P r o j e k t
USTAWA
z dnia ..................... 2000 r.
o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece,
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo o notariacie
Art. 1.
W ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19,
poz. 147, z 1991 r. Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1994 r. Nr 85, poz.
388, z 1996 r. Nr 107, poz. 499, z 1997 r. Nr 117, poz. 752, Nr 137, poz. 926 i
Nr 140, poz. 940 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668) wprowadza się następujące
zmiany:
1) w art. 1 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 i 3
w brzmieniu&
"2. Księgi wieczyste zakłada i prowadzi się dla nieruchomości, które nie
mają ksiąg wieczystych, albo których księgi wieczyste zaginęły lub uległy
zniszczeniu.
3. Księgi wieczyste mogą być także prowadzone w celu ustalenia stanu
prawnego własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego i prawa do domu jednorodzinnego
w spółdzielni mieszkaniowej.";
2) w art.8 po wyrazie "wniosku" dodaje się przecinek i wyrazy "o skardze na
orzeczenie referendarza sądowego";
3) art. 24{1} otrzymuje brzmienie:
"Art. 24{1}. 1. Do ksiąg wieczystych dla ograniczonych praw rzeczowych,
wymienionych w art. 1 ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy o
księgach wieczystych dla nieruchomości.
2. W razie przekształcenia własnościowego spółdzielczego prawa do
lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego lub
prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej w prawo
odrębnej własności lokalu albo w prawo własności domu
jednorodzinnego, księga wieczysta prowadzona dla ograniczonego prawa
rzeczowego staje się księgą wieczystą dla nieruchomości, a wpisana w
tej księdze hipoteka na ograniczonym prawie rzeczowym staje się
hipoteką na nieruchomości.
3. Właściciel nieruchomości, w przypadkach, o których mowa w ust. 2,
jest obowiązany do ujawnienia w księdze wieczystej swego prawa oraz
danych do oznaczenia nieruchomości.";
4) po art. 25 dodaje się art. 25{1} w brzmieniu:
"Art. 25{1}. 1. Księga wieczysta może być zakładana i prowadzona także w
systemie informatycznym.
2. Minister Sprawiedliwości może określić, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady zakładania oraz prowadzenia ksiąg wieczystych w
systemie informatycznym, w taki sposób, aby zachowane zostały
wszystkie cechy ksiąg wieczystych, prowadzonych w sposób, o którym
mowa w art. 25.";
5) w art. 29 wyrazy "dnia" zastępuje się wyrazami "chwili";
6) art. 35 otrzymuje brzmienie:
"Art. 35. 1. Właściciel nieruchomości jest obowiązany do niezwłocznego
złożenia wniosku o ujawnienie swego prawa w księdze wieczystej.
2. Jeżeli osoba trzecia doznała szkody na skutek nieujawnienia prawa
własności w księdze wieczystej, właściciel ponosi odpowiedzialność
za szkodę powstałą na skutek niewykonania obowiązku, o którym mowa w
ust. 1, bądź na skutek opieszałości w jego wykonaniu.";
7) art. 36 otrzymuje brzmienie:
"Art. 36. 1. Sądy, organy administracji rządowej i jednostek samorządu
terytorialnego zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi
wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której
założona jest księga wieczysta.
2. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzór
zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1.
3. W razie otrzymania zawiadamiania sąd z urzędu dokonuje wpisu
ostrzeżenia, że stan prawny nieruchomości ujawniony w księdze
wieczystej stał się niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym.
Zawiadomienie o wpisie ostrzeżenia zawiera pouczenie o obowiązku
złożenia wniosku o ujawnienie prawa własności w terminie jednego
miesiąca od daty doręczenia zawiadomienia.
4. Sąd może wymierzyć opieszałemu właścicielowi grzywnę w wysokości od
500 do 10 000 zł w celu spowodowania ujawnienia prawa własności. W
razie ujawnienia prawa własności nieruchomości, grzywny nie
uiszczone mogą być umorzone w całości lub części.
5. Na postanowienie sądu o nałożeniu grzywny przysługuje zażalenie.";
8) skreśla się art. 37 - 57;
9) w art. 58:
a) w ust. 1 w pkt 3 po przecinku dodaje się wyrazy "z zastrzeżeniem art.
251ust. 2,",
b) skreśla się pkt 4;
10) skreśla się rozdział 3 w dziale I;
11) w art. 65 w ust. 4 w pkt 3 skreśla się wyrazy "(prawo do lokalu mieszkalnego
w domu wybudowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia jego
własności na członka)";
12) w art. 68 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu:
"Jeżeli wierzyteność, zgodnie z prawem została wyrażona w pieniądzu obcym,
hipotekę wyraża się w tym pieniądzu.";
13) w art. 76, po ust. 2 dodaje się ust. 3 i 4 w brzmieniu:
"3. W celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można, w drodze czynności
prawnej, obciążyć więcej niż jedną nieruchomość (hipoteka łączna umowna).
4. Do hipoteki zabezpieczającej kredyt udzielony na budowę domów
mieszkalnych, jeżeli podział nieruchomości polega na przeniesieniu
własności części nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, przepisu
ust. 1 nie stosuje się. W takim wypadku hipoteka ulega podziałowi zgodnie
z postanowieniami umowy.";
14) w art. 109 w ust. 2 wyrazy "własnością państwową" zastępuje się wyrazami
"własnością Skarbu Państwa";
15) po art. 111 dodaje się art. 111{1} w brzmieniu:
"Art. 111{1}. 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, łączne obciążenie
kilku nieruchomości hipoteką przymusową jest niedopuszczalne,
chyba że nieruchomości te są już obciążone inną hipoteką łączną
albo stanowią własność dłużników solidarnych.
2. Podział zabezpieczenia między poszczególne nieruchomości zależy od
uznania wierzyciela.".
Art. 2.
W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr
43, poz. 296, z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157 i Nr 39, poz.
231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z
1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz.
86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 4, poz.
21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz.
306, Nr 55, poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92
i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53, z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995
r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350
i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471,
Nr 102, poz. 643, Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr
139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141, poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668,
Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532 oraz z 2000 r. Nr 22, poz. 269 i
271, Nr 48, poz. 552 i 554) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 17 w pkt 4 po wyrazach "między małżonkami" dodaje się wyrazy "oraz
spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym";
2) w art. 113 po § 2 dodaje się § 3 w brzmieniu:
§3. Przepisów paragrafów poprzedzających nie stosuje się w postępowaniu
wieczystoksięgowym. Nie dotyczy to jednak opłat sądowych od wniosku o
wpis własności albo użytkowania wieczystego, gdy wnioskodawca w całości
został zwolniony od ponoszenia wynagrodzenia notariusza ani opłat
sądowych od wnoszonych środków zaskarżenia.";
3) w art. 509{1} w § 1 skreśla się wyrazy "i w postępowaniu o założenie księgi
wieczystej";
4) w art. 516 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się wyrazy "chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej.";
5) w art. 518{1}:
a) w § 2 po wyrazie "moc" skreśla się przecinek i wyrazy "sąd rejonowy
rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji",
b) § 3 otrzymuje brzmienie:
"§3. W razie wniesienia skargi na wpis w księdze wieczystej wpis nie traci
mocy. Rozpoznając sprawę sąd zmienia zaskarżony wpis przez jego
wykreślenie i dokonanie nowego wpisu lub wydaje postanowienie, którym
zaskarżony wpis utrzymuje w mocy albo uchyla go w całości lub w części i
w tym zakresie wniosek oddala, bądź odrzuca, względnie postępowanie
umarza.",
c) w § 5 wyraz "oddala" zastępuje się wyrazem "odrzuca",
d) po § 5 dodaje się § 6 w brzmieniu:
"§6. Sąd rejonowy rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji.";
6) art. 608 otrzymuje brzmienie:
"Art. 608. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego rozpoznawane są na
rozprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.";
7) po art. 626 dodaje się rozdział 6 w brzmieniu:
"Rozdział 6
Postępowanie wieczystoksięgowe
Art. 626{1}. §1. Sprawy w postępowaniu wieczystoksięgowym rozpoznawane są
na posiedzeniu niejawnym. Sąd może jednak, w celu wysłuchania
wnioskodawcy bądź innych uczestników postępowania, wyznaczyć
posiedzenie jawne.
§2. Uczestnikami postępowania oprócz wnioskodawcy są tylko te osoby,
których prawa zostały wykreślone lub obciążone, bądź na rzecz
których wpis ma nastąpić.
§3. Nie stanowi przeszkody do wpisu okoliczność, że po złożeniu
wniosku wnioskodawca, bądź inny uczestnik postępowania zmarł, lub
został pozbawiony albo ograniczony w możliwości rozporządzania
prawem albo w zdolności do czynności prawnych.
Art. 626{2}. §1. Wniosek o dokonanie wpisu składa się na urzędowym
formularzu, do którego należy dołączyć dokumenty, stanowiące
podstawę wpisu w księdze wieczystej, chyba że przepis szczególny
stanowi inaczej.
§2. Jeżeli z dokumentów załączonych do wniosku wynika, że nastąpiła
zmiana w prawie własności sąd zwracając wniosek stosuje art. 626{12}
§ 1.
§3. Wniosek o dokonanie wpisu może złożyć właściciel nieruchomości,
wieczysty użytkownik, osoba na rzecz której wpis ma nastąpić, albo
wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w
księdze wieczystej. W sprawach dotyczących obciążeń powstałych z
mocy ustawy wniosek może złożyć uprawniony organ.
Art. 626{3}. §1. Notariusz, który sporządził akt notarialny mający być
podstawą wpisu w księdze wieczystej jest umocowany do złożenia
wniosku w imieniu zainteresowanych, jak również do podejmowania w
ich imieniu wszelkich czynności potrzebnych do uzyskania wpisu, w
szczególności do uiszczenia opłat sądowych i wnoszenia środków
odwoławczych. Umocowanie może zostać wypowiedziane notariuszowi
przez zainteresowanego po złożeniu wniosku o wpis.
§2. Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera ustanowienie, zmianę
lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej, bądź
obejmuje umowę przenoszącą własność nieruchomości, która nie ma
założonej księgi wieczystej, albo której księga wieczysta zaginęła
lub uległa zniszczeniu, notariusz sporządzający akt notarialny jest
zobowiązany przesłać z urzędu wpis z aktu notarialnego wraz z
wnioskiem o dokonanie wpisu zawierającym wszystkie dane zgodne z
wymogami urzędowego formularza, w terminie trzech dni od daty
sporządzenia aktu, sądowi właściwemu do prowadzenia księgi
wieczystej dla danej nieruchomości. W razie uchybienia temu
obowiązkowi notariusz ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną
komukolwiek na skutek tego uchybienia.
Art. 626{4}. Jeżeli z treści wniosku i dołączonych dokumentów wynika, że
nastąpiła zmiana prawa własności, cofnięcie wniosku o wpis tego
prawa złożonego zgodnie z art. 626{2} jest niedopuszczalne.
Art. 626{5}. §1. O kolejności wniosku o wpis rozstrzyga chwila wpływu
wniosku do właściwego sądu. Za chwilę wpływu wniosku uważa się
godzinę w jakiej w danym dniu wniosek wpłynął do sądu.
§2. Wnioski, które wpłynęły w tej samej chwili będą uważane za złożone
równocześnie.
Art. 626{6}. §1. Wniosek o wpis powinien być w dniu wpływu do sądu
zarejestrowany niezwłocznie w dzienniku ksiąg wieczystych i
opatrzony kolejnym numerem.
§2. Niezwłocznie po zarejestrowaniu wniosku w dzienniku ksiąg
wieczystych, zaznacza się w odpowiednim dziale księgi wieczystej
numer wniosku (wzmianka o wniosku).
§3. Wzmiankę o wniosku wykreśla się z urzędu, niezwłocznie po
dokonaniu wpisu, po uprawomocnieniu się postanowienia o odmowie
dokonania wpisu lub o odrzuceniu wniosku albo o umorzeniu
postępowania oraz po uprawomocnieniu się zarządzenia o zwrocie
wniosku.
§4. W razie wniesienia skargi na wpis w księdze wieczystej dokonany
przez referendarza stosuje się odpowiednio przepisy § 1 i 2.
Wzmiankę o skardze wykreśla się z urzędu po rozpoznaniu skargi.
Art. 626{7}. §1. Wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego
granicach, chyba że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu
z urzędu.
§2. Rozpoznając wniosek o wpis sąd bada jedynie treść wniosku, treść i
formę dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi
wieczystej.
§3. W postępowaniu wieczystoksięgowym wpis w księdze wieczystej jest
orzeczeniem. Uzasadnienia wpisu nie sporządza się.
§4. Złożenie księgi wieczystej następuje z chwilą dokonania pierwszego
wpisu.
Art. 626{8}. Sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo
istnieją przeszkody do jego dokonania.
Art. 626{9}. §1. O dokonanym wpisie sąd zawiadamia uczestników
postępowania. Nie zawiadamia się uczestnika, który na piśmie
zrzekł się zawiadomienia.
§2. Zawiadomienie zawiera istotną treść wpisu.
§3. Apelację od wpisu wnosi się w terminie czternastu dni od
doręczenia zawiadomienia o wpisie. Dla uczestnika, który zrzekł się
zawiadomienia termin ten biegnie od dnia dokonania wpisu.
Art. 626{10}.§1. Niezwłocznie po wniesieniu apelacji, sąd z urzędu
wpisuje wzmiankę o apelacji.
§2. W razie wniesienia kasacji, wpis wzmianki o kasacji dokonuje się z
urzędu niezwłocznie po przedstawieniu przez zainteresowanego
zawiadomienia o wniesieniu kasacji.
§3. Do wzmianki o apelacji i o kasacji odpowiednio stosuje się art.
626{6}.
Art. 626{11}.§1. Osoba, na rzecz której wpisane jest prawo lub roszczenie
w księdze wieczystej, jej przedstawiciel albo pełnomocnik do
doręczeń, mają obowiązek niezwłocznego zawiadomienia sądu
prowadzącego księgę wieczystą o każdej zmianie adresu względnie
wskazania okresu do doręczeń. Osoba zamieszkała lub mająca
siedzibę za granicą jest obowiązana wskazać pełnomocnika do
doręczeń w Polsce.
§2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do spadkobierców lub innych
następców prawnych osoby, na rzecz której jest wpisane prawo w
księdze wieczystej.
§3. W wypadkach, o których mowa w § 1 i 2 odpowiednio stosuje się art.
136 § 2.
Art. 626{12}.§1. Sąd z urzędu dokona wpisu ostrzeżenia, jeżeli dostrzeże
niezgodność stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z
rzeczywistym stanem prawnym. W razie stwierdzenia, że dla tej
samej nieruchomości prowadzi się dwie lub więcej ksiąg
wieczystych, ujawniających odmienny stan prawny, wpisu ostrzeżenia
dokonuje się we wszystkich księgach wieczystych założonych dla tej
nieruchomości.
§2. Sprostowania usterek wpisu, które nie mogą wywołać niezgodności
treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. dokonuje się
z urzędu.".
Art. 3.
W ustawie z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz.U. Nr 24, poz. 110, z 1982 r. Nr 31, poz. 215,z 1991 r. Nr 22, poz. 93, z
1994 r. Nr 79, poz. 256 i Nr 106, poz. 678 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr
48, poz. 554) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 8 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Gmina oraz związek gmin nie mają obowiązku uiszczania opłat sądowych, z
wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez nie działalności
gospodarczej oraz spraw w postępowaniu wieczystoksięgowym.";
2) w art. 9 po ust. 2 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do opłat uiszczanych w postępowaniu
wieczystoksięgowym.";
3) po art. 16 dodaje się art. 16{1} w brzmieniu:
"Art. 16{1}. W postępowaniu wieczystoksięgowym wnioski, które nie są
należycie opłacone, sąd zwraca bez wezwania o uiszczenie
opłaty.";
4) art. 45 otrzymuje brzmienie:
"Art. 45. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Finansów
oraz Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, może
określić, w drodze rozporządzenia, warunki, w jakich właściciele
lub współwłaściciele gospodarstwa rolnego mogą być zwolnieni
przez sąd od opłat sądowych, w sprawach o uregulowanie prawa
własności gospodarstwa rolnego, niezależnie od zwolnienia od
kosztów sądowych, przewidzianego w kodeksie postępowania
cywilnego.".
Art. 4.
W ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz.U. Nr 22, poz. 91)
art. 7 otrzymuje brzmienie:
"Art. 7. 1. Notariusz jako płatnik na podstawie odrębnych przepisów
pobiera podatki.
2. Notariusz pobiera od wnioskodawców stałą opłatę sądową przed
przesłaniem aktu notarialnego wraz z wnioskiem o dokonanie wpisu w
księdze wieczystej do właściwego sądu rejonowego, na podstawie
odrębnych przepisów.
3. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, sposób
pobierania, uiszczania i zwrotu należności, o których mowa w ust. 2
oraz sposób prowadzenia ich ewidencji.".
Art. 5.
W postępowaniu wieczystoksięgowym, w sprawach, w których wnioski zostały złożone
przed dniem wejścia w życie ustawy, w zakresie kosztów sądowych stosuje się
przepisy dotychczasowe.
Art. 6.
W postępowaniu wieczystoksięgowym, w sprawach wszczętych z urzędu, do których
przed dniem wejścia w życie ustawy nie został złożony wniosek, postępowanie
przynaglające umarza się z urzędu. Nie ściągnięte grzywny, nałożone na podstawie
art. 35 ustawy, o której mowa w art. 1, sąd umarza z urzędu.
Art. 7.
W okresie jednego roku od wejścia w życie ustawy wniosek o dokonanie wpisu w
księdze wieczystej może być składany również bez zastosowania urzędowego
formularza, o którym mowa w art. 626{2} § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
Art. 8.
Minister Sprawiedliwości ogłosi w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, w
drodze obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece - z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów
ogłoszonych przed wydaniem tekstu jednolitego.
Art. 9.
Ustawa wchodzi w życie po upływie sześciu miesięcy od ogłoszenia.