P r o j e k t
USTAWA
z dnia ...................... 2000 r.
Prawo atomowe
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
1. Ustawa reguluje:
1) działalność w zakresie pokojowego wykorzystywania energii atomowej
związaną z rzeczywistym i potencjalnym narażeniem na promieniowanie
jonizujące od sztucznych źródeł promieniotwórczych, materiałów jądrowych,
urządzeń wytwarzających promieniowanie jonizujące, odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego,
2) obowiązki jednostek organizacyjnych prowadzących tę działalność,
3) organy właściwe w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej,
4) zasady odpowiedzialności cywilnej za szkody jądrowe.
2. Ustawa określa także kary pieniężne za wykroczenia przeciwko
bezpieczeństwu jądrowemu i ochronie radiologicznej oraz tryb ich
nakładania..
3. Ustawę stosuje się również do działalności prowadzonej w warunkach
zwiększonego, w wyniku działania człowieka, narażenia na naturalne
promieniowanie jonizujące.
4. Ustawa ponadto określa zasady monitorowania skażeń promieniotwórczych
oraz reguluje działania podejmowane w przypadku zdarzeń radiacyjnych, jak
również w przypadku długotrwałego narażenia w następstwie zdarzenia
radiacyjnego lub dawnej działalności.
Art. 2.
Prowadzenie działalności, o której mowa w art. 1 ust. 1 i 3, jest dopuszczalne
po zastosowaniu określonych w ustawie i w przepisach wydanych na jej podstawie
środków dla zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony życia i zdrowia ludzi, jak
również bezpieczeństwa mienia i ochrony środowiska.
Art. 3.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) bezpieczeństwo jądrowe - stan osiągany przez całokształt przedsięwzięć
organizacyjnych i technicznych, podejmowanych w celu zapobiegania
zdarzeniom radiacyjnym, związanych z działalnością z materiałami
jądrowymi oraz ograniczania ich skutków,
2) dawka graniczna - wartość dawki promieniowania jonizującego, wyrażona
jako dawka skuteczna lub równoważna, dla określonych grup osób,
pochodząca od kontrolowanej działalności zawodowej, której poza
przypadkami przewidzianymi w ustawie nie wolno przekroczyć,
3) dawka pochłonięta " energia pochłonięta przez jednostkową masę materii,
uśredniona w tkance lub narządzie,
4) dawka równoważna - dawka pochłonięta w tkance lub narządzie wyznaczona z
uwzględnieniem rodzaju i jakości promieniowania jonizującego oraz
odpowiednich współczynników wagowych promieniowania,
5) dawka skuteczna (efektywna) - suma dawek równoważnych pochodzących od
zewnętrznego i wewnętrznego narażenia wyznaczona z uwzględnieniem
odpowiednich współczynników wagowych narządów lub tkanek, obrazująca
narażenie całego ciała,
6) działania interwencyjne " działania, które zapobiegają narażeniu lub
zmniejszają narażenie ludzi w wyniku zdarzenia radiacyjnego,
określone
w art. 90 ustawy,
7) likwidacja obiektu jądrowego " doprowadzenie obiektu lub urządzenia do
stanu nie wymagającego ograniczeń z punktu widzenia bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej w prowadzeniu dowolnej działalności,
8) likwidacja składowiska odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa
jądrowego - doprowadzenie terenu, na którym znajduje się składowisko, do
stanu nie wymagającego ograniczeń z punktu widzenia bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej w prowadzeniu dowolnej działalności,
9) limit użytkowy dawki " wartość przewidywanych dawek indywidualnych,
które mogą pochodzić od określonego źródła promieniowania jonizującego ,
uwzględniane podczas planowania ochrony radiologicznej w celach
związanych z optymalizacją,
10) materiał jądrowy - materiał zawierający nuklidy rozszczepialne, a w
szczególności izotopy uranu, plutonu lub toru w ilości, która nie może
być pominięta z punktu widzenia ochrony fizycznej, w tym paliwo jądrowe,
11) narażenie " proces, w którym organizm ludzki podlega działaniu
promieniowania jonizującego,
12) obiekt jądrowy - obiekt lub urządzenie przeznaczone do wytwarzania,
stosowania, przetwarzania, przechowywania i składowania materiału
jądrowego w ilości umożliwiającej zrealizowanie samopodtrzymującej się
reakcji rozszczepienia,
13) ochrona fizyczna - całokształt przedsięwzięć organizacyjnych i
technicznych, mających na celu skuteczne zabezpieczenie obiektów
jądrowych i materiałów jądrowych przed aktami terroru, dywersji,
sabotażu lub kradzieży,
14) ochrona radiologiczna - zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu
środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom,
ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to
rozsądnie osiągalne, przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych,
społecznych i zdrowotnych,
15) odpady promieniotwórcze " odpady stałe, ciekłe lub gazowe, zawierające
substancje promieniotwórcze lub skażone tymi substancjami,
zakwalifikowane do kategorii odpadów wymienionych w art. 47 ustawy,
16) postępowanie z opadami promieniotwórczymi - wszelkie działania,
włącznie z likwidacją obiektów, związane z przetwarzaniem,
przemieszczaniem, przechowywaniem lub składowaniem odpadów
promieniotwórczych,
17) postępowanie z wypalonym paliwem jądrowym - wszelkie działania włącznie
z likwidacją obiektu, związane z przerobem, przemieszczaniem,
przechowywaniem lub składowaniem wypalonego paliwa jądrowego,
18) poziom interwencyjny - liczbowa wartość dawki skutecznej lub
równoważnej albo poziomy zawartości izotopów promieniotwórczych w
żywności, wodzie pitnej i paszach, których możliwość przekroczenia
oznacza konieczność rozważenia podjęcia określonych działań
interwencyjnych,
19) program zapewnienia jakości " system działań gwarantujący spełnienie
określonych wymagań ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego,
20) promieniowanie jonizujące - promieniowanie składające się z cząstek
bezpośrednio lub pośrednio jonizujących albo z obu rodzajów tych cząstek
lub fal elektromagnetycznych o długości mniejszej niż 100 nanometrów,
21) promieniowanie naturalne " promieniowanie jonizujące emitowane ze
źródeł pochodzenia naturalnego nie zmienionych przez człowieka oraz
promieniowanie kosmiczne,
22) przechowalnik wypalonego paliwa " obiekt jądrowy przeznaczony do
bezpiecznego, stabilnego i chronionego przechowywania paliwa wypalonego
po jego wyładowaniu z reaktora lub basenu przy reaktorze, a przed
przekazaniem do przerobu lub składowania w charakterze odpadu
promieniotwórczego,
23) przechowywanie - magazynowanie odpadów promieniotwórczych lub
wypalonego paliwa jądrowego z zamiarem ponownego ich wydobycia w celu
przetworzenia lub przerobu albo składowania,
24) przerób wypalonego paliwa jądrowego - proces lub działanie zmierzające
do wydobycia części lub wszystkich izotopów promieniotwórczych z
wypalonego paliwa jądrowego w celu ich dalszego wykorzystania,
25) przetwarzanie odpadów promieniotwórczych " proces lub działanie
zmierzające do minimalizacji objętości odpadów, segregacja odpadów
według kategorii oraz przygotowanie ich do transportu,
26) składowanie - złożenie odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa
jądrowego w obiekcie do tego przeznaczonym bez zamiaru ponownego ich
wydobycia,
27) substancja promieniotwórcza - substancja zawierająca jeden lub więcej
izotopów promieniotwórczych, o takiej aktywności lub stężeniu
promieniotwórczym, które nie mogą być pominięte z punktu widzenia ochrony
radiologicznej,
28) wypalone paliwo jądrowe " paliwo jądrowe, które zostało napromieniowane
w rdzeniu reaktora oraz na stałe usunięte z rdzenia,
29) zagrożenie (narażenie potencjalne) " narażenie, które może nastąpić,
przy czym prawdopodobieństwo jego wystąpienia i wielkości może być
zawczasu oszacowane,
30) zamknięcie składowiska odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa
jądrowego - zaprzestanie dostarczania do składowiska odpadów lub
wypalonego paliwa jądrowego, na podstawie decyzji właściwego organu, oraz
wykonanie wszelkich prac koniecznych dla zapewnienia bezpieczeństwa
składowiska,
31) zdarzenie radiacyjne - sytuacja związana z zagrożeniem, wymagając
podjęcia pilnych działań w celu ochrony pracowników lub ludności,
32) źródło promieniotwórcze " substancja promieniotwórcza przygotowana do
wykorzystywania jej promieniowania jonizującego,
33) źródło promieniowania jonizującego " źródło promieniotwórcze,
urządzenie zawierające takie źródło, urządzenie wytwarzające
promieniowanie jonizujące lub urządzenie emitujące substancje
promieniotwórcze,
34) jednostka organizacyjna " każdy podmiot prowadzący działalność
związaną z narażeniem na promieniowanie jonizujące.
Rozdział 2
Zezwolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej
Art. 4.
1. Działalność związana z narażeniem, polegająca na:
1) wytwarzaniu, przetwarzaniu, obrocie, przechowywaniu, składowaniu,
transporcie lub stosowaniu materiałów jądrowych, źródeł i odpadów
promieniotwórczych oraz wypalonego paliwa jądrowego,
2) budowie, rozruchu, próbnej i stałej eksploatacji oraz likwidacji
obiektów jądrowych,
3) budowie, eksploatacji, zamknięciu i likwidacji składowisk odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego oraz budowie i
eksploatacji przechowalników wypalonego paliwa jądrowego,
4) produkowaniu, instalowaniu, stosowaniu i obsłudze urządzeń
zawierających źródła promieniotwórcze oraz obrocie tymi urządzeniami,
5) produkowaniu, nabywaniu, uruchamianiu i stosowaniu urządzeń
wytwarzających promieniowanie jonizujące,
6) uruchamianiu laboratoriów i pracowni, w których mają być stosowane
źródła promieniowania jonizującego, w tym pracowni rentgenowskich,
7) zamierzonym dodawaniu substancji promieniotwórczych w procesie
produkcyjnym wyrobów powszechnego użytku i artykułów medycznych oraz
obrocie tymi wyrobami i artykułami,
8) zamierzonym podawaniu substancji promieniotwórczych ludziom i zwierzętom
w celu medycznej lub weterynaryjnej diagnostyki, leczenia lub badań
naukowych,
- wymaga zezwolenia albo wpisu do rejestru w zakresie bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej, z zastrzeżeniem art. 6 pkt 1.
2. Zezwolenie może być wydane na czas określony lub na okres wskazany w
zezwoleniu.
3. Działalność polegająca na dodawaniu substancji promieniotwórczych do
żywności, zabawek, osobistych ozdób lub kosmetyków, jak również przywóz z
zagranicy i wywóz za granicę takich wyrobów są zabronione.
4. Zezwolenie w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej,
zwane dalej "zezwoleniem", nie zastępuje pozwolenia, zezwolenia lub innej
decyzji wymaganej na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 5.
1. Wniosek o wydanie zezwolenia na działalność określoną w art.4 ust. 1 lub o
dokonanie wpisu do rejestru składa kierownik jednostki organizacyjnej.
2. Zezwolenie wydaje lub dokonuje wpisu do rejestru Prezes Państwowej
Agencji Atomistyki, zwany dalej "Prezesem Agencji", z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Zezwolenie na produkowanie, nabywanie, uruchamianie i stosowanie aparatów
rentgenowskich o energii promieniowania do 300 keV dla celów medycznych,
wydaje wojewódzki inspektor sanitarny lub wojskowy inspektor sanitarny dla
jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych
przez Ministra Obrony Narodowej albo dla których jest organem
założycielskim.
4. Organ, który wydał zezwolenie może je w każdym czasie uchylić lub zmienić
jeżeli jednostka organizacyjna nie spełnia wymagań i warunków bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej.
5. W decyzji o uchyleniu zezwolenia należy określić sposób zabezpieczenia
posiadanych przez jednostkę organizacyjną materiałów jądrowych, źródeł
promieniowania jonizującego, odpadów promieniotwórczych lub wypalonego
paliwa jądrowego.
6. Wykorzystywanie odpadów przemysłowych zawierających naturalne izotopy
promieniotwórcze w celach gospodarczych następuje na zasadach określonych w
przepisach o ochronie środowiska.
Art. 6.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) przypadki, w których działalność związana ze źródłami promieniowania
jonizującego określona w art. 4 ust.1 nie podlega obowiązkowi uzyskania
zezwolenia lub wpisu do rejestru oraz przypadki, w których działalność może
być prowadzona na podstawie wpisu do rejestru, ustalając graniczne
wartości aktyw ności całkowitej i stężenia promieniotwórczego izotopów
promieniotwórczych, jako kryteria zwolnienia z obowiązku uzyskania
zezwolenia lub rejestracji,
2) dokumenty wymagane przy składaniu wniosku o wydanie zezwolenia lub
dokonanie wpisu do rejestru na prowadzenie działalności, o której mowa w
art. 4 ust. 1, konieczne dla potwierdzenia przez wnioskodawcę spełnienia
warunków bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, z uwzględnieniem
specyfiki poszczególnych rodzajów działalności i czynności organu
wydającego zezwolenie lub dokonującego wpisu do rejestru, w przypadku gdy
treść dokumentów jest niewystarczająca dla wykazania, że warunki te zostały
spełnione,
3) wymagania dotyczące zawartości i kontroli naturalnych izotopów
promieniotwórczych w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach
przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach
przemysłowych stosowanych w budownictwie.
Rozdział 3
Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna oraz ochrona zdrowia
pracowników
Art. 7.
1. Za przestrzeganie wymagań bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej
prowadzącej działalność związaną z narażeniem.
2. W jednostkach prowadzących działalność wymagającą zezwolenia istnieje
obowiązek opracowania i wdrożenia programu zapewnienia jakości.
3. W jednostce organizacyjnej prowadzącej działalność wymagającą zezwolenia
wewnętrzny nadzór nad warunkami bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej sprawuje osoba, która posiada uprawnienia inspektora
ochrony radiologicznej.
4. Z wnioskiem o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej może
wystąpić zainteresowana osoba lub kierownik jednostki organizacyjnej.
Uprawnienia te może uzyskać osoba pełnoletnia, spełniająca wymagania
dotyczące stanu zdrowia, wykształcenia i kwalifikacji, zgodnie z warunkami
określonymi przez przepisy wydane na podstawie art. 12 ust.2 i 3.
5. Uprawnienia inspektora ochrony radiologicznej nadaje Prezes Agencji, z
zastrzeżeniem ust. 6.
6. Ministra właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
organ właściwy do nadawania uprawnień dla inspektorów ochrony radiologicznej
w pracowniach rentgenowskich stosujących aparaty rentgenowskie o energii
promieniowania do 300 keV.
7. Koszty uzyskania uprawnień ponosi występujący w wnioskiem o nadanie
uprawnień.
Art. 8.
1. Kierownik jednostki organizacyjnej przed rozpoczęciem działalności
związanej z narażeniem sporządza uzasadnienie, które powinno wykazać, że
spodziewane w wyniku tej działalności korzyści naukowe, ekonomiczne,
socjalne i inne będą większe niż możliwe, powodowane przez tę działalność
szkody dla zdrowia człowieka i stanu środowiska, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Uzasadnienie, o którym mowa w ust. 1, w przypadku skierowania na badanie
lub zabieg z zastosowaniem promieniowania jonizującego, powinno być oparte
na przekonaniu lekarza kierującego, że wykonanie tego badaniu lub zabiegu
dostarczy informacji, które przyczynią się do prawidłowego rozpoznania lub
wykluczenia choroby, określenia jej przebiegu, do niezbędnej oceny
skuteczności leczenia i że korzyści z tego tytułu będą przewyższały możliwe
ujemne następstwa dla zdrowia z powodu narażenia na promieniowanie
jonizujące.
3. Kierownik jednostki organizacyjnej lub lekarz w przypadku stosowania
promieniowania jonizującego w celach medycznych, w razie zaistnienia nowych
istotnych okoliczności dotyczących skutków prowadzonej działalności,
dokonuje weryfikacji uzasadnienia, uwzględniając te same czynniki, które są
wymagane do sporządzenia uzasadnienia.
4. Zabronione jest stosowanie narażeń, które nie mogą być uzasadnione
stosownie do czynników określonych w ust. 1 " 3.
Art. 9.
1. Kierownik jednostki organizacyjnej zapewnia prowadzenie działalności
związanej z narażeniem zgodnie z zasadą optymalizacji, wymagającą, aby -
przy rozsądnym uwzględnieniu czynników ekonomicznych i socjalnych - liczba
osób narażonych była jak najmniejsza, a otrzymywane przez te osoby dawki
promieniowania były możliwie małe, z zastrzeżeniem ust. 3
2. Stosując zasadę optymalizacji należy uwzględniać limity użytkowe dawek. W
przypadku gdy limity użytkowe dawek zostaną ustalone w zezwoleniu każda
możliwość ich przekroczenia podlega zgłoszeniu przez kierownika jednostki
organizacyjnej organowi, który wydał zezwolenie.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
wymogi stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych, zgodnie z
zasadą optymalizacji.
Art. 10.
1. Pracownik może być zatrudniony w warunkach narażenia po orzeczeniu braku
przeciwwskazań do takiego zatrudnienia, wydanym przez lekarza posiadającego
odpowiednie kwalifikacje, zwanego dalej "uprawnionym lekarzem".
2. Kwalifikacje uprawnionego lekarza, tryb wydawania i przechowywania
orzeczeń oraz rodzaje i częstotliwość badań stanu zdrowia pracowników
zatrudnionych w warunkach narażenia określają przepisy prawa pracy.
Art. 11.
1. Do pracy przy materiale jądrowym, źródle promieniowania jonizującego,
odpadach promieniotwórczych lub wypalonym paliwie jądrowym wolno dopuścić
pracownika, który ma odpowiednią do stanowiska pracy znajomość przepisów z
zakresu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz niezbędne
umiejętności.
2. Jednostka organizacyjna obowiązana jest prowadzić wstępne i okresowe
szkolenia pracownika, praktykanta, studenta, kobiety w ciąży w zakresie
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, zgodnie z opracowanym
przez siebie programem. Szkoleniem objęci są również pracownicy
uczestniczący w transporcie materiałów jądrowych, źródeł promieniotwórczych,
odpadów i wypalonego paliwa jądrowego.
3. Program szkolenia, uwzględniający informacje dotyczące ochrony zdrowia,
opracowany przez jednostkę organizacyjną podlega zatwierdzeniu przez organ,
który wydał zezwolenie.
Art. 12.
1. W jednostce organizacyjnej na stanowisku mającym istotne znaczenie dla
zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej może być
zatrudniona wyłącznie osoba posiadająca uprawnienia nadane przez Prezesa
Agencji.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje stanowisk, o
których mowa w ust.1, warunki i tryb nadawania przez Prezesa Agencji
uprawnień inspektora ochrony radiologicznej oraz uprawnień dla osób, które
mogą być zatrudnione na stanowiskach określonych w ust. 1, wymagany zakres
szkolenia, warunki jakie muszą spełniać jednostki przeprowadzające
szkolenie, uwzględniając program i formy organizowania szkoleń, wzór
zaświadczenia o uzyskaniu uprawnienia oraz ustali ramowy zakres obowiązków i
uprawnień inspektorów.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
zakres oraz zasady szkolenia inspektorów ochrony radiologicznej w
pracowniach rentgenowskich stosujących aparaty rentgenowskie o energii
promieniowania do 300 keV do celów medycznych, uwzględniając w szczególności
wzory zaświadczeń o uzyskaniu odpowiednich kwalifikacji prowadzania
egzaminów i powoływania komisji egzaminacyjnych oraz szczegółowe programy
szkoleń..
Art. 13.
1. Suma dawek promieniowania jonizującego dla pracowników oraz ogółu ludności
pochodzących od wszystkich prowadzonych działalności łącznie nie może, z
zastrzeżeniem art. 19 i art. 20 ust. 2 i 3, przekraczać dawek granicznych
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 25 pkt 1.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy narażenia związanego ze stosowaniem
promieniowania jonizującego w celach medycznych.
Art. 14.
1. Stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych obejmuje:
1) ekspozycję pacjentów wynikającą z badań lekarskich i leczenia, w tym
również z badań wstępnych i okresowych,
2) ekspozycję osób poddawanych przesiewowym badaniom radiologicznym,
3) ekspozycję zdrowych osób lub pacjentów uczestniczących w eksperymentach
medycznych,
4) ekspozycję osób w trakcie badań dla celów prawno-medycznych,
5) ekspozycję osób, które świadomie i z własnej woli udzielają pomocy i
opiekują się pacjentami.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
warunki bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego w celach
medycznych, o których mowa w ust.1 oraz sposób wykonywania kontroli
wewnętrznej nad przestrzeganiem tych warunków, uwzględniając w szczególności
uzasadnienie, o którym mowa w art. 8 ust. 2, zasadę optymalizacji, o której
mowa w art.9, limity użytkowe dawek dla osób, o których mowa w ust. 1 pkt 5,
szczególne zasady dotyczące ekspozycji na promieniowanie jonizujące w celach
medycznych w związku z badaniami i zabiegami przeprowadzanymi na dzieciach,
kobietach w ciąży i matkach karmiących, a także zapobieganie
nieszczęśliwym wypadkom, wymagania dla systemu zapewnienia i kontroli
jakości w rentgenodiagnostyce, medycynie nuklearnej i radioterapii.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw oświaty i wychowania stworzy warunki umożliwiające ustawiczne
kształcenie specjalistyczne w zakresie zawodów medycznych i innych mające na
celu zapewnienie wysokich kwalifikacji osób stosujących promieniowanie
jonizujące w celach medycznych.
Art. 15.
1. Dawki graniczne obejmują sumę dawek pochodzących od narażenia
zewnętrznego i wewnętrznego.
2. Dawki graniczne nie obejmują narażenia na promieniowanie naturalne,
jeżeli narażenie to nie zostało zwiększone w wyniku działalności człowieka,
w szczególności nie obejmują narażenia pochodzącego od radonu w budynkach
mieszkalnych, od naturalnych nuklidów promieniotwórczych wchodzących w skład
ciała ludzkiego, od promieniowania kosmicznego na poziomie ziemi, jak
również narażenia nad powierzchnią ziemi od nuklidów promieniotwórczych
znajdujących się w nienaruszonej skorupie ziemskiej.
Art. 16.
1. W sytuacji narażenia na skutek przypadku, nie obejmującego narażenia
wyjątkowego, o którym mowa w art. 20 ust.1, ocenie podlegają dawki
promieniowania jonizującego otrzymane przez narażoną osobę.
2. Oceny narażenia, o którym mowa w ust.1 dokonuje kierownik jednostki, na
terenie której nastąpiło narażenie lub Prezes Agencji, jeżeli ustalenie
takiej jednostki nie jest możliwe.
Art. 17.
1. W zależności od zagrożenia pracowników w jednostkach organizacyjnych
prowadzących działalność związaną ze źródłami promieniowania jonizującego, w
celu dostosowania sposobu oceny tego zagrożenia do jego spodziewanego
poziomu, wprowadza się dwie kategorie pracowników:
1) kategorię A obejmującą pracowników, którzy mogą być narażeni na dawkę
skuteczną przekraczającą 6 mSv w ciągu roku lub na dawkę równoważną
przekraczającą jedną trzecią wartości dawek granicznych dla soczewek
oczu, skóry i kończyn określonych w przepisach wydanych na podstawie art.
25 pkt 1,
2) kategorię B obejmującą narażonych pracowników, którzy nie zostali
zaliczeni do kategorii A.
2. Ocena narażenia pracowników prowadzona jest przy pomocy kontrolnych
pomiarów dawek indywidualnych oraz pomiarów dozymetrycznych w środowisku
pracy.
3. Pracownicy kategorii A podlegają ocenie narażenia prowadzonej przy pomocy
systematycznych pomiarów dawek indywidualnych. W przypadkach, gdy
pracownicy kategorii A mogą być narażeni na skażenie wewnętrzne mające
wpływ na poziom dawki skutecznej tej kategorii pracowników, podlegają
również pomiarom skażeń wewnętrznych.
4. Ocena narażenia pracowników kategorii B prowadzona jest na podstawie
pomiarów dozymetrycznych w środowisku pracy, w sposób pozwalający
stwierdzić prawidłowość zaliczenia pracowników do tej kategorii. Zezwolenie
może zawierać warunek prowadzenia oceny narażenia pracowników kategorii B
wykonujących prace określone w tym zezwoleniu, na podstawie pomiarów dawek
indywidualnych.
5. W przypadku, gdy pomiar dawki indywidualnej jest niemożliwy lub
niewystarczający, ocena dawki indywidualnej otrzymanej przez pracownika
kategorii A może być dokonana na podstawie wyników pomiarów dawek
indywidualnych przeprowadzonych dla innych narażonych pracowników tej
kategorii, albo na podstawie wyników pomiarów dozymetrycznych w środowisku
pracy.
6. Zaliczenie pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia do kategorii A
lub B przeprowadza kierownik jednostki organizacyjnej, w zależności od
przewidywanego poziomu narażenia tych pracowników.
7. Ze względu na zdolność do wykonywania pracy w grupie pracowników kategorii
A ustala się następującą klasyfikację medyczną: zdolny, zdolny pod pewnymi
warunkami, niezdolny.
8. Pracownik nie może być zatrudniony na określonym stanowisku w kategorii A
jeżeli uprawniony lekarz wydał orzeczenie, że jest on niezdolny do
wykonywania takiej pracy.
Art. 18.
1. W celu dostosowania działań i środków ochrony radiologicznej pracowników
do wielkości i rodzajów zagrożeń w przypadku wystąpienia możliwości
przekroczenia w ciągu roku wartości dawek granicznych dla ogółu ludności,
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 25 pkt 1, wprowadza się
podział lokalizacji miejsc pracy na:
1) tereny kontrolowane, do których dostęp mają wyłącznie osoby odpowiednio
przeszkolone i na których prowadzone są pomiary dawek indywidualnych oraz
pomiary dozymetryczne w środowisku pracy,
2) tereny nadzorowane, nie zaliczone do terenów kontrolowanych, na których
prowadzone są jedynie pomiary dozymetryczne w środowisku pracy.
2. Za wypełnienie wymagań, określonych w przepisach wydanych na podstawie
art. 25 pkt 2 dla terenów kontrolowanych i nadzorowanych, odpowiedzialny
jest kierownik jednostki organizacyjnej.
Art. 19.
1. W szczególnych okolicznościach, z wyłączeniem zdarzeń radiacyjnych,
pracownicy kategorii A za ich zgodą i za zgodą Prezesa Agencji, mogą
otrzymać dawki przekraczające wartości dawek granicznych, jeśli jest to
konieczne dla wykonania określonego zadania.
2. Niedopuszczalne jest narażenie, o którym mowa w ust. 1, praktykantów,
studentów, kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących piersią, jeżeli w wyniku
narażenia jest prawdopodobne powstanie skażeń promieniotwórczych ciała.
3. Kierownik jednostki organizacyjnej obowiązany jest uzasadnić narażenia, o
którym mowa w ust. 1, i z wyprzedzeniem szczegółowo je przedyskutować z
zainteresowanymi pracownikami-ochotnikami lub ich przedstawicielami oraz z
uprawnionym lekarzem i inspektorem ochrony radiologicznej, a także
poinformować tych pracowników o zagrożeniach i środkach ostrożności
związanych z przewidywaną sytuacją.
4. W sprawach określonych w ust.1 i 3 postępowanie wymaga formy pisemnej.
5. Otrzymane przez pracownika dawki, o których mowa w ust. 1, są oddzielnie
rejestrowane w dokumentacji, określonej w art.30 ust.1 i 2. Otrzymanie tych
dawek nie może powodować odsunięcia pracownika od normalnych zajęć lub
przesunięcia go na inne stanowisko bez jego zgody, z zastrzeżeniem art. 31.
Art. 20.
1. Osoba uczestnicząca w usuwaniu skutków zdarzenia radiacyjnego oraz w
działaniach interwencyjnych prowadzonych w sytuacjach zdarzeń radiacyjnych
(narażenie wyjątkowe) nie może otrzymać w czasie trwania tych działań dawki
przekraczającej wartość rocznej skutecznej dawki granicznej dla osób
zatrudnionych w warunkach narażenia, z wyjątkiem przypadków wymienionych w
ust.2 i 3 .
2. Osoba uczestnicząca w działaniach mających na celu:
1) zapobieżenie poważnej utracie zdrowia,
2) uniknięcie dużego napromieniowania znacznej liczby osób,
3) zapobieżenie katastrofie na dużą skalę
- nie może otrzymać dawki skutecznej przekraczającej wartość 100 mSv.
3. Osoba uczestnicząca w ratowaniu życia ludzkiego nie może otrzymać dawki
skutecznej przekraczającej wartość 500 mSv.
4. Osobami podejmującymi działania, o których mowa w ust. 2 i 3, mogą być
wyłącznie ochotnicy, którzy przed podjęciem działań interwencyjnych zostali
poinformowani o związanym z ich działaniem ryzyku dla zdrowia, a następnie
dobrowolnie podjęli decyzję o udziale w tych działaniach. Rezygnacja z
udziału w tych działaniach nie może stanowić podstawy do rozwiązania
stosunku pracy .
5. Podczas działań, o których mowa w ust. 2 i 3, podejmuje się wszelkie
środki w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony oraz oceny i udokumentowania
dawek otrzymywanych przez osoby biorące udział w tych działaniach. Po
zakończeniu tych działań osoby te są informowane o otrzymanych dawkach i
wynikającym z tego ryzyku dla zdrowia.
6. Osoby, które otrzymały dawki określone w ust.1 i 2 nie mogą być odsunięte
od dalszej pracy zawodowej w warunkach narażenia bez ich zgody, z
zastrzeżeniem art. 31.
7. Przed przystąpieniem do dalszej pracy zawodowej w warunkach narażenia
osoby, które otrzymały dawki, o których mowa w ust.3 kierownik jednostki
organizacyjnej kieruje na badania lekarskie przez uprawnionego lekarza.
Art. 21.
1. Kierownik jednostki organizacyjnej obowiązany jest prowadzić ewidencję
dawek indywidualnych otrzymywanych przez pracowników zaliczonych do
kategorii A, na podstawie wyników pomiarów i ocen, o których mowa w ust.2.
2. Pomiary dawek indywidualnych oraz oceny dawek od narażenia wewnętrznego są
dokonywane przez podmioty posiadające akredytację otrzymaną zgodnie z
odrębnymi przepisami.
3. Centralny rejestr dawek, o których mowa w ust.1 i 2, prowadzi Prezes
Agencji, na podstawie wyników pomiarów otrzymywanych od podmiotów
wykonujących te pomiary.
Art. 22.
Przed zatrudnieniem pracownika w warunkach narażenia kierownik jednostki
organizacyjnej jest obowiązany uzyskać z centralnego rejestru dawek
informację o dawkach dotychczas otrzymanych przez tego pracownika.
Art. 23.
1. Działalność zawodowa, przy której obecność promieniowania naturalnego
prowadzi do wzrostu narażenia pracowników lub osób postronnych, istotnego z
punktu widzenia ochrony radiologicznej, wymaga oceny tego narażenia.
2. Ocena narażenia dokonywana jest na podstawie pomiarów dozymetrycznych w
środowisku pracy.
3. Do działalności, o której mowa w ust.1 zalicza się w szczególności
działalność związaną z wykonywaniem prac:
1) w uzdrowiskach, kopalniach, jaskiniach i innych miejscach pod
powierzchnią ziemi,
2) w transporcie lotniczym, z wyłączeniem prac wykonywanych przez personel
naziemny.
4. Kierownik jednostki organizacyjnej określa sposób dokonywania oceny
narażenia i tryb postępowania dla zmniejszenia tego narażenia, uwzględniając
specyfikę pracy osoby narażonej.
Art. 24.
Narażenie ogółu ludności w wyniku stosowania promieniowania jonizującego
podlega regularnej ocenie przez Prezesa Agencji i jest przedstawiane w
sprawozdaniu, o którym mowa w art. 110 pkt 11.
Art. 25.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) dawki graniczne promieniowania jonizującego i wskaźniki pozwalające na
wyznaczenie tych dawek, stosowane przy ocenie narażenia oraz sposób i
częstotliwość dokonywania oceny narażenia pracowników i ogółu ludności,
uwzględniając - przy ustalaniu dawek granicznych dla pracowników - dawki
dla praktykantów, studentów, kobiet w ciąży i kobiet karmiących
piersią,
2) podstawowe wymagania dla terenów kontrolowanych i nadzorowanych, w tym
sposób oznakowania, warunki dostępu i opuszczania tych terenów dla
pracowników i innych osób oraz warunki jakie muszą być spełnione dla
wykonywania pomiarów dozymetrycznych w środowisku pracy na tych terenach,
w szczególności odnośnie zakresu programu pomiarów, kryteriów doboru osób
wykonujących pomiary.
Art. 26.
Kierownik jednostki organizacyjnej zatrudniający pracowników w warunkach
narażenia jest obowiązany zapewnić:
1) pracownikom opiekę medyczną, niezbędne środki ochrony indywidualnej i
sprzęt dozymetryczny, stosownie do warunków narażenia,
2) prowadzenie pomiarów dawek indywidualnych albo pomiarów
dozymetrycznych w środowisku pracy, zgodnie z art. 17 ust. 3 i 4 oraz
ewidencjonowanie danych w tym zakresie.
Art. 27.
1. Przyrządy dozymetryczne stosowane w ochronie przed promieniowaniem
jonizującym dla celów kontroli i oceny narażenia, nie podlegające
obowiązkowi kontroli metrologicznej określonej w przepisach o miarach,
powinny posiadać świadectwo wzorcowania.
2. Świadectwo wzorcowania, o którym mowa w ust.1 wydaje laboratorium
pomiarowe posiadające akredytację otrzymaną zgodnie z odrębnymi przepisami.
Art. 28.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wymagania dotyczące:
1) ewidencji dawek indywidualnych, uwzględniając narażenia w szczególnych
okolicznościach i w zdarzeniach radiacyjnych, wyniki pomiarów
dozymetrycznych, okres przechowania wyników pomiarów jak i organizację
ich gromadzenia, przekazywania i udostępniania,
2) sprzętu dozymetrycznego, uwzględniając wymagania techniczne przy
stosowaniu sprzętu w sytuacjach normalnych i zdarzeń radiacyjnych.
Art. 29.
1. Kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiązany zapewnić pracownikom
zatrudnionym przez innego pracodawcę (pracodawca zewnętrzny) lub pracownikom
samodzielnym prowadzącym dowolną działalność na terenie kontrolowanym,
zwanym dalej "pracownikami zewnętrznymi", ochronę równoważną ochronie, jaką
zapewnia pracownikom zatrudnionym w jednostce organizacyjnej.
2. Kierownik jednostki organizacyjnej zatrudniający pracowników zewnętrznych
świadczących usługi na terenie kontrolowanym po ukończeniu przez nich pracy
wydaje dokument, w którym zawarte są następujące dane:
1) rodzaj wykonywanej pracy i okres jej trwania,
2) ocena dawki wyrażona w wielkościach stosowanych do dawek granicznych,
odpowiednio dla narażenia całego ciała, narażenia niejednorodnego i
narażenia wewnętrznego.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe obowiązki
kierownika jednostki organizacyjnej, pracodawcy zewnętrznego i pracownika
zewnętrznego w zakresie ochrony przed promieniowaniem jonizującym
pracowników zewnętrznych, narażonych podczas pracy na terenie kontrolowanym,
uwzględniając sposoby ochrony stosowane w stosunku do pracowników jednostki
organizacyjnej.
Art. 30.
1. Za nadzór medyczny nad pracownikami kategorii A odpowiedzialny jest
kierownik jednostki organizacyjnej oraz uprawniony lekarz, któremu zapewnia
się dostęp do informacji niezbędnych do wydania orzeczenia o zdolności tych
pracowników do wykonywania określonej pracy łącznie z informacją o warunkach
środowiskowych w miejscu pracy.
2. Nadzór medyczny, o którym mowa w ust.1 obejmuje wstępne badania lekarskie
pracownika przed jego zatrudnieniem, dla określenia czy pracownik może być
zatrudniony w kategorii A oraz okresowe badania lekarskie, przeprowadzane
co najmniej raz w roku, które pozwalają stwierdzić, czy pracownik może
nadal wykonywać swoje obowiązki. Rodzaj badań okresowych i ich częstotliwość
ustala uprawniony lekarz, w zależności od rodzaju pracy jaką wykonuje
pracownik i od stanu jego zdrowia.
3. Dla każdego pracownika kategorii A prowadzony jest rejestr wyników
pomiarów dawek indywidualnych, przechowywany zgodnie z zasadami określonymi
w ust. 4.
4. Dla każdego pracownika kategorii A uprawniony lekarz zakłada
dokumentację medyczną, prowadzoną i aktualizowaną przez cały okres
zatrudnienia z takim zaszeregowaniem. Dokumentacja jest przechowywana do
czasu osiągnięcia przez pracownika wieku 75 lat, jednak nie krócej niż przez
30 lat od czasu zakończenia przez niego pracy w warunkach narażenia.
5. Dokumentacja medyczna obejmuje informację o rodzaju wykonywanej pracy,
wynikach badań lekarskich przeprowadzonych przed podjęciem zatrudnienia w
kategorii A i o wynikach badań okresowych oraz rejestr dawek, o których
mowa w art. 21 ust.1 i 2.
6. Po ustaniu zatrudnienia w warunkach narażenia, uprawniony lekarz może
zalecić kontynuację nadzoru medycznego, jeśli uzna to za konieczne dla
ochrony zdrowia pracownika.
Art. 31.
1. W przypadku stwierdzonego przekroczenia którejkolwiek z dawek granicznych,
określonych w przepisach wydanych na podstawie art.25 pkt 1, kierownik
jednostki organizacyjnej jest obowiązany skierować pracownika na badania
lekarskie.
2. Dalsza praca w warunkach narażenia wymaga zgody uprawnionego lekarza.
Art. 32.
Od decyzji, o których mowa w art. 17 ust. 8 oraz w art. 31 ust. 2
pracownikowi służy odwołanie do sądu pracy.
Art. 33.
1. Działalność prowadzona w celu zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony radiologicznej kraju przy stosowaniu promieniowania jonizującego w
warunkach normalnych i w sytuacji zdarzeń radiacyjnych może być
dofinansowywana z budżetu państwa w formie dotacji celowej, zwanej dalej
"dotacją".
2. Dotacja może być przeznaczona na dofinansowanie następujących rodzajów
działalności:
1) eksploatacja i likwidacja badawczych reaktorów jądrowych,
2) eksploatacja urządzeń radiacyjnych w jednostkach naukowych i badawczo-
rozwojowych, wykorzystywanych na potrzeby służby zdrowia,
3) działanie służb ochrony radiologicznej, bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony fizycznej zapewniających bezpieczeństwo ośrodka jądrowego w
Otwocku-Świerku,
4) wykonywanie ocen oddziaływania obiektów jądrowych i radiacyjnych na
\rodowisko i zdrowie ludzi oraz badań i analiz niezbędnych do
sporządzenia tych ocen, a także prace kontrolno-rozpoznawcze, będące
następstwem nieprawidłowości zgłaszanych przez służby graniczne i
ratownicze,
5) działania mające na celu likwidację skutków zdarzeń radiacyjnych w
eksploatacji obiektów jądrowych i w zakładach stosujących źródła
promieniowania jonizującego,
6) wykonywanie pomiarów mocy dawki promieniowania jonizującego i skażeń
promieniotwórczych kraju (w tym w zakładach stosujących źródła
promieniowania jonizującego) oraz wzorcowanie przyrządów dozymetrycznych,
7) tworzenie i wykorzystywanie modeli obliczeniowych do oceny sytuacji
radiacyjnych niezbędnych do podjęcia odpowiednich działań interwencyjnych
w kraju na wypadek nadzwyczajnych zagrożeń,
8) inwestycje służące realizacji działalności, o której mowa w pkt. 1-7.
3. Dotacji udziela Prezes Agencji w granicach kwot przewidzianych na ten cel
w ustawie budżetowej, na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej.
4. Dotacje może uzyskać jednostka organizacyjna prowadząca działalność, o
której mowa w ust. 2, na zlecenie Prezesa Agencji.
5.Wysokość dotacji nie może przekroczyć kosztów poniesionych w związku z
prowadzoną działalnością, pomniejszonych o dochody uzyskane z tej
działalności i nie może być większa niż 85% kosztów prowadzonej
działalności.
6. Dotacja nie wykorzystana lub wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem
podlega zwrotowi.
7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i
tryb przekazywania, rozliczania dotacji oraz zwrotu dotacji, z
uwzględnieniem wzoru wniosku i niezbędnych załączników oraz sposobu
dokumentowania realizacji zadania i wydania dotacji.
Rozdział 4
Obiekty jądrowe
Art. 34.
1. Do obiektów jądrowych należą w szczególności:
1) elektrownie, elektrociepłownie i ciepłownie jądrowe z energetycznymi
reaktorami jądrowymi,
2) badawcze, doświadczalne i inne reaktory jądrowe,
3) obiekty przeznaczone do wytwarzania, przetwarzania, przechowywania i
składowania materiałów jądrowych i paliwa jądrowego,
- od rozpoczęcia budowy do zakończenia ich likwidacji.
2. Obiekty jądrowe podlegają ochronie fizycznej.
Art. 35.
1. Obowiązek spełnienia wymagań bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej oraz ochrony fizycznej obiektu jądrowego w okresie ustalania
lokalizacji, projektowania, budowy, rozruchu i próbnej eksploatacji spoczywa
na inwestorze, a w okresie stałej eksploatacji lub likwidacji obiektu - na
jednostce eksploatującej.
2. Niezależnie od obowiązków inwestora, obowiązek spełnienia wymagań
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej spoczywa na innych
uczestnikach procesu inwestycyjnego, odpowiednio do zakresu ich zadań.
3. W okresie realizacji oraz rozruchu i eksploatacji obiektu jądrowego
należy stosować rozwiązania techniczne i organizacyjne, jakie w świetle
osiągnięć nauki i techniki są niezbędne do tego, aby we wszystkich etapach
eksploatacji narażenie osób przebywających w obiekcie lub innych osób i
środowiska było możliwie jak najmniejsze przy rozsądnym uwzględnieniu
czynników ekonomicznych i społecznych i nie przekraczało dawek granicznych
ustalonych w przepisach wydanych na podstawie art. 25 pkt 1.
Art. 36.
Organ właściwy, zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym, do
wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu przeznaczonego
pod budowę obiektu jądrowego wydaje stosowną decyzję po uzgodnieniu z
Prezesem Agencji w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej
oraz ochrony fizycznej.
Art. 37.
Zezwolenie na budowę, rozruch i próbną eksploatację obiektu jądrowego wydaje
Prezes Agencji, na wniosek inwestora, a zezwolenie na stałą eksploatację i
likwidację, na wniosek jednostki eksploatującej. Zezwolenie jest warunkiem
uzyskania pozwolenia na budowę, użytkowanie i rozbiórkę obiektu jądrowego,
zgodnie z przepisami prawa budowlanego.
Art. 38.
1. Wokół obiektu jądrowego wojewoda tworzy obszar ograniczonego
użytkowania, zgodnie z przepisami o ochronie środowiska.
2. Minister właściwy do spraw środowiska, po zasięgnięciu opinii Prezesa
Agencji, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady tworzenia
obszaru ograniczonego użytkowania wokół obiektu jądrowego ze wskazaniem
ograniczeń w jego użytkowaniu, uwzględniając w szczególności charakterystykę
i warunki lokalizacji obiektu jądrowego, możliwe sytuacje awaryjne oraz
rozkład dawek promieniowania jonizującego dla różnych odległości od obiektu.
3. Do naprawienia szkód powstałych w wyniku wprowadzenia obszaru
ograniczonego użytkowania stosuje się przepisy o ochronie środowiska.
Art. 39.
Prezes Agencji wydaje nakaz zmniejszenia mocy lub wyłączenia obiektu jądrowego
z eksploatacji, jeżeli z jego oceny wynika, że dalsza eksploatacja takiego
obiektu zagraża bezpieczeństwu jądrowemu. Ponownie zwiększenie mocy lub
uruchomienie obiektu jądrowego wymaga zgody Prezesa Agencji.
Rozdział 5
Materiały jądrowe
Art. 40.
1. Kierownik jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność związaną z
materiałami jądrowymi jest obowiązany prowadzić ich ewidencję oraz zapewnić
ich ochronę fizyczną.
2. Na system ewidencji materiałów jądrowych składają się:
1) wewnątrzzakładowe ewidencje, systemy rachunkowości materiałowej i
kontrole materiałów jądrowych, które są prowadzone w jednostkach
organizacyjnych prowadzących działalność związaną z materiałami
jądrowymi,
2) centralna ewidencja oparta na strukturze obszarów ewidencji materiałów
jądrowych, zwanych dalej "rejonami bilansu materiałowego".
3. Centralną ewidencję materiałów jądrowych prowadzi Prezes Agencji we
współpracy z właściwymi organizacjami międzynarodowymi.
Art. 41.
1. Materiały jądrowe w czasie ich wytwarzania, przetwarzania,
przechowywanie, stosowania, transportu i składowania oraz obrotu nimi
podlegają ochronie fizycznej.
2. Kierownik jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność związaną z
materiałami jądrowymi opracowuje system ochrony fizycznej, który po
zatwierdzeniu przez Prezesa Agencji jest uzgadniany z właściwym
terytorialnie komendantem wojewódzkim Policji.
3. Okresową kontrolę systemu, o którym mowa w ust.2, przeprowadza Prezes
Agencji.
Art. 42.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) materiały jądrowe podlegające ewidencji, zasady prowadzenia rejonu
bilansu materiałowego oraz szczegółowe zasady prowadzenia
wewnątrzzakładowych i centralnej ewidencji materiałów jądrowych, z
uwzględnieniem rodzaju dokumentów oraz częstotliwości przeprowadzania
kontroli,
2) szczegółowe rodzaje przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych w
zakresie ochrony fizycznej materiałów jądrowych, ustalając kategorie
materiałów jądrowych i poziom ochrony fizycznej dla każdej kategorii.
Rozdział 6
Źródła promieniowania jonizującego
Art. 43.
1. Źródła promieniowania jonizującego podlegają kontroli, a źródła
promieniotwórcze podlegają kontroli i ewidencji.
2. Obowiązek prowadzenia kontroli źródeł promieniowania jonizującego oraz
ewidencji stanu i ruchu źródeł promieniotwórczych spoczywa na kierowniku
jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność związaną z tymi źródłami.
Art. 44.
Urządzenia zawierające źródła promieniotwórcze lub wytwarzające promieniowanie
jonizujące, przed wprowadzeniem ich do eksploatacji podlegają kontroli w
zakresie ochrony radiologicznej. Kontroli dokonuje jednostka organizacyjna,
która ma zezwolenie na instalowanie lub obrót tymi urządzeniami. Kontrola ta
nie obejmuje urządzeń, które mogą być stosowane w działalności nie wymagającej
zezwolenia.
Art. 45.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego, uwzględniając:
1) wymagania techniczne i ochrony radiologicznej dla pracowni stosujących
źródła promieniotwórcze lub urządzenia zawierające takie źródła oraz
wymagania dla urządzeń wytwarzających promieniowanie jonizujące i
pracowni stosujących takie urządzenia,
2) zasady pracy ze źródłami promieniotwórczymi, urządzeniami zawierającymi
takie źródła oraz urządzeniami wytwarzającymi promieniowanie jonizujące,
stosowanymi poza pracowniami, o których mowa w pkt 1,
3) zasady i tryb przeprowadzania kontroli i ewidencji, o których mowa w
art. 43 ust.1, w tym ustali wzór karty ewidencyjnej do prowadzenia
ewidencji źródeł promieniotwórczych.
Art. 46.
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady bezpiecznej pracy z aparatami rentgenowskimi o energii
promieniowania do 300 keV stosowanymi do celów medycznych, uwzględniając:
1) wymagania techniczne i ochrony radiologicznej dla takich aparatów i
pracowni je stosujących,
2) możliwości udzielania odstępstw od tych wymagań,
3) zasady i tryb przeprowadzania kontroli takich aparatów.
Rozdział 7
Odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe
Art. 47.
1. Odpady promieniotwórcze kwalifikowane są ze względu na poziom aktywności
lub moc dawki na powierzchni do kategorii odpadów: niskoaktywnych,
średnioaktywnych i wysokoaktywnych. Kategorie mogą być podzielone na
podkategorie ze względu na okres połowicznego rozpadu zawartych w nich
izotopów promieniotwórczych lub wydzielaną moc cieplną.
2. Wycofane z użytkowania (zużyte) zamknięte źródła promieniotwórcze tworzą
dodatkową kategorię odpadów promieniotwórczych.
3. Zużyte zamknięte źródła promieniotwórcze kwalifikowane są ze względu na
poziom aktywności do podkategorii: zużytych zamkniętych źródeł
niskoaktywnych, średnioaktywnych i wysokoaktywnych.
Art. 48.
1. Kwalifikowania odpadów promieniotwórczych dokonuje jednostka
organizacyjna, na terenie której znajdują się odpady.
2. Kwalifikowania odpadów promieniotwórczych może dokonać Prezes Agencji w
przypadku:
1) rozbieżności w kwalifikowaniu przez jednostkę organizacyjną, w której
znajdują się odpady i jednostkę organizacyjną przyjmującą odpady,
2) stwierdzenia nieprawidłowości w kwalifikowaniu przez jednostkę
organizacyjną, w której odpady się znajdują.
Art. 49.
1. Jednostka organizacyjna, w której znajdują się odpady promieniotwórcze i
wypalone paliwo jądrowe obowiązana jest prowadzić ich ewidencję.
Ewidencjonowania dokonuje się w każdym z rodzajów działań w postępowaniu z
odpadami promieniotwórczymi lub wypalonym paliwem jądrowym.
2. Odpady promieniotwórcze zawierające materiał jądrowy i wypalone paliwo
jądrowe podlegają ochronie fizycznej.
Art. 50.
Odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe należy przechowywać w
warunkach umożliwiających ich segregację oraz w sposób zapewniający ochronę
ludzi i środowiska.
Art. 51.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowy sposób kwalifikowania odpadów promieniotwórczych do
kategorii i podkategorii, uwzględniając kryteria, o których mowa w art.47
ust. 1,
2) szczegółowy sposób prowadzenia ewidencji i kontroli odpadów
promieniotwórczych oraz wzór karty ewidencyjnej, uwzględniając sposób
prowadzenia wspólnej ewidencji dla różnych działań w postępowaniu z
odpadami promieniotwórczymi oraz rodzaje czynności kontrolnych,
3) szczegółowe warunki przechowywania odpadów promieniotwórczych lub
wypalonego paliwa jądrowego oraz wymogi, jakim muszą odpowiadać obiekty,
pomieszczenia i opakowania do przechowywania poszczególnych kategorii
odpadów promieniotwórczych z uwzględnieniem stanu skupienia i innych
właściwości fizyko-chemicznych tych odpadów i wymogi jakim muszą
odpowiadać przechowalniki wypalonego paliwa jądrowego.
Art. 52.
1. Odpady promieniotwórcze ciekłe lub gazowe, powstałe w wyniku działalności,
o której mowa w art. 4 ust. 1, mogą być odprowadzane do środowiska, o ile
po rozcieńczeniu w środowisku ich stężenie promieniotwórcze może być
pominięte z punktu widzenia ochrony radiologicznej. Sposób odprowadzania
odpadów i ich aktywność określa się w zezwoleniu.
2. Odpady promieniotwórcze, które zostały przetworzone lub nie wymagają
przetwarzania oraz wypalone paliwo jądrowe, które nie będzie przerabiane "
są składowane w składowiskach.
3. Wypalone paliwo jądrowe przeznaczone do składowania traktuje się jak
odpady wysokoaktywne.
4. Odpady promieniotwórcze można składować wyłącznie w stanie stałym w
opakowaniach zapewniających bezpieczeństwo ludzi i środowiska pod względem
ochrony radiologicznej z zapewnieniem odprowadzania ciepła i zapobieżeniem
powstaniu masy krytycznej oraz z zapewnieniem stałej kontroli tych czynników
w okresie składowania oraz po zamknięciu składowiska.
Art. 53.
1. Składowiska odpadów promieniotwórczych mogą być powierzchniowe lub
głębokie.
2. Składowisko odpadów promieniotwórczych może być uznane, w drodze decyzji
Prezesa Agencji, za Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych.
Art. 54.
Organ właściwy, zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym, do
wydania decyzji w sprawie ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania
terenu przeznaczonego pod budowę składowiska, wydaje tę decyzję po uzyskaniu
pozytywnej opinii Prezesa Agencji w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony radiologicznej oraz ochrony fizycznej.
Art. 55.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) kategorie i podkategorie odpadów promieniotwórczych, jakie mogą być
składowane w poszczególnych rodzajach składowisk, z uwzględniem stanu
skupienia oraz właściwości fizyko-chemicznych odpadów przeznaczonych do
składowania,
2) szczegółowe wymagania jakim powinny odpowiadać poszczególne rodzaje
składowisk, dotyczące lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia,
uwzględniając zjawiska przyrodnicze i uwarunkowania geologiczne oraz
systemy kontroli,
3) warunki jakie powinno spełniać składowisko, aby mogło być uznane za
Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych, z uwzględnieniem rodzajów
składowisk, kategorii i czasu przyjmowania odpadów do składowiska,
4) szczegółowe wymagania w zakresie przygotowania odpadów
promieniotwórczych do składowania, uwzględniając rodzaje opakowań, w
jakich umieszczane są one do składowania.
Art. 56.
1. Działalność w zakresie postępowania z odpadami promieniotwórczymi i
wypalonym paliwem jądrowym prowadzona jest przez przedsiębiorstwo
użyteczności publicznej, o którym mowa w rozdziale 14.
2. Działalność, o której mowa w ust. 1, z wyłączeniem działalności
polegającej na składowaniu odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa
jądrowego oraz ich transporcie do składowiska, może być prowadzona przez
inną jednostkę organizacyjną, jeśli spełnia ona wymagania dotyczące
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej i uzyska zezwolenie. W
szczególności jednostka organizacyjna, u której powstały odpady
promieniotwórcze lub wypalone paliwo jądrowe może je przetwarzać i
przechowywać przez czas określony w zezwoleniu.
Art. 57.
1. Gminie, na terenie której znajduje się Krajowe Składowisko Odpadów
Promieniotwórczych przysługuje coroczna opłata z budżetu państwa:
1) w okresie eksploatacji składowiska - w wysokości 400 % dochodów z
tytułu podatku od nieruchomości znajdujących się na terenie gminy
uzyskanych w roku poprzednim, powiększonych w stopniu odpowiadającym
wskaźnikowi wzrostu cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych,
ustalanego w trybie określonym w przepisach o podatkach i opłatach
lokalnych,
2) po podjęciu decyzji o zamknięciu składowiska " w wysokości 50% opłaty,
o której mowa w pkt 1 przez okres odpowiadający okresowi eksploatacji
składowiska.
2. Opłata, o której mowa w ust. 1, jest przekazywana gminie z budżetu
ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa w równych ratach kwartalnych, w
terminie do 14 dni po upływie ostatniego miesiąca kwartału.
3. Rata kwartalna nie przysługuje gminie, jeżeli w następstwie decyzji
organów gminy nie było możliwe w danym kwartale przyjmowanie odpadów
promieniotwórczych do składowiska.
Rozdział 8
Transport oraz przewóz materiałów jądrowych, źródeł promieniowania
jonizującego oraz odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa
jądrowego
Art. 58.
Materiały jądrowe należy przygotowywać do transportu i transportować w sposób
uniemożliwiający wystąpienie samopodtrzymującej się reakcji rozszczepienia i z
zachowaniem zasad ochrony fizycznej.
Art. 59.
Przygotowując do transportu i w transporcie materiałów jądrowych, źródeł
promieniowania jonizującego, odpadów promieniotwórczych oraz wypalonego paliwa
jądrowego należy uwzględnić zagrożenia, jakie mogą stwarzać ich właściwości
fizyczne i chemiczne, a także spełnić wymagania i warunki obowiązujące w
transporcie materiałów niebezpiecznych, określone w odrębnych przepisach.
Art. 60.
Narażenie osób uczestniczących w transporcie, w tym również dokonujących
załadunku i wyładunku przewożonych materiałów jądrowych, źródeł promieniowania
jonizującego, odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego,
podlega kontroli a otrzymane przez te osoby dawki promieniowania nie mogą
przekraczać dawek granicznych, określonych dla pracowników w przepisach
wydanych na podstawie art. 25 pkt 1.
Art. 61.
1. Wymagania i warunki transportu na terenie jednostek organizacyjnych, które
wytwarzają, stosują i składują materiały jądrowe, źródła promieniowania
jonizującego i odpady promieniotwórcze oraz wypalone paliwo jądrowe określa
Prezes Agencji w zezwoleniu.
2. Warunki bezpiecznego transportu materiałów jądrowych, źródeł
promieniowania jonizującego i odpadów promieniotwórczych oraz wypalonego
paliwa jądrowego w ruchu krajowym i międzynarodowym określają przepisy
odrębne dotyczące transportu materiałów promieniotwórczych właściwe dla
danego środka transportu.
Art. 62.
1. Przywóz z zagranicy i wywóz za granicę materiałów jądrowych, źródeł
promieniotwórczych i urządzeń zawierających takie źródła oraz przywóz z
zagranicy wyrobów powszechnego użytku emitujących promieniowanie jonizujące,
a także przywóz, wywóz odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa
jądrowego odbywa się na podstawie zezwolenia na działalność określoną w
art. 4 ust. 1.
2. Do działalności, o której mowa w ust.1 przepis art. 4 ust.3 stosuje się
odpowiednio.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, warunki przywozu z
zagranicy, wywozu za granicę oraz przewozu przez terytorium Rzeczpospolitej
Polskiej materiałów jądrowych, źródeł promieniotwórczych, urządzeń
zawierających takie źródła oraz odpadów promieniotwórczych i wypalonego
paliwa jądrowego, uwzględniając warunki jakie musi spełniać podmiot
dokonujący przywozu, wywozu i przewozu oraz wzory dokumentów towarzyszących
przesyłce.
Rozdział 9
Nadzór i kontrola w zakresie przestrzegania warunków bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej
Art. 63.
1. Każda działalność powodująca lub mogąca powodować narażenie ludzi i
środowiska na promieniowanie jonizujące podlega nadzorowi i kontroli w
zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.
2. Nadzór i kontrola, o których mowa w ust. 1 wykonywana jest:
1) przez organy dozoru jądrowego - w odniesieniu do działalności, na którą
zezwolenie wydał Prezes Agencji,
2) przez organy inspekcji sanitarnej lub wojskowego inspektora sanitarnego
" w odniesieniu do działalności, na którą organy te wydały zezwolenie.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb wykonywania zadań z zakresu nadzoru i kontroli
nad warunkami bezpiecznego stosowania aparatów rentgenowskich o energii
promieniowania do 300 keV w celach medycznych.
4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób sprawowania
nadzoru i wykonywania kontroli przez organy dozoru jądrowego w Urzędzie
Ochrony Państwa z uwzględnieniem trybu przygotowywania kontroli,
dokumentowania czynności kontrolnych, sporządzania protokółu kontroli,
wystąpienia pokontrolnego i informacji o wynikach kontroli.
Art. 64.
1. Organami dozoru jądrowego, o których mowa w art. 63 ust. 2 pkt 1, są:
Prezes Agencji, Główny Inspektor Dozoru Jądrowego oraz inspektorzy dozoru
jądrowego.
2. Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego i inspektorów dozoru jądrowego
powołuje i odwołuje Prezes Agencji. 1Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego
powołuje się spośród inspektorów dozoru jądrowego.
3. Do zadań organów dozoru jądrowego należy w szczególności:
1) wydawanie zezwoleń i innych decyzji w sprawach związanych z bezpieczeństwem
jądrowym i ochroną radiologiczną, na zasadach i w trybie określonym w ustawie,
2) dokonywanie kontroli w obiektach jądrowych oraz w jednostkach organizacyjnych
posiadających materiały jądrowe, źródła promieniowania jonizującego oraz
odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe,
3) wydawanie poleceń doraźnych, o których mowa w art. 68,
4) zatwierdzanie programów szkoleń, o których mowa w art. 11 ust.3 z
wyłączeniem programów szkoleń opracowywanych przez jednostki stosujące
aparaty rentgenowskie o energii promieniowania do 300 keV w celach
medycznych, które zatwierdza wojewódzki inspektor sanitarny.
Art. 65.
1. Inspektorem dozoru jądrowego może być osoba, która:
1) posiada obywatelstwo polskie,
2) posiada dyplom ukończenia szkoły wyższej,
3) odbyła praktykę i postępowanie kwalifikacyjne z zakresu bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej i zdała egzamin.
2. Egzamin, o którym mowa w ust.1 pkt 3 przeprowadza komisja powoływana przez
Prezesa Agencji.
3. Koszty postępowania kwalifikacyjnego i egzaminu pokrywane są z budżetu
Państwowej Agencji Atomistyki.
Art. 66.
1. Organy dozoru jądrowego w związku z wykonywaną kontrolą mają prawo:
1) wstępu o każdej porze dnia i nocy do obiektów jądrowych, środków
transportu i jednostek organizacyjnych, w których są wytwarzane,
stosowane, przechowywane, składowane lub transportowane materiały
jądrowe, źródła promieniowania jonizującego oraz odpady promieniotwórcze
i wypalone paliwo jądrowe,
2) wglądu do dokumentów dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej w kontrolowanej jednostce organizacyjnej,
3) sprawdzania działalności, o której mowa w art. 4 ust. 1, w zakresie jej
zgodności z przepisami o bezpieczeństwie jądrowym i ochronie
radiologicznej oraz z warunkami określonymi w zezwoleniach,
4) przeprowadzania, w zależności od potrzeb, niezależnych pomiarów
technicznych i dozymetrycznych,
5) żądania pisemnych lub ustnych informacji, jeżeli jest to niezbędne do
wyjaśnienia sprawy.
2. Organy dozoru jądrowego podlegają przy wykonywaniu swych zadań ochronie
przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Art. 67.
1. Kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej jest obowiązany zapewnić
warunki niezbędne do wykonywania kontroli oraz udostępnić wszelkie
dokumenty.
2. Pracownicy kontrolowanej jednostki są obowiązani udzielać organom dozoru
jądrowego pisemnych lub ustnych wyjaśnień w sprawach dotyczących przedmiotu
kontroli.
3. Z przeprowadzonej kontroli organ dozoru sporządza protokół, podpisywany
przez ten organ i kierownika kontrolowanej jednostki.
4. Na podstawie protokółu stwierdzającego naruszenie przepisów o
bezpieczeństwie jądrowym i ochronie radiologicznej, polegające w
szczególności na braku zezwolenia lub odstępstwie od wymagań i warunków
określonych w zezwoleniu Główny Inspektor Dozoru Jądrowego wydaje decyzję
nakazującą usunięcie naruszenia w określonym terminie.
Art. 68.
1. W razie stwierdzenia w czasie kontroli zagrożenia bezpieczeństwa jądrowego
lub ochrony radiologicznej organy dozoru jądrowego wydają polecenia doraźne
w celu usunięcia takiego zagrożenia .
2. Polecenia doraźne zawierające nakazy lub zakazy określonego działania,
mające na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa jądrowego
i ochrony radiologicznej, podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Polecenia te
są wydawane w formie pisemnej, a w wyjątkowych przypadkach - ustnej,
potwierdzonej niezwłocznie na piśmie.
3. Polecenie doraźne dotyczące zagrożeń innych niż określone w ust. 2
powinno być wykonane w terminie wyznaczonym w poleceniu.
4. Jeżeli polecenie doraźne, o którym mowa w ust. 3 zostało wydane przez
inspektora dozoru jądrowego, kierownik kontrolowanej jednostki może wystąpić
do Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego z wnioskiem o uchylenie lub zmianę
takiego polecenia, a do Prezesa Agencji, jeżeli zostało wydane przez
Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego.
5. Wystąpienie z wnioskiem, o którym mowa w ust. 2, nie wstrzymuje wykonania
polecenia doraźnego.
Art. 69.
1. W razie stwierdzenia innych niż określone w art. 68 ust. 1
nieprawidłowości, Prezes Agencji może skierować wystąpienie do kierownika
kontrolowanej jednostki lub kierownika jednostki nadrzędnej w sprawie
usunięcia tych nieprawidłowości.
2. Kierownik jednostki, do której skierowano wystąpienie, jest zobowiązany, w
terminie 30 dni od dnia jego otrzymania, do zawiadomienia Prezesa Agencji o
terminie i sposobie realizacji postanowień zawartych w wystąpieniu.
3. Prezes Agencji może zgłosić wnioski w sprawie pociągnięcia do
odpowiedzialności osób winnych stwierdzonych nieprawidłowości.
Art. 70.
W postępowaniu w sprawach nadzoru i kontroli stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego.
Art. 71.
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia:
1) może określić szczegółowe zadania i tryb wykonywania zadań z zakresu
nadzoru i kontroli, w tym zadania Głównego Inspektora Dozoru Jądrowego,
2) określi wymogi dotyczące odbywania praktyki oraz tryb i program
postępowania kwalifikacyjnego w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony radiologicznej dla kandydatów na inspektora dozoru jądrowego,
uwzględniając różnice wynikające z potrzeby kontroli obiektów jądrowych
i innych jednostek organizacyjnych oraz tryb przeprowadzania egzaminów.
Rozdział 10
Ocena sytuacji radiacyjnej kraju
Art. 72.
1. Systematyczną ocenę sytuacji radiacyjnej kraju, umożliwiającą - w
przypadku stwierdzenia stanu zagrożenia radiacyjnego - podjęcie odpowiednich
działań, prowadzi Prezes Agencji.
2. W celu wykonania oceny, o której mowa w ust.1, Prezes Agencji:
1) zbiera, weryfikuje i analizuje informacje otrzymywane od służb
wyspecjalizowanych w sprawach ochrony radiologicznej, o których mowa w
art. 73 oraz innych służb, które dysponują danymi potrzebnymi do oceny
sytuacji radiacyjnej kraju, w tym służby meteorologicznej,
2) weryfikuje i analizuje informacje uzyskiwane z innych źródeł,
3) tworzy bazy danych i systemy informatyczne istotne dla oceny sytuacji
radiacyjnej kraju,
4) analizuje, ocenia i prognozuje rozwój sytuacji radiacyjnej oraz ocenia
zagrożenie ludności i środowiska, na podstawie informacji i baz danych, o
których mowa w pkt. 1 - 3,
5) w przypadku zagrożenia radiacyjnego o zasięgu wojewódzkim i krajowym,
określonych w art. 82 ust 1 pkt 2 i 3 - informuje odpowiednio właściwego
wojewodę lub Radę Ministrów,
6) wydaje komunikaty dla ludności o sytuacji radiacyjnej kraju, w tym o
poziomie skażeń promieniotwórczych w warunkach normalnych i w sytuacji
zagrożenia radiacyjnego,
7) przekazuje do Przewodniczącego Komitetu Rady Ministrów do Spraw
Zarządzania w Sytuacjach Kryzysowych informacje o zagrożeniu radiacyjnym
oraz prognozy rozwoju sytuacji radiacyjnej kraju.
3. Zadania, o których mowa w ust. 2 Prezes Agencji realizuje przy pomocy
wydzielonego w strukturze Państwowej Agencji Atomistyki centrum do spraw
zdarzeń radiacyjnych.
Art. 73.
Wyspecjalizowanymi służbami w sprawach ochrony radiologicznej są:
1) centralny ośrodek pomiarów skażeń promieniotwórczych,
2) ośrodek dyspozycyjny służby awaryjnej,
3) krajowy punkt kontaktowy.
Art. 74.
1. Centralny ośrodek pomiarów skażeń promieniotwórczych, zwany, dalej
"centralnym ośrodkiem", koordynuje stacje i placówki pomiarów skażeń
promieniotwórczych, w szczególności:
1) unifikuje i weryfikuje techniki pomiarowe i organizację pomiarów,
2) opracowuje i weryfikuje programy pomiarowe,
3) współdziała z placówkami pomiarowymi utworzonymi przez organy wymienione
w art. 75 ust. 2,
4) współpracuje z zagranicą w zakresie wykrywania i pomiarów skażeń
promieniotwórczych,
5) opracowuje dane otrzymywane ze stacji i placówek pomiarów skażeń
promieniotwórczych.
Art. 75.
1. Stacjami i placówkami pomiarów skażeń promieniotwórczych są stacje
odpowiadające standardom ustalonym przez centralny ośrodek, tworzące sieć
wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych oraz placówki pomiarowe
tworzące sieć pomiarów skażeń promieniotwórczych materiałów środowiskowych
i artykułów żywnościowych.
2. Stacje i placówki pomiarowe działają w Państwowej Agencji Atomistyki
oraz w jednostkach Państwowej Agencji Atomistyki i jednostkach ministrów
właściwych do spraw: środowiska, spraw wewnętrznych, szkolnictwa wyższego,
rolnictwa, zdrowia oraz Ministra Obrony Narodowej.
3. Do zadań stacji i placówek pomiarowych należy:
1) wykrywanie, identyfikacja i pomiar skażeń promieniotwórczych w
atmosferze, wodzie pitnej, wodach powierzchniowych, osadach dennych,
glebie, roślinach, artykułach rolno-spożywczych i produktach
żywnościowych, na zasadach ustalonych przez centralny ośrodek i
uzgadnianych z Prezesem Agencji,
2) wstępne opracowywanie wyników pomiarów i przekazywanie ich do
centralnego ośrodka.
Art. 76.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa wykaz stacji i placówek
pomiarowych, w tym wykaz stacji wczesnego wykrywania oraz szczegółowe
zadania tych stacji i placówek jak również sposoby wykonywania tych zadań,
przyjmując jako kryterium możliwość uzyskiwania danych niezbędnych dla
dokonania oceny sytuacji radiacyjnej kraju.
Art. 77.
Ośrodek dyspozycyjny służby awaryjnej przyjmuje informacje o zdarzeniach
radiacyjnych na terenie kraju i zapewnia doradztwo, a w razie potrzeby pomoc w
zakresie likwidacji zdarzeń radiacyjnych i usuwania ich skutków, a w
szczególności:
1) udziela, w oparciu o uzyskane informacje, bezzwłocznej pomocy w ocenie
wielkości powstałego zagrożenia radiacyjnego,
2) współdziała z właściwymi organami i służbami przy prowadzeniu likwidacji
zdarzeń radiacyjnych oraz ograniczaniu i usuwaniu ich skutków.
Art. 78.
1. Krajowy punkt kontaktowy jest polskim ogniwem w międzynarodowym systemie
powiadamiania o zdarzeniach radiacyjnych w zakresie wczesnego
powiadamiania o awarii jądrowej, pomocy w przypadku awarii jądrowej lub
zagrożenia radiacyjnego, ochrony fizycznej materiałów jądrowych i o
nielegalnym obrocie tymi materiałami. Do zadań krajowego punktu kontaktowego
należy w szczególności:
1) przyjmowanie z Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) i punktów
kontaktowych innych państw powiadomień o awariach jądrowych, o bezprawnym
użyciu, przemieszczeniu lub przetworzeniu materiałów jądrowych albo o
realnej groźbie popełnienia któregokolwiek z tych czynów, a także
przyjmowanie próśb o udzielenie pomocy w przypadku zdarzenia
radiacyjnego,
2) przekazywanie do MAEA i punktów kontaktowych, o których mowa w pkt. 1,
powiadomień o powstałych na obszarze Polski zdarzeniach radiacyjnych oraz
faktach bezprawnego użycia, przemieszczenia lub przetworzenia materiałów
jądrowych, albo o realnej groźbie popełnienia któregokolwiek z tych
czynów, a także przekazywanie próśb o udzielenie pomocy w przypadku
zdarzenia radiacyjnego,
3) przekazywanie do punktów kontaktowych, o których mowa w pkt. 1, innych
informacji, do których udzielania Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana
zgodnie z zawartymi umowami międzynarodowymi.
Art. 79.
1. Zadania, o których mowa w przepisach art. 74, 77, 78 wykonuje Prezes
Agencji.
2. Prezes Agencji może powierzyć wykonywanie zadań, o których mowa w ust.1
instytucji wyspecjalizowanej w dziedzinie ochrony radiologicznej.
Art. 80.
Instytucje, organizacje i osoby posiadające dane i informacje, niezbędne dla
analizy i oceny sytuacji radiacyjnej kraju obowiązane są udostępniać je
nieodpłatnie na żądanie Prezesa Agencji.
Art. 81.
Prezes Agencji wydaje miesięczne komunikaty dla ludności o sytuacji
radiacyjnej kraju. W przypadku zdarzenia radiacyjnego informowanie ludności
następuje w trybie określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 92
ust.2.
Rozdział 11
Postępowanie w przypadku zdarzeń radiacyjnych
Art. 82.
1. Ze względu na zasięg skutków, wyróżnia się następujące rodzaje zdarzeń
radiacyjnych:
1) zdarzenie powodujące zagrożenie jednostki organizacyjnej - zdarzenie
radiacyjne, które powstało w obrębie tej jednostki, a jego skutki nie
przekraczają granic jej terenu,
2) zdarzenie powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu wojewódzkim "
3) zdarzenie, które powstało w obrębie jednostki organizacyjnej albo poza
nią w czasie prowadzenia prac w terenie lub w czasie transportu
materiałów jądrowych, źródeł promieniowania jonizującego, odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego, a jego skutki nie
przekraczają obszaru jednego województwa,
4) zdarzenie powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu krajowym " zdarzenie
radiacyjne, o którym mowa w pkt 2 i którego skutki przekraczają lub mogą
przekroczyć obszar jednego województwa.
2. Każde zdarzenie radiacyjne zaistniałe na terenie kraju lub poza jego
granicami o skutkach przekraczających granice terytorium Rzeczpospolitej
Polskiej stanowi zdarzenie powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu
krajowym.
Art. 83.
W razie zdarzenia radiacyjnego kierownik jednostki organizacyjnej prowadzącej
działalność, o której mowa w art. 4 ust. 1 obowiązany jest zabezpieczyć
miejsce zdarzenia i niezwłocznie zgłosić każde zdarzenie radiacyjne
Prezesowi Agencji, a w uzasadnionych przypadkach i innym organom i służbom,
zgodnie z zakładowym planem postępowania awaryjnego.
Art. 84.
1. Każde zdarzenie radiacyjne powodujące zagrożenie jednostki organizacyjnej,
województwa albo kraju wymaga podjęcia stosownych działań, określonych
odpowiednio w zakładowym, wojewódzkim albo krajowym planie postępowania
awaryjnego.
2. Podczas zdarzenia radiacyjnego powodującego zagrożenie jednostki
organizacyjnej, akcją likwidacji zagrożenia i usuwania jego skutków kieruje
kierownik jednostki, na terenie której nastąpiło zdarzenie.
3. Podczas zdarzenia radiacyjnego powodującego zagrożenie o zasięgu
wojewódzkim akcją kieruje wojewoda, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Jeśli zdarzenie radiacyjne miało miejsce podczas transportu akcją kieruje
osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo przesyłki w czasie transportu w
porozumieniu z wojewodą.
5. Podczas zdarzenia radiacyjnego o zasięgu krajowym akcją likwidacji
zagrożenia i usuwania jego skutków kieruje minister właściwy do spraw
wewnętrznych przy pomocy Prezesa Agencji.
6. W akcji likwidacji zagrożenia i usuwania jego skutków wyspecjalizowane
organy i służby współdziałają z organem kierującym akcją, na jego wniosek.
Art. 85.
1. W razie zdarzenia radiacyjnego spowodowanego przez nieznanego sprawcę,
służba która pierwsza uzyskała informacje o zdarzeniu, zabezpiecza miejsce
zdarzenia i powiadamia o zdarzeniu Prezesa Agencji oraz wojewodę właściwego
dla województwa, w którym to zdarzenie powstało.
2. W przypadku, o którym mowa w ust.1, akcją likwidacji zagrożenia i usuwania
jego skutków kieruje wojewoda.
Art. 86.
W przypadku stwierdzenia zwiększonego promieniowania, którego źródło nie jest
znane akcją likwidacji zagrożenia i usuwania jego skutków kieruje wojewoda
właściwy dla województwa, na którym promieniowanie zostało stwierdzone.
Art. 87.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) krajowy plan postępowania awaryjnego, określający sposób współdziałania
organów i służb biorących udział w likwidacji zdarzeń radiacyjnych i
usuwania ich skutków,
2) wzór zakładowego i wojewódzkiego planu postępowania awaryjnego,
wskazując elementy istotne dla możliwości szybkiego reagowania właściwych
służb,
3) wartości poziomów interwencyjnych dla poszczególnych rodzajów
4) działań, uwzględniając zalecenia właściwych organizacji
międzynarodowych,
5) poziom zawartości substancji promieniotwórczych w żywności, wodzie
pitnej i paszach dopuszczonych do spożycia, obrotu, importu i eksportu po
zdarzeniach radiacyjnych, uwzględniając wartości graniczne dawek
promieniowania jonizującego, określone w przepisach wydanych na podstawie
art. 25 pkt 1.
Art. 88.
1. Rozważenie konieczności wprowadzenia działań interwencyjnych następuje po
przekazaniu przez Prezesa Agencji informacji, że w wyniku zdarzenia
radiacyjnego powodującego zagrożenia, o których mowa w art. 82 pkt 2 i 3,
może nastąpić przekroczenie poziomów interwencyjnych.
2.Decyzja o wprowadzeniu określonych działań interwencyjnych może być podjęta
po dokonaniu oceny celowości prowadzenia tych działań z uwzględnieniem:
1) dotychczasowego oraz przewidywanego przebiegu i zasięgu zdarzenia,
2) występujących lub mogących wystąpić wartości dawek promieniowania
jonizującego,
3) liczebności grup osób zagrożonych,
4) skutków zdrowotnych działań interwencyjnych,
5) wysokości kosztów oraz rozmiarów skutków ekonomicznych i społecznych
działań interwencyjnych.
Art. 89.
1. Wprowadzenie działań interwencyjnych spowodowanych zdarzeniem radiacyjnym,
którego skutki nie przekraczają obszaru jednego województwa następuje w
drodze rozporządzenia porządkowego wojewody właściwego dla miejsca
zdarzenia. Ogłoszenie rozporządzenia porządkowego następuje w trybie
przewidzianym dla ogłaszania aktów prawa miejscowego.
2. Wprowadzenie działań interwencyjnych spowodowanych zdarzeniem radiacyjnym,
którego skutki przekraczają obszar jednego województwa następuje w drodze
rozporządzenia Rady Ministrów.
3. Rozporządzenie, o którym mowa w ust.2, oprócz ogłoszenia w Dzienniku
Ustaw RP, podaje się do publicznej wiadomości przez rozplakatowanie w
miejscach publicznych.
4. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1 i 2, określa się przyczyny, datę
wprowadzenia oraz obszar i przewidywany czas obowiązywania działań
interwencyjnych, a także, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaj
niezbędnych działań interwencyjnych.
5. Na wniosek organu uprawnionego do wprowadzenia działań interwencyjnych
redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i
telewizyjnych zobowiązani są do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do
publicznej wiadomości rozporządzeń o wprowadzeniu działań interwencyjnych.
6. Odwołanie działań interwencyjnych na całym obszarze ich obowiązywania lub
na części tego obszaru odbywa się w trybie przewidzianym do ich ogłoszenia.
Art. 90.
Działania interwencyjne mogą obejmować:
1) czasowe przesiedlenie ludności,
2) nakaz pozostania ludności w pomieszczeniach zamkniętych,
3) podanie preparatów ze stabilnym jodem,
4) zakaz lub ograniczenie spożywania skażonej żywności i wody pitnej,
karmienia zwierząt hodowlanych skażoną paszą oraz wypasu bydła.
Art. 91.
Działaniami interwencyjnymi oraz usuwaniem skutków zdarzenia radiacyjnego
powodującego:
1) zagrożenie publiczne o zasięgu województwa - kieruje wojewoda właściwy
dla województwa, na terenie którego powstało zdarzenie, lub osoba
wyznaczona przez wojewodę,
2) zagrożenie publiczne o zasięgu krajowym, a także w przypadku gdy
zagrożenie radiacyjne nie przekracza obszaru województwa, ale podjęcie i
prowadzenie działań interwencyjnych przekracza możliwości podległych
wojewodzie służb - kieruje minister właściwy do spraw wewnętrznych, przy
pomocy Prezesa Agencji.
Art. 92.
1. Ludność, która może być dotknięta skutkami zdarzenia radiacyjnego zostaje
powiadomiona przez Prezesa Agencji o sytuacji radiacyjnej oraz " z
odpowiednim wyprzedzeniem - w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
zdrowia, o możliwych do zastosowania środkach i działaniach dla ochrony
zdrowia.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania
ludności informacji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem informacji
wyprzedzających, zawierających dane dotyczące zagrożenia i jego skutków dla
ludzi i środowiska.
Art. 93.
Koszty działań interwencyjnych i usuwania skutków zdarzenia radiacyjnego
pokrywane są przez jednostkę organizacyjną, z przyczyny której powstało
zdarzenie radiacyjne, a w razie zdarzeń, których sprawca nie jest znany, lub
jeśli zdarzenie powstało poza granicami państwa " z budżetu państwa.
Art. 94.
Raport o zdarzeniu radiacyjnym, po zakończeniu działań interwencyjnych
przekazują:
1) wojewoda - w przypadku zagrożenia publicznego o zasięgu wojewódzkim -
ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
2) minister właściwy do spraw wewnętrznych i Prezes Agencji - w przypadku
zagrożenia publicznego o zasięgu krajowym - Prezesowi Rady Ministrów.
Art. 95.
1. Jeżeli środki, którymi dysponuje organ kierujący akcją likwidacji
zagrożenia i usuwania jego skutków są niewystarczające organ ten może
wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych.
2. Do spraw związanych ze świadczeniami, o których mowa w ust. 1, stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące świadczeń w celu zwalczania klęsk
żywiołowych.
Art. 96.
1. Kierownik jednostki organizacyjnej i wojewoda, każdy w swoim zakresie,
przeprowadzają okresowe ćwiczenia w celu przeglądu i aktualizacji planów
postępowania awaryjnego. W przypadku obiektu jądrowego, ćwiczenia
przeprowadza kierownik zakładu począwszy od czynności objętych planem
postępowania awaryjnego dla etapu rozruchu obiektu. Koszty ćwiczeń ponoszą
odpowiednio jednostka organizacyjna z własnych środków lub wojewoda z
części budżetu państwa, której jest dysponentem.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych przeprowadza okresowo, nie
rzadziej niż raz na trzy lata, ćwiczenia w celu sprawdzenia krajowego
planu postępowania awaryjnego. Koszty związane z przygotowaniem i
przeprowadzeniem ćwiczeń pokrywane są z części budżetu państwa, której
dysponentem jest minister właściwy do spraw wewnętrznych.
Art. 97.
1. Żywność przywożona do kraju podlega kontroli polegającej na sprawdzeniu
dokumentu, w którym powinno być zawarte stwierdzenie właściwego organu
kraju eksportującego o nie przekroczeniu dopuszczalnych poziomów zawartości
substancji promieniotwórczych, określonych w przepisach wydanych na
podstawie art. 87 pkt 4. .
2. W razie braku stwierdzenia, o którym mowa w ust. 1 oraz w przypadku, gdy
istnieje uzasadnione podejrzenie, że przywieziona żywność zawiera skażenia
promieniotwórcze powyżej poziomów określonych w przepisach wydanych na
podstawie art. 87 pkt 4, organy celne żądają przeprowadzenia pomiarów
zawartości substancji promieniotwórczych w importowanej żywności, zwanych
dalej "pomiarami".
3. Pomiary przeprowadzają jednostki posiadające uprawnienia do wykonywania
takich pomiarów, uzyskane w trybie odrębnych przepisów oraz inne wskazane
przez Prezesa Agencji w uzgodnieniu z właściwym ministrem.
4. Pobieranie próbek środków spożywczych i używek w celu przeprowadzenia
pomiarów odbywa się zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach.
5. Pomiary wykonywane są na koszt importera.
6. Żywność, w której zawartość substancji promieniotwórczych przekracza
wartości ustalone w przepisach wydanych na podstawie art. 87 pkt 4, uważa
się za żywność o niewłaściwej jakości zdrowotnej. Zasady postępowania z taką
żywnością regulują odrębne przepisy.
Art. 98.
Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, poziom zawartości
substancji promieniotwórczych w surowcach i wyrobach przemysłowych
przywożonych do Polski po zdarzeniach radiacyjnych, uwzględniając wartości
granicznych dawek promieniowania jonizującego i sposób postępowania z tymi
wyrobami.
Rozdział 12
Odpowiedzialność cywilna za szkody jądrowe
Art. 99.
W rozumieniu niniejszego rozdziału użyte określenia oznaczają:
1) urządzenie jądrowe:
a) reaktor jądrowy, z wyjątkiem reaktora, w który wyposażony jest środek
transportu morskiego lub lotniczego dla wykorzystania go jako źródła
mocy, bądź dla jego napędu bądź też dla innego celu,
b) zakład używający paliwa jądrowego do produkcji materiału jądrowego
lub zakład przetwarzania materiału jądrowego, łącznie z zakładem
przerobu wypalonego paliwa jądrowego,
c) urządzenie, w którym składowany jest materiał jądrowy, z wyjątkiem
składowania związanego z przewozem takiego materiału,
2) reaktor jądrowy - urządzenie zawierające paliwo jądrowe w stanie, w
którym samopodtrzymująca się reakcja łańcuchowa rozszczepienia jądrowego
może następować bez dodatkowego źródła neutronów,
3) paliwo jądrowe - materiał, który może wytwarzać energię przez
samopodtrzymującą się reakcję łańcuchową rozszczepienia jądrowego,
4) materiał jądrowy:
a) paliwo jądrowe inne niż uran naturalny lub uran zubożony, mogące
wytwarzać energię w drodze samopodtrzymującej się reakcji łańcuchowej
rozszczepienia jądrowego poza reaktorem jądrowym, zarówno samo, jak i
w połączeniu z innymi materiałami,
b) produkty lub odpady promieniotwórcze - materiał promieniotwórczy
wytworzony w procesie produkcji lub wykorzystania paliwa jądrowego,
lub materiał, który stał się promieniotwórczy przez napromieniowanie w
związku z tym procesem, jednak z wyłączeniem izotopów
promieniotwórczych, które osiągnęły końcową fazę ich wytwarzania, tak
aby mogły być wykorzystane dla celów naukowych, medycznych,
rolniczych, handlowych lub przemysłowych,
5) szkoda jądrowa:
a) utratę życia, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia,
b) utratę lub uszkodzenie mienia,
c) naruszenie środowiska naturalnego jako dobra wspólnego, chyba że
naruszenie jest nieznaczne,
d) utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby nie
wyrządzono mu szkody, wymienionej w lit. a) i b), a także utrata
korzyści spowodowana naruszeniem środowiska, jako dobra wspólnego,
e) wydatki na środki zapobiegawcze lub szkody spowodowane ich
zastosowaniem, w zakresie, w jakim szkoda wymieniona w lit. a) " d)
jest skutkiem właściwości promieniotwórczych lub połączenia
właściwości promieniotwórczych z trującymi, wybuchowymi lub innymi
niebezpiecznymi właściwościami paliwa jądrowego albo produktów lub
odpadów promieniotwórczych w urządzeniu jądrowym, jak również
materiału jądrowego pochodzącego z takiego urządzenia, powstałego w
nim lub wysłanego do niego; jak również szkoda, która wynikła lub
jest skutkiem innego promieniowania jonizującego emitowanego ze źródła
promieniowania wewnątrz urządzenia jądrowego,
6) środki przywrócenia środowiska do stanu sprzed jego naruszenia -
wszelkie właściwie zastosowane środki mające na celu przywrócenie lub
naprawienie uszkodzonych lub zniszczonych składników środowiska albo,
gdzie jest to uzasadnione, wprowadzenie ich równoważnych odpowiedników
zastępczych,
7) środki zapobiegawcze - wszelkie właściwe środki podjęte przez
kogokolwiek po wypadku jądrowym celem zapobieżenia lub zmniejszenia
szkody jądrowej określonej w pkt 5, lit. a) " d),
8) wypadki jądrowe - jakiekolwiek zdarzenie lub serię zdarzeń, mających to
samo źródło pochodzenia, które powodują szkodę jądrową lub poważne i
bezpośrednie zagrożenie jej powstania,
9) osoba eksploatująca " każdy podmiot eksploatujący urządzenie jądrowe,
10) SDR - jednostkę obliczeniową w rozumieniu prawa dewizowego.
Art. 100.
1. Osoba eksploatująca ponosi wyłączną odpowiedzialność za szkodę jądrową
spowodowaną przez wypadek jądrowy w jej urządzeniu jądrowym lub związaną z
tym urządzeniem.
2. Osoba eksploatująca odpowiada także za szkodę jądrową, spowodowaną przez
wypadek jądrowy, będący następstwem klęski żywiołowej.
3. Jeżeli osoba eksploatująca udowodni, że szkoda wynikła całkowicie lub
częściowo na skutek działania lub zaniechania, popełnionego z zamiarem
wyrządzenia szkody przez osobę, która doznała szkody, sąd może zwolnić
całkowicie lub częściowo osobę eksploatującą z obowiązku zapłaty
odszkodowania w odniesieniu do szkody doznanej przez taką osobę.
Art. 101.
1. Granicą odpowiedzialności osoby eksploatującej jest kwota stanowiąca
równowartość 150 milionów SDR i stosuje się ją do odpowiedzialności za
szkodę jądrową w mieniu lub w środowisku z zastrzeżeniem jednak, że
odszkodowanie za nieznaczne naruszenie środowiska będzie ograniczone do
zwrotu kosztów, które zostały poniesione lub będą poniesione w celu
przywrócenia środowiska do stanu sprzed jego naruszenia.
2. Osoba eksploatująca ponosi odpowiedzialność za szkodę jądrową wyrządzoną
osobie fizycznej do wysokości tej szkody.
3. Jeżeli roszczenia z tytułu szkód w mieniu lub w środowisku przekraczają
kwotę, o której mowa w ust.1, osoba eksploatująca może ustanowić fundusz
ograniczenia odpowiedzialności. Do postępowania w sprawie ustanowienia
funduszu i jego podziału stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu morskiego
o ograniczeniu odpowiedzialności za roszczenia morskie.
Art. 102.
1. Osoba eksploatująca jest obowiązana posiadać finansowe zabezpieczenie jej
odpowiedzialności. Jeżeli wypadek jądrowy oprócz szkody w mieniu lub w
\rodowisku wyrządził również szkodę osobie fizycznej, 10 % kwoty tego
zabezpieczenia przeznacza się na zabezpieczenie roszczeń z tytułu szkody
jądrowej wyrządzonej osobie fizycznej.
2. Jeżeli w okresie 5 lat od dnia wypadku jądrowego roszczenia z tytułu
szkody wyrządzonej osobie fizycznej dochodzone w stosunku od osoby
eksploatującej nie przewyższają łącznie kwoty zabezpieczenia przeznaczonego
wyłącznie na zaspokojenie takich roszczeń, pozostała część zabezpieczenia
będzie przeznaczona na zaspokojenie roszczeń z tytułu szkody w mieniu lub w
środowisku, a także roszczeń z tytułu szkody wyrządzonej osobie fizycznej,
dochodzonych przed upływem 10 lat od dnia wypadku jądrowego.
3. Skarb Państwa gwarantuje zapłatę odszkodowania z tytułu szkody jądrowej
wyrządzonej osobie fizycznej w zakresie, w jakim nie mogła być zaspokojona z
zabezpieczenia finansowego, o którym mowa w ust. 1-2.
4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze
rozporządzenia, sposób zabezpieczenia finansowego, o którym mowa w ust. 1,
uwzględniając wysokość, rodzaj i warunki tego zabezpieczenia.
Art. 103.
Roszczenie o odszkodowanie z tytułu szkody jądrowej może być dochodzone
bezpośrednio wobec osoby dającej finansowe zabezpieczenie odpowiedzialności
osoby eksploatującej; w takim wypadku osoba dająca zabezpieczenie może
skorzystać z ograniczenia odpowiedzialności oraz innych środków obrony
przysługujących osobie eksploatującej, z wyjątkiem jej upadłości.
Art. 104.
1. Roszczenie o naprawienie szkody jądrowej wyrządzonej osobie fizycznej
nie ulega przedawnieniu.
2. Roszczenie o naprawienie szkody jądrowej w mieniu lub w środowisku ulega
przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział
się lub powinien był się dowiedzieć o szkodzie i osobie odpowiedzialnej.
Jednakże roszczenie takie wygasa z upływem dziesięciu lat od dnia wypadku
jądrowego.
Art. 105.
1. Postępowanie w sprawie odszkodowania wszczyna się na podstawie pozwu
poszkodowanego w przypadku szkody wyrządzonej osobie fizycznej lub w mieniu,
a w przypadku szkody w środowisku na podstawie pozwu ministra właściwego do
spraw środowiska.
2. Właściwymi do rozpatrywania pozwów w sprawach odszkodowania za szkody
jądrowe są sądy okręgowe.
3. Właściwość rzeczową i miejscową sądów określa Kodeks postępowania
cywilnego.
Art. 106.
Do urządzeń jądrowych, w sprawach nie uregulowanych w niniejszym rozdziale,
stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obiektów jądrowych.
Art. 107.
W sprawach odszkodowań, w zakresie nie uregulowanym w niniejszym rozdziale,
stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
Art. 108.
Przepisy niniejszego rozdziału nie naruszają przepisów o świadczeniach z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Rozdział 13
Prezes Państwowej Agencji Atomistyki
Art. 109.
1. Prezes Państwowej Agencji Atomistyki jest centralnym organem administracji
rządowej właściwym w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej w zakresie określonym ustawą.
2. Prezes Rady Ministrów powołuje i odwołuje Prezesa Państwowej Agencji
Atomistyki.
3. Prezes Rady Ministrów, na wniosek Prezesa Agencji, powołuje i odwołuje
wiceprezesów Agencji.
4. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad Prezesem Państwowej Agencji
Atomistyki .
Art. 110.
Do zakresu działania Prezesa Agencji należy koordynacja zadań związanych z
zapewnieniem bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej kraju, a w
szczególności:
1) przygotowywanie projektów dotyczących polityki państwa w zakresie
zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej
uwzględniających program rozwoju energetyki jądrowej i zagrożenia
wewnętrzne i zewnętrzne,
2) sprawowanie dozoru jądrowego nad działalnością powodującą lub mogącą
powodować narażenie ludzi i środowiska na promieniowanie jonizujące, w
tym wydawanie zezwoleń, uprawnień i innych decyzji przewidzianych w
ustawie,
3) wydawanie zaleceń technicznych i organizacyjnych w sprawach
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej,
4) wykonywanie zadań związanych z oceną sytuacji radiacyjnej kraju w
warunkach normalnych i w przypadku zdarzeń radiacyjnych oraz
przekazywanie właściwym organom i ludności informacji o tej sytuacji,
5) wykonywanie zadań wynikających z zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej
w zakresie ewidencji i kontroli materiałów jądrowych, ochrony fizycznej
materiałów i obiektów jądrowych, szczególnej kontroli obrotu z zagranicą
towarami i technologiami jądrowymi i innych zobowiązań wynikających z
umów międzynarodowych dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej,
6) prowadzenie działań związanych z informacją społeczną, edukacją i
popularyzacją oraz informacją naukowo-techniczną i prawną w zakresie
atomistyki,
7) współdziałanie z organami administracji rządowej i samorządowej w
sprawach związanych z bezpieczeństwem jądrowym i ochroną radiologiczną
oraz w sprawach badań naukowych w dziedzinie atomistyki,
8) wykonywanie zadań związanych z obronnością i obroną cywilną kraju oraz
ochroną informacji niejawnych, wynikających z odrębnych przepisów,
9) przygotowywanie opinii do projektów działań technicznych związanych z
pokojowym wykorzystywaniem energii atomowej na potrzeby organów
administracji rządowej i samorządowej,
10) współpraca z zagranicą w zakresie objętym przedmiotem ustawy,
11) opracowywanie projektów przepisów prawnych zakresu objętym ustawą i
uzgadnianie ich w trybie określonym przez regulamin prac Rady Ministrów,
12) opiniowanie projektów przepisów prawnych opracowywanych przez
uprawnione organy,
13) przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów corocznych sprawozdań ze swojej
działalności oraz ocen stanu bezpieczeństwa i ochrony radiologicznej w
kraju.
Art. 111.
Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, może określić szczegółowy
zakres działania Prezesa Agencji.
Art. 112.
1. Prezes Agencji swoje zadania wykonuje przy pomocy Państwowej Agencji
Atomistyki.
2. Przy Państwowej Agencji Atomistyki działa Rada do Spraw Atomistyki, zwana
dalej "Radą", jako organ doradczy i opiniodawczy Prezesa Agencji, w sprawach
należących do zakresu jego działania.
3. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi skład oraz zakres
i tryb działania Rady, ustalając regulamin pracy i liczbę członków.
4. Prezes Rady Ministrów, na wniosek Prezesa Agencji, powołuje i odwołuje
Przewodniczącego Rady.
5. Członków Rady powołuje i odwołuje Prezes Agencji.
Art. 113.
1. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, nadaje statut Agencji,
określający jej organizację wewnętrzną.
2. Szczegółową organizację oraz tryb pracy Agencji i zakres zadań jej komórek
organizacyjnych określa regulamin organizacyjny nadany, w drodze
zarządzenia, przez Prezesa Agencji.
Rozdział 14
Państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej
"Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych"
Art. 114.
1. Tworzy się państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej pod nazwą
"Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych", zwane dalej
"Zakładem", powołane do prowadzenia działalności w zakresie postępowania z
odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym, a przede wszystkim
do zapewnienia stałej możliwości składowania odpadów promieniotwórczych i
wypalonego paliwa jądrowego.
2. Zakład może prowadzić działalność również w zakresie postępowania z
odpadami niebezpiecznymi, o których mowa w przepisach dotyczących odpadów
oraz inną działalność określoną w statucie, o którym mowa w art.121.
Art. 115.
Zakład posiada osobowość prawną.
Art. 116.
1. Nadzór nad Zakładem oraz funkcję organu założycielskiego wykonuje minister
właściwy do spraw Skarbu Państwa.
2. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa dokonuje kontroli i oceny
działalności Zakładu. Ocenę działalności Zakładu w roku kalendarzowym
minister właściwy do spraw Skarbu Państwa przedstawia do dnia 30 marca roku
następnego Prezesowi Rady Ministrów.
Art. 117.
1. Organem Zakładu jest dyrektor, który zarządza Zakładem i reprezentuje go
na zewnątrz.
2. Dyrektora Zakładu powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw Skarbu
Państwa.
Art. 118.
1. Zakład występuje w obrocie we własnym imieniu i na własny rachunek.
2. Zakład z tytułu prowadzenia działalności pobiera opłaty.
Art. 119.
1. Zakład otrzymuje z budżetu państwa dotację podmiotową na działalność
związaną z przetwarzaniem, przemieszczaniem, przechowywaniem lub
składowaniem odpadów promieniotwórczych i przerobem, przemieszczaniem,
przechowywaniem lub składowaniem wypalonego paliwa jądrowego.
2. Wysokość dotacji określa ustawa budżetowa na wniosek ministra właściwego
do spraw Skarbu Państwa.
Art. 120.
1. Zakład prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w przepisach
o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, o ile przepisy ustawy
nie stanowią inaczej.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb i zasady rozliczania
dotacji, o której mowa art. 119 ust. 1, w tym rodzaje dokumentów i danych
jakie powinny być uwzględnione przy rozliczaniu dotacji, sposób ustalania
opłat, o których mowa w art. 118 ust. 2, określając czynniki jakie należy
brać pod uwagę przy ustalaniu opłat, tryb i termin podawania opłat do
publicznej wiadomości oraz szczegółowe zasady gospodarki finansowej Zakładu,
w tym kontroli sprawozdań finansowych i wyboru biegłych do ich badania oraz
organ właściwy do zatwierdzania rocznych sprawozdań finansowych Zakładu,
tryb zbywania składników majątkowych, sprawy finansowania wynagrodzeń i
inwestycji, a także tryb podejmowania decyzji w sprawach finansowych.
Art. 121.
1. Szczegółowe zadania, siedzibę, organizację, tryb tworzenia jednostek
zamiejscowych i ich uprawnienia, system kontroli wewnętrznej i sposób
działania Zakładu, określa statut Zakładu, uwzględniając przy określeniu
zadań dodatkowych konieczność zapewnienia realizacji zadań, dla których
Zakład został utworzony, podział Zakładu na jednostki merytoryczne i
jednostki obsługi, zakres spraw jakie nie mogą być powierzone jednostkom
zamiejscowym.
2. Statut może przewidywać powołanie organów doradczych i opiniodawczych
dyrektora Zakładu.
3. Statut nadaje Zakładowi, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw
Skarbu Państwa.
Art. 122.
Do Zakładu nie stosuje się przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych.
Rozdział 15
Kary pieniężne
Art. 123.
1. Kierownikowi jednostki organizacyjnej, który:
1) bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom podejmuje działalność,
o której mowa w art. 4 ust.1 pkt 2-9, albo dokonuje przywozu lub wywozu,
o którym mowa w art. 62 ust. 1, albo zatrudnia pracowników bez uprawnień,
kwalifikacji lub umiejętności określonych w przepisach niniejszej ustawy
w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej,
2) będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo jądrowe i ochronę radiologiczną,
dopuszcza do narażenia pracownika lub innej osoby z naruszeniem przepisów
art. 13 ust.1 w związku z art.25 pkt 1 oraz art.19 ust.1 i 20 ust.1, 2 i 3,
3) nie dopełnia obowiązków w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej przy pracy z materiałami jądrowymi, źródłami
promieniowania jonizującego, odpadami promieniotwórczymi i wypalonym
paliwem jądrowym oraz przy ich przygotowaniu do transportu i składowaniu,
4) utracił lub pozostawił bez właściwego zabezpieczenia powierzony mu
materiał jądrowy, albo źródło promieniowania jonizującego lub odpady
promieniotwórcze,
5) nie dopełnia obowiązku kontroli dozymetrycznej lub prowadzenia ewidencji
materiałów jądrowych, źródeł promieniowania jonizującego, odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego,
6) uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie czynności kontrolnych w
zakresie bezpieczeństwa jądrowego lub ochrony radiologicznej albo wbrew
obowiązkowi nie udziela informacji lub udziela informacji nieprawdziwej
albo zataja prawdę w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej,
- wymierza się karę pieniężną w wysokości do pięciokrotnego przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za rok poprzedzający
popełnienie czynu, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego,
2. Pracownikowi zatrudnionemu w obiekcie jądrowym, który nie zawiadamia
przełożonego lub organu dozoru jądrowego o zdarzeniu lub stanie mogącym
sprowadzić zagrożenie bezpieczeństwa jądrowego lub ochrony radiologicznej,
- wymierza się karę pieniężną w wysokości do dwukrotnego przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za rok poprzedzający,
popełnienie czynu, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego,
Art. 124.
1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 123, nakłada Główny Inspektor Dozoru
Jądrowego w formie decyzji administracyjnej.
2. Decyzji, o której mowa w ust. 1, nadaje się rygor natychmiastowej
wykonalności.
Art. 125.
1. Nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli od dnia popełnienia czynu
upłynęło 5 lat.
2. Kary pieniężnej nie pobiera się po upływie 5 lat od daty wydania
ostatecznej decyzji o nałożeniu kary.
Art. 126.
Kary ustalone na podstawie art. 123 podlegają, wraz z odsetkami za zwłokę,
ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.
Art. 127.
Ściągnięte kwoty z tytułu kar pieniężnych są przychodami budżetu państwa.
Rozdział 16
Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe
Art. 128.
Wyodrębnione pod względem prawnym i organizacyjnym z mienia jednostki
badawczo-rozwojowej "Instytut Energii Atomowej" z siedzibą w Otwocku -Świerku
mienie "Zakładu Doświadczalnego Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych"
staje się mieniem państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
"Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych", zwanego dalej Zakładem.
Art. 129.
Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw finansów publicznych, może wyposażyć Zakład w mienie inne
niż określone w art. 128.
Art. 130.
Do czasu powołania Dyrektora Zakładu, o którym mowa w art. 117 ust.1, do
kierowania Zakładem na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy, minister właściwy do
spraw Skarbu Państwa powołuje tymczasowego kierownika Zakładu.
Art. 131.
Pracownicy zatrudnieni w Zakładzie Doświadczalnym Unieszkodliwiania Odpadów
Promieniotwórczych Instytutu Energii Atomowej stają się pracownikami Zakładu
zgodnie z art. 23 1 Kodeksu pracy.
Art. 132.
Minister Obrony Narodowej w zakresie podległych mu jednostek organizacyjnych i
minister właściwy do spraw wewnętrznych w zakresie Policji, Straży Pożarnej,
Straży Granicznej i podległych mu jednostek organizacyjnych po zasięgnięciu
opinii Prezesa Agencji określają, w drodze zarządzenia, sposób wykonywania
przepisów ustawy w tych jednostkach.
Art. 133.
1. Główny Inspektor Dozoru Jądrowego i inspektorzy dozoru jądrowego, którzy
zostali powołani lub uzyskali uprawnienia przed dniem wejścia w życie ustawy
stają się odpowiednio Głównym Inspektorem Dozoru Jądrowego i inspektorami
dozoru jądrowego w rozumieniu niniejszej ustawy.
2. Zezwolenia wydane na podstawie ustawy, o której mowa w art. 138 zachowują
ważność do czasu określonego w zezwoleniu.
3. Uprawnienia uzyskane na podstawie art.33 ust.3 pkt 1 oraz ust. 4 ustawy,
o której mowa w art.138 zachowują ważność do czasu określonego w
uprawnieniu.
4. Zezwolenia związane z nabywaniem i stosowaniem substancji
promieniotwórczych wydane na podstawie przepisów obowiązujących przed
wejściem w życie ustawy, o której mowa w art.138, w szczególności na
podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 1968 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu promieniowania
jonizującego (Dz. U. Nr 20, poz. 122; uchwały Nr 266/64 Rady Ministrów z
dnia 29 sierpnia 1964 r. w sprawie użytkowania substancji
promieniotwórczych; zarządzenia Nr 23/70 Pełnomocnika Rządu do Spraw
Wykorzystania Energii Jądrowej z dnia 21 lipca 1970 r. w sprawie nabywania i
stosowania substancji promieniotwórczych, zachowują ważność do czasu
zastąpienia ich zezwoleniami wydanymi na podstawie niniejszej ustawy, nie
dłużej jednak niż przez okres 24 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.
5. Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych w Różanie określone w
przepisach wydanych na podstawie ustawy, o której mowa w art.138, uznaje się
za Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych w rozumieniu niniejszej
ustawy.
6. Sprawy wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy toczą się do
ich zakończenia zgodnie z przepisami dotychczasowymi.
Art. 134.
W rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. -
Prawo upadłościowe (Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz.512, z 1994 r. Nr 1, poz.1; z
1995 r. Nr 85, poz.426; z 1996 r, Nr 6, poz. 43, Nr 43, poz. 189, Nr 106, poz.
496, Nr 149, poz. 703; z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 54, poz. 349, Nr 117,
poz.751, Nr 121, poz. 770, Nr 140, poz. 940; z 1998 r. Nr 117, poz.756) w
art. 3 w par. 2 po wyrazach "Porty Lotnicze" wyraz "oraz" zastępuje się
przecinkiem, a po wyrazach: "Poczta Polska" dodaje się wyrazy "oraz
państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej " Zakład
Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych".
Art. 135.
W ustawie z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. z
1991 r. Nr 18, poz. 80, Nr 75, poz. 329, Nr 101, poz. 444, Nr 107, poz. 464; z
1993 r. Nr 18, poz. 82, Nr 60, poz. 280, z 1994 r. Nr 1, poz.3, Nr 80, poz.
368, Nr 113, poz. 547, z 1995 r. Nr 1, poz. 2, Nr 95, poz. 474, Nr 154, poz.
791, z 1996 r. Nr 90, poz. 405, Nr 106, poz. 496, Nr 118, poz. 561, Nr 156,
poz. 775, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 106, poz. 675, Nr 121, poz. 770 i Nr
123, poz. 777) w art. 4 w ust. 2 dodaje pkt 3 w brzmieniu: "3)
przedsiębiorstwa państwowego użyteczności publicznej "Zakład Unieszkodliwiania
Odpadów Promieniotwórczych".
Art. 136.
W ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U.
nr 141, poz.943, z 1998 r. Nr 162, poz. 1122, z 1999 r. Nr 70, poz.778)
wprowadza się następujące zmiany:
1) w art.9 w ust.3 skreśla się wyrazy "Państwowej Agencji Atomistyki",
2) w art. 33a dodaje się pkt 13 w brzmieniu: "Państwową Agencję Atomistyki".
Art. 137.
Do czasu wydania przepisów przewidzianych w ustawie zachowują moc
dotychczasowe przepisy wydane na podstawie ustawy wymienionej w art. 138,
jeżeli nie są sprzeczne z przepisami niniejszej ustawy, nie dłużej jednak niż
przez 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.
Art. 138.
Traci moc ustawa z dnia 10 kwietnia 1986 r. " Prawo atomowe (Dz. U. Nr 12,
poz. 70, z 1987 r. Nr 33, poz. 180, z 1991 r. Nr 8, poz. 28, z 1994 r. Nr 90,
poz. 418, z 1995 r. Nr 104, poz. 515, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, z 1996 r. Nr
106, poz. 496).
Art. 139.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem
art. 21 ust. 2, który wchodzi w życie po upływie 24 miesięcy od dnia
ogłoszenia.