P r o j e k t USTAWA z dnia .......... 2000 r. o dozorze technicznym Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa zasady, zakres i formy wykonywania dozoru technicznego oraz jednostki właściwe do jego wykonywania. Art. 2. 1. Dozorem technicznym są określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych. 2. Dozór techniczny jest wykonywany przez jednostki dozoru technicznego. 3. Wykonywanie dozoru technicznego przez jednostki dozoru technicznego nie zwalnia projektujących, wytwarzających, eksploatujących, naprawiających i modernizujących urządzenia techniczne od odpowiedzialności za jakość i stan tych urządzeń, mające wpływ na ich bezpieczną pracę, zgodnie z przepisami o dozorze technicznym i przepisami szczególnymi. Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do: 1) urządzeń technicznych nad którymi są prowadzone prace naukowo-badawcze, 2) górniczych szybowych urządzeń wyciągowych oraz urządzeń technicznych w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych. Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) urządzeniach technicznych " należy przez to rozumieć urządzenia, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek: a) rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego, b) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi i ładunków w ograniczonym zasięgu, c) rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu, 2) warunkach technicznych dozoru technicznego - należy przez to rozumieć ustalone przez właściwych ministrów na podstawie ustawy wymagania, jakim powinny odpowiadać urządzenia techniczne, 3) jednostkach dozoru technicznego " należy przez to rozumieć Agencję Dozoru Technicznego Agencję "Urząd Dozoru Technicznego" oraz specjalistyczne jednostki dozoru technicznego, 4) specjalistycznych jednostkach dozoru technicznego " należy przez to rozumieć Transportowy Dozór Techniczny i Wojskowy Dozór Techniczny. Art. 5. 1. Dozorowi technicznemu podlegają urządzenia techniczne w toku ich projektowania, wytwarzania, w tym wytwarzania materiałów i elementów, naprawy i modernizacji, obrotu oraz eksploatacji. 2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu uwzględniając zagrożenia inne niż te, o których mowa w art. 4 pkt 1. Art. 6. Urządzenia techniczne powinny być projektowane, wytwarzane, naprawiane, modernizowane oraz eksploatowane zgodnie z ich przeznaczeniem, w sposób zapewniający bezpieczeństwo ich eksploatacji - zgodnie z przepisami ustawy i przepisami szczególnymi. Art. 7. 1. Do postępowania przed organami jednostek dozoru technicznego stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. 2. W sprawach należących do zakresu działania Agencji Dozoru Technicznego, o której mowa w art. 35 ust. 1, organem właściwym, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, jest Prezes Agencji, a organem wyższego stopnia " minister właściwy do spraw gospodarki. 3. W sprawach należących do zakresu działania Transportowego Dozoru Technicznego, o którym mowa w art. 42 ust. 1, organem właściwym, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, jest Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, a organem wyższego stopnia " minister właściwy do spraw transportu. 4. W sprawach należących do zakresu działania Wojskowego Dozoru Technicznego, o którym mowa w art. 48, organem właściwym, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, jest Szef Wojskowego Dozoru Technicznego, a organem wyższego stopnia " Minister Obrony Narodowej. Rozdział 2 Zakres i formy wykonywania dozoru technicznego Art. 8. 1. Wytwarzanie urządzeń technicznych z zamiarem ich wprowadzenia do eksploatacji odbywa się na podstawie dokumentacji technicznej uzgodnionej z organem właściwej jednostki dozoru technicznego w zakresie zgodności tej dokumentacji z warunkami technicznymi dozoru technicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. 2. W toku uzgadniania dokumentacji technicznej ustala się formę wykonywania dozoru technicznego. 3. Zmiana uzgodnionej dokumentacji technicznej wymaga ponownego uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego. 4. Minister właściwy do spraw gospodarki określa, w drodze rozporządzenia, warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie: 1) projektowania urządzeń technicznych, 2) materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń, 3) wytwarzania urządzeń technicznych, 4) eksploatacji urządzeń technicznych, 5) naprawy i modernizacji urządzeń technicznych. 5. Minister właściwy do spraw gospodarki wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust 4, uwzględni w szczególności wymagania dotyczące: konstrukcji, obliczeń wytrzymałościowych, wykonania, osprzętu, oznaczeń, materiałów i elementów, naprawy lub modernizacji, zakresu badań technicznych urządzeń i elementów, terminów badań okresowych, rodzaju dokumentacji niezbędnej do objęcia dozorem i potwierdzenia prawidłowości wykonania, spawania, zgrzewania, lutowania, przeróbki plastycznej i obróbki cieplnej, badań nieniszczących oraz obsługi i konserwacji. 6. Jeżeli dla urządzenia technicznego nie ma ustalonych warunków technicznych dozoru technicznego, urządzenie to może być projektowane, wytwarzane, naprawiane lub modernizowane na podstawie warunków technicznych ustalonych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego. 7. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego uzgodni warunki techniczne, o których mowa w ust. 6, po stwierdzeniu, że warunki te spełniają wymagania, o których mowa w art. 6. Art. 9. 1. Urządzenia techniczne oraz materiały i elementy stosowane do ich wytwarzania, naprawy lub modernizacji mogą być wytwarzane, naprawiane lub modernizowane przez wytwarzającego, naprawiającego lub modernizującego, który posiada uprawnienie do ich wytwarzania, naprawiania lub modernizacji, zwane dalej "uprawnieniem", wydane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. 2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego, na wniosek wytwarzającego, naprawiającego lub modernizującego urządzenia techniczne, wydaje uprawnienie po stwierdzeniu, że wytwarzający, naprawiający lub modernizujący spełnia wymagania w zakresie wytwarzania, naprawy lub modernizacji tych urządzeń, a w szczególności: 1) wdrożył właściwą technologię wytwarzania, naprawy lub modernizacji, 2) posiada urządzenia zapewniające wytwarzanie, naprawę lub modernizację urządzeń technicznych, zgodnie z technologią, o której mowa w pkt 1, 3) zatrudnia pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, określonych w odrębnych przepisach, 4) posiada zorganizowaną kontrolę jakości, 5) ma możliwość przeprowadzenia badań niszczących i nieniszczących wytwarzanych, naprawianych lub modernizowanych urządzeń technicznych oraz materiałów we własnym laboratorium lub laboratorium wskazanym przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. 3. Wymagania określone w ust. 2 uważa się za spełnione, jeżeli wytwarzający, naprawiający lub modernizujący urządzenia techniczne posiada system jakości zgodny z Polskimi Normami, zatwierdzony i nadzorowany przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. 4. Uprawnienie powinno zawierać określenie warunków stanowiących podstawę jego wydania, a w szczególności: 1) specyfikacje techniczne - dokumenty określające cechy, jakie urządzenie techniczne powinno posiadać w zakresie jakości, parametrów technicznych, bezpieczeństwa lub wymiarów, w tym w odniesieniu do nazewnictwa, symboli, badań i metodologii badań, znakowani i oznaczania urządzenia - które powinny być stosowane przy wytwarzaniu urządzenia technicznego, materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego, 2) technologie stosowane przy wytwarzaniu, naprawie lub modernizacji urządzeń technicznych, 3) materiały stosowane do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych, 4) wymagania dotyczące kontroli jakości urządzeń technicznych. Art. 10. 1. Wytwarzający, naprawiający lub modernizujący urządzenia techniczne jest obowiązany zawiadomić organ właściwej jednostki dozoru technicznego o wszelkich zmianach warunków określonych w uprawnieniu. 2. Na podstawie zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, organ właściwej jednostki dozoru technicznego podejmuje decyzję o zmianie warunków określonych w uprawnieniu. O podjętej decyzji, organ właściwej jednostki dozoru technicznego powiadamia wytwarzającego, naprawiającego lub modernizującego urządzenie techniczne. Art. 11. 1. W przypadku nieprzestrzegania warunków określonych w uprawnieniu, albo wytwarzania materiałów, elementów lub urządzeń technicznych niewłaściwej jakości, mającej wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji tych urządzeń, organ właściwej jednostki dozoru technicznego zawiesza uprawnienie. 2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego, zawieszając uprawnienie, wyznacza termin usunięcia uchybień stanowiących podstawę zawieszenia, po którego upływie, w razie ich nie usunięcia, cofa uprawnienie. Art. 12. Dozór techniczny nad urządzeniami technicznymi, niezależnie od czynności, o których mowa w art. 8, może być wykonywany w formie: 1) dozoru technicznego pełnego, 2) dozoru technicznego ograniczonego, 3) dozoru technicznego uproszczonego. Art. 13. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej: 1) w toku wytwarzania urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym pełnym lub ograniczonym, organ właściwej jednostki dozoru technicznego sprawdza wykonanie określonych materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania tych urządzeń oraz przeprowadza badania typu urządzeń produkowanych seryjnie, a także wykonuje badania techniczne sprawdzające zgodność wykonania urządzeń technicznych z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego, 2) w toku eksploatacji urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym pełnym, organ właściwej jednostki dozoru technicznego: a) przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy -badania odbiorcze, oraz b) wykonuje okresowe i doraźne badania techniczne, oraz sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne, 3) w toku eksploatacji urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym ograniczonym, organ właściwej jednostki dozoru technicznego: a) przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy - badania odbiorcze, oraz b) wykonuje doraźne badania techniczne, oraz c) sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne, 4) w toku wytwarzania urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym uproszczonym, organ właściwej jednostki dozoru technicznego przeprowadza badania typu oraz sprawdza, czy urządzenia są wytwarzane zgodnie z warunkami określonymi w art. 9 ust. 4. Art. 14. 1. Urządzenia techniczne objęte dozorem technicznym, z wyjątkiem urządzeń, o których mowa w art. 15 ust. 1, mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. 2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego, przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 1, przeprowadza badania i wykonuje czynności sprawdzające, o których mowa w art. 13 oraz: 1) sprawdza kompletność i prawidłowość przedłożonej dokumentacji, 2) dokonuje badania urządzenia poprzez sprawdzenie zgodności wykonania tego urządzenia z dokumentacją i wymaganiami określonymi w warunkach technicznych dozoru technicznego, a także stanu urządzenia, jego wyposażenia i oznakowań, 3) przeprowadza próby techniczne przed uruchomieniem urządzenia oraz w warunkach pracy w zakresie ustalonym w warunkach technicznych dozoru technicznego dla poszczególnych rodzajów urządzeń, 4) przeprowadza badanie specjalne, ustalone w dokumentacji projektowej urządzenia lub, w technicznie uzasadnionych przypadkach, na żądanie organu właściwej jednostki dozoru technicznego. 3. W technicznie uzasadnionych przypadkach część badań urządzenia technicznego, o których mowa w ust. 2 pkt 2-4, może być przeprowadzona u wytwarzającego urządzenie. Wyniki tych badań oraz stan techniczny urządzenia określa się w protokole badania ; wyniki te mogą być uwzględniane przy badaniu urządzenia u eksploatującego, poprzedzającym wydanie decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia. 4. Na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynności, o których mowa w ust. 2, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję zezwalającą na eksploatację urządzenia, w której ustala formę dozoru technicznego jaką będzie objęte to urządzenie. Art. 15. 1. Decyzji zezwalającej, o której mowa w art. 14 ust. 4, nie wydaje się, jeżeli urządzenie znajduje się w obrocie i jest oznaczone przez wytwarzającego znakiem dozoru technicznego. 2. Przez oznaczenie znakiem, o którym mowa w ust. 1, wytwarzający stwierdza, że urządzenie techniczne zostało wyprodukowane w sposób zgodny z warunkami określonymi w art. 9 ust. 4. 3. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, wzór znaku dozoru technicznego. Art. 16. 1. Oznaczeniu znakiem dozoru technicznego, o którym mowa w art. 15 ust. 1, podlegają urządzenia techniczne dopuszczone do obrotu na podstawie decyzji o dopuszczeniu do obrotu, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. 2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego może, na wniosek wytwarzającego, wydać decyzję, o której mowa w ust. 1, jeżeli urządzenie techniczne objęte dozorem technicznym uproszczonym jest produkowane seryjnie na podstawie tej samej dokumentacji i według tej samej technologii oraz jest sprzedawane w stanie przygotowanym do eksploatacji. 3. Wydanie decyzji, o której mowa w ust. 1, powinno być poprzedzone przeprowadzeniem badania typu urządzenia. 4. Badanie, o którym mowa w ust. 3, polega na zbadaniu wybranego losowo urządzenia w zakresie zgodności wykonania urządzenia z uzgodnioną dokumentacją oraz przeprowadzeniu prób technicznych w warunkach gotowości do pracy, z zastrzeżeniem ust. 5, jeśli przewidują to warunki techniczne dozoru technicznego. 5. Urządzenie może być poddane dodatkowym badaniom specjalistycznym, włącznie z badaniami niszczącymi. Art. 17. 1. Dokonanie naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego, z wyjątkiem naprawy urządzeń, o których mowa w art. 15 ust. 1, wymaga uprzedniego uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego. 2. Przepisy art. 14 stosuje się odpowiednio do urządzenia technicznego po jego naprawie lub modernizacji. Art. 18. 1. W przypadku nieprzestrzegania przez eksploatującego przepisów o dozorze technicznym, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia. 2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie stwierdzenia zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska. 3. Jeżeli urządzenie dopuszczone do obrotu stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o wycofaniu tego urządzenia z obrotu i wstrzymaniu jego wytwarzania. 4. Decyzję o wycofaniu urządzenia technicznego z obrotu z przyczyn określonych w ust. 3, organ właściwej jednostki dozoru technicznego podaje do publicznej wiadomości w formie komunikatu w środkach masowego przekazu. 5. Ponowne dopuszczenie do eksploatacji i obrotu urządzeń, o których mowa w ust. 1 i 3, następuje na zasadach określonych w art. 14 i 16. Art. 19. Eksploatujący urządzenie techniczne jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić organ właściwej jednostki dozoru technicznego o każdym niebezpiecznym uszkodzeniu lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia. Art. 20. 1. Importer urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń jest obowiązany do uprzedniego uzgodnienia wymagań technicznych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. 2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego dokonuje uzgodnienia, o którym mowa w ust. 1, na wniosek importera. 3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, zawiera w szczególności oznaczenie wytwórcy i dostawcy, oraz: 1) dla urządzeń technicznych: a) rodzaj i nazwę urządzenia, b) oznaczenie typu urządzenia, c) parametry pracy, d) liczbę urządzeń, 2) dla materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń: a) rodzaj, gatunek i wymiary materiału lub elementu, b) przeznaczenie, c) ilość materiałów lub elementów. 4. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego w trakcie uzgadniania, o którym mowa w ust. 1, określa: 1) wymagania w zakresie konstrukcji i wytwarzania urządzeń technicznych, 2) normy i przepisy, na podstawie których wytwarzane będą materiały i elementy stosowane do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych, 3) zakres badań odbiorczych oraz przeprowadzającego te badania, 4) zakres dokumentacji technicznej. 5. Uzgodnienie, o którym mowa w ust. 1, nie zwalnia od obowiązku uzyskania decyzji, o których mowa w art. 9 i 14. 6. Warunkiem dopuszczenia do obrotu, w rozumieniu Kodeksu celnego, urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu, wyprodukowanych za granicą, jest dołączenie do zgłoszenia celnego potwierdzenia dokonania uzgodnienia, o którym mowa w ust. 1. W przypadku nie spełnienia tego wymogu, organ celny cofa natychmiast urządzenie za granicę lub nakazuje powrotny wywóz urządzenia albo może nakazać zniszczenie urządzenia. Art. 21. Dokumenty wydane za granicą, stwierdzające wykonanie badań urządzenia technicznego, mogą być uznane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego, jeżeli: 1) przewidują to odpowiednie porozumienia zawarte między jednostkami dozoru technicznego, o których mowa w art. 4 pkt 4 i 5, a właściwą w danym państwie instytucją wykonującą funkcję dozoru technicznego lub 2) wymagania techniczne, na podstawie których urządzenie zostało zaprojektowane i wytworzone, zapewniają bezpieczeństwo nie mniejsze niż polskie przepisy o dozorze technicznym. Art. 22. 1. Osoby odpowiedzialne za wytwarzanie, naprawę, modernizację i kontrolę jakości urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji tych urządzeń powinny posiadać: 1) wyższe wykształcenie techniczne i co najmniej 2 lata praktyki zawodowej lub 2) wykształcenie średnie techniczne i co najmniej 5 lat praktyki zawodowej, oraz 3) znajomość norm, przepisów o dozorze technicznym i warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie prowadzonej działalności. 2. Osoby wykonujące czynności spawania, zgrzewania, lutowania oraz przeróbkę plastyczną i obróbkę cieplną w toku wytwarzania, naprawy i modernizacji urządzeń technicznych oraz wytwarzania elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń, obowiązane są posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające umiejętność praktycznego wykonywania tych czynności oraz znajomość warunków technicznych dozoru technicznego, norm i przepisów prawnych w tym zakresie. 3. Przepisy ust. 2 stosuje się do osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne. 4. W razie nieprzestrzegania przez osoby wymienione w ust. 2 i 3 warunków technicznych dozoru technicznego, norm i przepisów prawnych w tym zakresie, organ właściwej jednostki dozoru technicznego może: 1) zawiesić zaświadczenie, o którym mowa w ust. 2, do czasu przeprowadzenia ponownego sprawdzenia kwalifikacji, 2) cofnąć zaświadczenie kwalifikacyjne. Art. 23. 1. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego sprawdza kwalifikacje, o których mowa w art. 22 ust. 2 i 3, w drodze postępowania kwalifikacyjnego. 2. Postępowanie, o którym mowa w ust. 1, przeprowadzają komisje kwalifikacyjne powoływane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. 3. Za sprawdzenie kwalifikacji pobierane są opłaty. 4. Opłaty, o których mowa w ust. 3, stanowią przychód jednostek dozoru technicznego. 5. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia: 1) tryb sprawdzania kwalifikacji, 2) rodzaje urządzeń przy których obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, 3) wysokość opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji. 6. Minister właściwy do spraw gospodarki, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 5, uwzględni w szczególności zawartość wniosku o sprawdzenie kwalifikacji oraz wykaz urządzeń zawierający rodzaje urządzeń przy których obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji. Art. 24. 1. Czynności dozoru technicznego wykonują pracownicy jednostek dozoru technicznego, zwani dalej "inspektorami", na podstawie upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego oraz legitymacji służbowej. 2. Czynności dozoru technicznego w jednostkach organizacyjnych Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Urzędu Ochrony Państwa wykonują inspektorzy, którzy na podstawie odrębnych przepisów są uprawnieni do dostępu do informacji niejawnych. Art. 25. Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują u projektujących i wytwarzających urządzenia techniczne, a także wytwarzających materiały i elementy stosowane do ich wytwarzania, naprawy lub modernizacji oraz eksploatujących, naprawiających i modernizujących urządzenia, zwanych dalej "przedsiębiorcami u których są wykonywane czynności dozoru technicznego". Art. 26. Przedsiębiorca, u którego są wykonywane czynności dozoru technicznego, jest obowiązany zapewnić warunki do sprawnego ich wykonania oraz, na żądanie inspektora, przedstawić dokumenty i udzielić informacji koniecznych do prawidłowego wykonania tych czynności. Art. 27. Inspektor nie podlega przeszukaniu osoby przewidzianej w wewnętrznych regulaminach przedsiębiorcy, u którego wykonuje czynności dozoru technicznego. Art. 28. Inspektor jest uprawniony do: 1) wstępu za okazaniem upoważnienia i legitymacji służbowej, o których mowa w art. 24 ust. 1, bez potrzeby uzyskiwania przepustki, do pomieszczeń i obiektów, w których znajdują się urządzenia techniczne, 2) swobodnego poruszania się w tych pomieszczeniach i obiektach, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej, 3) dostępu do urządzeń technicznych, 4) żądania od przedsiębiorcy niezbędnych informacji i przedstawienia koniecznych dokumentów oraz wyników badań, 5) przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i pomiarów oraz innych czynności potrzebnych do ustalenia stanu urządzenia technicznego, prawidłowości jego eksploatacji, naprawy lub modernizacji, a także prawidłowości wykonania określonych materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego, 6) wydawania zaleceń technicznych. Art. 29. Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują w obecności przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej przez przedsiębiorcę. Art. 30. Inspektorzy są obowiązani do przestrzegania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, obowiązujących u przedsiębiorcy. Art. 31. Przedsiębiorca, u którego są wykonywane czynności dozoru technicznego, w celu sprawnego ich przeprowadzenia, jest obowiązany zapewnić bezpieczne warunki pracy przez umożliwienie inspektorowi bezpiecznego dostępu do badanego urządzenia technicznego, w szczególności spowodowanie wstrzymania, w bezpośrednim otoczeniu badanego urządzenia, prac budowlanych, montażowych, remontowych i innych, mogących zagrażać bezpieczeństwu inspektora. Art. 32. Inspektor ma prawo odmówić wykonania czynności dozoru technicznego w przypadku wystąpienia niewłaściwych warunków do ich przeprowadzenia, a w szczególności: 1) niedostatecznego stanu przygotowania urządzenia technicznego do badania, 2) niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów utrudniających widoczność, 3) przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur. Art. 33. 1. Z wykonania czynności dozoru technicznego inspektor sporządza protokół. 2. Odbiór protokołu potwierdza podpisem przedsiębiorca lub osoba przez niego upoważniona. Jeden egzemplarz protokołu inspektor pozostawia u przedsiębiorcy. 3. Przedsiębiorca przechowuje zbiór protokołów dotyczących danego urządzenia technicznego, zwany "księgą rewizyjną urządzenia". Art. 34. 1. Za czynności jednostek dozoru technicznego, z wyłączeniem czynności wykonywanych przez Wojskowy Dozór Techniczny, o którym mowa w art. 48, pobierane są opłaty. 2. Opłaty, o których mowa w ust. 1, uiszczają osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, na rzecz których wykonywane są czynności dozoru technicznego. 3. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, uwzględniając w szczególności rodzaje urządzeń technicznych oraz czynności wykonywane przez jednostki dozoru technicznego, za które pobierane są opłaty. Rozdział 3 Jednostki dozoru technicznego Art. 35. 1. Tworzy się Agencję Dozoru Technicznego, zwaną dalej "Agencją". Agencja jest państwową osobą prawną. 2. Agencja nie odpowiada za zobowiązania Skarbu Państwa, a Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania Agencji. 3. Siedzibą Agencji jest miasto stołeczne Warszawa. Art. 36. Agencja podlega ministrowi właściwemu do spraw gospodarki. Art. 37. Do zakresu działania Agencji należy: 1) nadzór i kontrola przestrzegania przepisów o dozorze technicznym, a także przepisów i zasad z zakresu bezpieczeństwa techniki, dotyczących urządzeń technicznych, 2) wykonywanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi, w zakresie określonym ustawą, 3) wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru technicznego, 4) określanie kryteriów ustalania form dozoru technicznego, 5) szkolenie pracowników dozoru technicznego, 6) prowadzenie ewidencji eksploatowanych urządzeń technicznych, 7) koordynowanie, w zakresie dozoru technicznego, działalności specjalistycznych jednostek dozoru technicznego, 8) inicjowanie działalności normalizacyjnej, współudział w opracowywaniu lub opracowywanie projektów warunków technicznych dozoru technicznego oraz norm określających zasady i warunki bezpiecznej pracy urządzeń technicznych, 9) prowadzenie analizy przyczyn i skutków uszkodzeń urządzeń technicznych oraz stała ocena stopnia zagrożenia stwarzanego przez te urządzenia, 10) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w zakresie bezpiecznej pracy urządzeń technicznych oraz prowadzenie w tym zakresie badań diagnostycznych i ekspertyz, 11) inicjowanie działalności mającej na celu podnoszenie zawodowych kwalifikacji wytwórców oraz użytkowników w zakresie bezpiecznej pracy urządzeń technicznych, 12) popularyzowanie zagadnień związanych z bezpieczną pracą urządzeń technicznych oraz organizowanie doradztwa w tym zakresie, 13) współpraca międzynarodowa w zakresie zagadnień dotyczących bezpiecznej pracy urządzeń technicznych, 14) współpraca z instytucjami polskimi i zagranicznymi w zakresie działań zmierzających do harmonizacji przepisów dozoru technicznego z wymaganiami Unii Europejskiej, 15) uzgadnianie programów szkolenia osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne, 16) sprawdzanie kwalifikacji osób wytwarzających, naprawiających, modernizujących, obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne oraz osób wykonujących badania nieniszczące, 17) certyfikowanie systemów jakości dotyczących urządzeń technicznych, 18) występowanie z wnioskami o zmianę wysokości opłat za czynności jednostek dozoru technicznego. Art. 38. 1. Agencja działa na podstawie ustawy oraz statutu nadanego, w drodze rozporządzenia, przez ministra właściwego do spraw gospodarki. 2. Minister właściwy do spraw gospodarki wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określi w szczególności: strukturę organizacyjną, siedziby oddziałów terenowych, zasady udzielania pełnomocnictw. Art. 39. 1. Organem Agencji jest Prezes, powoływany i odwoływany przez ministra właściwego do spraw gospodarki. 2. Prezes kieruje Agencją i reprezentuje ją na zewnątrz. 3. Prezes Agencji składa roczne sprawozdania z działalności Agencji ministrowi właściwemu do spraw gospodarki do dnia 30 czerwca roku następnego. 4. Wiceprezesa Agencji powołuje i odwołuje, na wniosek Prezesa Agencji, minister właściwy do spraw gospodarki. Art. 40. 1. Agencja wykonuje zadania, o których mowa w art. 37, przy pomocy oddziałów terenowych Agencji, zwanych dalej "oddziałami Agencji". 2. Oddziałami Agencji kierują dyrektorzy, powoływani i odwoływani przez Prezesa Agencji. Art. 41. Agencja i podległe jej oddziały wykonują dozór techniczny nad urządzeniami technicznymi objętymi ustawą, z wyłączeniem urządzeń podlegających dozorowi technicznemu specjalistycznych jednostek dozoru technicznego. Art. 42. 1. Tworzy się Transportowy Dozór Techniczny, zwany dalej "Transportowym Dozorem". Transportowy Dozór jest państwową osobą prawną. 2. Siedzibą Transportowego Dozoru jest miasto stołeczne Warszawa. 3. Transportowy Dozór nie odpowiada za zobowiązania Skarbu Państwa, a Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania Transportowego Dozoru. Art. 43. Transportowy Dozór podlega ministrowi właściwemu do spraw transportu. Art. 44. Do zakresu działania Transportowego Dozoru należy: 1) wykonywanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi: a) zainstalowanymi na obszarze kolejowym, w kolejowych pojazdach szynowych oraz na bocznicach kolejowych, b) osobowych i towarowych kolei linowych oraz wyciągów narciarskich, c) zbiorników, w tym cystern w ruchu kolejowym, drogowym i żegludze śródlądowej, d) na statkach morskich, z wyłączeniem statków na których urządzenia techniczne objęte są nadzorem technicznym instytucji klasyfikacyjnej, pontonach, dokach oraz na terenie portów i przystani morskich nad urządzeniami związanymi bezpośrednio z żeglugą morską, w szczególności urządzeniami ciśnieniowymi, bezciśnieniowymi zbiornikami (cysternami) i dźwignicami, e) w ciągach technologicznych portowych baz przeładunkowych oraz urządzeniami technicznymi stanowiącymi wyposażenie innych stanowisk usytuowanych na terenie przeznaczonym do prac przeładunkowych i innych czynności wchodzących w zakres obsługi żeglugi morskiej, 2) wydawanie świadectw dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych materiałów niebezpiecznych, na podstawie odrębnych przepisów, 3) wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi, o których mowa w pkt 1, 4) prowadzenie ewidencji eksploatowanych urządzeń technicznych, o których mowa w pkt 1, 5) szkolenie pracowników Transportowego Dozoru, 6) wykonywanie zadań, o których mowa w art. 37 pkt 8-16, w zakresie urządzeń określonych w pkt 1. Art. 45. 1. Transportowy Dozór działa na podstawie ustawy oraz statutu nadanego w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw transportu. 2. Minister właściwy do spraw transportu wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określi w szczególności: szczegółowy zakres działania, strukturę organizacyjną, siedziby oddziałów terenowych, zasady udzielania pełnomocnictw. Art. 46. 1. Organem Transportowego Dozoru jest Dyrektor, powoływany i odwoływany przez ministra właściwego do spraw transportu. 2. Dyrektor kieruje Transportowym Dozorem i reprezentuje go na zewnątrz. 3. Dyrektor składa roczne sprawozdanie z działalności Transportowego Dozoru ministrowi właściwemu do spraw transportu w terminie do dnia 30 czerwca roku następnego. 4. Zastępców Dyrektora powołuje i odwołuje, na wniosek Dyrektora, minister właściwy do spraw transportu . Art. 47. 1. Transportowy Dozór wykonuje zadania, o których mowa w art. 44, przy pomocy oddziałów terenowych. 2. Oddziałami terenowymi kierują kierownicy, powoływani i odwoływani przez Dyrektora Transportowego Dozoru. Art. 48. Tworzy się Wojskowy Dozór Techniczny, zwany dalej "Wojskowym Dozorem". Wojskowy Dozór jest państwową jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej. Art. 49. Wojskowy Dozór podlega Ministrowi Obrony Narodowej. Art. 50. 1. Do zakresu działania Wojskowego Dozoru należy: 1) wykonywanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi zainstalowanymi i eksploatowanymi w: a) jednostkach organizacyjnych Ministra Obrony Narodowej, b) przedsiębiorstwach, dla których Minister Obrony Narodowej jest organem założycielskim, c) jednostkach wojskowych czasowo podporządkowanych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, 2) wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi, o których mowa w pkt 1, 3) współpraca międzynarodowa w zakresie zagadnień dotyczących bezpiecznej pracy urządzeń technicznych, o których mowa w pkt 1, 4) wydawanie świadectw dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych materiałów niebezpiecznych, na podstawie odrębnych przepisów. 2. Wojskowy Dozór wykonuje zadania, o których mowa w ust. 1, przy pomocy delegatur. 3. Delegaturami, o których mowa w ust. 2, kierują szefowie powoływani i odwoływani, na wniosek Szefa Wojskowego Dozoru, przez Ministra Obrony Narodowej. 4 Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres działania oraz organizację Wojskowego Dozoru. 5. Minister Obrony Narodowej wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, uwzględni w szczególności strukturę organizacyjną oraz siedziby oddziałów terenowych . 6. Minister Obrony Narodowej może określić, w drodze rozporządzenia, urządzenia techniczne inne niż określone w przepisach wydanych na podstawie art. 5 ust. 2, które będą podlegały dozorowi technicznemu Wojskowego Dozoru, jeżeli urządzenia takie występują wyłącznie w jednostkach określonych w ust. 1 pkt 1. Art. 51. 1. Organem Wojskowego Dozoru jest Szef Wojskowego Dozoru, powoływany i odwoływany przez Ministra Obrony Narodowej. 2. Szef Wojskowego Dozoru kieruje Wojskowym Dozorem i reprezentuje go na zewnątrz. 3. Szef Wojskowego Dozoru składa roczne sprawozdanie z działalności Wojskowego Dozoru Ministrowi Obrony Narodowej, w terminie do dnia 30 czerwca roku następnego. Art. 52. 1. Specjalistyczne jednostki dozoru technicznego, o których mowa w art. 42 ust. 1 i art. 48, wykonują dozór techniczny nad urządzeniami technicznymi o szczególnej konstrukcji, przeznaczeniu lub sposobie eksploatacji, w zakresie określonym w art. 5 ust. 1, oraz nad innymi urządzeniami technicznymi w toku ich eksploatacji, napraw i modernizacji, jeżeli podlegają właściwości tych organów. 2. Właściwi ministrowie, którym podlegają specjalistyczne organy dozoru technicznego, ustalają, w drodze rozporządzenia, dla urządzeń technicznych o szczególnej konstrukcji, sposobie eksploatacji lub przeznaczeniu, objętych dozorem technicznym tych organów, warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie określonym w art. 8 ust. 4 oraz rodzaje specjalistycznych urządzeń, przy których obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie szczególnych kwalifikacji. 3. Właściwi ministrowie wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust 2, uwzględnią w szczególności wymagania dotyczące: konstrukcji, obliczeń wytrzymałościowych, wykonania, osprzętu, oznaczeń, materiałów i elementów, naprawy lub modernizacji, zakresu badań technicznych urządzeń i elementów, terminów badań okresowych, rodzaju dokumentacji niezbędnej do objęcia dozorem i potwierdzenia prawidłowości wykonania, spawania, zgrzewania, lutowania, przeróbki plastycznej i obróbki cieplnej, badań nieniszczących oraz obsługi i konserwacji. Rozdział 4 Gospodarka finansowa jednostek dozoru technicznego Art. 53. 1. Agencja prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. 2. Przychodami Agencji są: 1) przychody z opłat, o których mowa w art. 34 ust. 1, 2) inne przychody. 2. Koszty działalności Agencji, w tym wynagrodzenia pracowników, pokrywane są z przychodów, o których mowa w ust. 2. 3. Wynagrodzenie Prezesa Agencji ustala minister właściwy do spraw gospodarki. Art. 54. 1. Podstawą gospodarki finansowej Agencji jest roczny plan finansowy Agencji, zatwierdzany przez Prezesa Agencji. 2. Zasady prowadzenia rachunkowości przez Agencję określają odrębne przepisy. Art. 55. Agencja finansuje inwestycje ze środków własnych. Art. 56. Wynik finansowy Agencji i jego podział zatwierdza Prezes Agencji, zgodnie z odrębnymi przepisami. Art. 57. 1. Agencja tworzy następujące fundusze: 1) fundusz podstawowy, 2) fundusz z aktualizacji wyceny środków trwałych, 3) zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, 4) zakładowy fundusz nagród. 2. Zasady tworzenia funduszu, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, regulują odrębne przepisy. 3. Zakładowy fundusz nagród stanowi 8,5% funduszu płac. 4. Fundusz podstawowy odzwierciedla wartość majątku wygospodarowanego w wyniku działalności prowadzonej przez Agencję. 5. Fundusz podstawowy zwiększa się o: 1) część zweryfikowanego zysku bilansowego za poprzedni rok obrotowy, 2) wartość składników majątkowych przejętych nieodpłatnie na podstawie decyzji i orzeczeń właściwych organów lub na podstawie odrębnych przepisów. 6. Fundusz podstawowy zmniejsza się o wartość składników majątkowych przekazanych nieodpłatnie na podstawie decyzji i orzeczeń właściwych organów lub na podstawie odrębnych przepisów. Art. 58. 1. Zweryfikowany zysk Agencji przeznacza się na: 1) fundusz podstawowy - 70%, 2) wpłatę do budżetu - 30%. 2. Stratę, stanowiącą wynik finansowy Agencji, wykazuje się jako zmniejszenie funduszu podstawowego. Art. 59. 1. Transportowy Dozór prowadzi samodzielną gospodarkę finansową na zasadach określonych w niniejszym rozdziale, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. 2. Wynagrodzenie Dyrektora Transportowego Dozoru ustala minister właściwy do spraw transportu. 3. Podstawą gospodarki finansowej Transportowego Dozoru jest roczny plan finansowy, zatwierdzany przez ministra właściwego do spraw transportu. Minister właściwy do spraw transportu zatwierdza wynik finansowy i jego podział. Art. 60. Wojskowy Dozór jest finansowany z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Ministra Obrony Narodowej. Rozdział 5 Przepisy karne Art. 61. 1. Kto dopuszcza do eksploatacji urządzenie techniczne: 1) bez otrzymania decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o dopuszczeniu urządzenia do eksploatacji lub obrotu, 2) wbrew decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o wstrzymaniu eksploatacji lub wycofaniu z obrotu urządzenia technicznego, podlega grzywnie albo ograniczeniu wolności. 2. Tej samej karze podlega, kto przerabia urządzenie techniczne bez zgody organu właściwej jednostki dozoru technicznego. Art. 62. Kto: 1) uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie czynności, o których mowa w art. 14 ust. 2, 2) nie wykonuje obowiązku zawiadomienia organu właściwej jednostki dozoru technicznego o niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego, podlega grzywnie. Art. 63. Orzekanie w sprawach określonych w art. 62 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, na podstawie wniosku o ukaranie, złożonego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Rozdział 6 Zmiany w przepisach obowiązujących Art. 64. W ustawie z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz.U. Nr 32, poz. 131, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, z 1995 r. Nr 7, poz. 31 i Nr 47, poz. 243, z 1996 r. Nr 34, poz. 145, z 1997 r. Nr 111, poz. 726 oraz z 1999 r. Nr 70, poz. 778) w art. 42 w ust. 2 skreśla się pkt 7. Art. 65. W ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 1999 r. Nr 82, poz. 928 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 9: a) w ust. 3 skreśla się wyrazy "Urzędu Dozoru Technicznego", b) w ust. 4 po wyrazach "Polskie Centrum Badań i Certyfikacji" dodaje się wyrazy "Agencja Dozoru Technicznego"; 2) w art. 27 ust. 3 otrzymuje brzmienie: "3. Ministrowi właściwemu do spraw transportu podlegają Transportowy Dozór Techniczny, inspektoraty żeglugi śródlądowej oraz organy nadzoru nad lotnictwem cywilnym.". Rozdział 7 Przepisy przejściowe i końcowe Art. 66. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy likwiduje się Urząd Dozoru Technicznego utworzony na podstawie ustawy z dnia 19 listopada 1987 r. o dozorze technicznym (Dz.U. Nr 36, poz. 202, z 1995 r. Nr 104, poz. 515, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 oraz z 1997 r. Nr 64, poz. 406, Nr 88, poz. 554 i Nr 141, poz. 943). 2. Obowiązki i zadania likwidatora Urzędu Dozoru Technicznego powierza się ministrowi właściwemu do spraw gospodarki. 3. Wierzytelności i zobowiązania Urzędu Dozoru Technicznego stają się wierzytelnościami i zobowiązaniami Agencji. 4. Likwidator sporządza bilans zamknięcia. Art. 67. 1. Minister właściwy do spraw gospodarki wyposaży Agencję w nieruchomości, które znajdowały się w trwałym zarządzie Urzędu Dozoru Technicznego . 2. Wyposażenie, o którym mowa w ust. 1, polega na oddaniu Agencji, w drodze umowy, nieruchomości w użytkowanie wieczyste bez obowiązku wnoszenia pierwszej opłaty, oraz na nieodpłatnym przeniesieniu własności budynków i urządzeń znajdujących się na tych nieruchomościach . 3. Umowa, o której mowa w ust. 2, stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej. Art. 68. 1. Do dnia powołania Prezesa Agencji, o którym mowa w art. 39 ust. 1, jego funkcje sprawuje Prezes Urzędu Dozoru Technicznego powołany w trybie ustawy, o której mowa w art. 66 ust. 1. 2. Z dniem powołania Prezesa Agencji, o którym mowa w art. 39 ust. 1, wygasa akt powołania Prezesa sprawującego jego funkcje. Art. 69. 3. Stroną stosunków pracy pracowników zatrudnionych w Urzędzie Dozoru Technicznego działającym na podstawie ustawy, o której mowa w art. 66 ust. 1, staje się, na zasadach określonych w art. 23{1} Kodeksu pracy, Agencja. Art. 70. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy likwiduje się specjalistyczne jednostki dozoru technicznego podległe ministrowi właściwemu do spraw transportu. 2. Obowiązki i zadania likwidatora jednostek, o których mowa w ust. 1, powierza się ministrowi właściwemu do spraw transportu. 3. Transportowy Dozór przejmuje składniki majątkowe, środki pieniężne, wierzytelności i zobowiązania, a także prowadzone dotychczas sprawy wraz z aktami likwidowanych jednostek, o których mowa w ust. 1. 4. Pracownicy likwidowanych jednostek, o których mowa w ust. 1, stają się z dniem wejścia w życie ustawy pracownikami Transportowego Dozoru. Art. 71. 1. Minister właściwy do spraw transportu wyposaży Transportowy Dozór w nieruchomości, które znajdowały się w trwałym zarządzie specjalistycznych jednostek dozoru technicznego, o których mowa w art. 70 ust. 1. 2. Wyposażenie, o którym mowa w ust. 1, polega na oddaniu Transportowemu Dozorowi i, w drodze umowy, nieruchomości w użytkowanie wieczyste bez obowiązku wnoszenia pierwszej opłaty, oraz na nieodpłatnym przeniesieniu własności budynków i urządzeń znajdujących się na tych nieruchomościach. 3. Umowa, o której mowa w ust. 2, stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej. Art. 72. Do czasu wydania przepisów wykonawczych na podstawie niniejszej ustawy, nie dłużej jednak niż przez okres 18 miesięcy, obowiązują dotychczasowe przepisy wykonawcze, o ile nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy. Art. 73. W sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Art. 74. Ilekroć w obowiązujących przepisach jest mowa o Urzędzie Dozoru Technicznego, należy przez to rozumieć Agencję Dozoru Technicznego. Art. 75. Traci moc ustawa z dnia 19 listopada 1987 r. o dozorze technicznym (Dz.U. Nr 36, poz. 202, z 1995 r. Nr 104, poz. 515, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 oraz z 1997 r. Nr 64, poz. 406, Nr 88, poz. 554 i Nr 141, poz. 943). Art. 76. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r., z wyjątkiem art. 66 ust. 2 i art. 70 ust. 2 które wchodzą w życie z dniem 1 października 2000 r.