Projekt ustawy o stanie wyjątkowym

P r o j e k t

USTAWA
z dnia 1997 r.

o stanie wyjątkowym

Rozdział 1
Przepisy ogólne

Art. 1.
Ustawa określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu wyjątkowego, a także zasady
działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i
praw człowieka i obywatela w czasie stanu wyjątkowego.

Art. 2.
Stan wyjątkowy może być wprowadzony na części albo na całym terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa,
bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego w celu jak najszybszego
przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.

Art. 3.
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, może
wprowadzić, w drodze rozporządzenia, stan wyjątkowy na czas oznaczony
nie dłuższy niż 90 dni. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego
Prezydent przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania.
2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów określa przyczyny
wprowadzenia, obszar i przewidywany czas obowiązywania stanu wyjątkowego,
a także proponuje zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i
obywatela. Wniosek Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
rozpatruje niezwłocznie.
3. W rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wyjątkowego określa się przyczyny
wprowadzenia, obszar i czas obowiązywania stanu wyjątkowego, a
także w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje niezbędnych
ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela zwanych dalej rygorami.
4. Stan wyjątkowy obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia, o którym
mowa w ust. 1, w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 4.
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, za zgodą Sejmu, w drodze rozporządzenia,
może przedłużyć stan wyjątkowy tylko raz, na czas nie dłuższy niż
60 dni.
2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze
rozporządzenia znosi stan wyjątkowy przed upływem czasu, na który
został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny jego wprowadzenia.
3. Przepisy art. 3 stosuje się odpowiednio do rozporządzenia, o którym mowa
w ust. 1.

Art. 5.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu
wyjątkowego, a także inne akty prawne dotyczące tego stanu podaje się do
publicznej wiadomości w drodze obwieszczenia właściwego wojewody.

Art. 6.
Nadawcy programów radiowych i telewizyjnych oraz redaktorzy naczelni
dzienników i czasopism zobowiązani są nieodpłatnie podać do publicznej wiadomości
treść rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu
stanu wyjątkowego i innych aktów prawnych dotyczących tego stanu,
niezwłocznie po ich ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Rozdział 2
Zasady działania organów władzy publicznej

Art. 7.
1. W czasie obowiązywania stanu wyjątkowego wprowadzonego na całym terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej lub na obszarze więcej niż jednego województwa
Prezes Rady Ministrów podejmuje działania zmierzające do realizacji
celów, dla których został on wprowadzony, a w szczególności koordynuje
i kontroluje w tym zakresie działalność organów administracji rządowej
i samorządu terytorialnego.
2. W przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego na terenie jednego województwa
lub jego części, zadania, o których mowa w ust. 1, wykonuje właściwy
wojewoda.

Art. 8.
Prezes Rady Ministrów obowiązany jest do informowania Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej o skutkach wprowadzenia stanu wyjątkowego i działaniach
podejmowanych dla realizacji celów, dla których stan ten został wprowadzony.

Art. 9.
1. W razie niewykonywania zadań publicznych przez organy gminy Prezes
Rady Ministrów na wniosek wojewody może zawiesić organy gminy i ustanowić
zarząd komisaryczny.
2. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.
Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów
gminy z dniem powołania.
3. Zarząd komisaryczny wygasa z mocy prawa z dniem zniesienia stanu wyjątkowego.

Art. 10.
1. Ograniczenia praw i wolności człowieka i obywatela w stanie wyjątkowym
stosuje się do osób fizycznych zamieszkałych lub czasowo przebywających
na obszarze, na którym został wprowadzony stan wyjątkowy oraz odpowiednio
do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających
osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na
obszarze objętym stanem wyjątkowym.
2. Rada Ministrów, po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
w drodze rozporządzenia, może określić zasady i zakres wyłączeń stosowania
rygorów, o którym mowa w ust. 1.

Art. 11.
Zakres stosowania przez organy władzy publicznej ograniczeń wolności i praw
człowieka i obywatela powinien odpowiadać stopniowi zagrożenia konstytucyjnego
ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

Rozdział 3
Skutki wprowadzenia stanu wyjątkowego

Art. 12.
Zawiesza się prawo do organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju
zgromadzeń, strajków i innych form protestu, a także organizowania i przeprowadzania
publicznych imprez artystycznych, rozrywkowych i sportowych
oraz zbiórek publicznych, z wyjątkiem nabożeństw i obrzędów religijnych kościołów
i innych związków wyznaniowych oraz zbiórek na cele religijne, odbywających
się na terenie kościołów, kaplic i domów modlitw.

Art. 13.
Każda osoba przebywająca w miejscu publicznym jest obowiązana mieć przy
sobie dowód osobisty lub inny dokument stwierdzający tożsamość, a uczniowie
szkół nie posiadający takiego dokumentu - legitymację szkolną.

Art. 14.
1. Z osobą, w stosunku do której ze względu na dotychczasowe jej zachowanie
zachodzi uzasadnione podejrzenie, że nie będzie przestrzegać porządku
prawnego można przeprowadzić rozmowę ostrzegawczą. Przepis ten
stosuje się do osób, które ukończyły 14 lat.
2. Jeżeli rozmowa ostrzegawcza jest przeprowadzana z osobą, która ukończyła
14 lat, a nie ukończyła 17 lat, w rozmowie tej uczestniczą rodzice lub
opiekunowie prawni tej osoby.
3. Rozmowę ostrzegawczą przeprowadza właściwy organ prokuratury, Policji,
Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej lub
Wojskowych Służb Informacyjnych.
4. W toku rozmowy ostrzegawczej poucza się osobę, z którą rozmowa jest
przeprowadzana, o obowiązku przestrzegania porządku prawnego, rygorach
stanu wyjątkowego i odpowiedzialności za ich naruszenie. Osoba w
wieku od 14 do 17 lat lub jej opiekun prawny potwierdza podpisem odbycie
takiej rozmowy.
5. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi zasady i tryb
przeprowadzania rozmów ostrzegawczych.

Art. 15.
1. Osoba mająca ukończone 18 lat, w stosunku do której zachodzi uzasadnione
podejrzenie, że pozostając na wolności będzie prowadziła działalność
zagrażającą interesom państwa, o których mowa w art. 2, może być
umieszczona w ośrodku odosobnienia na czas obowiązywania stanu wyjątkowego.
Nie narusza to immunitetów wynikających z odrębnych przepisów.
2. Odosobniona może być również osoba, która ukończyła 17 lat, a nie ukończyła
18 lat, jeżeli przeprowadzona uprzednio rozmowa ostrzegawcza okazała
się nieskuteczna.
3. Decyzje w sprawach odosobnienia wydaje wojewoda właściwy ze względu
na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby, o której mowa w ust. 1 i 2.
4. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 3, wszczyna się z urzędu
albo na wniosek organów, o których mowa w art. 14 ust. 3.
5. Decyzję o odosobnieniu, o której mowa w ust. 3, wykonuje właściwy komendant
wojewódzki policji. Decyzję o odosobnieniu doręcza się osobie,
której ona dotyczy niezwłocznie, nie później niż w ciągu 48 godzin od zatrzymania.
6. Decyzja o odosobnieniu jest ostateczna i może być zaskarżona bezpośrednio
do Naczelnego Sądu Administracyjnego w trybie i na zasadach określonych
w odrębnych przepisach, z tym że sąd wyznacza rozprawę w terminie
7 dni od daty otrzymania skargi. Przepisu art. 34 ust. 3 ustawy z dnia
11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74,
poz. 368 i Nr 104, poz. 515) nie stosuje się.
7. Odosobnienie uchyla się niezwłocznie, jeżeli ustaną przyczyny je uzasadniające.
8. W czasie trwania odosobnienia nie może być rozwiązany stosunek pracy z
odosobnionym, chyba że przed odosobnieniem zaistniały okoliczności uzasadniające
rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z jego winy.
Termin do wniesienia środków prawnych od rozwiązania stosunku pracy
liczy się w tych przypadkach od dnia ustania odosobnienia.
9. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowe zasady postępowania
w sprawach odosobnienia oraz uprawnienia odosobnionych i
ich rodzin.
10. Nadzór nad przebiegiem odosobnienia oraz pobytem w ośrodku odosobnienia
sprawuje sędzia penitencjarny.
11. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych
i Administracji, tworzy i znosi środki odosobnienia oraz w drodze
rozporządzenia, określa regulamin pobytu odosobnionych w tych ośrodkach
oraz warunki dopuszczalności stosowania szczególnych środków bezpieczeństwa.
Ośrodki odosobnienia podlegają Ministrowi Sprawiedliwości.
12. Do pobytu odosobnionych w ośrodkach odosobnienia stosuje się odpowiednio
przepisy dotyczące nadzoru penitencjarnego i wykonania tymczasowego
aresztowania. Zadania w zakresie wykonywania odosobnienia w
ośrodkach odosobnienia wykonuje Służba Więzienna.

Art. 16.
1. Po wprowadzeniu stanu wyjątkowego Prezes Rady Ministrów, w drodze
rozporządzenia, może wprowadzić:
1) nakaz lub zakaz przebywania lub opuszczenia w ustalonym czasie
oznaczonych miejsc, obiektów i obszarów,
2) obowiązek uzyskania zezwolenia właściwych organów na zmianę pobytu
stałego i czasowego oraz obowiązek zameldowania się przed upływem
24 godzin od chwili przybycia do określonej miejscowości,
3) zawieszenie działalności stowarzyszeń, związków zawodowych i organizacji
społecznych i zawodowych, jeżeli ich działania zagrażają interesom
bezpieczeństwa państwa lub naruszają bezpośrednio i porządek
publiczny na danym obszarze; nie dotyczy to kościołów i innych związków
wyznaniowych oraz partii politycznych i ochotniczych straży pożarnych,
4) zakres utrwalania i rejestrowania określonych miejsc i obiektów albo
oznaczonych obszarów wszelkimi środkami technicznymi,
5) całkowitą lub częściową reglamentację zaopatrzenia ludności.
2. W przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego na terenie jednego województwa
lub jego części, rygory określone w ust. 1, może wprowadzić właściwy
wojewoda, w drodze rozporządzenia.

Art. 17.
1. W czasie stanu wyjątkowego może być wprowadzona cenzura publikacji
oraz przesyłek pocztowych, publikacji, korespondencji telekomunikacyjnej
oraz kontrola rozmów telefonicznych o sygnałów przesyłanych w sieciach
telekomunikacyjnych.
2. Funkcję organów cenzury pełnią właściwi wojewodowie.
3. Operatorzy sieci telekomunikacyjnych, państwowe przedsiębiorstwo użyteczności
publicznej "Poczta Polska" oraz inne podmioty wykonujące działalność
gospodarczą w zakresie usług pocztowych oraz telekomunikacyjnych
zapewniają warunki techniczne do przeprowadzania czynności, o których
mowa w ust. 1.
4. Organy cenzury są uprawnione do zatrzymywania w całości lub części publikacji
oraz przesyłek pocztowych i korespondencji telekomunikacyjnej, a
także do przerywania rozmów telefonicznych i transmisji sygnałów telekomunikacyjnych,
jeżeli ich treść lub zawartość mogą zagrozić interesom o
których mowa w art. 2. Zatrzymane przesyłki pocztowe doręcza się adresatom
po zakończeniu stanu wyjątkowego.
5. W szczególnych przypadkach organ cenzury może orzec, w drodze decyzji,
przepadek zatrzymanej przesyłki, jeżeli jej treść bądź zawartość stanowi
zagrożenie bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego.
6. Decyzja organu cenzury jest ostateczna i może być zaskarżona bezpośrednio
do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przepisu art. 34 ust. 3 ustawy
z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr
74, poz. 368 i Nr 104, poz. 515) nie stosuje się.
7. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, wprowadza cenzurę, o której
mowa w ust. 1, oraz określa zasady i tryb działania organów cenzury.

Art. 18.
1. W czasie stanu wyjątkowego może być ograniczona działalność samorządów,
związków zawodowych, stowarzyszeń i fundacji.
2. Decyzje w sprawach, o których mowa w ust. 1, wydaje Minister Spraw
Wewnętrznych i Administracji.
3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zakres ograniczeń oraz
tryb postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1.
4. Przepis ust. 1 nie dotyczy samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem art. 9.

Art. 19.
Właściwy wojewoda może zawiesić na czas określony, zajęcia dydaktyczne w
szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, a w szkołach wyższych i resortowych
- właściwy minister.

Art. 20.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji może wprowadzić w drodze
rozporządzenia:
1) obowiązek złożenia do depozytu broni palnej oraz amunicji i materiałów
wybuchowych, określając jednocześnie tryb postępowania oraz organy
właściwe w tych sprawach,
2) zakaz noszenia wszelkiego rodzaju broni oraz określonych przedmiotów,
narzędzi i środków, których używanie może zagrażać porządkowi
publicznemu.

Art. 21.
1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może zarządzić nadawanie sygnałów
zakłócających pracę radiowych i telewizyjnych stacji nadawczych i
nadawczo-odbiorczych, określając szczegółowe zasady i tryb postępowania
oraz organy właściwe w tych sprawach.
2. Minister Łączności, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić obowiązek
złożenia do depozytu urządzeń nie objętych rygorem, o których mowa
w ust. 1 lub ustalić inny sposób ich zabezpieczenia przed wykorzystaniem
do celów, które mogą zagrażać bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu.

Art. 22.
Minister Finansów, w porozumieniu z Prezesem Narodowego Banku Polskiego,
w drodze rozporządzenia, może wprowadzić niezbędne ograniczenia w zakresie
obrotu środkami pieniężnymi i dewizowymi.

Art. 23.
Minister Transportu i Gospodarki Morskiej, w porozumieniu z Ministrami Obrony
Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji, w drodze rozporządzenia,
może wprowadzić ograniczenia w transporcie drogowym, kolejowym
i lotniczym oraz w ruchu jednostek pływających na wodach wewnętrznych i
morzu terytorialnym, a także na wodach śródlądowych.

Art. 24.
1. Minister Łączności, w porozumieni z Ministrem Spraw Wewnętrznych i
Administracji, w drodze rozporządzenia, może określić zakres i tryb
wprowadzenia ograniczeń w pracy urządzeń łączności oraz wykonywania
usług łączności telekomunikacyjnej i pocztowej.
2. Minister Łączności, w porozumieniu z Prezesem Narodowego Banku Polskiego,
w drodze rozporządzenia, ustali zakres i tryb ograniczeń łączności
w bankowych systemach telekomunikacyjnych będących przedmiotem rozporządzenia,
o którym mowa w ust. 1.

Art. 25.
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczą w realizacji celów, o których
mowa w art. 2, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Art. 26.
Decyzje wydane na podstawie niniejszej ustawy lub przepisów wykonawczych
podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Rozdział 4
Przepisy karne

Art. 27.
1. Kto:
1) organizuje i przeprowadza zgromadzenie lub strajk, a także organizuje
i przeprowadza publiczną imprezę masową,
2) przebywa w miejscu publicznym nie posiadając przy sobie dowodu
osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość,
3) wbrew nakazowi nie opuszcza oznaczonego miejsca, obiektu lub obszaru
albo przebywa w miejscu, obiekcie lub obszarze objętym zakazem,
4) nie dopełnia obowiązku meldunkowego,
5) zmienia miejsce pobytu bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego
warunkom,
6) będąc członkiem stowarzyszenia lub innej organizacji, której działalność
została zawieszona lub ograniczona, nie odstępuje od udziału w
takiej działalności,
7) wbrew zakazowi utrwala lub rejestruje środkami technicznymi określone
miejsca i obiekty albo oznaczone obszary,
8) narusza zasady reglamentacji zaopatrzenia ludności,
9) wbrew obowiązkowi nie składa do depozytu broni palnej oraz amunicji
i materiałów wybuchowych,
10) wbrew zakazowi nosi broń lub inne przedmioty, o których mowa w
art. 20 pkt 2,
11) wbrew obowiązkowi nie składa do depozytu radiowych i telewizyjnych
urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych,
12) narusza wprowadzone ograniczenia w zakresie obrotu środkami pieniężnymi
i dewizowymi
podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Kto narusza wprowadzone ograniczenia w transporcie drogowym, kolejowym
i lotniczym oraz w ruchu jednostek pływających na wodach wewnętrznych
i morzu terytorialnym, a także na wodach śródlądowych
podlega karze aresztu albo grzywny.
3. Rozpoznawanie spraw o wykroczenia określone w ust. 1 i 2 następuje w
trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
3. Rozpoznawanie spraw o wykroczenia określone w ust. 1 i 2 następuje w
trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
4. Jeżeli sprawca wykroczenia został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio
potem i istnieje możliwość doprowadzenia sprawcy na rozprawę,
rozpoznanie sprawy następuje w trybie przepisów o postępowaniu
przyspieszonym.

Art. 28.
1. Nie wykonane w całości lub w części do dnia zawieszenia stanu wyjątkowego
lub uchylenia odpowiednich rygorów stanu wyjątkowego kary za wykroczenia
prawomocnie wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają
wykonaniu.
2. Postępowania w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie,
wszczęte i nie zakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia
zniesienia stanu wyjątkowego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności
i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów
ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.
3. Po zniesieniu stanu wyjątkowego postępowanie w sprawach o wykroczenia
określone w niniejszej ustawie prowadzi się na ogólnych zasadach.

Rozdział 5
Zmiany w obowiązujących przepisach, przepisy przejściowe i końcowe.

Art. 29.
W ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. z 1992 r. Nr 4, poz. 16, Nr 40, poz. 174, Nr 54,
poz. 254, z 1994 r. Nr 43, poz. 165, z 1996 r. Nr 7, poz. 44, Nr 10, poz. 56 i Nr
106, poz. 496 oraz z 1997 r. Nr 6, poz. 31, Nr 28, poz. 153, Nr 80, poz. 495 i
Nr 88, poz. 554) w art. 174 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
"3. Jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1, Rada Ministrów
może również objąć militaryzacją w razie wprowadzenia stanu wyjątkowego
na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej."

Art. 30.
1. Traci moc ustawa z dnia 5 grudnia 1983 r. o stanie wyjątkowym (Dz. U.
Nr 66, poz. 297, z 1989 r. Nr 34, poz. 178 i z 1997 r. Nr 81, poz. 512).
2. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy, o której mowa w ust.
1, pozostają w mocy do czasu wydania przepisów przewidzianych w niniejszej
ustawie, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące od wejścia w życie
ustawy, o ile nie są z nią sprzeczne.

Art. 31.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.