom. Obowiązek budowy i utrzymania odpowiednich urządzeń ciąży
na wnioskodawcy wywłaszczenia.

Art. 121.
1. Przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz gminy następuje
z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała
się ostateczna. Decyzja ta stanowi podstawę do dokonania wpisów w księdze
wieczystej.
2. Przejście prawa użytkowania wieczystego na rzecz Skarbu Państwa lub na
rzecz gminy następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu tego
prawa stała się ostateczna, jeżeli prawo użytkowania wieczystego było
ustanowione na nieruchomości gruntowej stanowiącej własność innej osoby
niż ta, na rzecz której nastąpiło wywłaszczenie.
3. Prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej wygasa z dniem,
w którym decyzja o wywłaszczeniu tego prawa stała się ostateczna, jeżeli
prawo użytkowania wieczystego było ustanowione na nieruchomości gruntowej
stanowiącej własność osoby, na rzecz której nastąpiło wywłaszczenie.
4. Nieruchomość wywłaszczoną do czasu jej wykorzystania na cel, na który
nastąpiło wywłaszczenie, oddaje się w dzierżawę poprzedniemu właścicielowi
na jego wniosek.

Art. 122.
1. W wypadkach określonych w art.108 Kodeksu postępowania administracyjnego
wojewoda może, w drodze decyzji, udzielić zezwolenia osobie, która
będzie realizowała cel publiczny na niezwłoczne zajęcie nieruchomości po
wydaniu decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości,jeżeli zwłoka w jej zajęciu
uniemożliwiałaby realizację celu publicznego, na który nieruchomość została
wywłaszczona. Decyzji tej może być nadany rygor natychmiastowej
wykonalności.
2. Jeżeli w wypadkach, o których mowa w ust. 1, wydanie decyzji o wywłaszczeniu
wymagałoby uprzedniego dokonania podziału nieruchomości, decyzji
zatwierdzającej projekt podziału może być nadany rygor natychmiastowej
wykonalności.

Art. 123.
Ostateczna decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stanowi podstawę do dokonania
wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek wojewody.

Art. 124.
1. Wojewoda może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości
przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzanie na
nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do
przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności
publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych
lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych
przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości
nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z decyzją
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
2. Zezwolenie może być udzielone z urzędu albo na wniosek zarządu gminy,
innej osoby lub jednostki organizacyjnej.
3. Udzielenie zezwolenia powinno być poprzedzone rokowaniami z właścicielem
lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości o uzyskanie zgody na
wykonanie prac, o których mowa w ust.1. Rokowania przeprowadza osoba
lub jednostka organizacyjna zamierzająca wystąpić z wnioskiem o zezwolenie.
Do wniosku należy dołączyć dokumenty z przeprowadzonych rokowań.
4. Na osobie lub jednostce organizacyjnej występującej o zezwolenie ciąży
obowiązek przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, niezwłocznie
po założeniu lub przeprowadzeniu ciągów, przewodów i urządzeń, o
których mowa w ust. 1. Gdyby przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego
było niemożliwe albo powodowało nadmierne trudności lub
koszty, stosuje się odpowiednio przepis art. 128 ust. 4.
5. Jeżeli założenie lub przeprowadzenie ciągów, przewodów i urządzeń, o
których mowa w ust. 1, uniemożliwia właścicielowi albo użytkownikowi
wieczystemu dalsze prawidłowe korzystanie z nieruchomości w sposób dotychczasowy
albo w sposób zgodny z jej dotychczasowym przeznaczeniem,
właściciel lub użytkownik wieczysty może żądać, aby wojewoda nabył od
niego na rzecz Skarbu Państwa, w drodze umowy, własność albo użytkowanie
wieczyste nieruchomości.
6. Właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości jest obowiązany udostępnić
nieruchomość w celu wykonania czynności związanych z konserwacją
oraz usuwaniem awarii ciągów, przewodów i urządzeń, o których mowa
w ust. 1.
7. Decyzja ostateczna, o której mowa w ust. 1, stanowi podstawę do dokonania
wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek wojewody.

Art. 125.
Wojewoda może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości
przez udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na
poszukiwaniu, rozpoznawaniu lub wydobywaniu kopalin stanowiących własność
Skarbu Państwa w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, jeżeli właściciel lub
użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Przepisy art. 124
ust. 3-5 stosuje się odpowiednio.

Art. 126.
1. W wypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej
szkody, wojewoda może udzielić, w drodze decyzji, zezwolenia na
czasowe zajęcie nieruchomości na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.
2. Decyzji, o której mowa w ust.1, nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.
3. Po upływie okresu, na który nastąpiło zajęcie nieruchomości, wojewoda
jest obowiązany doprowadzić nieruchomość do stanu poprzedniego. Gdyby
przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego było niemożliwe albo
pociągało za sobą nadmierne trudności lub koszty, stosuje się odpowiednio
przepis art. 128 ust. 4.
4. Jeżeli na skutek czasowego zajęcia nieruchomości właściciel lub użytkownik
wieczysty nie będzie mógł korzystać z nieruchomości w sposób dotychczasowy
lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, właściciel lub użytkownik
wieczysty może żądać, aby wojewoda nabył od niego na rzecz
Skarbu Państwa własność lub użytkowanie wieczyste nieruchomości w
drodze umowy.

Art. 127.
Przepisy art. 124 - 126 stosuje się odpowiednio, jeżeli nieruchomość stanowi
przedmiot użytkowania, najmu, dzierżawy lub trwałego zarządu.

Rozdział 13
Odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości

Art. 128.
1. Wywłaszczenie własności nieruchomości lub innego prawa następuje za
odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, odpowiadającym wartości
wywłaszczonej nieruchomości lub wartości tego prawa.
2. Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego
tej nieruchomości są ustanowione inne prawa rzeczowe, odszkodowanie
zmniejsza się o kwotę równą wartości tych praw.
3. Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości, stanowiącej własność gminy, jest
ustanowione prawo użytkowania wieczystego, odszkodowanie zmniejsza się
o kwotę równą wartości tego prawa.
4. Odszkodowanie przysługuje również za szkody powstałe wskutek działań, o
których mowa w art. 120 i 124 - 126. Odszkodowanie powinno odpowiadać
wartości poniesionych szkód. Jeżeli wskutek tych działań zmniejszy się
wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą
temu zmniejszeniu.
5. Zmiany stanu nieruchomości, dokonane po wpisaniu wzmianki do księgi
wieczystej o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego lub po złożeniu
do zbioru dokumentów odpisu zawiadomienia o wszczęciu tego postępowania,
nie mają wpływu na wysokość odszkodowania.

Art. 129.
1. Odszkodowanie ustala wojewoda w drodze decyzji. Decyzja powinna być
wydana, nie później niż po upływie 2 miesięcy od dnia wydania decyzji o
wywłaszczeniu.
2. Decyzja o odszkodowaniu powinna zawierać w szczegolności dane wymienione
w art. 119 pkt 2-5, a ponadto ustalać wysokość przyznanego odszkodowania.
3. Jeżeli w ramach odszkodowania została przyznana nieruchomość zamienna,
w decyzji o odszkodowaniu podaje się dodatkowo oznaczenie nieruchomości
zamiennej według treści księgi wieczystej oraz według katastru
nieruchomości, jej wartość oraz wysokość dopłaty.
4. Wojewoda może orzec w jednej decyzji o wywłaszczeniu i o odszkodowaniu.

Art. 130.
1. Wysokość odszkodowania ustala się według stanu wywłaszczonej nieruchomości
w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu i według jej wartości w
dniu wydania decyzji o odszkodowaniu.
2. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy
majątkowego, określającej wartość nieruchomości.

Art. 131.
1. W ramach odszkodowania może być przyznana odpowiednia nieruchomość
zamienna, jeżeli osoba wywłaszczana wyraża na to zgodę.
2. Nieruchomość zamienną przyznaje się z zasobu nieruchomości Skarbu Państwa,
jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz Skarbu Państwa lub z
gminnego zasobu nieruchomości, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz
gminy.
3. Nieruchomość zamienna może być przyznana, w porozumieniu z Prezesem
Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, z Zasobu Własności Rolnej
Skarbu Państwa, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz Skarbu Państwa.
4. Różnicę między wysokością odszkodowania ustalonego w decyzji a wartością
nieruchomości zamiennej wyrównuje się przez dopłatę pieniężną.
5. Przy ustalaniu wartości nieruchomości zamiennej stosuje się przepisy rozdziału
16.
6. Przeniesienie praw do nieruchomości zamiennej na rzecz osoby, której zostało
przyznane odszkodowanie, następuje z dniem, w którym decyzja o
odszkodowaniu stała się ostateczna. Decyzja ta stanowi podstawę do dokonania
wpisu w księdze wieczystej.

Art. 132.
1. Odszkodowanie wypłaca się jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w
którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna.
2. Do zwłoki w zapłacie odszkodowania stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
3. Wysokość odszkodowania ustalona w decyzji o odszkodowaniu podlega waloryzacji
na dzień jego wypłaty.
4. Za zgodą osoby wywłaszczonej wojewoda może ustalić inny niż określony
w ust.1-3 sposób wypłaty przyznanego odszkodowania.
5. Do zapłaty odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości oraz za szkody
powstałe wskutek działań, o których mowa w art. 120, a także do zapewnienia
nieruchomości zamiennej jest zobowiązany wojewoda, jeżeli wywłaszczenie
następuje na rzecz Skarbu Państwa albo zarząd gminy, jeżeli wywłaszczenie
następuje na rzecz gminy.
6. Zapłata odszkodowania za szkody, powstałe wskutek działań wymienionych
w art. 124 i 125, obciąża osobę lub jednostkę organizacyjną, która
uzyskała zezwolenie na założenie lub przeprowadzenie na nieruchomościach
ciągów, przewodów i urządzeń, o ktorych mowa w art. 124 ust. 1.
7. Do zapłaty odszkodowania za szkody powstałe wskutek działań, o których
mowa w art. 126, jest zobowiązany wojewoda.

Art. 133.
Odszkodowanie wpłaca się do depozytu sądowego, jeżeli:
1) osoba uprawniona odmawia jego przyjęcia albo wypłata odszkodowania
natrafia na trudne do przezwyciężenia przeszkody lub
2) odszkodowanie za wywłaszczenie dotyczy nieruchomości nie posiadającej
uregulowanego stanu prawnego.

Art. 134.
1. Podstawę ustalenia odszkodowania stanowi, z zastrzeżeniem art. 135, wartość
rynkowa nieruchomości.
2. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się jej rodzaj,
położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie w planie miejscowym, stopień
wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan zagospodarowania
oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami.
3. Wartość rynkową nieruchomości określa się według aktualnego sposobu jej
użytkowania, jeżeli przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym,
zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia jej wartości.
4. Jeżeli przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym, zgodne z celem
wywłaszczenia, powoduje zwiększenie jej wartości, wartość rynkową nieruchomości
określa się według alternatywnego sposobu użytkowania wynikającego
z tego przeznaczenia.

Art. 135.
1. Jeżeli ze względu na rodzaj nieruchomości nie można określić jej wartości
rynkowej, gdyż tego rodzaju nieruchomości nie są sprzedawane na rynku,
określa się jej wartość odtworzeniową.
2. Przy określaniu wartości odtworzeniowej nieruchomości, oddzielnie określa
się wartość gruntu i oddzielnie wartość jego części składowych.
3. Przy określaniu wartości gruntu stosuje się przepis art. 134 ust. 2-4.
4. Przy określaniu wartości budynków lub ich części, budowli, urządzeń infrastruktury
technicznej i innych urządzeń szacuje się koszt ich odtworzenia
zmniejszony o wartość zużycia. Stopień zużycia określa się po zasięgnięciu
opinii rzeczoznawcy budowlanego.
5. Przy określaniu wartości drzewostanu leśnego albo zadrzewień, jeżeli w
drzewostanie znajdują się materiały użytkowe, szacuje się wartość drewna
znajdującego się w tym drzewostanie. Jeżeli w drzewostanie brak materiałów
użytkowych lub wartość drewna znajdującego się w drzewostanie jest
niższa od kosztów zalesienia i pielęgnacji drzewostanu, szacuje się koszty
zalesienia oraz koszty pielęgnacji drzewostanu do dnia wywłaszczenia.
6. Przy określaniu wartości plantacji kultur wieloletnich szacuje się koszty założenia
plantacji i jej pielęgnacji do czasu pierwszych zbiorów oraz wartość
utraconych pożytków w okresie od dnia wywłaszczenia do dnia zakończenia
pełnego plonowania. Sumę kosztów i wartość utraconych pożytków
zmniejsza się o sumę rocznych odpisów amortyzacyjnych, wynikającą
z okresu wykorzystania plantacji od pierwszego roku plonowania do dnia
wywłaszczenia.
7. Przy określaniu wartości zasiewów, upraw i innych zbiorów jednorocznych
szacuje się wartość przewidywanych plonów według cen kształtujących się
w obrocie rynkowym, zmniejszając ją o wartość nakładów koniecznych do
poniesienia w związku ze zbiorem tych plonów.

Rozdział 14
Zwrot wywłaszczonych nieruchomości

Art. 136.
1. Nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na inne cele, niż określony
w decyzji o wywłaszczeniu.
2. W razie zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny
cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, właściwy organ zawiadamia
poprzedniego właściciela lub jego następcę prawnego o tym zamiarze, informując
równocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
3. Poprzedniemu właścicielowi lub jego następcy prawnemu przysługuje, z
zastrzeżeniem ust.4 i art. 232, roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości
lub jej części, jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji o
wywłaszczeniu. Osoby te mogą wystąpić z wnioskiem o zwrot nieruchomości
lub jej części do wojewody, zawiadamiając o tym właściwy organ.
4. W wypadku niezłożenia wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości lub
jej części w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia o możliwości
zwrotu, roszczenie o zwrot nieruchomości lub jej części wygasa.

Art. 137.
1. Nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu,
jeżeli:
1) pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała
się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu
albo
2) utraciła moc decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji lub decyzja o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu, a cel ten nie został zrealizowany.
2. Jeżeli w wypadku, o którym mowa w ust.1 pkt 2, cel wywłaszczenia został
zrealizowany tylko na części wywłaszczonej nieruchomości, zwrotowi podlega
pozostała część.

Art. 138.
1. Nieruchomość wywłaszczona podlega zwrotowi w stanie, w jakim znajduje
się w dniu jej zwrotu.
2. Poprzedniemu właścicielowi lub jego następcy prawnemu nie przysługuje
roszczenie o przywrócenie nieruchomości do stanu istniejącego przed wywłaszczeniem
oraz o odszkodowanie za pozbawienie korzystania z nieruchomości.

Art. 139.
1. W razie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości poprzedni właściciel lub jego
następca prawny zwraca Skarbowi Państwa lub gminie, w zależności od
tego kto jest właścicielem nieruchomości w dniu zwrotu, wypłacone odszkodowanie,
a także nieruchomość zamienną, jeżeli była przyznana w
ramach odszkodowania. Zwrotowi podlegają również kwoty potrącone z
odszkodowania na spłatę zobowiązań wobec Skarbu Państwa lub wobec
gminy.
2. W razie zmniejszenia się albo zwiększenia wartości nieruchomości wskutek
działań podjętych na nieruchomości po jej wywłaszczeniu, zwracane odszkodowanie
podlega odpowiednio zmniejszeniu lub zwiększeniu o kwotę
równą różnicy wartości.
3. Ustalenie wysokości zmniejszenia albo zwiększenia odszkodowania następuje
po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej obniżenie
lub wzrost wartości nieruchomości.
4. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio, jeżeli zwrot odszkodowania polega
na zwrocie nieruchomości zamiennej.
5. Rozliczenia, o których mowa w ust. 1 i 2, podlegają waloryzacji, z tym że
wysokość zwaloryzowanych kwot, z zastrzeżeniem art. 221 ust. 2, nie może
być większa niż wartość rynkowa nieruchomości w dniu zwrotu, a jeżeli ze
względu na rodzaj nieruchomości nie można określić jej wartości rynkowej,
nie może być większa niż jej wartość odtworzeniowa.
6. Koszty postępowania o zwrot nieruchomości ponosi odpowiednio Skarb
Państwa albo gmina w zależności od tego, któremu z tych podmiotów odszkodowanie
jest zwracane.

Art. 140.
1. Należności, o których mowa w art. 139, mogą być, na wniosek poprzedniego
właściciela albo jego następcy prawnego, rozłożone na raty roczne płatne
w okresie do 10 lat. Roszczenia Skarbu Państwa lub gminy z tego tytułu
podlegają zabezpieczeniu. Warunki rozłożenia na raty określa się w decyzji
o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości.
2. Należności, o których mowa w ust.1, podlegają oprocentowaniu przy zastosowaniu
stopy procentowej kredytu refinansowego udzielanego bankom
przez Narodowy Bank Polski.
3. Do zwłoki w zapłacie należności stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Art. 141.
O zwrocie wywłaszczonych nieruchomości, zwrocie odszkodowania, w tym także
nieruchomości zamiennej, oraz o rozliczeniach z tytułu zwrotu i terminach
zwrotu orzeka wojewoda w drodze decyzji.

Art. 142.
Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do nieruchomości przejętych
lub nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 6 ustawy z dnia
12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz.U.
z 1972 r. Nr 10, poz.64 i z 1982 r. Nr 11, poz.79), ustawy z dnia 22 maja 1958
r. o terenach dla budownictwa domów jednorodzinnych w miastach i osiedlach
(Dz.U. Nr 31, poz.138, z 1961 r. Nr 7, poz.47 i Nr 32, poz.159, z 1972 r. Nr
27, poz.192), ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o terenach budowlanych na obszarach
wsi (Dz.U. z 1969 r. Nr 27, poz.216, z 1972 r. Nr 49, poz.312, z 1985 r.
Nr 22, poz.99), ustawy z dnia 6 lipca 1972 r. o terenach budownictwa jednorodzinnego
i zagrodowego oraz o podziale nieruchomości w miastach i osiedlach
(Dz.U. Nr 27, poz.192, z 1973 r. Nr 48, poz.282 i z 1985 r. Nr 22 poz.99) oraz
do nieruchomości wywłaszczonych na rzecz państwowych i spółdzielczych
przedsiębiorstw gospodarki rolnej, jak również do gruntów wywłaszczonych na
podstawie odrębnych przepisów w związku z potrzebami Tatrzańskiego Parku
Narodowego.

Rozdział 15
Udział w kosztach budowy urządzeń
infrastruktury technicznej

Art. 143.
1. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości bez względu na
ich rodzaj i położenie, jeżeli urządzenia infrastruktury technicznej zostały
wybudowane z udziałem środków Skarbu Państwa lub gminy, z wyłączeniem
nieruchomości przeznaczonych w planie miejscowym na cele rolne i
leśne.
2. Przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się urządzenie
albo modernizację drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad
ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych,
elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

Art. 144.
1. Właściciele nieruchomości uczestniczą w kosztach budowy urządzeń infrastruktury
technicznej przez wnoszenie na rzecz gminy opłat adiacenckich.
2. Przepis ust. 1 stosuje się także do użytkowników wieczystych nieruchomości
gruntowych, którzy na podstawie odrębnych przepisów nie mają obowiązku
wnoszenia opłat rocznych za użytkowanie wieczyste lub wnieśli, za
zgodą właściwego organu, jednorazowo opłaty roczne za cały okres użytkowania
wieczystego.

Art. 145.
1. Zarząd gminy może, w drodze decyzji, ustalić opłatę adiacencką każdorazowo
po urządzeniu lub modernizacji drogi albo po stworzeniu warunków
do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury
technicznej.
2. Termin przedawnienia ustalenia opłaty adiacenckiej wynosi 3 lata, licząc
od dnia urządzenia lub modernizacji drogi albo od stworzenia warunków
do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury
technicznej.

Art. 146.
1. Ustalenie i wysokość opłaty adiacenckiej zależą od wzrostu wartości nieruchomości
spowodowanego budową urządzeń infrastruktury technicznej.
2. Wysokość opłaty adiacenckiej wynosi do 50% różnicy powstałej między
wartością, jaką nieruchomość miała przed wybudowaniem urządzeń infrastruktury
technicznej a wartością, jaką nieruchomość ma po ich wybudowaniu.
Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy w
drodze uchwały.
3. Wartość nieruchomości przed wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej
i po ich wybudowaniu określają rzeczoznawcy majątkowi, według
stanu i cen na dzień wydania decyzji o ustaleniu opłaty adiacenckiej.

Art. 147.
1. Opłata adiacencka może być, na wniosek właściciela nieruchomości, rozłożona
na raty roczne płatne w okresie do 10 lat. Warunki rozłożenia na raty
określa się w decyzji o ustaleniu opłaty. Należność gminy z tego tytułu
podlega zabezpieczeniu.
2. Opłaty, o których mowa w ust.1, podlegają oprocentowaniu przy zastosowaniu
stopy procentowej równej stopie redyskonta weksli stosowanej
przez Narodowy Bank Polski.

Art. 148.
1. Obowiązek wnoszenia opłaty adiacenckiej powstaje po upływie 14 dni od
dnia, w którym decyzja o ustaleniu opłaty stała się ostateczna. W wypadku
rozłożenia opłaty na raty, obowiązek ten dotyczy wpłacenia pierwszej raty.
2. Do zwłoki w zapłacie opłaty adiacenckiej stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
3. Wysokość opłaty adiacenckiej ustalona w decyzji podlega waloryzacji od
miesiąca, w którym wydana została decyzja do miesiąca, w którym powstał
obowiązek zapłaty.
4. Na poczet opłaty adiacenckiej zalicza się wartość świadczeń wniesionych
przez właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, w gotówce
lub w naturze, na rzecz budowy poszczególnych urządzeń infrastruktury
technicznej.

DZIAŁ IV
WYCENA NIERUCHOMOŚCI

Rozdział 16
Określanie wartości nieruchomości

Art. 149.
Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do wszystkich nieruchomości, bez
względu na ich rodzaj, położenie i przeznaczenie w planie miejscowym, a także
bez względu na podmiot własności, z wyłączeniem określania wartości nieruchomości
w związku z realizacją ustawy o scalaniu i wymianie gruntów.

Art. 150.
1. Wycena nieruchomości ma na celu:
1) określenie wartości rynkowej,
2) określenie wartości odtworzeniowej,
3) ustalenie wartości katastralnej.
2. Wartość rynkową określa się dla nieruchomości, które są lub mogą być
przedmiotem obrotu.
3. Wartość odtworzeniową określa się dla nieruchomości, które przy
istniejącym użytkowaniu lub przeznaczeniu nie są lub nie mogą być
przedmiotem obrotu rynkowego, a także, jeżeli wymagają tego przepisy
szczególne.
4. Wartość katastralną nieruchomości ustala się dla nieruchomości, o których
mowa w przepisach o podatku od nieruchomości. Zasady i tryb ustalania
tej wartości regulują przepisy rozdziału 17.
5. Określania wartości, wymienionych w ust. 1 pkt. 1 i 2 oraz w art. 162, dokonują
rzeczoznawcy majątkowi, o których mowa w przepisach rozdziału
18.

Art. 151.
1. Wartość rynkową nieruchomości stanowi przewidywana jej cena, możliwa
do uzyskania na rynku.
2. Wartość odtworzeniowa nieruchomości jest równa kosztom jej odtworzenia,
z uwzględnieniem stopnia zużycia.

Art. 152.
1. Sposoby określania wartości nieruchomości, stanowiące podejścia do ich
wyceny, są uzależnione od przyjętych rodzajów czynników wpływających
na wartość nieruchomości.
2. Wyceny nieruchomości dokonuje się przy zastosowaniu podejść: porównawczego,
dochodowego lub kosztowego, albo mieszanego, zawierającego
elementy podejść poprzednich.

Art. 153.
1. Podejście porównawcze polega na określaniu wartości nieruchomości przy
założeniu, że jej wartość odpowiada cenie, jaką uzyskano za nieruchomości
podobne, które były przedmiotem obrotu rynkowego, skorygowanej ze
względu na cechy różniące te nieruchomości i ustalonej z uwzględnieniem
zmian poziomu cen wskutek upływu czasu. Podejście porównawcze stosuje
się, jeżeli są znane ceny nieruchomości podobnych do nieruchomości wycenianych.
2. Podejście dochodowe polega na określaniu wartości nieruchomości przy
założeniu, że jej nabywca zapłaci za nią cenę, której wysokość uzależni od
przewidywanego dochodu, jaki uzyska z nieruchomości. Stosuje się je przy
wycenie nieruchomości przynoszących lub mogących przynosić dochód.
3. Podejście kosztowe polega na określaniu wartości nieruchomości przy założeniu,
że wartość ta odpowiada kosztom jej odtworzenia, pomniejszonym
o wartość zużycia nieruchomości. Przy podejściu tym określa się oddzielnie
koszt nabycia gruntu i koszt odtworzenia jego części składowych.

Art. 154.
1. Wartość rynkową nieruchomości określa się stosując podejście porównawcze,
dochodowe albo mieszane.
2. Wartość odtworzeniową nieruchomości określa się, stosując podejście kosztowe.

Art. 155.
Wyboru podejścia dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności
cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, funkcję wyznaczoną dla
niej w planie miejscowym, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej,
stan jej zagospodarowania oraz dostępność danych o cenach nieruchomości
podobnych.

Art. 156.
1. Przy szacowaniu nieruchomości wykorzystuje się wszelkie dostępne dane o
nieruchomościach, a w szczególności zawarte w:
1) księgach wieczystych,
2) katastrze nieruchomości,
3) ewidencji sieci uzbrojenia terenu,
4) mapach taksacyjnych i tabelach taksacyjnych, tworzonych na podstawie
art. 170,
5) planach miejscowych,
6) wykazach prowadzonych przez urzędy skarbowe,
7) umowach, orzeczeniach, decyzjach i innych dokumentach, będących
podstawą wpisu do ksiąg wieczystych, rejestrów wchodzących w skład
operatu katastralnego, a także do wyciągów z operatów szacunkowych
przekazywanych do katastru.
2. Wykorzystane w operacie szacunkowym dane, o których mowa w ust. 1,
mogą mieć formę wypisów i wyrysów, poświadczonych przez rzeczoznawcę
majątkowego.
3. Właściwe organy oraz sądy są obowiązane udostępniać rzeczoznawcom
majątkowym dane, o których mowa w ust. 1.

Art. 157.
Rzeczoznawca majątkowy sporządza na piśmie opinię o wartości nieruchomości
w formie operatu szacunkowego.

Art. 158.
W razie istotnych rozbieżności w opiniach o wartości tej samej nieruchomości,
sporządzonych przez rzeczoznawców majątkowych, można zażądać oceny tych
wycen przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych.

Art. 159.
Rzeczoznawcy majątkowi przekazują organom prowadzącym kataster nieruchomości
wyciągi z wykonanych przez siebie operatów szacunkowych, zawierające
opisy nieruchomości oraz ich wartości, w terminie 3 miesięcy od dnia ich
sporządzenia.

Art. 160.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady wyceny
nieruchomości oraz zasady i tryb sporządzania operatu szacunkowego.

Rozdział 17
Powszechna taksacja nieruchomości

Art. 161.
Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości, dla których ustala
się wartość katastralną.

Art. 162.
1. Powszechna taksacja nieruchomości ma na celu ustalanie wartości katastralnej
nieruchomości i jest przeprowadzana przez organy prowadzące kataster
nieruchomości na podstawie niniejszej ustawy oraz odrębnych przepisów.
2. Wartość katastralną nieruchomości ustala się na podstawie oszacowania
nieruchomości reprezentatywnych dla poszczególnych rodzajów nieruchomości
na obszarze danej gminy. Do ustalania wartości tych nieruchomości
stosuje się przepisy rozdziału 16.
3. Czynności szacowania nieruchomości reprezentatywnych w celu ustalenia
wartości katastralnej, a także w celu sporządzenia map taksacyjnych i tabel
taksacyjnych, wykonują rzeczoznawcy majątkowi, wpisani na listę prowadzoną
przez Ministra Finansów.
4. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, dodatkowe wymagania
kwalifikacyjne, które powinni spełniać rzeczoznawcy majątkowi wpisani
na listę, o której mowa w ust.3, a także szczegółowe zasady prowadzenia
tej listy.

Art. 163.
1. Wartości katastralne, ustalone w procesie powszechnej taksacji nieruchomości,
powinny uwzględniać różnice, jakie występują między poszczególnymi
nieruchomościami oraz zbliżenie do wartości rynkowej w najwyższym
stopniu.
2. Wartości katastralne wykorzystuje się do ustalania podstawy opodatkowania
podatkiem od nieruchomości, a także w zakresie określonym niniejszą
ustawą albo przepisami odrębnych ustaw, przy określaniu wartości nieruchomości
stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy, albo przy
wykonywaniu czynności urzędowych, do których wykonania niezbędne jest
określenie wartości nieruchomości.

Art. 164.
1. Powszechną taksację nieruchomości przeprowadza się okresowo. Rozpoczęcie
oraz zakończenie powszechnej taksacji nieruchomości, a także źródła
jej finansowania, określi odrębna ustawa.
2. W okresach rocznych dzielących przeprowadzanie kolejnych powszechnych
taksacji nieruchomości, ustalone w poprzedniej powszechnej taksacji wartości
katastralne przeszacowuje się, stosując wskaźniki zmian cen nieruchomości,
o których mowa w art. 5.
3. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu na koszt gminy powszechnej
taksacji nieruchomości w okresie między terminami ustalonymi
w ustawie, o której mowa w ust. 1, jednak nie częściej niż co 3 lata.

Art. 165.
1. Wartości katastralnej nieruchomości nadaje się moc urzędową w wyniku
przeprowadzenia powszechnej taksacji nieruchomości.
2. Do ustalenia wartości katastralnej przyjmuje się wartość rynkową nieruchomości,
a jeżeli wartości tej nie można określić - wartość odtworzeniową.
3. Podstawą do ustalenia wartości katastralnej poszczególnych nieruchomości
są mapy taksacyjne i tabele taksacyjne.
4. Wartość katastralną nieruchomości ustala się dla całych nieruchomości lub
ich części, jeżeli zostały wyodrębnione jako przedmioty opodatkowania w
przepisach o podatku od nieruchomości.
5. Jeżeli nieruchomość jest położona na obszarze więcej niż jednej gminy,
wartość katastralną ustala się odrębnie dla każdej części nieruchomości
położonej w poszczególnych gminach.
6. Jeżeli zachodzi potrzeba zastosowania kilku podejść do ustalenia wartości
katastralnej tej samej nieruchomości, wartość tę ustala się odrębnie dla
każdej części nieruchomości, dla której zastosowano odrębne podejście.

Art. 166.
Wartość katastralną nieruchomości gruntowej stanowi wartość katastralna gruntu
oraz wartość katastralna części składowych tego gruntu.

Art. 167.
1. W celu ustalenia wartości katastralnej gruntu określa się dla stref wyodrębnionych,
ze względu na podobne czynniki wpływające na wartość rynkową,
jednostkowe wartości powierzchni gruntów położonych w tych strefach.
2. Jednostkowe wartości powierzchni gruntów w wyodrębnionych strefach
przedstawia się na mapach taksacyjnych.
3. Wartość katastralną gruntu ustala się jako iloczyn powierzchni wykazanej
w katastrze nieruchomości oraz wartości jednostkowej wykazanej na mapie
taksacyjnej.

Art. 168.
1. W celu ustalenia wartości katastralnej części składowych gruntu określa się
jednostkowe wartości powierzchni tych części składowych w grupach
uwzględniających ich położenie oraz różnice, jakie między nimi występują.
2. Jednostkowe wartości powierzchni części składowych gruntu w wyodrębnionych
grupach wykazuje się w tabelach taksacyjnych.
3. Wartość katastralną części składowych gruntu ustala się jako sumę wartości
katastralnej poszczególnych obiektów składających się na te części. Wartość
katastralną poszczególnych obiektów ustala się jako iloczyn ich powierzchni,
wykazanej w katastrze nieruchomości, oraz wartości jednostkowej
wykazanej w tabelach taksacyjnych.
4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do budynków oraz lokali stanowiących
odrębny przedmiot własności.

Art. 169.
Przepisy art. 167 i 168 stosuje się również w razie konieczności ponownego
ustalenia wartości katastralnej po przeprowadzeniu powszechnej taksacji nieruchomości.

Art. 170.
1. Mapy taksacyjne i tabele taksacyjne sporządza organ prowadzący kataster
nieruchomości na podstawie oszacowania nieruchomości reprezentatywnych,
wykonanego przez rzeczoznawców majątkowych, oraz na podstawie
innych dokumentów.
2. Organ prowadzący kataster nieruchomości, w porozumieniu z zarządem
właściwej gminy, wykłada mapy taksacyjne i tabele taksacyjne do publicznego
wglądu na okres co najmniej 21 dni. Informację o wyłożeniu ogłasza
się w formie obwieszczenia oraz w miejscowej prasie, a także w sposób
zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, określając miejsce i termin wyłożenia
wraz z pouczeniem o możliwości składania zarzutów.
3. Każdy, czyjego interesu prawnego dotyczą ustalenia wynikające z map i
tabel taksacyjnych, może w okresie wyłożenia składać do nich zarzuty.
4. Organ prowadzący kataster nieruchomości rozpatruje złożone zarzuty i
przedstawia je radzie gminy właściwej dla miejsca położenia nieruchomości
wraz z propozycją rozstrzygnięcia, dołączając mapy i tabele taksacyjne.
Rada gminy podejmuje uchwałę w sprawie nadania mocy urzędowej mapom
taksacyjnym i tabelom taksacyjnym, w której rozstrzyga również o
sposobie załatwienia zgłoszonych zarzutów.
5. Stronie niezadowolonej ze sposobu załatwienia zgłoszonych zarzutów przysługuje
skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
6. Uchwała rady gminy w sprawie nadania mocy urzędowej mapom taksacyjnym
i tabelom taksacyjnym podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku
urzędowym.

Art. 171.
1. Organ prowadzący kataster orzeka, w drodze decyzji, o ustaleniu wartości
katastralnej nieruchomości i jej wpisie w katastrze nieruchomości.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, podlega natychmiastowemu wykonaniu.
3. Wartości katastralne nieruchomości ustalone na podstawie obowiązujących
map i tabel taksacyjnych, wpisane w katastrze nieruchomości, uzyskują z
datą ich wpisu moc dokumentu urzędowego.

Art. 172.
1. Władający nieruchomością jest obowiązany dostarczać organowi prowadzącemu
kataster nieruchomości dokumenty i informacje dotyczące tej
nieruchomości, które są niezbędne do przeprowadzenia powszechnej taksacji
nieruchomości.
2. W razie niedostarczenia dokumentów i informacji, o których mowa w
ust.1, organ prowadzący kataster nieruchomości, po przeprowadzeniu postępowania
wyjaśniającego, ustala wartość katastralną tej nieruchmości na
podstawie dostępnych dokumentów i informacji.

Art. 173.
1. Naczelny organ administracji państwowej, właściwy w sprawach katastru
nieruchomości, przeprowadza co roku na wybranych obszarach kontrolę
powszechnej taksacji nieruchomości.
2. Wyniki kontroli, o której mowa w ust.1, mogą stanowić podstawę do przeprowadzenia
kolejnej powszechnej taksacji nieruchomości na wybranych
obszarach.

Art. 174.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb
przeprowadzania powszechnej taksacji nieruchomości i jej kontroli oraz rodzaje
i wzory dokumentów stosowanych przy przeprowadzaniu taksacji.

DZIAŁ V
DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA W DZIEDZINIE GOSPODAROWANIA
NIERUCHOMOŚCIAMI

Rozdział 18
Rzeczoznawcy majątkowi

Art. 175.
1. Rzeczoznawcą majątkowym jest osoba fizyczna posiadająca uprawnienia
zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości, nadane w trybie niniejszej
ustawy.
2. Rzeczoznawca majątkowy ma prawo szacowania nieruchomości, a także
maszyn i urządzeń trwale z gruntem związanych.
3. Z zastrzeżeniem art. 233 ust. 2, osoby powoływane i wpisywane na listę
biegłych sądowych z zakresu szacowania nieruchomości powinny posiadać
uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomośći, nadane w
trybie niniejszej ustawy.
4. Podmioty gospodarcze mogą prowadzić działalność w zakresie szacowania
nieruchomości, jeżeli czynności te będą świadczone przez rzeczoznawców
majątkowych.

Art. 176.
1. Rzeczoznawca majątkowy jest zobowiązany do wykonywania czynności
szacowania nieruchomości zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów
prawa i standardami zawodowymi, ze szczególną starannością właściwą dla
zawodowego charakteru tych czynności oraz z zasadami etyki zawodowej,
kierując się zasadą bezstronności w wycenie nieruchomości.
2. Rzeczoznawca majątkowy jest obowiązany wykorzystywać udostępnione
dane, o których mowa w art. 156, z zachowaniem zasady poufności. W
szczególności nie może ujawniać informacji identyfikujących osoby posiadające
prawa do nieruchomości, ktorej dane dotyczą.

Art. 177.
Rzeczoznawca majątkowy ma obowiązek stałego doskonalenia kwalifikacji zawodowych,
w szczególności przez uczestnictwo w kursach doskonalących, których
programy powinny uwzględniać wymagania określone, w drodze zarządzenia,
przez Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast.

Art. 178.
Rzeczoznawca majątkowy podlega wyłączeniu od udziału w szacowaniu nieruchomości,
jeżeli zachodzi jeden z wypadków wymienionych w art. 24 Kodeksu
postępowania administracyjnego.

Art. 179.
1. Uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości nadaje się
osobie, która:
1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
2) swoim dotychczasowym postępowaniem gwarantuje prawidłowe wykonywanie
zawodu rzeczoznawcy majątkowego,
3) posiada wyższe wykształcenie,
4) ukończyła studia podyplomowe w zakresie wyceny nieruchomości, których
programy zostały uzgodnione z Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i
Rozwoju Miast,
5) odbyła roczną praktykę zawodową w zakresie wyceny nieruchomości,
6) przeszła z wynikiem pozytywnym postępowanie kwalifikacyjne, w tym
złożyła egzamin na uprawnienia w zakresie szacowania nieruchomości.
2. Osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego może otrzymać uprawnienia
zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości, po spełnieniu warunków
wymienionych w ust. 1 oraz po wykazaniu się biegłą znajomością języka
polskiego.
3. Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi Państwowa Komisja Kwalifikacyjna,
powołana, w drodze zarządzenia, przez Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i
Rozwoju Miast, z udziałem osób wskazanych przez Ministra Sprawiedliwości
oraz przez organizacje zawodowe rzeczoznawców majątkowych.
4. Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi się na koszt osób ubiegających się o
nadanie uprawnień zawodowych.

Art. 180.
1. Uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości nadaje Prezes
Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, po przeprowadzeniu postępowania
kwalifikacyjnego zakończonego wynikiem pozytywnym.
2. Nadanie uprawnień zawodowych, stwierdzone świadectwem, podlega wpisowi
do centralnego rejestru rzeczoznawców majątkowych. Z dniem wpisu
do rejestru rzeczoznawca majątkowy uzyskuje prawo wykonywania czynności
szacowania nieruchomości.
3. Odmowa nadania uprawnień zawodowych następuje w formie decyzji.

Art. 181.
1. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast prowadzi centralny rejestr
rzeczoznawców majątkowych. Rejestr podlega ogłoszeniu w Dzienniku
Urzędowym Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast.
2. Wojewodowie ogłaszają w wojewódzkich dziennikach urzędowych wyciągi z
centralnego rejestru rzeczoznawców majątkowych, dotyczące osób zamieszkałych
w tych województwach.

Art. 182.
1. Rzeczoznawca majątkowy nie wypełniający obowiązków, o których mowa
w art. 176 i 177, podlega odpowiedzialności zawodowej.
2. Wobec rzeczoznawcy majątkowego mogą być orzeczone, z tytułu odpowiedzialności
zawodowej, następujące kary:
1) upomnienie,
2) nagana z wpisem do centralnego rejestru rzeczoznawców majątkowych,
3) zawieszenie wykonywania uprawnień zawodowych na okres od 6 miesięcy
do 1 roku,
4) zawieszenie wykonywania uprawnień zawodowych do czasu ponownego
złożenia egzaminu z wynikiem pozytywnym,
5) pozbawienie uprawnień zawodowych z możliwością ubiegania się o ponowne
ich nadanie po upływie 3 lat od dnia pozbawienia.
3. Zawieszenie wykonywania lub pozbawienie uprawnień zawodowych następuje
również w wypadku utraty zdolności do czynności prawnych oraz
utraty gwarancji prawidłowego wykonywania zawodu rzeczoznawcy majątkowego.
4. Zawieszenie wykonywania lub pozbawienie uprawnień zawodowych może
także nastąpić w razie niewykonywania czynności z zakresu szacowania
nieruchomości przez okres dłuższy niż 5 lat.

Art. 183.
1. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast powołuje, w drodze zarządzenia,
Komisję Odpowiedzialności Zawodowej z udziałem osób wskazanych
przez organizacje zawodowe rzeczoznawców majątkowych.
2. Komisja, o której mowa w ust. 1, przeprowadza postępowania wyjaśniające
w sprawach z tytułu odpowiedzialności zawodowej, kierowanych przez
Prezesa. Postępowanie wyjaśniające odbywa się z udziałem rzeczoznawcy
majątkowego, w stosunku do którego toczy się postępowanie. Nie usprawiedliwione
niestawiennictwo nie wstrzymuje postępowania.
3. Rzeczoznawca, o którym mowa w ust. 2, może ustanowić obrońcę spośród
rzeczoznawców majątkowych.

Art. 184.
1. Komisja Odpowiedzialności Zawodowej, w wyniku przeprowadzonego postępowania
wyjaśniającego, może złożyć wniosek o zastosowanie jednej z
kar, o których mowa w art. 182 ust.2. O karze orzeka Prezes Urzędu Mieszkalnictwa
i Rozwoju Miast.
2. Udzielenie nagany, zawieszenie wykonywania uprawnień zawodowych, zawieszenie
wykonywania uprawnień zawodowych do czasu ponownego
złożenia egzaminu oraz pozbawienie uprawnień zawodowych następuje w
drodze decyzji.

Art. 185.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe wymagania kwalifikacyjne wobec osób ubiegających się o
nadanie uprawnień zawodowych, sposób odbywania praktyki zawodowej
oraz tryb i sposób doskonalenia kwalifikacji rzeczoznawców majątkowych,
2) szczegółowe zasady i tryb działania Komisji Kwalifikacyjnej, prowadzenia
postępowania kwalifikacyjnego i ustalania jego kosztów, nadawania
uprawnień zawodowych i wzory świadectw tych uprawnień oraz sposób
prowadzenia rejestru rzeczoznawcow majątkowych,
3) szczegółowe zasady i tryb działania Komisji Odpowiedzialności Zawodowej,
prowadzenia postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej
oraz stosowania kar z tego tytułu.

Rozdział 19
Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami

Art. 186.
1. Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami jest działalnością zawodową
wykonywaną przez pośredników na zasadach określonych w niniejszej
ustawie.
2. Pośrednikiem w obrocie nieruchomościami jest osoba fizyczna posiadająca
licencję zawodową nadaną w trybie art. 189 i 190.
3. Podmioty gospodarcze mogą prowadzić działalność w zakresie pośrednictwa
w obrocie nieruchomościami, jeżeli pośrednictwo będzie wykonywane
przez osoby posiadające licencje zawodowe.

Art. 187.
1. Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami polega na wykonywaniu czynności
zmierzających w szczególności do zawarcia umów:
1) nabycia lub zbycia praw do nieruchomości,
2) nabycia lub zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego lub prawa do
domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3) najmu lub dzierżawy nieruchomości.
2. Pośrednik ma prawo wykonywać czynności, o których mowa w ust. 1, osobiście
lub przy pomocy innych osób działających pod jego nadzorem, ponosząc
za ich czynności odpowiedzialność określoną w ustawie.
3. Czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami mogą być wykonywane
w każdym stadium postępowania zmierzającego do zawarcia umów,
o których mowa w ust. 1. Zakres tych czynności określa umowa pośrednictwa
zawarta między pośrednikiem a zamawiającym.
4. Wynagrodzenie za czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami
określa umowa pośrednictwa. W razie nieokreślenia wynagrodzenia w
umowie, przysługuje wynagrodzenie zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach.
5. Czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami mogą być świadczone
w stosunku do wszelkich nieruchomości, a także na rzecz wszystkich osób
fizycznych i prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających
osobowości prawnej.

Art. 188.
1. Przy wykonywaniu działalności zawodowej pośrednik jest obowiązany stosować
przepisy prawa i standardy zawodowe, kierować się zasadami etyki
zawodowej, a czynności pośrednictwa wykonywać ze szczególną starannością
właściwą dla ich zawodowego charakteru. Jest on także zobowiązany
do kierowania się zasadą ochrony interesu osób, na których rzecz wykonuje
te czynności.
2. Pośrednik ma obowiązek stałego doskonalenia kwalifikacji zawodowych, w
szczególności przez uczestnictwo w kursach doskonalących, których programy
uwzględniają wymagania określone, w drodze zarządzenia, przez
Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast.

Art. 189.
1. Licencję zawodową pośrednika w obrocie nieruchomościami nadaje się
osobie, która:
1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
2) swoim dotychczasowym postępowaniem gwarantuje prawidłowe wykonywanie
zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami,
3) posiada wykształcenie średnie,
4) ukończyła kurs kwalifikacyjny, którego program został uzgodniony z
Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast,
5) odbyła roczną praktykę zawodową w zakresie pośrednictwa w obrocie
nieruchomościami,
6) przeszła z wynikiem pozytywnym postępowanie kwalifikacyjne, w tym
złożyła egzamin na licencje zawodowe w zakresie pośrednictwa w obrocie
nieruchomościami.
2. Osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego może otrzymać licencję zawodową
pośrednika w obrocie nieruchomościami, po spełnieniu warunków
wymienionych w ust. 1 oraz po wykazaniu się biegłą znajomością języka
polskiego.
3. Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi Państwowa Komisja Kwalifikacyjna,
powołana w drodze zarządzenia przez Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i
Rozwoju Miast, z udziałem osób wskazanych przez organizacje zawodowe
pośredników w obrocie nieruchomościami.
4. Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi się na koszt osób ubiegających się o
nadanie licencji zawodowych.

Art. 190.
1. Licencję zawodową pośrednika w obrocie nieruchomościami nadaje Prezes
Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, po przeprowadzeniu postępowania
kwalifikacyjnego zakończonego wynikiem pozytywnym.
2. Nadanie licencji zawodowej stwierdzone świadectwem podlega wpisowi do
centralnego rejestru pośredników w obrocie nieruchomościami. Z dniem
wpisu do rejestru pośrednik nabywa prawo do wykonywania pośrednictwa
w obrocie nieruchomościami.
3. Odmowa nadania licencji zawodowej następuje w formie decyzji.

Art. 191.
1. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast prowadzi centralny rejestr
pośredników w obrocie nieruchomościami. Rejestr podlega ogłoszeniu w
Dzienniku Urzędowym Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast.
2. Wojewodowie ogłaszają w wojewódzkich dziennikach urzędowych wyciągi z
centralnego rejestru pośredników, dotyczące osób zamieszkałych w tych
województwach.

Art. 192.
1. Pośrednik nie wypełniający obowiązków, o których mowa w art. 188, podlega
odpowiedzialności zawodowej.
2. Wobec pośrednika mogą być orzeczone, z tytułu odpowiedzialności zawodowej,
następujące kary:
1) upomnienie,
2) nagana z wpisem do centralnego rejestru pośredników,
3) zawieszenie licencji zawodowej na okres od 6 miesięcy do 1 roku,
4) zawieszenie licencji zawodowej do czasu ponownego zdania egzaminu z
wynikiem pozytywnym,
5) cofnięcie licencji zawodowej z możliwością ubiegania się o ponowne jej
nadanie po upływie 3 lat od dnia pozbawienia.
3. Zawieszenie lub pozbawienie licencji zawodowej następuje również w wypadku
utraty zdolności do czynności prawnych oraz utraty rękojmi wykonywania
zawodu pośrednika w sposób zgodny z prawem,
4. Zawieszenie lub pozbawienie licencji zawodowej następuje także w wypadku
niewykonywania czynnie usług pośrednictwa w obrocie nieruchomościami
przez okres dłuższy niż 5 lat.

Art. 193.
1. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast powołuje, w drodze zarządzenia,
Komisję Odpowiedzialności Zawodowej z udziałem osób wskazanych
przez organizacje zawodowe pośredników w obrocie nieruchomościami.
2. Komisja, o której mowa w ust. 1, przeprowadza postępowania wyjaśniające
w sprawach z tytułu odpowiedzialności zawodowej, kierowanych do niej
przez Prezesa. Postępowanie wyjaśniające odbywa się z udziałem pośrednika,
w stosunku do którego toczy się postępowanie. Nie usprawiedliwione
niestawiennictwo nie wstrzymuje postępowania.
3. Pośrednik, o którym mowa w ust. 2, może ustanowić obrońcę spośród pośredników
w obrocie nieruchomościami.

Art. 194.
1. Komisja Odpowiedzialności Zawodowej, w wyniku przeprowadzonego postępowania
wyjaśniającego, może złożyć wniosek o zastosowanie jednej z
kar, o których mowa w art. 192 ust.2. O karze orzeka Prezes Urzędu Mieszkalnictwa
i Rozwoju Miast.
2. Udzielenie nagany, zawieszenie licencji zawodowej, zawieszenie licencji
zawodowej do czasu ponownego złożenia egzaminu oraz pozbawienie licencji
zawodowej następuje w drodze decyzji.

Art. 195.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe zasady wykonywania pośrednictwa w obrocie nieruchomościami,
2) szczegółowe wymagania kwalifikacyjne wobec osób ubiegających się o
nadanie licencji zawodowych, sposób odbywania praktyki zawodowej
oraz sposób i tryb doskonalenia kwalifikacji pośredników w obrocie nieruchomościami,
3) szczegółowe zasady i tryb działania Komisji Kwalifikacyjnej, prowadzenia
postępowania kwalifikacyjnego i ustalania jego kosztów, nadawania
licencji zawodowych i wzory świadectw tych licencji oraz sposób prowadzenia
rejestru pośredników w obrocie nieruchomościami,
4) szczegółowe zasady i tryb działania Komisji Odpowiedzialności Zawodowej,
prowadzenia postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej
oraz stosowania kar z tego tytułu.

Rozdział 20
Zarządzanie nieruchomościami

Art. 196.
Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do zarządzania nieruchomościami
wchodzącymi w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, a także
sprawowanego przez organy i osoby działające w imieniu Skarbu Państwa lub
gminy na mocy niniejszej ustawy lub odrębnych przepisów.

Art. 197.
1. Zarządzanie nieruchomością, w rozumieniu niniejszego rozdziału, polega
na wykorzystywaniu i utrzymywaniu nieruchomości przez zarządcę, na
podstawie umowy o zarządzaniu nieruchomością zawartej z jej właścicielem,
wspólnotą mieszkaniową albo inną osobą lub jednostką organizacyjną
posiadającą prawa do nieruchomości.
2. Zarządca nieruchomości jest zobowiązany do podejmowania działań, których
celem jest bieżące utrzymywanie nieruchomości w należytym stanie, a
także powiększanie wartości nieruchomości w dłuższym czasie. W szczególności
zarządca jest zobowiązany do racjonalizowania kosztów związanych
z bieżącym utrzymywaniem nieruchomości oraz do zapobiegania i przeciwdziałania
jej dekapitalizacji.
3. Zarządca działa za wynagrodzeniem i nie może poza tym wynagrodzeniem
czerpać korzyści z zarządzania nieruchomością, chyba że umowa o zarządzaniu
stanowi inaczej.
4. Zakres uprawnień zarządcy nieruchomości określa niniejsza ustawa, przepisy
odrębne oraz umowa o zarządzaniu nieruchomością.

Art. 198.
1. Osoba fizyczna ubiegająca się o zawodowe sprawowanie zarządzania nieruchomościami
może uzyskać w tym zakresie referencje w trybie niniejszej
ustawy.
2. Referencji w zakresie zarządzania nieruchomościami udziela się osobie,
która:
1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
2) swoim dotychczasowym zachowaniem gwarantuje prawidłowe wykonywanie
zawodu zarządcy nieruchomościami,
3) posiada wykształcenie średnie,
4) ukończyła kurs kwalifikacyjny, którego program został uzgodniony z
Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast,
5) odbyła roczną praktykę zawodową w zakresie zarządzania nieruchomościami.
3. Osoba ubiegająca się o udzielenie referencji jest zobowiązana do przedstawienia
dowodów potwierdzających spełnienie wymagań, o których mowa
w ust.2.
4. Referencji udziela wojewoda przez wpisanie na listę wojewódzką zarządców
nieruchomości, po sprawdzeniu spełnienia przez daną osobę wymagań,
o których mowa w ust.2.
5. Listę wojewódzką zarządców nieruchomości ogłasza się w wojewódzkim
dzienniku urzędowym. O odmowie wpisu na listę wojewoda orzeka w drodze
decyzji.

Art. 199.
Jeżeli zarządca nieruchomości, posiadający referencje, nie wypełnia wymagań i
zobowiązań, o których mowa w art. 197 i 198, wojewoda może wobec niego:
1) udzielić nagany na piśmie,
2) orzec, w drodze decyzji, o skreśleniu z listy wojewódzkiej z możliwością
ubiegania się o ponowne wpisanie po upływie 3 lat.

Art. 200.
Rzeczoznawca majątkowy posiadający uprawnienia zawodowe oraz pośrednik
w obrocie nieruchomościami posiadający licencję zawodową otrzymują referencje
w zakresie zarządzania nieruchomościami przez wpis na listę wojewódzką,
bez obowiązku przedstawiania dowodów potwierdzających spełnienie wymagań,
o których mowa w art. 198 ust. 2.

Art. 201.
1. Zarządzanie nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa
oraz własność gminy może być wykonywane przez zarządcę, jeżeli wymagają
tego zasady prawidłowej gospodarki.
2. Właściwy organ może zawrzeć umowę o zarządzaniu nieruchomością, stanowiącą
własność Skarbu Państwa lub własność gminy, wyłącznie z osobą
posiadającą referencje. Zawarcie takiej umowy z podmiotem gospodarczym
może nastąpić, jeżeli zarządzanie będzie wykonywane przez osobę
posiadającą referencje.
3. Wyłonienie zarządcy nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa
lub własność gminy następuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 czerwca
1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. Nr 76, poz. 344, Nr 130,
poz. 645 i z 1995 r. Nr 99, poz.488).
4. Przepisy ust.2 i 3 stosuje się odpowiednio do zarządzania nieruchomością
wspólną przez wspólnotę mieszkaniową, w której Skarb Państwa lub gmina
posiadają większość udziałów we współwłasności.

DZIAŁ VI
PRZEPISY KARNE, PRZEJŚCIOWE,
ZMIANY W PRZEPISACH OBOWIĄZUJĄCYCH
I PRZEPISY KOŃCOWE

Rozdział 21
Przepisy karne

Art. 202.
Kto dokonuje szacowania nieruchomości bez uprawnień zawodowych, podlega
karze grzywny do 5 000 zł.

Art.203.
Kto wykonuje pośrednictwo w obrocie nieruchomościami bez licencji zawodowej,
podlega karze grzywny do 5 000 zł.

Rozdział 22
Przepisy przejściowe

Art. 204.
1. Nieruchomości nabyte przez państwowe osoby prawne po wejściu w życie
ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny
(Dz.U. Nr 3, poz. 11), to jest po dniu 1 lutego 1989 r., stanowią od daty
nabycia własność tych osób.
2. Zarząd nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz
własność gminy, sprawowany w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy
przez jednostki organizacyjne, przekształca się z tym dniem w trwały zarząd
tych jednostek.

Art. 205.
1. W sprawach nabycia, z mocy prawa, z dniem 5 grudnia 1990 r. prawa użytkowania
wieczystego gruntów oraz własności budynków, innych urządzeń i
lokali przez państwowe i komunalne osoby prawne oraz Bank Gospodarki
Żywnościowej, które posiadały w tym dniu grunty w zarządzie na podstawie
ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami
i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464, z
1991 r. Nr 83, poz.373, z 1992 r. Nr 91, poz.455, z 1994 r. Nr 51, poz.201,
Nr 80, poz.369, Nr 84, poz.384, Nr 123, poz.601 i z 1996 r. Nr 5, poz.33),
nie zakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje
się następujące zasady:
1) nabycie własności budynków, innych urządzeń i lokali następuje odpłatnie,
jeżeli obiekty te nie były wybudowane lub nabyte ze środków własnych
tych osób lub ich poprzedników prawnych,
2) nabycie prawa użytkowania wieczystego oraz własności stwierdza się
decyzją wojewody w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność
Skarbu Państwa lub decyzją zarządu gminy w odniesieniu do nieruchomości
stanowiących własność gminy,
3) w decyzji, o której mowa w pkt 2, ustala się warunki użytkowania wieczystego,
z zachowaniem zasad określonych w art. 236 Kodeksu cywilnego
oraz kwotę należną za nabycie własności, a także sposób zabezpieczenia
wierzytelności określony w ust.2,
4) na poczet ceny nabycia własności, o której mowa w pkt 3, zalicza się
opłaty poniesione z tytułu zarządu budynków, innych urządzeń i lokali;
przy nabyciu użytkowania wieczystego nie pobiera się pierwszej opłaty.
2. Wierzytelności z tytułu nabycia własności budynków, innych urządzeń i lokali
przez osoby, o których mowa w ust.1, podlegają zabezpieczeniu hipotecznemu
na użytkowaniu wieczystym gruntów lub wyodrębnionych częściach
tych gruntów, które te osoby nabyły. Hipoteka powstaje z dniem
wpisu do księgi wieczystej. Wpis hipoteki następuje po bezskutecznym
upływie terminu na zaspokojenie wierzytelności, wyznaczonego w decyzji,
o której mowa w ust.1 pkt 2. Przy zabezpieczeniu hipotecznym stosuje się
odpowiednio przepisy o księgach wieczystych i hipotece, z zastrzeżeniem
następujących zasad:
1) podstawą wpisu hipoteki jest decyzja, o której mowa w ust. 1 pkt 2,
2) wierzytelności zabezpieczone hipotecznie podlegają w chwili zapłaty waloryzacji
według zasad obowiązujących przy zwrocie wywłaszczonych
nieruchomości i nie podlegają oprocentowaniu,
3) w razie sprzedaży, wynajęcia, wydzierżawienia albo innego odpłatnego
udostępnienia nieruchomości, na których dokonano zabezpieczenia hipotecznego
wierzytelności lub części tych nieruchomości, wierzytelność
staje się natychmiast wymagalna w części równej korzyściom uzyskanym
ze sprzedaży, najmu, dzierżawy lub innego odpłatnego udostępnienia,
4) w razie ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego, udział w
użytkowaniu wieczystym gruntów oraz udział we współwłasności części
wspólnych budynku, związane z prawem własności tego lokalu, są wolne
od hipoteki,
5) jeżeli właściwy organ, o którym mowa w art. 17, nie wyrazi zgody na
zrzeczenie się własności nieruchomości, może być ona zbyta za cenę niższą
niż zabezpieczona na niej wierzytelność; kwotę uzyskaną ze zbycia
nieruchomości uznaje się za zaspokojenie wierzytelności, a hipoteka
podlega wykreśleniu; zasady te stosuje się odpowiednio w razie zbycia
wyodrębnionej lub ułamkowej części nieruchomości.
3. Wierzytelności z tytułu nabycia własności budynków, innych urządzeń i lokali
wygasają z chwilą:
1) przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę
Skarbu Państwa,
2) postawienia przedsiębiorstwa państwowego w stan likwidacji na podstawie
ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych
(Dz.U. Nr 51, poz.298, z 1991 r. Nr 60, poz.253 i Nr 111,
poz.480, z 1994 r. Nr 121, poz.591 i Nr 133, poz. 685 i z 1996 r. Nr 90,
poz. 405 oraz Nr 106, poz. 496).
4. Nabycie własności oraz prawa użytkowania wieczystego, o którym mowa w
ust. 1 i 2, nie może naruszać praw osób trzecich.

Art. 206.
1. Przepisy art. 205 stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw państwowych
utworzonych z dniem 1 maja 1991 r., 1 lipca 1991 r. oraz z dniem 1 stycznia
1992 r. na podstawie zarządzeń Ministra Transportu i Gospodarki
Morskiej, które nabyły z mocy prawa, zgodnie z ustawą z dnia 25 marca
1994 r. zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu
nieruchomości (Dz. U. Nr 51, poz.201), z dniem ich wpisu do
rejestru przedsiębiorstw państwowych prawo użytkowania wieczystego
gruntów oraz własność położonych na nich budynków, innych urządzeń i
lokali będących w zarządzie rejonów dróg publicznych, okręgowych zakładów
transportu i maszyn drogowych, rejonów budowy dróg i mostów, rejonów
budowy dróg, rejonów budowy mostów, kopalni odkrywkowych surowców
drogowych, rejonów eksploatacji kruszywa lub dyrekcji okręgowych
dróg publicznych.
2. Nabycie własności budynków, innych urządzeń i lokali przez przedsiębiorstwa
państwowe, o których mowa w ust. 1, następuje odpłatnie, jeżeli obiekty
te nie były wybudowane lub nabyte ze środków własnych poprzedników
prawnych tych przedsiębiorstw. Do nabycia stosuje się przepisy art.
205 ust. 1 pkt 2-4 i ust.2-4 oraz art. 211.

Art. 207.
1. Państwowe instytucje kultury, które na podstawie ustawy z dnia 25 października
1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej
(Dz.U. Nr 114, poz.493 i z 1994 r. Nr 121, poz.591) uzyskały osobowość
prawną, nabywają z mocy prawa z dniem ich wpisu do rejestru instytucji
kultury użytkowanie wieczyste gruntów, którymi zarządzały w dniu 5 grudnia
1990 r. oraz własność położonych na nich budynków, innych urządzeń
i lokali, jeżeli w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nadal zarządzają
tymi gruntami. Nie może to naruszać praw osób trzecich.
2. Nabycie własności budynków, innych urządzeń i lokali przez instytucje kultury,
o których mowa w ust.1, następuje nieodpłatnie. Do nabycia stosuje
się przepisy art. 205 ust.1 pkt 2 i 3, ust.4 oraz art. 211.

Art. 208.
1. Zobowiązania osób prawnych z tytułu odpłatności za budynki, inne urządzenia
i lokale, o których mowa w art. 205 ust. 1 oraz art.206 ust. 2, nie
wykonane w całości lub w części przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy, podlegają zabezpieczeniu hipotecznemu zgodnie z jej przepisami.
2. Zobowiązania jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, powstałych z przekształcenia
przedsiębiorstw państwowych do dnia 24 grudnia 1992 r., z tytułu,
o którym mowa w ust.1, wygasają.
3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do zobowiązań spółek, którym na podstawie
ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oddano do odpłatnego
korzystania mienie zlikwidowanego przedsiębiorstwa.

Art. 209.
1. Spółdzielni, związkowi spółdzielczemu oraz innym osobom prawnym, które
w dniu 5 grudnia 1990 r. były użytkownikami gruntów, stanowiących własność
Skarbu Państwa lub gminy, przysługuje roszczenie o ustanowienie
użytkowania wieczystego gruntu oraz o przeniesienie własności znajdujących
się na nim budynków, innych urządzeń i lokali.
2. Zawarcie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje bez
przetargu.
3. Przeniesienie własności budynków, innych urządzeń i lokali następuje odpłatnie,
chyba że obiekty te zostały wybudowane lub nabyte ze środków
własnych spółdzielni, związków spółdzielczych oraz innych osób prawnych.
4. Opłatę z tytułu użytkowania wieczystego gruntu oraz cenę budynków, innych
urządzeń i lokali ustala się według przepisów rozdziału 8, z wyłączeniem
obowiązku wniesienia pierwszej opłaty. Na poczet ceny zalicza się
opłaty poniesione z tytułu użytkowania budynków, innych urządzeń i lokali.
5. Roszczenia, o których mowa w ust. 1, wygasają, jeżeli wnioski w tej sprawie
nie zostały złożone do dnia 30 czerwca 1997 r.
6. W wypadku sprzedaży prawa użytkowania wieczystego przed upływem 10
lat od jego ustanowienia, spółdzielnia, związek spółdzielczy oraz inne osoby
prawne są obowiązane uiścić pierwszą opłatę w wysokości określonej w
dniu sprzedaży, według przepisów rozdziału 8. Nie uiszcza się pierwszej
opłaty w razie:
1) nieodpłatnego przekazania prawa użytkowania wieczystego na rzecz
gminy lub Skarbu Państwa,
2) nieodpłatnego przekazania prawa użytkowania wieczystego na rzecz innej
spółdzielni na podstawie ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach
w organizacji i działalności spółdzielczości (Dz.U. Nr 6, poz. 36,
Nr 11, poz. 74, Nr 29, poz. 175, Nr 34, poz. 198, z 1991 r. Nr 83, poz.
373, z 1992 r. Nr 18, poz. 74 i Nr 80, poz. 406, z 1993 r. Nr 40, poz.182
oraz z 1994 r. Nr 68, poz.294 i Nr 90, poz.419).

Art. 210.
1. Roszczenia spółdzielni, związków spółdzielczych oraz innych osób prawnych
o ustanowienie użytkowania wieczystego, powstałe przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy, podlegają z tym dniem jej przepisom.
2. Przepisy art. 209 stosuje się odpowiednio do następców prawnych spółdzielni,
związków spółdzielczych oraz innych osób prawnych, które istniały w
dniu 24 grudnia 1992 r. i istnieją w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 211.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb
stwierdzania dotychczasowego prawa zarządu państwowych i komunalnych
osób prawnych do nieruchomości, a także prawa użytkowania nieruchomości
przez spółdzielnie, związki spółdzielcze oraz inne osoby prawne, uznawania
środków, o których mowa w art. 205 ust. 1, art. 206 ust. 2 i art. 209 ust. 3, za
środki własne, określania wartości nieruchomości oraz wysokości kwot należnych
za nabycie własności budynków, innych urządzeń i lokali, zabezpieczenia
wierzytelności z tego tytułu, a także rodzaje dokumentów stanowiących niezbędne
dowody w tych sprawach.

Art. 212.
1. Posiadaczom nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub
własność gminy, którzy w dniu 5 grudnia 1990 r. nie legitymowali się dokumentami
o przekazaniu im tych nieruchomości, wydanymi w formie
przewidzianej prawem i nie legitymują się nimi w dniu wejścia w życie niniejszej
ustawy, mogą być one przekazane odpowiednio w użytkowanie
wieczyste lub w trwały zarząd. Przekazanie następuje na podstawie decyzji
właściwego organu, wydanej bez konieczności uprzedniego złożenia wniosku
o przekazanie. Jeżeli przekazaniu w użytkowanie wieczyste podlega
nieruchomość gruntowa zabudowana, w decyzji orzeka się również o przeniesieniu
własności budynków wzniesionych na tej nieruchomości.
2. Decyzja wydana w sprawie, o której mowa w ust. 1, stanowi podstawę do
dokonania wpisu w księdze wieczystej.
3. Posiadacze, o których mowa w ust. 1, mogą być zwolnieni z pierwszej
opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, jeżeli złożyli wnioski o przekazanie
do dnia 30 czerwca 1997 r.

Art. 213.
1. Osoby fizyczne oraz prawne, które do dnia 5 grudnia 1990 r., uzyskały na
nieruchomości, stanowiącej własność Skarbu Państwa lub własność gminy,
ostateczne decyzje lokalizacyjne, otrzymują tę nieruchomość w użytkowanie
wieczyste w trybie bezprzetargowym, jeżeli decyzje te są ważne w dniu
wejścia w życie niniejszej ustawy.
2. Spółdzielniom, ich związkom oraz Naczelnej Radzie Spółdzielczej i innym
osobom prawnym, które na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa
lub własność gminy, do dnia 5 grudnia 1990 r., wybudowały same lub
wybudowali ich poprzednicy prawni z własnych środków za zezwoleniem
właściwego organu nadzoru budowlanego obiekty budowlane, przysługuje
roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów oraz o nieodpłatne
przeniesienie własności znajdujących się na nich
obiektów budowlanych. Roszczenie to przysługuje tym osobom w stosunku
do gruntów będących w dniu zgłoszenia roszczenia w ich posiadaniu w rozumieniu
art. 212 i obejmuje grunty zajęte pod budynkami wraz z gruntem
niezbędnym do prawidłowego z nich korzystania.
3. W sprawach, o których mowa w ust.2, zawarcie umowy o oddanie gruntu
w użytkowanie wieczyste oraz o przeniesienie własności obiektów budowlanych
następuje bez przetargu oraz bez obowiązku wniesienia pierwszej
opłaty.
4. Roszczenia, o których mowa w ust. 2 i 3, wygasają, jeżeli wnioski w tej
sprawie nie zostały złożone do dnia 30 czerwca 1997 r.

Art. 214.
Osobom, które uzyskały prawo zabudowy nieruchomości ustanowione przed
dniem wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o prawie zabudowy
(Dz.U. Nr 50, poz. 280), przysługuje roszczenie o przekształcenie tego
prawa w użytkowanie wieczyste. Przekształcenie następuje w drodze decyzji
właściwego organu, w której określa się także warunki użytkowania wieczystego.
Decyzja stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej.

Art. 215.
1. Grunty, stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy, będące
w dniu 5 grudnia 1990 r. w użytkowaniu osób prawnych lub jednostek organizacyjnych
nie posiadających osobowości prawnej oraz znajdujące się
na tych gruntach budynki, inne urządzenia i lokale, pozostają nadal w użytkowaniu
tych osób i jednostek.
2. W razie sprzedaży dotychczasowemu użytkownikowi budynków, innych
urządzeń i lokali, o których mowa w ust. 1, na poczet ceny nabycia własności
zalicza się opłaty poniesione z tytułu użytkowania.

Art. 216.
1. Osoba, która na podstawie pozwolenia na budowę wybudowała przed
dniem 5 grudnia 1990 r. ze środków własnych garaż na gruncie stanowiącym
własność Skarbu Państwa lub własność gminy, a także jej następca
prawny, ma prawo nabyć ten garaż na własność oraz otrzymać grunt w
użytkowanie wieczyste, jeżeli jest najemcą tego garażu. Nabycie garażu na
własność następuje nieodpłatnie, na żądanie zainteresowanego.
2. Nabycie garażu na własność, wybudowanego przed dniem 5 grudnia 1990
r. na podstawie pozwolenia na budowę z lokalizacją czasową, jest uzależnione
od zgodności tej lokalizacji z ustaleniami planu miejscowego obowiązującego
w dniu zgłoszenia żądania.
3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób, które są najemcami garaży
położonych na gruntach znajdujących się we współużytkowaniu wieczystym
tych osób.

Art. 217.
1. Na pokrycie opłat za użytkowanie wieczyste lub ceny sprzedaży działki
budowlanej oraz ceny sprzedaży położonych na niej budynków i lokali,
stanowiących własność Skarbu Państwa, osobom, które w związku z wojną
rozpoczętą w 1939 r. pozostawiły majątek nieruchomy na terenach nie
wchodzących w skład obecnego obszaru państwa, a które na mocy umów
międzynarodowych zawartych przez państwo miały otrzymać ekwiwalent
za mienie pozostawione za granicą i złożyły wnioski w terminie do dnia 31
grudnia 1992 r., zalicza się wartość mienia nieruchomego pozostawionego
za granicą.
2. W razie zaliczenia wartości mienia nieruchomego, o którym mowa w ust.
1, nie stosuje się przepisów art. 65 i 109.
3. Zaliczenie wartości mienia nieruchomego, o którym mowa w ust. 1, następuje
na rzecz właściciela tego mienia lub wskazanej przez niego jednej
osoby uprawnionej do dziedziczenia ustawowego.
4. W razie śmierci właściciela mienia nieruchomego pozostawionego za granicą,
uprawnienia wynikające z ust. 1 przysługują łącznie wszystkim jego
spadkobiercom lub jednemu z nich, wskazanemu przez osoby uprawnione.
5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób zaliczania na
poczet opłat za użytkowanie wieczyste lub na pokrycie ceny sprzedaży
działki budowlanej i ceny sprzedaży położonych na niej domów, budynków
i lokali, stanowiących własność Skarbu Państwa, wartości mienia nieruchomego
pozostawionego na terenach nie wchodzących w skład obszaru
państwa oraz sposób ustalania wartości tego mienia.

Art. 218.
Przepisów art. 209-217 nie stosuje się do nieruchomości wchodzących w skład
Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, chyba że przepisy dotyczące gospodarowania
tym Zasobem stanowią inaczej.

Art. 219.
1. Poprzednim właścicielom, których prawa do odszkodowania za przejęte
przez państwo grunty, budynki i inne części składowe nieruchomości,
przewidziane w art. 7 ust.4 i 5 i art. 8 dekretu z dnia 26 października 1945
r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st.Warszawy (Dz.U.
Nr 50, poz. 279, z 1985 r. Nr 22, poz.99), wygasły na podstawie przepisów
ustawy wymienionej w art. 240 pkt 1, jeżeli zgłosili oni lub ich następcy
prawni w terminie do dnia 31 grudnia 1988 r. wnioski o oddanie gruntów
w użytkowanie wieczyste, może być dokonany zwrot jednej nieruchomości.
2. Zwrot nieruchomości, o którym mowa w ust.1, przysługuje poprzednim
właścicielom działek zabudowanych domami jednorodzinnymi, małymi
domami mieszkalnymi i domami, w których liczba izb nie przekracza 20,
oraz domami, w których przed dniem 21 listopada 1945 r. została wyodrębniona
własność poszczególnych lokali, a także domami, które stanowiły
przed tym dniem własność spółdzielni mieszkaniowych.
3. O przyznaniu prawa użytkowania wieczystego gruntów i o zwrocie budynków
orzeka właściwy organ.
4. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do obiektów sakralnych, klasztorów,
domów zakonnych i innych obiektów kościelnych, użytkowanych w całości
przez byłych właścicieli lub ich następców prawnych. Jeżeli obiekty te są
użytkowane tylko w części, przepis ust. 2 stosuje się wyłącznie w granicach
faktycznego władania.
5. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste
osobom innym niż byli właściciele oraz do gruntów oddanych w użytkowanie.

Art. 220.
1. Przepisy ustawy dotyczące odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości
stosuje się odpowiednio do odszkodowania za gospodarstwo rolne na gruntach,
które na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności
i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy przeszły na własność
państwa, jeżeli ich poprzedni właściciele lub następcy prawni tych
właścicieli, prowadzący gospodarstwo, zostali pozbawieni faktycznego władania
wspomnianym gospodarstwem po dniu 5 kwietnia 1958 r.
2. Przepisy ustawy dotyczące odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości
stosuje się odpowiednio do domu jednorodzinnego, jeżeli przeszedł on na
własność państwa po dniu 5 kwietnia 1958 r., oraz do działki, która przed
dniem wejścia w życie dekretu wymienionego w ust. 1 mogła być przeznaczona
pod budownictwo jednorodzinne, jeżeli poprzedni właściciel bądź
jego następcy prawni zostali pozbawieni faktycznej możliwości władania
nią po dniu 5 kwietnia 1958 r. W ramach przyznanego odszkodowania
poprzedni właściciel bądź jego następcy prawni mogą otrzymać w użytkowanie
wieczyste działkę pod budowę domu jednorodzinnego.

Art. 221.
1. Osobom, które w wyniku utraty własności nieruchomości otrzymały tutułem
odszkodowania lub rekompensaty inne nieruchomości w użytkowanie
wieczyste, oraz następcom prawnym tych osób, przysługuje roszczenie o
nieodpłatne przeniesienie na ich rzecz własności nieruchomości przyznanych
z tytułu odszkodowania lub rekompensaty.
2. Osoby, które zostały pozbawione własności nieruchomości w wyniku wywłaszczenia
dokonanego przed dniem 5 grudnia 1990 r., w razie zwrotu
tych nieruchomości, zwracają odszkodowanie zrewaloryzowane, w wysokości
nie większej niż 50% aktualnej wartości tych nieruchomości.

Art. 222.
1. Osobie, która w budynku stanowiącym własność Skarbu Państwa lub własność
gminy, dokonała za zgodą właściciela przebudowy lub rozbudowy budynku,
w wyniku której nastąpiło wyodrębnienie lokalu, w razie nabycia
tego lokalu, na poczet ceny nabycia zalicza się nakłady poniesione na jego
przebudowę lub rozbudowę. Przy ustalaniu wysokości poniesionych nakładów
bierze się za podstawę faktycznie wykonane roboty oraz wartość tych
robót w dniu ustalenia ceny.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli umowa najmu lub dzierżawy lokalu
stanowi inaczej.

Art. 223.
1. Zaległe w dniu wejścia w życie ustawy należności z tytułu opłat za użytkowanie
wieczyste nieruchomości gruntowych mogą być rozłożone na nieoprocentowane
raty roczne płatne przez okres do 10 lat, a odsetki za te należności
mogą być umorzone. Rozłożenia na raty oraz umorzenia odsetek
dokonuje, w drodze decyzji, wojewoda, jeżeli nieruchomość stanowi własność
Skarbu Państwa lub zarząd gminy, jeżeli nieruchomość stanowi własność
gminy.
2. Zaległe w dniu wejścia w życie ustawy należności z tytułu opłat za zarząd
nieruchomości oraz odsetki od tych należności umarza się, jeżeli jest to
uzasadnione sytuacją finansową tych jednostek. Przepis ust.1 stosuje się
odpowiednio.

Art. 224.
1. Jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy nie były ustalone terminy zagospodarowania
nieruchomości gruntowej oddanej w użytkowanie wieczyste, właściwy
organ może, w ciągu 1 roku od dnia wejścia w życie ustawy, ustalić te
terminy w drodze decyzji.
2. Terminy zagospodarowania nieruchomości gruntowej ustalone na podstawie
ust.1 nie mogą być krótsze niż 12 miesięcy w odniesieniu do rozpoczęcia
zabudowy i 36 miesięcy w odniesieniu do zakończenia zabudowy.

Art. 225.
1. Przepisy art. 85 stosuje się odpowiednio do nieruchomości oddanych w zarząd
przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Zmiany wysokości
stawek procentowych opłat rocznych dokonają, w drodze decyzji, właściwe
organy, w terminie do dnia 31 grudnia 1997 r.
2. Wniesione do dnia wejścia w życie ustawy pierwsze opłaty z tytułu zarządu
nieruchomością nie podlegają zwrotowi.

Art. 226.
1. Kierownicy urzędów rejonowych przekażą protokolarnie Ministrowi Spraw
Wewnętrznych i Administracji wykaz nieruchomości będących w zarządzie
jednostek, o których mowa w art. 63 ust.1, wraz z dokumentacją, w terminie
6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
2. Kierownicy urzędów rejonowych oddadzą w trwały zarząd okręgowym dyrekcjom
dróg publicznych nieruchomości, stanowiące własność Skarbu Państwa,
zajęte pod pasy drogowe, w terminie nie dłuższym niż 2 lata od
dnia wejścia w życie ustawy.

Art. 227.
Do czasu przekształcenia ewidencji gruntów i budynków w kataster nieruchomości,
przez użyte w niniejszej ustawie pojęcie "kataster nieruchomości", rozumie
się tę ewidencję.

Art. 228.
W okresie do dnia 31 grudnia 2005 r. funkcję wartości katastralnej dla gruntów
rolnych i leśnych pełni liczba hektarów przeliczeniowych, ustalana zgodnie
z przepisami o podatku rolnym oraz z przepisami o lasach.

Art. 229.
Wartości katastralne, przy przeprowadzanej po raz pierwszy powszechnej taksacji
nieruchomości, ustala się na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok,
w którym na mocy odrębnych przepisów zostanie wprowadzony podatek od
nieruchomości.

Art. 230.
Do czasu ogłoszenia przez Główny Urząd Statystyczny wskaźników zmian cen
nieruchomości, waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu wskaźników cen
towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego, w drodze obwieszczeń, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej
Polskiej "Monitor Polski".

Art. 231.
W zasobie nieruchomości Skarbu Państwa nie ewidencjonuje się nieruchomości,
które na podstawie ustawy wymienionej w art. 29 pkt 2, stały się, z mocy
prawa, z dniem 27 maja 1990 r. własnością gmin, lecz nie zostały co do nich
wydane ostateczne decyzje potwierdzające nabycie własności.

Art. 232.
Roszczenie, o którym mowa w art. 136 ust.3, nie przysługuje, jeżeli przed
dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nieruchomość została sprzedana albo
oddana w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej, a prawa nabywcy zostały ujawnione
w księdze wieczystej.

Art. 233.
1. Osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy były wpisane na listy wojewódzkie
biegłych z zakresu szacowania nieruchomości, mają prawo szacowania
nieruchomości przez okres 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
2. Osoby powołane i wpisane przed dniem wejścia w życie ustawy na listę
biegłych sądowych z zakresu szacowania nieruchomości, mogą prowadzić
działalność bez uprawnień zawodowych, o których mowa w art. 175 ust.1,
przez okres 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
3. Osoby legitymujące się świadectwem ukończenia, przed dniem wejścia w
życie ustawy, kursu specjalistycznego z zakresu szacowania nieruchomości,
mogą ubiegać się, z zastrzeżeniem ust. 4, o nadanie uprawnień zawodowych
w zakresie szacowania nieruchomości, pod warunkiem ukończenia
uzupełniającego kursu kwalifikacyjnego, którego program został uzgodniony
z Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, oraz odbycia
praktyki zawodowej.
4. Osoby z wykształceniem średnim spełniające wymagania przepisów, o których
mowa w art. 234,legitymujące się świadectwem, o którym mowa w
ust.3, mogą ubiegać się o nadanie uprawnień zawodowych w zakresie szacowania
nieruchomości w ciągu 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy, pod
warunkiem ukończenia uzupełniającego kursu kwalifikacyjnego, którego
program został uzgodniony z Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju
Miast, oraz odbycia praktyki zawodowej.

Art. 234.
Uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości, nadane na
podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne
(Dz.U. Nr 30, poz.163 i Nr 43, poz.241, z 1990 r. Nr 34, poz.198, z 1991 r. Nr
103, poz.446 oraz z 1996 r. Nr 106, poz. 496), uznaje się za uprawnienia zawodowe,
o których mowa w art. 175 i 180, z zachowaniem zakresu uprawnień
określonego w świadectwie nadania tych uprawnień.

Art. 235.
1. Osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy wykonywały usługi pośrednictwa
w obrocie nieruchomościami przez okres:
1) krótszy niż 2 lata - mogą ubiegać się o zaliczenie tego okresu do praktyki
zawodowej,
2) ponad 2 lata - mogą być zwolnione z obowiązku ukończenia kursu
kwalifikacyjnego i odbycia praktyki zawodowej,
3) ponad 5 lat - mogą być zwolnione z obowiązku ukończenia kursu kwalifikacyjnego,
odbycia praktyki zawodowej oraz złożenia egzaminu.
2. Zwolnień, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, dokonuje Państwowa Komisja
Kwalifikacyjna na wniosek osoby ubiegającej się o nadanie licencji zawodowej,
złożony nie później niż przed upływem 2 lat od dnia wejścia w
życie niniejszej ustawy.
3. Osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy, wykonywały, na podstawie
obowiązujących przed tym dniem przepisów, pośrednictwo w obrocie nieruchomościami,
mogą prowadzić tę działalność bez posiadania licencji zawodowych
przez okres 2 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
4. Członkowie powoływanej po raz pierwszy Państwowej Komisji Kwalifikacyjnej,
otrzymują licencje zawodowe na podstawie oceny, dokonanej przez
Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, ich dorobku zawodowego
w dziedzinie gospodarki nieruchomościami.

Art. 236.
Sprawy wszczęte, lecz nie zakończone decyzją ostateczną przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy, prowadzi się na podstawie jej przepisów.

Rozdział 23
Zmiany w przepisach obowiązujących

Art. 237.
W ustawie Kodeks cywilny wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 232 w § 2 po wyrazach "Skarbu Państwa" dodaje się wyrazy ", gmin
lub ich związków.",
2) w art. 242 skreśla się zdanie drugie.

Art. 238.
W ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach
(Dz.U. Nr 10, poz.48, z 1983 r. Nr 38, poz.173, z 1989 r. Nr 35, poz.192, z
1990 r. Nr 34, poz.198, Nr 56, poz.322 oraz z 1996 r. Nr 106, poz 496) skreśla
się art. 35.

Art. 239.
W ustawie z dnia 31 marca 1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym (Dz.U.
z 1992 r. Nr 10, poz.40) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu:
"Art. 6a. Akademie wojskowe są zwolnione z opłat z tytułu użytkowania
wieczystego nieruchomości gruntowych.",
2) po art. 54 dodaje się art. 54a w brzmieniu:
"Art. 54a. 1. Z dniem 1 stycznia 1997 r.:
1) grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, pozostające
w zarządzie Ministerstwa Obrony Narodowej
i zajęte na siedziby akademii wojskowych, stają się
przedmiotem użytkowania wieczystego tych akademii,
2) budynki, inne urządzenia trwale z gruntem związane
i lokale znajdujące się na gruntach, o których mowa
w pkt 1, stają się własnością akademii wojskowych.
2. Nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntów oraz
własności budynków, innych urządzeń i lokali, o których
mowa w ust.1, nie może naruszać praw osób trzecich.".

Art. 240.
W ustawie z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych
(Dz.U. z 1991 r. Nr 44, poz.194 i Nr 107, poz. 464, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z
1994 r. Nr 1, poz.3, Nr 43 poz.163 oraz z 1996 r. Nr 41, poz.175) dodaje się
art. 18a w brzmieniu:
"Art. 18a. Jednostki badawczo-rozwojowe są zwolnione z opłat z
tytułu użytkowania wieczystego gruntów, stanowiących
własność Skarbu Państwa lub własność gminy, z wyjątkiem
części tych gruntów wykorzystywanych wyłącznie
do działalności gospodarczej.".

Art. 241.
W ustawie z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U.
Nr 30, poz.163 i Nr 43, poz.241, z 1990 r. Nr 34, poz.198, z 1991 r. Nr 103,
poz.446 oraz z 1996 r. Nr 106, poz, 496) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 43 skreśla się pkt 8,
2) w art. 44:
a) w ust.1 po wyrazach "geodezji i kartografii" skreśla się wyrazy "z wyjątkiem
uprawnień w zakresie szacowania nieruchomości",
b) skreśla się ust. 2a.

Rozdział 24
Przepisy końcowe

Art. 242.
1. Ilekroć przepisy odrębnych ustaw lub niniejszej ustawy odsyłają lub odnoszą
się w jakikolwiek sposób do przepisów ustawy z dnia 29 kwietnia 1985
r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. z 1991 r.
Nr 30, poz.127, Nr 103, poz. 446, Nr 107, poz.464, z 1993 r. Nr 47,
poz.212, Nr 131, poz.629, z 1994 r. Nr 27, poz.96, Nr 84, poz.384, Nr 85,
poz.388, Nr 89, poz.415 i Nr 123, poz.601, z 1995 r. Nr 99, poz.486 oraz z
1996 r. Nr 5, poz. 33, Nr 90 poz. 405, Nr 106, poz. 496), stosuje się przepisy
niniejszej ustawy.
2. Ilekroć w przepisach odrębnych ustaw jest mowa o czynnościach wykonywanych
przez biegłych lub inne osoby posiadające uprawnienia do szacowania
nieruchomości, należy przez to rozumieć, że czynności te mogą wykonywać
wyłącznie rzeczoznawcy majątkowi, o których mowa w niniejszej
ustawie.

Art. 243.
Tracą moc:
1) ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu
nieruchomości (Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127, Nr 103, poz. 446, Nr 107,
poz. 464, z 1993 r. Nr 47, poz. 212, Nr 131, poz. 629, z 1994 r. Nr 27,
poz. 96, Nr 84, poz. 384, Nr 31, poz.118, Nr 85, poz. 388, Nr 89, poz. 415
i Nr 123 poz. 601, z 1995 r. Nr 99, poz.486 oraz z 1996r. Nr 5, poz 33, Nr
90 poz. 405 i Nr 106, poz. 496),
2) ustawa z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami
i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 83,
poz. 373, z 1992 r. Nr 91, poz. 455, z 1994 r. Nr 51, poz. 201, Nr 80,
poz. 369, Nr 84 poz, 384, Nr 123, poz.601 oraz z 1996 r. Nr 5, poz. 33).

Art. 244.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1997 r.