Dz.U. z 2001 r. Nr 27, poz. 298
                                  
 
                                        
                                    
                                    
                                 USTAWA
                         z dnia 16 marca 2001 r.
                                    
                         o Biurze Ochrony Rządu
                                    
                                    
                               Rozdział 1
                             Przepisy ogólne
                                    
                                 Art. 1.
1. Tworzy się Biuro Ochrony Rządu jako jednolitą, umundurowaną,
  uzbrojoną formację, zwaną dalej "BOR", wykonującą zadania z zakresu
  ochrony osób, obiektów i urządzeń.
2. Nazwa Biuro Ochrony Rządu i jej skrót BOR przysługuje wyłącznie
  formacji, o której mowa w ust. 1.

                                 Art. 2.
1. Do zadań BOR, z zastrzeżeniem ust. 2, należy ochrona:
   1) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka
     Senatu, Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesa Rady Ministrów,
     ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz ministra właściwego
     do spraw zagranicznych,
   2) innych osób ze względu na dobro państwa,
   3) byłych prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z
     dnia 30 maja 1996 r. o uposażeniu byłego Prezydenta
     Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 75, poz. 356 i z 1998 r. Nr
     160, poz. 1065),
   4) delegacji państw obcych przebywających na terytorium
     Rzeczypospolitej Polskiej,
   5) polskich przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych
     oraz przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych poza
     granicami Rzeczypospolitej Polskiej,
   6) obiektów i urządzeń o szczególnym znaczeniu oraz zapewnienie ich
     funkcjonowania,
   7) prowadzenie rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego obiektów
     Sejmu i Senatu,
   8) obiektów służących Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej,
     Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw
     wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, z zachowaniem przepisów o
  ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzję o objęciu ochroną
  osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, z zachowaniem przepisów o
  ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzję o zakresie działań,
  o których mowa w ust. 1 pkt 1-4 i 6-8.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, z zachowaniem przepisów o
  ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzję o prowadzeniu
  rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego obiektów, o których mowa w
  ust. 1 pkt 7, na wniosek lub po porozumieniu z Szefem Kancelarii Sejmu
  i Szefem Kancelarii Senatu.
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia,
  zakres, warunki i tryb wykonywania zadań, o których mowa w ust. 1 pkt
  5, przez funkcjonariuszy BOR, uwzględniając w szczególności:
   1) tryb kierowania funkcjonariuszy BOR do wykonywania zadań, o
     których mowa w ust. 1 pkt 5, oraz odwoływania ich z tych zadań,
   2) wymogi jakie powinni spełniać funkcjonariusze BOR wykonujący
     zadania, o których mowa w ust. 1 pkt 5,
   3) należności i świadczenia związane z wykonywaniem przez
     funkcjonariuszy BOR zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 5.
   
                                 Art. 3.
Organy administracji rządowej, samorządu terytorialnego oraz państwowe i
inne jednostki organizacyjne zapewniają BOR niezbędne warunki do
wykonywania zadań określonych w ustawie.
                                    
                                 Art. 4.
Dzień 12 czerwca ustanawia się świętem BOR.
                                    
                                 Art. 5.
Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w drodze zarządzenia, nadaje
BOR sztandar oraz określa jego wzór.

                               Rozdział 2
                             Organizacja BOR
                                    
                                 Art. 6.
1. Szef BOR podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
2. Szef BOR jest przełożonym funkcjonariuszy BOR, zwanych dalej
  "funkcjonariuszami" oraz pracowników zatrudnionych w BOR.
3. Szefa BOR powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek
  ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
4. Zastępców Szefa BOR, na wniosek Szefa BOR, powołuje i odwołuje
  minister właściwy do spraw wewnętrznych.
5. W razie opróżnienia stanowiska Szefa BOR, minister właściwy do spraw
  wewnętrznych, do czasu powołania nowego szefa, powierza pełnienie
  obowiązków Szefa BOR jednemu z jego zastępców, na okres nie dłuższy
  niż 3 miesiące.
6. W razie czasowej niemożności sprawowania funkcji przez Szefa BOR,
  minister właściwy do spraw wewnętrznych, do czasu ustania przeszkody w
  sprawowaniu tej funkcji przez dotychczasowego szefa, nie dłużej jednak
  niż na 6 miesięcy, powierza pełnienie obowiązków Szefa BOR jednemu z
  jego zastępców.

                                 Art. 7.
Szef BOR kieruje BOR i zapewnia sprawne oraz efektywne wykonywanie jego
zadań, w szczególności poprzez:
   1) organizowanie ochrony,
   2) prowadzenie polityki kadrowej,
   3) określanie oraz wykonywanie programu szkolenia funkcjonariuszy i
     doskonalenia zawodowego pracowników, a także zapewnianie im
     właściwych warunków i trybu szkolenia,
   4) współdziałanie z centralnymi organami administracji rządowej
     podległymi ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, jednostkami
     organizacyjnymi podporządkowanymi, podległymi oraz nadzorowanymi
     przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub Ministra Obrony
     Narodowej oraz innymi organami administracji rządowej i samorządu
     terytorialnego w zakresie zadań realizowanych przez BOR i te
     organy.
   
                                 Art. 8.
1. Szef BOR wykonuje zadania bezpośrednio oraz przy pomocy swoich
  zastępców i szefów komórek organizacyjnych.
2. Szefa BOR w czasie jego nieobecności zastępuje wyznaczony przez niego
  jeden z jego zastępców.
3. Szef BOR może upoważnić swoich zastępców, a także innych
  funkcjonariuszy, do podejmowania decyzji w określonych sprawach.
4. Zastępcy Szefa BOR oraz szefowie komórek organizacyjnych wykonują
  zadania zgodnie z zakresami zadań określonymi przez Szefa BOR.

                                 Art. 9.
Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze zarządzenia,
przy uwzględnieniu zasad ochrony informacji niejawnych, szczegółową
strukturę organizacyjną BOR.
                                    
                                Art. 10.
Wydatki związane z funkcjonowaniem BOR są pokrywane z budżetu państwa w
części dotyczącej urzędu ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
                                    
                               Rozdział 3
                 Formy działania i zakres uprawnień BOR
                                    
                                Art. 11.
W celu zapewnienia ochrony, o której mowa w art. 2 ust. 1, BOR w
szczególności:
   1) planuje zabezpieczenie osób, obiektów i urządzeń,
   2) rozpoznaje i analizuje potencjalne zagrożenia,
   3) zapobiega powstawaniu zagrożeń,
   4) koordynuje realizację działań ochronnych,
   5) wykonuje bezpośrednią ochronę,
   6) zabezpiecza obiekty i urządzenia,
   7) doskonali metody pracy.
                                    
                                Art. 12.
1. W zakresie swoich zadań BOR wykonuje czynności administracyjno-
  porządkowe oraz podejmuje działania profilaktyczne.
2. Funkcjonariusz w toku wykonywania czynności służbowych jest
  obowiązany do respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i
  ochrony praw człowieka.
3. BOR w zakresie koniecznym do wykonywania zadań, o których mowa w art.
  2 ust. 1, korzysta z pomocy i informacji uzyskanych w szczególności
  przez: Policję, Urząd Ochrony Państwa, Straż Graniczną, Wojskowe
  Służby Informacyjne oraz Żandarmerię Wojskową.
4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres,
  warunki i tryb przekazywania BOR informacji uzyskanych przez podmioty,
  o których mowa w ust. 3, z uwzględnieniem:
   1) sytuacji, w których informacje są przekazywane,
   2) przypadków nie przekazania informacji lub ograniczenia ich
     zakresu,
   3) sposobu udokumentowania tych informacji, oraz
   4) podmiotów upoważnionych do ich przekazywania.
                                    
                                Art. 13.
1. Funkcjonariusz wykonując zadania, o których mowa w art. 2 ust. 1, ma
  prawo:
   1) wydawać polecenia osobom, których zachowanie może stworzyć
     zagrożenie dla bezpieczeństwa osób, obiektów i urządzeń
     podlegających ochronie BOR, a w szczególności wydawać polecenia:
     a) opuszczenia przez osoby miejsca, w którym przebywanie może
       stanowić zagrożenie dla realizacji zadania,
     b) zatrzymania pojazdu,
     c) usunięcia pojazdu z miejsca postoju,
   2) legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości,
   3) zatrzymywać osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie
     zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla mienia, a także
     osoby w sposób rażący naruszające porządek publiczny,
   4) dokonywać kontroli osobistej, a także przeglądać zawartość bagaży
     i sprawdzać ładunki i pomieszczenia, w sytuacjach, jeżeli jest to
     niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ochranianych osób,
     obiektów i urządzeń,
   5) żądać niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów
     administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek
     gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności
     publicznej; wymienione instytucje, organy i jednostki są
     obowiązane, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy,
   6) zwracać się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i
     organizacji społecznych, jak również zwracać się w nagłych
     wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy.
2. Osobie zatrzymanej na podstawie ust. 1 pkt 3 przysługują uprawnienia
  przewidziane w Kodeksie postępowania karnego.
3. Zatrzymanie osoby może nastąpić tylko wówczas, jeżeli czynności, o
  których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 4, okazały się nieskuteczne.
4. Osobę zatrzymaną należy niezwłocznie poddać, w przypadku uzasadnionej
  potrzeby lub na prośbę tej osoby, badaniu lekarskiemu lub udzielić jej
  pierwszej pomocy medycznej.
5. Czynności, o których mowa w ust. 1, powinny być wykonywane w sposób
  możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, wobec której
  zostają podjęte.
6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb
  wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1, z uwzględnieniem
  uprawnień osób, wobec których czynności te są podejmowane.
7. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, tryb
  przeprowadzania badań lekarskich, o których mowa w ust. 4, w sposób
  zapewniający ochronę zdrowia osoby zatrzymanej. Rozporządzenie powinno
  określić w szczególności osoby właściwe do przeprowadzenia badań,
  przypadki użycia specjalnego środka transportu oraz sposób
  dokumentowania przypadków uniemożliwienia przeprowadzenia badania.
                                    
                                Art. 14.
1. W przypadku niepodporządkowania się wydanym na podstawie prawa
  poleceniom, o których mowa w art. 13 ust. 1, funkcjonariusz może
  stosować następujące środki przymusu bezpośredniego:
   1) fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładnienia
     bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów,
   2) pałki służbowe,
   3) psy służbowe.
2. Funkcjonariusze mogą stosować tylko środki przymusu bezpośredniego
  odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne
  do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe
  przypadki, warunki i sposoby użycia środków, o których mowa w ust. 1,
  w sposób zapewniający minimalne skutki ich użycia, z uwzględnieniem
  sposobu dokumentowania faktu ich użycia oraz przypadków udzielania
  pierwszej pomocy i zapewniania pomocy lekarskiej.
                                    
                                Art. 15.
1. Jeżeli środki, o których mowa w art. 14 ust. 1, okazały się
  niewystarczające lub jeżeli ich użycie, ze względu na okoliczności
  danego zdarzenia, nie jest możliwe, funkcjonariusz ma prawo użycia
  broni palnej wyłącznie:
   1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie,
     zdrowie lub wolność funkcjonariusza lub innej osoby oraz w celu
     przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego
     zamachu,
   2) przeciwko osobie nie podporządkowującej się wezwaniu do
     natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego
     narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności
     funkcjonariusza albo innej osoby,
   3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń
     palną funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania
     broni palnej, objętej ochroną BOR,
   4) w celu odparcia niebezpiecznego bezpośredniego gwałtownego zamachu
     na obiekty i urządzenia objęte ochroną BOR oraz inne ważne dla
     bezpieczeństwa lub obronności państwa, na siedziby naczelnych
     organów władzy, centralnych organów administracji rządowej,
   5) w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie
     bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności człowieka,
   6) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było
     dopuszczalne w przypadkach, o których mowa w pkt 1-4, albo za
     osobą, wobec której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia
     zbrodni,
   7) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu
     na konwój ochraniający osoby, dokumenty zawierające informacje
     niejawne, pieniądze albo inne przedmioty wartościowe.
2. Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie
  najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni i nie może
  zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na
  niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki
  i sposób postępowania przy użyciu broni palnej, zapewniające minimalne
  skutki jej użycia, a także uwzględniając udokumentowanie faktu użycia
  broni palnej oraz przypadków udzielenia pierwszej pomocy i zapewnienia
  pomocy lekarskiej.
                                    
                                Art. 16.
BOR w zakresie działań, o których mowa w art. 12 ust. 1:
   1) zapobiega popełnianiu przestępstw przeciwko osobom ochranianym,
   2) ujawnia osoby i zdarzenia oraz rozpoznaje miejsca i zjawiska
     mogące mieć związek z zagrożeniem osób ochranianych oraz
     bezpieczeństwa obiektów i urządzeń objętych ochroną,
   3) współdziała z Policją, Urzędem Ochrony Państwa, Wojskowymi
     Służbami Informacyjnymi, Żandarmerią Wojskową, Strażą Graniczną
     oraz Państwową Strażą Pożarną w zakresie uzyskiwania informacji o
     zagrożeniach dla osób lub obiektów i urządzeń chronionych,
   4) utrzymuje kontakty z osobami, które mogłyby udzielić mu pomocy.
                                    
                                Art. 17.
1. BOR prowadzi działania, o których mowa w art. 12 ust. 1, poprzez:
   1) gromadzenie i przetwarzanie informacji mogących wpłynąć na
     realizację zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1,
   2) planowanie i systematyczne sprawdzanie obiektów i urządzeń
     objętych ochroną, w celu zapewnienia bezpiecznej realizacji zadań,
     o których mowa w art. 2 ust. 1,
   3) korzystanie z informacji i danych, przechowywanych w zbiorach
     ewidencji kryminalnej i zbiorach archiwalnych, dla wyeliminowania
     potencjalnego zagrożenia dla osób, obiektów i urządzeń
     ochranianych.
2. Przetwarzanie danych osobowych BOR może prowadzić bez wiedzy i zgody
  osoby, której one dotyczą, o ile służy to realizacji zadań, o których
  mowa w art. 2 ust. 1.
3. Dane osobowe, o których mowa w ust. 2, przechowuje się przez okres
  niezbędny do wykonywania ustawowych zadań przez BOR. Weryfikacji tych
  danych dokonuje się co 5 lat od dnia ich uzyskania.
4. Zbiory danych osobowych, uzyskanych w trybie art. 16 pkt 3, nie
  podlegają rejestracji.
                                    
                                Art. 18.
Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze zarządzenia,
szczegółowy zakres i formy wykonywania działań, o których mowa w art.
17.
                                    
                                Art. 19.
1. BOR przy wykonywaniu swoich zadań w szczególnie uzasadnionych
  przypadkach może korzystać z pomocy osób nie będących
  funkcjonariuszami. Zabronione jest ujawnianie danych o osobach
  udzielających pomocy BOR.
2. Dane o osobach, o których mowa w ust. 1, mogą być ujawnione na
  żądanie prokuratora, w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia
  przez te osoby przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego w
  związku z podejmowaniem działań, o których mowa w art. 12 ust. 1.
  Ujawnienie tych danych następuje w trybie określonym w art. 9 ust. 2
  ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o niektórych uprawnieniach
  pracowników urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw
  wewnętrznych oraz funkcjonariuszy i pracowników urzędów nadzorowanych
  przez tego ministra (Dz.U. Nr 106, poz. 491, z 1997 r. Nr 70, poz. 443
  i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 131, poz. 860).
3. Za udzielenie pomocy, o której mowa w ust. 1, osobom nie będącym
  funkcjonariuszami może być przyznane jednorazowe wynagrodzenie
  wypłacane ze środków znajdujących się w dyspozycji BOR.
4. Do wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio
  art. 30
  ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
  osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, Nr 22, poz. 270, Nr
  60, poz. 703 i Nr 70, poz. 816).
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, z zachowaniem przepisów o
  ochronie informacji niejawnych, określi, w drodze zarządzenia,
  szczegółowe zasady wydatkowania i kontroli środków, o których mowa w
  ust. 3. Zarządzenie nie podlega ogłoszeniu.

                               Rozdział 4
                              Służba w BOR
                                    
                                Art. 20.
1. Służbę w BOR może pełnić osoba posiadająca obywatelstwo polskie,
  nieposzlakowaną opinię, nie karana za popełnienie przestępstwa,
  korzystająca z pełni praw publicznych, posiadająca co najmniej średnie
  wykształcenie, z zastrzeżeniem ust. 2, oraz zdolność fizyczną i
  psychiczną do służby w formacji uzbrojonej i gotowa podporządkować się
  dyscyplinie służbowej.
2. Szef BOR może wyrazić zgodę na pełnienie służby kandydackiej w BOR
  kandydata, który nie posiada wykształcenia średniego, jeżeli w toku
  postępowania kwalifikacyjnego stwierdzono, że kandydat wykazuje
  szczególne predyspozycje do tej służby.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, szczegółowy tryb przeprowadzania postępowania
  kwalifikacyjnego zapewniający spełnienie wymogów, o których mowa w
  ust. 1 i 2, z uwzględnieniem postępowania z osobami nie posiadającymi
  wykształcenia średniego oraz predyspozycji tych osób do służby.

                                Art. 21.
1. O zdolności fizycznej i psychicznej do służby w BOR orzekają komisje
  lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, sposób dokonywania oceny zdolności fizycznej i
  psychicznej do służby, a także tryb orzekania o tej zdolności oraz
  właściwości i tryb postępowania komisji lekarskich w tych sprawach,
  zapewniający prawidłowe ustalenie zdolności fizycznej i psychicznej do
  służby oraz możliwości i sposób odwołania się od orzeczeń komisji
  lekarskich.

                                Art. 22.
Przed podjęciem służby funkcjonariusz składa ślubowanie według
następującej roty:
    "Ja, obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, świadom podejmowanych
    obowiązków funkcjonariusza Biura Ochrony Rządu - ślubuję służyć
    wiernie Narodowi Polskiemu, mając zawsze na względzie interes
    Państwa Polskiego, nawet z narażeniem własnego życia.
    Ślubuję przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i
    obowiązującego porządku prawnego oraz ofiarnie i sumiennie
    wykonywać powierzone mi obowiązki, przestrzegać dyscypliny
    służbowej, wykonywać polecenia przełożonych, dochować tajemnicy
    państwowej i służbowej, strzec dobrego imienia służby, honoru i
    godności.".
    Funkcjonariusz składający ślubowanie, po jego zakończeniu może
    dodać wyrazy "Tak mi dopomóż Bóg".
                                    
                                Art. 23.
1. Stosunek służbowy funkcjonariusza powstaje w drodze mianowania na
  podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do służby.
2. Początek służby liczy się od dnia określonego w rozkazie personalnym
  o mianowaniu funkcjonariusza.
3. Mianowanie może nastąpić po odbyciu zasadniczej służby wojskowej albo
  po przeniesieniu do rezerwy.
4. Warunku, o którym mowa w ust. 3, nie stosuje się do funkcjonariusza-
  kobiety w służbie przygotowawczej oraz absolwentów szkół wyższych.
5. Funkcjonariuszowi wydaje się legitymację służbową i identyfikator
  służbowy BOR.
6. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, rodzaje i wzory legitymacji służbowych funkcjonariusza
  oraz organy właściwe do ich wydawania i dokonywania wpisów, z
  uwzględnieniem informacji w nich zawartych oraz postępowania w
  przypadku utraty lub odnalezienia legitymacji.
                                    
                                Art. 24.
1. Osobę zgłaszającą się do podjęcia służby w BOR mianuje się
  funkcjonariuszem w służbie przygotowawczej na okres 3 lat.
2. Po upływie okresu służby przygotowawczej i uzyskaniu pozytywnej
  opinii służbowej funkcjonariusza mianuje się na stałe.
3. W przypadkach uzasadnionych szczególnymi kwalifikacjami
  funkcjonariusza, Szef BOR może skrócić okres służby przygotowawczej
  funkcjonariusza albo zwolnić go od odbywania tej służby.
4. Szef BOR może przedłużyć okres służby przygotowawczej o okres przerwy
  w wykonywaniu przez funkcjonariusza obowiązków służbowych w przypadku
  przerwy trwającej ponad 3 miesiące.
                                    
                                Art. 25.
1. Do mianowania funkcjonariusza na stanowisko służbowe, przenoszenia
  oraz zwalniania z tych stanowisk właściwy jest Szef BOR.
2. Od decyzji Szefa BOR służy odwołanie do ministra właściwego do spraw
  wewnętrznych.
                                    
                                Art. 26.
1. Funkcjonariusz w służbie stałej, zwolniony z dotychczas zajmowanego
  stanowiska służbowego, może być przeniesiony do dyspozycji Szefa BOR,
  jeżeli przewiduje się mianowanie go na inne stanowisko służbowe lub
  zwolnienie ze służby.
2. Właściwym do przeniesienia funkcjonariusza do dyspozycji jest:
   1) minister właściwy do spraw wewnętrznych w stosunku do Szefa BOR i
     jego zastępców,
   2) Szef BOR w stosunku do pozostałych funkcjonariuszy.
3. Okres pozostawania funkcjonariusza w dyspozycji nie może być dłuższy
  niż dwanaście miesięcy.
4. W okresie pozostawania w dyspozycji funkcjonariuszowi przysługuje
  uposażenie, jakie otrzymywał na ostatnio zajmowanym stanowisku
  służbowym.
                                    
                                Art. 27.
1. Czas pełnienia służby funkcjonariusza jest określony wymiarem
  obowiązków, z uwzględnieniem prawa do wypoczynku.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, rozkład czasu służby, z uwzględnieniem czasu na
  wypoczynek oraz przypadków przedłużenia czasu służby, a także
  uprawnień przysługujących z tego tytułu.
                                    
                                Art. 28.
Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
rozporządzenia, wymagania w zakresie wykształcenia, kwalifikacji
zawodowych i stażu służby, jakim powinien odpowiadać funkcjonariusz na
stanowisku szefa komórki organizacyjnej lub innym stanowisku służbowym,
z uwzględnieniem sposobu ustalania kwalifikacji zawodowych i zaliczania
ich do poszczególnych grup i specjalności oraz przypadków, w których
wymagania te mogą być obniżone.
 
                                Art. 29.
1. Funkcjonariusz podlega corocznemu opiniowaniu służbowemu
2. Przełożony funkcjonariusza może wydać opinię służbową o
  funkcjonariuszu także w innym terminie niż określony w ust. 1,
  jednakże nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od wydania
  poprzedniej opinii.
3. W wydanej opinii służbowej przełożony zamieszcza ogólną ocenę o
  opiniowanym funkcjonariuszu wyrażoną w skali od 1 do 6
  (niedostateczna, mierna, dostateczna, dobra, bardzo dobra, wzorowa).
4. Przełożony jest obowiązany zapoznać funkcjonariusza z wydaną o nim
  opinią służbową w ciągu 30 dni od dnia jej sporządzenia.
5. W przypadku, jeżeli niemożliwe jest zapoznanie funkcjonariusza z
  opinią służbową w terminie, o którym mowa w ust. 4, termin ten biegnie
  od dnia ustania przeszkody.
6. Funkcjonariuszowi przysługuje prawo wniesienia odwołania od wydanej o
  nim opinii służbowej do wyższego przełożonego w terminie 14 dni od
  dnia zapoznania się z opinią.
7. Od opinii wydanej przez Szefa BOR przysługuje funkcjonariuszowi
  odwołanie do ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
8. Opinia służbowa wydana wskutek odwołania, w trybie określonym w ust.
  6 i 7, jest ostateczna.
9. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, szczegółowe warunki i tryb opiniowania służbowego
  funkcjonariuszy, zapoznania się ich z opinią służbową oraz przypadki,
  w których zapoznanie się nie jest możliwe w terminie, o którym mowa w
  ust. 4, a także tryb wnoszenia i rozpatrywania odwołań od opinii
  służbowych.
                                    
                                Art. 30.
1. Funkcjonariusz może być oddelegowany do pełnienia służby w innej
  miejscowości na okres do 12 miesięcy, z urzędu lub na własną prośbę.
  Za zgodą funkcjonariusza okres oddelegowania może zostać przedłużony.
2. W sprawach oddelegowania funkcjonariusza właściwy jest Szef BOR.
                                    
                                Art. 31.
1. Funkcjonariuszowi można powierzyć pełnienie obowiązków służbowych na
  innym stanowisku na czas nie przekraczający 12 miesięcy. W takim
  przypadku uposażenie funkcjonariusza nie może być obniżone.
2. Szef BOR może oddelegować funkcjonariusza, za jego zgodą, do
  pełnienia zadań służbowych poza BOR w urzędach obsługujących organy
  administracji rządowej. W takim przypadku Szef BOR przyznaje
  uposażenie oraz inne świadczenia przysługujące w czasie oddelegowania.
3. W przypadku oddelegowania do wykonywania zadań, o których mowa w art.
  2 ust. 1 pkt 5, funkcjonariusz zachowuje uprawnienia przysługujące mu
  na ostatnio zajmowanym stanowisku, z uwzględnieniem zaistniałych zmian
  mających wpływ na dotychczas nabyte uprawnienia. Po powrocie do kraju
  funkcjonariusz powraca na to samo lub równorzędne stanowisko.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki i tryb oddelegowania, o którym mowa w ust. 2,
  z uwzględnieniem danych zawartych w rozkazie personalnym o
  oddelegowaniu oraz instytucji właściwych do wypłacania uposażeń i
  innych należności pieniężnych oddelegowanemu funkcjonariuszowi.
                                    
                                Art. 32.
1. Funkcjonariusza przenosi się na niższe stanowisko służbowe w
  przypadku wymierzenia kary dyscyplinarnej wyznaczenia na niższe
  stanowisko służbowe.
2. Funkcjonariusza można przenieść na niższe stanowisko służbowe w
  przypadku:
   1) orzeczenia przez komisję lekarską trwałej niezdolności do
     pełnienia służby na zajmowanym stanowisku, jeżeli nie ma możliwości
     mianowania go na stanowisko równorzędne,
   2) otrzymania miernej ogólnej oceny w opinii służbowej w okresie
     służby przygotowawczej,
   3) otrzymania miernych ogólnych ocen w dwóch kolejnych opiniach
     służbowych w okresie służby stałej,
   4) likwidacji zajmowanego przez niego stanowiska służbowego, jeżeli
     nie ma możliwości mianowania go na inne równorzędne stanowisko.
3. Funkcjonariusza można przenieść na niższe stanowisko służbowe również
  na jego prośbę.
4. Funkcjonariusz, który nie wyraził zgody na przeniesienie na niższe
  stanowisko z przyczyn, o których mowa w ust. 2, może być zwolniony ze
  służby.
                                    
                                Art. 33.
1. Funkcjonariusza zawiesza się w czynnościach służbowych w razie
  wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego o przestępstwo umyślne
  ścigane z oskarżenia publicznego, na czas nie dłuższy niż 3 miesiące.
2. Funkcjonariusza można zawiesić w czynnościach służbowych w razie
  wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego o przestępstwo
  nieumyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz postępowania
  dyscyplinarnego, jeżeli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania
  lub dobro służby, na czas nie dłuższy niż 3 miesiące.
3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres zawieszenia w
  czynnościach służbowych można przedłużyć do czasu ukończenia
  postępowania karnego.
4. Funkcjonariusza zawiesza w czynnościach służbowych szef BOR. Od
  decyzji o zawieszeniu przysługuje odwołanie do ministra właściwego do
  spraw wewnętrznych w terminie 7 dni od dnia doręczenia. Złożenie
  odwołania nie wstrzymuje decyzji o zawieszeniu.
5. Funkcjonariusza zawieszonego w czynnościach służbowych odsuwa się od
  pełnienia obowiązków służbowych oraz odbiera mu się legitymację i broń
  służbową.
                                    
                                Art. 34.
Funkcjonariusz może być skierowany z urzędu lub na własną prośbę do
komisji lekarskiej podległej ministrowi właściwemu do spraw
wewnętrznych, w celu określenia stanu zdrowia oraz ustalenia zdolności
fizycznej i psychicznej do służby, jak również związku poszczególnych
schorzeń ze służbą.
 
                                Art. 35.
1. Funkcjonariusza zwalnia się ze służby w przypadku:
   1) orzeczenia trwałej niezdolności do służby przez komisję lekarską,
   2) otrzymania niedostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej w
     okresie służby przygotowawczej,
   3) otrzymania niedostatecznych ocen w dwóch kolejnych opiniach
     służbowych w okresie służby stałej,
   4) wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby,
   5) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane
     z urzędu,
   6) utraty obywatelstwa polskiego lub nabycia obywatelstwa innego
     państwa,
   7) osiągnięcia wieku:
     a) przez podoficera, chorążego i oficera młodszego - 55 lat,
     b) przez oficera starszego - 58 lat,
     c) przez generała - 60 lat.
2. Funkcjonariusza można zwolnić ze służby w przypadku:
   1) otrzymania niedostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej w
     okresie służby stałej,
   2) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo inne, niż
     określone w ust. 1 pkt 5,
   3) powołania do innej służby państwowej, a także objęcia funkcji z
     wyboru w organach samorządu terytorialnego lub stowarzyszeniach,
   4) nabycia prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia 30 lat wysługi
     emerytalnej,
   5) likwidacji komórki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełni
     służbę, lub zmniejszenia jej stanu etatowego, jeżeli przeniesienie
     funkcjonariusza do innej komórki lub na inne stanowisko nie jest
     możliwe.
3. Funkcjonariusza zwalnia się ze służby w terminie 3 miesięcy od dnia
  pisemnego zgłoszenia przez niego wystąpienia ze służby.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 5, zwolnienie następuje po
  upływie 9 miesięcy, a w przypadku służby przygotowawczej - po upływie
  3 miesięcy od dnia podjęcia decyzji o likwidacji komórki
  organizacyjnej lub zmniejszenia stanu etatowego.
5. Terminy, o których mowa w ust. 3 i 4, mogą być skracane za zgodą
  stron.
                                    
                                Art. 36.
1. W przypadku uchylenia prawomocnego wyroku skazującego lub
  prawomocnego orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania karnego i
  wydania orzeczenia o umorzeniu postępowania karnego albo w razie
  uchylenia kary dyscyplinarnej wyznaczenia na niższe stanowisko
  służbowe, obniżenia stopnia lub kary wydalenia ze służby, ulegają
  uchyleniu skutki, jakie wynikły dla funkcjonariusza w związku z
  wyznaczeniem na niższe stanowisko lub obniżeniem stopnia. O uchyleniu
  innych skutków decyzję podejmuje minister właściwy do spraw
  wewnętrznych.
2. W przypadku uchylenia prawomocnego wyroku skazującego lub
  prawomocnego postanowienia o warunkowym umorzeniu postępowania karnego
  albo wydania prawomocnego wyroku uniewinniającego, ulegają uchyleniu
  wszystkie skutki, jakie wynikły dla funkcjonariusza w postępowaniu
  dyscyplinarnym, przeprowadzonym w związku z orzeczeniem sądu lub
  postanowieniem prokuratora.
3. W przypadku, jeżeli podstawę orzeczenia kary dyscyplinarnej stanowiły
  inne przewinienia niż określone w ust. 2, decyzję o uchyleniu skutków,
  jakie wynikły dla funkcjonariusza w wyniku postępowania
  dyscyplinarnego, podejmuje minister właściwy do spraw wewnętrznych.
  Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.
4. Jeżeli zwolniony funkcjonariusz, w ciągu 14 dni od zajścia
  okoliczności uzasadniających przywrócenie do służby, zgłosi gotowość
  jej podjęcia, Szef BOR przywróci go na poprzednie stanowisko lub
  mianuje na równorzędne, o ile to będzie możliwe.
                                    
                                Art. 37.
1. Zwolnienie funkcjonariusza ze służby nie może nastąpić przed upływem
  12 miesięcy od dnia zaprzestania wykonywania obowiązków służbowych z
  powodu choroby, chyba że funkcjonariusz zgłosi pisemnie wystąpienie ze
  służby.
2. Zwolnienie funkcjonariusza ze służby na podstawie art. 35 ust. 1 pkt
  4 i 5 oraz ust. 2 pkt 2 nie może nastąpić przed upływem 3 miesięcy od
  dnia zaprzestania służby z powodu choroby, chyba że funkcjonariusz
  zgłosi pisemnie wystąpienie ze służby.
                                    
                                Art. 38.
1. Funkcjonariusza - kobiety nie można w okresie ciąży i w czasie urlopu
  macierzyńskiego zwolnić ze służby, z wyjątkiem przypadków, o których
  mowa w art. 35 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz ust. 2 pkt 2, 3 i 5.
2. W razie zwolnienia funkcjonariusza - kobiety ze służby na podstawie
  art. 35 ust. 2 pkt 5 przysługuje jej uposażenie w dotychczasowej
  wysokości do końca urlopu macierzyńskiego.
3. Funkcjonariuszowi zwolnionemu na podstawie art. 35 ust. 2 pkt 5 w
  czasie urlopu wychowawczego przysługują do końca okresu, na który ten
  urlop został udzielony:
   1) świadczenia pieniężne, wypłacane na zasadach obowiązujących przy
     wypłacaniu zasiłku wychowawczego,
   2) inne uprawnienia przewidziane dla pracowników zwalnianych z pracy
     w czasie urlopu wychowawczego z przyczyn dotyczących zakładu pracy.
                                    
                                Art. 39.
Funkcjonariusza zwalnia ze służby:
   1) oficera - minister właściwy do spraw wewnętrznych,
   2) chorążego, podoficera i szeregowego - Szef BOR.
                                    
                                Art. 40.
1. Funkcjonariusz zwolniony ze służby otrzymuje niezwłocznie świadectwo
  służby oraz, na swój wniosek, opinię służbową.
2. Funkcjonariusz może żądać sprostowania świadectwa służby oraz odwołać
  się do wyższego przełożonego od opinii służbowej w terminie 7 dni od
  dnia otrzymania opinii. Od opinii Szefa BOR służy odwołanie do
  ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, szczegółowe dane, które należy podać w świadectwie
  służby oraz w opinii służbowej, z uwzględnieniem sposobu wydawania i
  prostowania świadectw służby oraz odwoływania się od opinii służbowej.

                               Rozdział 5
                   Korpusy i stopnie funkcjonariuszy.
                                    
                                Art. 41.
 W BOR obowiązują następujące korpusy i stopnie służbowe:
   1) korpus szeregowych:
     a) szeregowy,
     b) starszy szeregowy,
   2) korpus podoficerów:
     a) kapral,
     b) plutonowy,
     c) sierżant,
     d) starszy sierżant,
   3) korpus chorążych:
     a) młodszy chorąży,
     b) chorąży,
     c) starszy chorąży,
   4) korpus oficerów:
     a) podporucznik,
     b) porucznik,
     c) kapitan,
     d) major,
     e) podpułkownik,
     f) pułkownik,
     g) generał brygady,
     h) generał dywizji.
                                    
                                Art. 42.
1. Na stopień szeregowego mianuje się funkcjonariusza z dniem mianowania
  na stanowisko służbowe.
2. Na stopnie szeregowych oraz na stopnie podoficerskie i stopnie
  chorążych mianuje Szef BOR lub upoważnieni przez niego szefowie
  komórek organizacyjnych.
                                    
                                Art. 43.
Na pierwszy stopień oficerski oraz stopnie generalskie mianuje Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra właściwego do spraw
wewnętrznych. Na pozostałe stopnie oficerskie mianuje minister właściwy
do spraw wewnętrznych.
                                    
                                Art. 44.
1. Mianowanie na stopnie podoficerskie lub na stopnie chorążych jest
  uzależnione od opinii służbowej i zajmowanego stanowiska służbowego, a
  ponadto na pierwszy stopień:
   1) podoficera - od zdania egzaminu podoficerskiego,
   2) chorążego - od zdania egzaminu na stopień chorążego.
2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach można mianować na pierwszy
  stopień podoficerski lub na pierwszy stopień chorążego
  funkcjonariusza, który nie spełnia warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt
  1 lub 2.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki i tryb przeprowadzania egzaminów, o których
  mowa w ust. 1, w sposób zapewniający poziom niezbędny do wykonywania
  obowiązków przez funkcjonariuszy, z uwzględnieniem rodzajów egzaminów,
  sposobu ich przeprowadzania, wyników oraz dokumentowania egzaminów.
                                    
                                Art. 45.
Na pierwszy stopień oficerski może być mianowany funkcjonariusz, który
posiada wykształcenie wyższe i odbył przeszkolenie specjalistyczne.
                                    
                                Art. 46.
1. Mianowanie na kolejny wyższy stopień następuje stosownie do
  zajmowanego stanowiska służbowego, posiadanych kwalifikacji zawodowych
  oraz w zależności od opinii służbowej.
2. Mianowanie na stopień nie może jednak nastąpić wcześniej niż po
  przesłużeniu w stopniu:
   1) kaprala                  - 2 lat,
   2) plutonowego              - 3 lat,
   3) sierżanta                - 4 lat,
   4) młodszego chorążego      - 3 lat,
   5) chorążego                - 4 lat,
   6) podporucznika            - 3 lat,
   7) porucznika               - 3 lat,
   8) kapitana                 - 5 lat,
   9) majora                   - 5 lat,
  10) podpułkownika            - 4 lat.
                                    
                                Art. 47.
1. W przypadkach zasługujących na szczególne wyróżnienie funkcjonariusza
  posiadającego wzorową opinię służbową oraz szczególne kwalifikacje
  zawodowe lub umiejętności do pełnienia służby można mianować na wyższy
  stopień przed upływem okresów, o których mowa w art. 46 ust. 2. Okresy
  te nie mogą być jednak skrócone więcej niż o połowę.
2. Funkcjonariusza zwalnianego ze służby można mianować na kolejny
  wyższy stopień za szczególne zasługi podczas wykonywania obowiązków
  służbowych.
                                    
                                Art. 48.
1. Stopnie szeregowych, podoficerów, chorążych i oficerów BOR są
  dożywotnie.
2. Funkcjonariusze zwolnieni ze służby mogą używać posiadanych stopni, o
  których mowa w art. 41, z dodaniem określenia:
   1) "rezerwy", jeżeli funkcjonariusz podlega obowiązkowi służby
     wojskowej i został uznany za zdolnego do tej służby,
   2) "w stanie spoczynku", jeżeli funkcjonariusz nie podlega
     obowiązkowi służby wojskowej.
3. Utrata stopnia wymienionego w art. 41 następuje w przypadku:
   1) utraty obywatelstwa polskiego,
   2) prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw
     publicznych,
   3) skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności za
     przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na
     szczególne potępienie.
                                    
                                Art. 49.
O pozbawieniu, obniżeniu lub utracie stopnia orzeka przełożony właściwy
do mianowania na ten stopień. Stopnia podporucznika, a także stopnia
generała pozbawia Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek
ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
                                    
                                Art. 50.
1. Funkcjonariuszowi przywraca się stopień w przypadku uchylenia:
   1) prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw
     publicznych,
   2) prawomocnego skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo
     popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne
     potępienie,
   3) decyzji, na której podstawie nastąpiło pozbawienie stopnia,
   4) kary dyscyplinarnej obniżenia stopnia.
2. O przywróceniu stopnia orzeka przełożony właściwy do mianowania na
  stopień; o przywróceniu stopnia podporucznika oraz stopnia generała
  orzeka Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra
  właściwego do spraw wewnętrznych.
                                    
                                Art. 51.
1. Osobę, przyjmowaną do służby i posiadającą stopień wojskowy lub
  stopień uzyskany w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży
  Pożarnej, Służbie Więziennej oraz Urzędzie Ochrony Państwa, mianuje
  się na stopień obowiązujący w BOR, równorzędny z posiadanym stopniem.
2. Przy przyjmowaniu osób posiadających stopnie, o których mowa w ust.
  1, na równorzędne stopnie funkcjonariuszy mianuje:
   1) w korpusie oficerów - minister właściwy do spraw wewnętrznych,
   2) w korpusach szeregowych, podoficerów i chorążych - Szef BOR.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, równorzędność stopni
  w formacjach, o których mowa w ust. 1.
                                    
                                Art. 52.
Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
rozporządzenia, tryb mianowania funkcjonariuszy na stopnie i osoby
uprawnione do występowania z wnioskami o mianowanie oraz sposób
przeprowadzania mianowania, w tym także sporządzania i wręczania aktów
mianowania.
                                    
                               Rozdział 6
                    Obowiązki i prawa funkcjonariusza
                                    
                                Art. 53.
1. Funkcjonariusz jest obowiązany wykonywać obowiązki wynikające z roty
  złożonego ślubowania.
2. Funkcjonariusz jest obowiązany odmówić wykonania rozkazu lub
  polecenia, jeżeli ich wykonanie wiązałoby się z popełnieniem
  przestępstwa.
3. O odmowie wykonania rozkazu lub polecenia funkcjonariusz jest
  obowiązany zameldować Szefowi BOR z pominięciem drogi służbowej.
                                    
                                Art. 54.
1. Funkcjonariusz otrzymuje bezpłatne umundurowanie i wyposażenie.
2. Funkcjonariusz w czasie służby jest obowiązany do noszenia
  przepisowego umundurowania i wyposażenia lub ubrania typu cywilnego.
3. Funkcjonariuszowi przysługuje równoważnik pieniężny w zamian za
  umundurowanie lub kwota na zakup ubrania typu cywilnego.
4. Funkcjonariusze noszą ordery, odznaczenia i odznaki według zasad
  obowiązujących w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
5. Funkcjonariusz mianowany na okres służby przygotowawczej w przypadku
  zwolnienia go ze służby zwraca umundurowanie, którego okres zużycia
  nie upłynął, lub odpowiednią część równoważnika pieniężnego.
6. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze
  rozporządzenia, wysokość i warunki przyznawania równoważnika
  pieniężnego w zamian za umundurowanie oraz wysokość i warunki
  przyznawania kwot na zakup ubrania typu cywilnego, z uwzględnieniem
  sposobu wypłacania równoważnika pieniężnego oraz kwot na zakup ubrania
  typu cywilnego.
7. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, wzory i normy oraz sposób noszenia umundurowania,
  normy ubioru typu cywilnego, a także rodzaje i wzory dystynkcji
  funkcjonariuszy oraz rodzaje i wzory oznak.
                                    
                                Art. 55.
Nie umundurowany funkcjonariusz jest obowiązany na żądanie obywatela,
wobec którego wykonuje czynność służbową, okazać legitymację służbową w
taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytania i zanotowania
nazwiska i imienia funkcjonariusza, numeru legitymacji i nazwy organu,
który ją wydał.
                                    
                                Art. 56.
1. Funkcjonariusz nie może bez zezwolenia przełożonego podejmować
  dodatkowych zajęć zarobkowych poza służbą.
2. Przełożony może zezwolić funkcjonariuszowi na podejmowanie zajęć
  zarobkowych poza służbą, jeżeli nie koliduje to z wykonywaniem zadań
  służbowych przez funkcjonariusza oraz wpływa dodatnio na podwyższenie
  jego kwalifikacji, a także nie narusza prestiżu służby.
3. Funkcjonariusz, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany do złożenia,
  na polecenie przełożonego, oświadczenia o stanie majątkowym.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, szczegółowe warunki i tryb udzielania zezwolenia na
  podjęcie zajęcia zarobkowego oraz właściwość przełożonych w tych
  sprawach.
                                    
                                Art. 57.
1. Funkcjonariusz nie może być członkiem partii politycznych ani też
  uczestniczyć w działaniu tych partii lub na ich rzecz.
2. Z chwilą przyjęcia funkcjonariusza do służby ustaje jego
  dotychczasowe członkostwo w partii politycznej.
3. Funkcjonariusz jest obowiązany poinformować przełożonego o
  przynależności do stowarzyszeń krajowych działających poza służbą.
4. Przynależność do organizacji lub stowarzyszeń zagranicznych albo
  międzynarodowych wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw
  wewnętrznych lub upoważnionego przez niego przełożonego.
                                    
                                Art. 58.
Funkcjonariusze nie mogą zrzeszać się w związkach zawodowych.
                                    
                                Art. 59.
Funkcjonariusz jest obowiązany powiadomić Szefa BOR o zamiarze wyjazdu
za granicę. Jeżeli wyjazd jest planowany na okres dłuższy niż 3 dni,
powiadomienie następuje w formie pisemnej.
                                    
                                Art. 60.
Funkcjonariusz w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta z
ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
                                    
                                Art. 61.
1. Funkcjonariusz, który w związku ze służbą doznał uszczerbku na
  zdrowiu lub poniósł szkodę w mieniu, otrzymuje odszkodowanie na
  zasadach i w trybie określonych w przepisach dla funkcjonariuszy
  Policji. W razie śmierci funkcjonariusza poniesionej w związku ze
  służbą odszkodowanie otrzymują pozostali po nim członkowie rodziny.
2. Organem właściwym w sprawach odszkodowań jest:
   1) minister właściwy do spraw wewnętrznych w stosunku do Szefa BOR i
     jego zastępców,
   2) Szef BOR w stosunku do pozostałych funkcjonariuszy.
                                    
                                Art. 62.
Funkcjonariusz, który:
   1) w dniu 1 stycznia 1999 r. pełnił zawodową służbę wojskową, służbę
     w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej
     Straży Pożarnej lub w Służbie Więziennej,
   2) bezpośrednio po zakończeniu służby, o której mowa w pkt 1, podjął
     służbę w BOR
- nabywa prawo do zaopatrzenia emerytalnego na zasadach określonych w
przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu
Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej lub
Służby Więziennej oraz ich rodzin.
                                    
                                Art. 63.
1. Funkcjonariusz otrzymuje uzbrojenie i wyposażenie specjalne niezbędne
  do właściwego wykonywania obowiązków służbowych.
2. Szef BOR lub upoważniony przez niego szef komórki organizacyjnej
  przydziela funkcjonariuszom wyposażenie specjalne niezbędne do
  wykonywania obowiązków służbowych.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  zarządzenia, normy oraz sposób przyznawania, korzystania i
  przechowywania uzbrojenia z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i
  skuteczności wykonywanych obowiązków służbowych.
                                    
                                Art. 64.
1. Funkcjonariuszowi w czasie wykonywania obowiązków służbowych
  przysługuje wyżywienie lub równoważnik pieniężny w zamian za
  wyżywienie.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, przypadki, w których funkcjonariusz otrzymuje
  wyżywienie, oraz normy wyżywienia, z uwzględnieniem rodzajów tych norm
  oraz ich podziału, a także ilości produktów żywnościowych
  przypadających na te normy odpowiadające wykonywanym zadaniom i
  warunkom ich wykonywania.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze
  rozporządzenia, przypadki otrzymywania i wysokość równoważnika, o
  którym mowa w ust. 1, z uwzględnieniem sposobu jego wypłacania oraz
  przypadków zwiększenia i niewypłacania równoważnika.
                                    
                                Art. 65.
1. Funkcjonariuszowi oraz jego małżonkowi i dzieciom pozostającym na
  jego utrzymaniu przysługuje prawo do przejazdu na koszt BOR raz w roku
  do wybranej miejscowości w kraju i z powrotem.
2. W razie niewykorzystania przysługującego prawa do przejazdu osoba
  uprawniona otrzymuje zryczałtowany równoważnik pieniężny.
3. Zwrot kosztów przejazdu lub zryczałtowany równoważnik pieniężny, o
  których mowa w ust. 1 i 2, nie przysługują funkcjonariuszowi w roku
  kalendarzowym, w którym wykupiono uprawnienia do bezpłatnych
  przejazdów państwowymi środkami komunikacji, na podstawie odrębnych
  przepisów.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki korzystania z uprawnienia, o którym mowa w
  ust. 1, z uwzględnieniem sposobu realizacji prawa funkcjonariusza do
  przejazdu na koszt BOR.
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw finansów publicznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki i tryb wypłacania zryczałtowanego równoważnika
  pieniężnego, w sposób zapewniający równowartość poniesionych kosztów.
                                    
                                Art. 66.
Funkcjonariuszowi-kobiecie przysługują szczególne uprawnienia
przewidziane dla pracownic według przepisów prawa pracy, jeżeli przepisy
niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.
                                    
                                Art. 67.
1. Funkcjonariuszowi, który po zwolnieniu ze służby podjął pracę, okres
  służby wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich
  uprawnień wynikających z prawa pracy.
2. Przepisów ust. 1 nie stosuje się do funkcjonariusza zwolnionego ze
  służby w przypadku skazania prawomocnym wyrokiem sądu lub ukarania
  karą dyscyplinarną wydalenia ze służby.
                                    
                                Art. 68.
1. Funkcjonariuszowi przysługuje prawo do corocznego płatnego urlopu
  wypoczynkowego w wymiarze 26 dni roboczych, z zastrzeżeniem ust. 2.
  Przez dni robocze rozumie się dni od poniedziałku do piątku, z
  wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.
2. Funkcjonariuszowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze:
   1) 30 dni roboczych - po osiągnięciu 15 lat służby,
   2) 33 dni roboczych - po osiągnięciu 20 lat służby,
   3) 36 dni roboczych - po osiągnięciu 25 lat służby.
3. Funkcjonariusz uzyskuje prawo do pierwszego urlopu po roku służby.
                                    
                                Art. 69.
1. Z ważnych względów służbowych funkcjonariusza można odwołać z urlopu
  wypoczynkowego, a także wstrzymać mu udzielenie urlopu w całości lub w
  części. Termin urlopu może być także przesunięty na wniosek
  funkcjonariusza umotywowany ważnymi względami.
2. Funkcjonariuszowi, który został odwołany z urlopu wypoczynkowego
  przysługuje:
   1) prawo do powtórnego przejazdu na koszt BOR dla wykorzystania
     pozostałej części przerwanego urlopu,
   2) na jego wniosek, zwrot innych udokumentowanych kosztów
     poniesionych przez funkcjonariusza, spowodowanych bezpośrednio
     odwołaniem go z urlopu.
3. Szef BOR, z ważnych względów służbowych, podejmuje decyzję o
  odwołaniu funkcjonariusza z urlopu wypoczynkowego i zwrocie kosztów.
4. Odwołanie funkcjonariusza, o którym mowa w ust. 3, następuje na
  podstawie przekazanego telegraficznie lub telefonicznie polecenia
  szefa komórki organizacyjnej będącego jego przełożonym. W przypadku
  braku pewności, że polecenie do funkcjonariusza dotarło, stosuje się
  inne środki zawiadamiania
5. Funkcjonariuszowi, który nie wykorzystał urlopu w danym roku
  kalendarzowym, urlopu tego należy udzielić w ciągu pierwszych 3
  miesięcy następnego roku.
                                    
                                Art. 70.
1. Szef BOR udziela funkcjonariuszowi płatnego urlopu okolicznościowego
  w celu zawarcia związku małżeńskiego, w przypadku urodzenia się
  dziecka, ślubu dziecka własnego, przysposobionego, pasierba, dziecka
  obcego przyjętego na wychowanie i utrzymanie, w tym także w ramach
  rodziny zastępczej, a także z powodu pogrzebu małżonka, dziecka,
  rodziców, rodzeństwa, teściów, dziadków i opiekunów oraz innej osoby
  pozostającej na utrzymaniu funkcjonariusza lub pod jego bezpośrednią
  opieką. Urlopu okolicznościowego można także udzielić
  funkcjonariuszowi do załatwienia ważnych spraw osobistych albo w
  innych przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie.
2. W razie pełnienia służby poza miejscem stałego zamieszkania,
  funkcjonariuszowi przysługuje raz w miesiącu płatny urlop
  okolicznościowy w celu odwiedzenia rodziny. Rodzinę w rozumieniu
  niniejszego przepisu stanowią: żona, mąż oraz dzieci wymienione w ust.
  1 pozostające z funkcjonariuszem we wspólnym gospodarstwie domowym, a
  także pozostający na wyłącznym utrzymaniu funkcjonariusza jego
  rodzice, dziadkowie lub opiekunowie.
3. Urlop, o którym mowa w ust. 2, nie przysługuje w miesiącu, w którym
  funkcjonariusz wykorzystuje urlop wypoczynkowy w wymiarze co najmniej
  czternastu dni roboczych.
4. Czas trwania urlopu okolicznościowego może wynosić od jednego do
  pięciu dni.. Wymiar urlopu przeznaczonego na odwiedzenie rodziny jest
  uzależniony od odległości do miejsca stałego zamieszkania
  funkcjonariusza.
                                    
                                Art. 71.
1. Szef BOR udziela płatnego urlopu szkoleniowego funkcjonariuszowi,
  który uzyskał zezwolenie na pobieranie nauki lub odbywanie studiów i
  naukę tę pobiera lub odbywa studia, jak również uzyskał zezwolenie na
  przeprowadzenie przewodu doktorskiego lub habilitacyjnego, a także na
  odbycie aplikacji radcowskiej lub legislacyjnej.
2. Urlop szkoleniowy jest przeznaczony na udział w zajęciach
  obowiązkowych, przygotowanie się i złożenie egzaminów, przygotowanie
  pracy dyplomowej, doktorskiej, habilitacyjnej, przygotowanie i
  złożenie egzaminu dyplomowego, obrony pracy doktorskiej lub
  habilitacyjnej.
                                    
                                Art. 72.
Wymiar urlopu szkoleniowego wynosi:
   1) na przygotowanie się do egzaminu wstępnego i jego złożenie - 7
     dni,
   2) w szkołach wyższych, w każdym roku studiów - 21 dni,
   3) dla funkcjonariuszy pobierających naukę w szkołach pomaturalnych i
     na studiach podyplomowych - 14 dni w celu przygotowania się i
     złożenia egzaminu końcowego,
   4) w celu przygotowania się do złożenia egzaminów doktorskich i
     obrony rozprawy doktorskiej lub dla przygotowania się do kolokwium
     oraz wykładu habilitacyjnego - 28 dni,
   5) w celu przygotowania się i złożenia egzaminu radcowskiego - 30
     dni,
   6) w celu przygotowania się i złożenia egzaminu po zakończeniu
     aplikacji legislacyjnej - 14 dni.
                                    
                                Art. 73.
Urlop szkoleniowy może być udzielony funkcjonariuszowi jednorazowo albo
w częściach w okresie danego roku szkolnego.
                                    
                                Art. 74.
1. Szef BOR może udzielić, na pisemny wniosek funkcjonariusza w służbie
  stałej, uzasadniony ważnymi względami osobistymi, urlopu bezpłatnego w
  wymiarze do sześciu miesięcy.
2. Szef BOR, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem służby lub na
  wniosek funkcjonariusza, może w każdym czasie odwołać funkcjonariusza
  z urlopu, o którym mowa w ust. 1.
                                    
                                Art. 75.
1. Funkcjonariuszowi, który wzorowo wykonuje obowiązki, przejawia
  inicjatywę w służbie lub doskonali kwalifikacje zawodowe, mogą być
  udzielane następujące wyróżnienia:
   1) pochwała,
   2) pochwała w rozkazie,
   3) nagroda pieniężna lub rzeczowa,
   4) krótkoterminowy urlop w wymiarze do 7 dni jednakże nie więcej niż
     10 dni w roku kalendarzowym,
   5) przyznanie odznaki honorowej,
   6) przedstawienie do odznaczenia państwowego,
   7) przedterminowe mianowanie na wyższy stopień,
   8) mianowanie na wyższe stanowisko służbowe.
2. Wyróżnień, o których mowa w ust. 1 pkt 1-5 i 8, udziela Szef BOR na
  wniosek szefa komórki organizacyjnej.
3. Wyróżnień, o których mowa w ust. 1 pkt 6-7, udziela minister właściwy
  do spraw wewnętrznych na wniosek Szefa BOR.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki i tryb udzielania wyróżnień, o których mowa w
  ust. 1, z uwzględnieniem wzoru odznaki honorowej, warunków jej
  przyznawania, sposobu wręczania, noszenia i ewidencjonowania.
                                    
                               Rozdział 7
                       Mieszkania funkcjonariuszy
                                    
                                Art. 76.
1. Funkcjonariuszowi w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu
  mieszkalnego, zwanego dalej "lokalem", w miejscowości, w której pełni
  służbę, lub w miejscowości oddalonej od tej miejscowości nie więcej
  niż 100 kilometrów, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich
  uprawnień wynikających z przepisów odrębnych.
2. Funkcjonariuszowi w służbie przygotowawczej Szef BOR może przydzielić
  tymczasowy lokal.
3. Na tymczasowy lokal funkcjonariusza przeznacza się lokal, pokój
  gościnny, pokój w hotelu lub bursie albo pomieszczenie mieszkalne
  usytuowane w budynku przeznaczonym na cele służbowe lub na terenie
  obiektu zamkniętego o należytym stanie technicznym i sanitarnym.
4. Funkcjonariusz traci prawo do lokalu mieszkalnego w razie
  dyscyplinarnego wydalenia ze służby.
                                    
                                Art. 77.
Członkami rodziny funkcjonariusza, których uwzględnia się przy
przydziale lokalu, są pozostający z funkcjonariuszem we wspólnym
gospodarstwie domowym:
   1) małżonek,
   2) dzieci (własne lub małżonka, przysposobione lub przyjęte na
     wychowanie w ramach rodziny zastępczej) pozostające na jego
     utrzymaniu, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 25 lat
     życia,
   3) rodzice funkcjonariusza i jego małżonka będący na jego wyłącznym
     utrzymaniu lub jeżeli ze względu na wiek albo inwalidztwo, albo
     inne okoliczności są niezdolni do wykonywania zatrudnienia; za
     rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby
     przysposabiające.
                                    
                                Art. 78.
Na lokal dla funkcjonariusza przeznacza się lokal będący w dyspozycji
ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów,
uzyskany w wyniku ich działalności inwestycyjnej albo od wojewodów,
stanowiący własność gmin, a także zwalniany przez osoby, które decyzje o
przydziale uzyskały z jednostek organizacyjnych podległych ministrowi
właściwemu do spraw wewnętrznych.

                                Art. 79.
1. Funkcjonariuszowi przysługuje równoważnik pieniężny, jeżeli on sam
  lub członkowie jego rodziny, o których mowa w art. 77, nie posiadają
  lokalu w miejscu pełnienia służby lub w miejscowości odległej nie
  więcej niż 100 km od miejsca pełnienia służby.
2. Równoważnik, o którym mowa w ust. 1, przyznaje się funkcjonariuszowi
  w służbie stałej, jeżeli w miejscu pełnienia służby lub w
  miejscowości, o której mowa w ust. 1, on sam lub członkowie jego
  rodziny:
   1) nie posiadają lokalu na podstawie decyzji administracyjnej o
     przydziale lokalu, umowy najmu lokalu, za który obowiązani są
     płacić czynsz regulowany, spółdzielczego lokalu albo domu
     jednorodzinnego, domu mieszkalno-pensjonatowego lub lokalu
     stanowiącego odrębną nieruchomość,
   2) funkcjonariusz nie otrzymał tymczasowego lokalu.
3. Równoważnika, o którym mowa w ust. 1, nie przyznaje się
  funkcjonariuszowi, jeżeli:
   1) utracił prawo lub zrzekł się prawa do zajmowanego dotychczas
     lokalu lub domu,
   2) otrzymał środki finansowe na uzyskanie lokalu lub domu ze środków
     budżetu państwa,
   3) małżonek funkcjonariusza otrzymał pomoc, o której mowa w pkt 2,
   4) małżonek funkcjonariusza pobiera równoważnik pieniężny za brak
     lokalu,
   5) bezzasadnie odmówił przyjęcia lokalu mieszkalnego, z pełnym
     wyposażeniem, odpowiadającego przysługującym mu normom zaludnienia.
4. W razie zbiegu uprawnień funkcjonariusza i jego małżonka do
  równoważnika, o którym mowa w ust. 1, przysługuje jeden korzystniejszy
  równoważnik.
5. Równoważnik, o którym mowa w ust. 1, przysługuje w okresie od dnia
  powstania uprawnienia do jego pobierania do dnia, w którym nastąpiła
  utrata tego uprawnienia. Wypłata równoważnika następuje w okresach
  miesięcznych.
6. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze
  rozporządzenia, wysokość oraz warunki i tryb przyznawania
  równoważnika, o którym mowa w ust. 1, z uwzględnieniem sposobu
  ustalania jego wysokości oraz wypłacania.
                                    
                                Art. 80.
1. Decyzję w sprawie przyznania równoważników pieniężnych wydaje Szef
  BOR.
2. Równoważnik pieniężny przyznaje się na podstawie oświadczenia
  funkcjonariusza o jego sytuacji mieszkaniowej.
3. O każdej zmianie mającej wpływ na uprawnienie do otrzymania
  równoważnika pieniężnego albo na jego wysokość funkcjonariusz jest
  obowiązany niezwłocznie pisemnie zawiadomić Szefa BOR.
                                    
                                Art. 81.
1. Kwota wypłaconego równoważnika pieniężnego podlega zwrotowi w razie
  jego nienależnego pobrania na skutek:
   1) podania nieprawdziwych danych w oświadczeniu, o którym mowa w art.
     80 ust. 2, mających wpływ na istnienie uprawnienia do tego
     równoważnika lub na jego wysokość,
   2) niewykonania obowiązku, o którym mowa w art. 80 ust. 3.
2. W razie nienależnego pobrania przez funkcjonariusza równoważnika
  pieniężnego Szef BOR wydaje decyzję o jego zwrocie.
                                    
                                Art. 82.
1. Funkcjonariuszowi, który zajmuje lokal w miejscowości, o której mowa
  w art. 76 ust. 1, przysługuje zwrot kosztów dojazdu do miejsca
  pełnienia służby w wysokości ceny biletów za przejazd koleją lub
  autobusami.
2. Zwrot kosztów, o których mowa w ust. 1, nie przysługuje w roku
  kalendarzowym, w którym wykupiono uprawnienia do bezpłatnych
  przejazdów państwowymi środkami komunikacji.
                                    
                                Art. 83.
1. Prawo do lokalu realizuje się przez:
   1) przydział lokalu,
   2) wypłacenie ekwiwalentu pieniężnego w zamian za rezygnację z
     lokalu.
2. Ekwiwalent pieniężny wypłaca się na podstawie umowy zawartej między
  Szefem BOR a osobą uprawnioną.
3. Wysokość ekwiwalentu pieniężnego wynosi 3% wartości przysługującego
  lokalu, za każdy rok podlegający zaliczeniu do wysługi lat, od której
  jest uzależniona wysokość uposażenia według posiadanego stopnia.
  Wartość przysługującego lokalu stanowi iloczyn maksymalnej powierzchni
  mieszkalnej należnej osobie uprawnionej do lokalu w dniu przyznania
  ekwiwalentu przez wskaźnik 1,66 i cenę 1 m2 powierzchni użytkowej
  lokalu. Wysokość ekwiwalentu nie może być niższa niż 65% i wyższa niż
  80% wartości przysługującego lokalu.
4. Cenę 1 m2 powierzchni użytkowej lokalu ustala się według średnich cen
  rynkowych zakupu lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby w dniu
  przyznania ekwiwalentu.
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki i tryb przyznawania oraz wysokość ekwiwalentu,
  o którym mowa w ust. 1 pkt 2, z uwzględnieniem sposobu ustalania i
  wypłacania tego ekwiwalentu.
                                    
                                Art. 84.
1. Szef BOR, w drodze decyzji administracyjnej, przydziela
  funkcjonariuszowi lokal.
2. Lokalu w drodze decyzji administracyjnej nie przydziela się
  funkcjonariuszowi:
   1) któremu zrealizowano prawo do lokalu przez wypłacenie ekwiwalentu,
     o którym mowa w art. 83 ust. 1 pkt 2,
   2) posiadającemu w miejscowości, w której pełni służbę, lub w
     miejscowości pobliskiej lokal odpowiadający co najmniej
     przysługującej mu powierzchni mieszkalnej albo dom jednorodzinny,
   3) którego małżonek posiada lokal lub dom, o którym mowa w pkt 2,
   4) w przypadku zbycia przez niego lub jego małżonka własnościowego
     prawa do spółdzielczego lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość
     albo domu, o którym mowa w pkt 2 z wyjątkiem przypadków określonych
     w art. 80 ust. 3.
   5) w przypadku udzielenia pomocy finansowej na budownictwo
     mieszkaniowe podczas pełnienia służby w Siłach Zbrojnych, Policji,
     Straży Granicznej, Urzędzie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej
     oraz Państwowej Straży Pożarnej.
                                    
                                Art. 85.
Funkcjonariusz oddelegowany do czasowego pełnienia służby w innej
miejscowości otrzymuje tymczasowy lokal. Koszt zakwaterowania pokrywa
się ze środków BOR.
                                    
                                Art. 86.
1. Funkcjonariusz jest obowiązany do opróżnienia lokalu, o którym mowa w
  art. 83 ust. 1 pkt 1, jeżeli:
   1) podnajmuje albo oddaje do bezpłatnego używania przydzielony lokal
     lub jego część,
   2) używa lokalu w sposób sprzeczny z umową najmu lub niezgodnie z
     przeznaczeniem, zaniedbuje obowiązki dopuszczając do powstania
     szkód albo niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania
     przez mieszkańców,
   3) wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi
     domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali,
   4) jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub opłat za świadczenia związane
     z eksploatacją lokalu przez okres co najmniej dwóch pełnych okresów
     płatności, pomimo pisemnego zawiadomienia o zamiarze wydania
     decyzji o opróżnieniu lokalu i wyznaczenia dodatkowego,
     miesięcznego terminu zapłaty zaległych i bieżących należności,
   5) otrzymał ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w art. 83 ust. 1 pkt
     2,
   6) nie zwolnił, w terminie określonym odrębnymi przepisami, wcześniej
     przydzielonego lokalu,
   7) zrzekł się uprawnień do zajmowanego lokalu,
   8) przysługuje mu lub jego małżonkowi tytuł prawny do innego lokalu,
     o którym mowa w art. 83 ust. 1 pkt 1; w takim przypadku osobom tym
     przysługuje prawo wyboru jednego z zajmowanych lokali,
   9) po zwolnieniu ze służby funkcjonariusz lub pozostali po nim
     członkowie rodziny zajmują lokal położony w budynku przeznaczonym
     na cele służbowe lub na terenie obiektu zamkniętego, a osobom tym
     przydzielono lokal w tej samej lub pobliskiej miejscowości, o
     powierzchni odpowiadającej przysługującym normom zaludnienia,
  10) zajmuje lokal bez tytułu prawnego.
2. Decyzję o opróżnieniu lokalu wydaje Szef BOR.
3. Decyzję o opróżnieniu lokalu wydaje się w stosunku do wszystkich osób
  zamieszkałych w tym lokalu.
4. Dodatkowe normy zaludnienia związane z zajmowanym stanowiskiem
  służbowym lub posiadanym stopniem, stosuje się również przy
  przydzielaniu funkcjonariuszowi innego lokalu, o którym mowa w art. 76
  ust. 1 i 2.
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw mieszkalnictwa i rozwoju miast określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki i tryb przydzielania i opróżniania oraz normy
  zaludnienia lokali, o których mowa w art. 76 ust. 1 i 2.
6. W sprawach spornych wynikających ze stosunku najmu rozstrzygają sądy
  powszechne.
                                    
                                Art. 87.
1. Funkcjonariusz zwolniony ze służby, pełnionej jako służba stała,
  zachowuje prawo do lokalu, jeżeli nabył uprawnienia do:
   1) emerytury,
   2) renty inwalidzkiej z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze
     służbą.
2. W razie śmierci:
   1) funkcjonariusza pełniącego służbę stałą:
     a) spełniającego warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty
       inwalidzkiej z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze
       służbą,
     b) którego śmierć pozostaje w związku ze służbą,
   2) emeryta lub rencisty, o którym mowa w ust. 1
- prawo do lokalu nabywają członkowie rodziny wspólnie zamieszkali w
 tym lokalu z funkcjonariuszem, emerytem lub rencistą w dniu jego
 śmierci.
3. Prawo do lokalu, o którym mowa w ust. 2, dotyczy jednego wspólnego
  lokalu i przysługuje przez czas posiadania uprawnień do renty
  rodzinnej.
4. Zachowanie lub nabycie uprawnień do lokalu stwierdza, w drodze
  decyzji administracyjnej, Szef BOR na podstawie zaświadczenia o
  posiadaniu uprawnień, o których mowa w ust. 1 i 2, wydanego przez
  organ emerytalny.
                                    
                               Rozdział 8
         Uposażenie i inne świadczenia pieniężne funkcjonariuszy
                                    
                                Art. 88.
1. Prawo do uposażenia powstaje z dniem mianowania funkcjonariusza.
2. Zmiana wysokości uposażenia następuje z dniem powstania okoliczności
  uzasadniających tę zmianę.
3. Jeżeli prawo do uposażenia powstało lub zmiana wysokości uposażenia
  nastąpiła w określonym dniu miesiąca kalendarzowego, uposażenie za
  każdy następny dzień do końca tego miesiąca oblicza się w wysokości
  1/30 części miesięcznego uposażenia.
                                    
                                Art. 89.
1. Prawo do uposażenia ustaje z ostatnim dniem miesiąca, w którym
  funkcjonariusz:
   1) został zwolniony ze służby,
   2) zmarł lub zaginął,
   3) otrzymał urlop bez prawa do uposażenia.
2. Prawo do uposażenia funkcjonariuszy zwolnionych ze służby stałej
  wygasa po upływie roku od zwolnienia ze służby, z zastrzeżeniem art.
  105.
                                    
                                Art. 90.
1. Uposażenie funkcjonariusza składa się z uposażenia zasadniczego i
  dodatków do uposażenia.
2. Funkcjonariuszowi przysługują także inne należności pieniężne:
   1) zasiłek na zagospodarowanie w związku z powołaniem do służby
     stałej,
   2) nagrody roczne i zapomogi,
   3) nagrody jubileuszowe,
   4) należności za podróże i przeniesienia służbowe,
   5) należności w związku ze zwolnieniem ze służby,
   6) należności pośmiertne.
3. Przeciętne uposażenie funkcjonariuszy stanowi wielokrotność kwoty
  bazowej, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa
  ustawa budżetowa.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wielokrotność kwoty
  bazowej, o której mowa w ust. 3, uwzględniając specyfikę i warunki
  pełnionej służby.
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, stawki
  uposażenia według stanowiska służbowego typowe dla poszczególnych
  stopni.
6. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, terminy płatności uposażenia i innych należności
  pieniężnych, z uwzględnieniem przypadków odstąpienia od tych terminów.
                                    
                                Art. 91.
1. Uposażenie zasadnicze funkcjonariusza obejmuje:
   1) uposażenie według stopnia,
   2) uposażenie według stanowiska służbowego.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, stawki
  uposażenia zasadniczego:
   1) według stopnia - z uwzględnieniem wysługi lat,
   2) według stanowiska służbowego - dla poszczególnych stanowisk, w
     zależności od rangi stanowiska, zakresu wykonywanych zadań
     służbowych, ponoszonej odpowiedzialności i wymaganych kwalifikacji.
                                    
                                Art. 92.
1. Do wysługi lat, od której jest uzależniona wysokość uposażenia według
  stopnia, zalicza się czynną służbę w BOR, czynną służbę wojskową oraz
  służbę w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej,
  Służbie Więziennej i Urzędzie Ochrony Państwa.
2. Do wysługi lat, o której mowa w ust. 1, zalicza się również inne
  okresy służby lub pracy wykonywanej przed powołaniem funkcjonariusza
  do służby, zaliczane na podstawie przepisów prawa pracy.
3. Funkcjonariuszowi, który ukończył studia w szkole wyższej, zalicza
  się do wysługi lat, o której mowa w ust. 1, również okres tych
  studiów, nie dłuższy jednak od programowego czasu trwania studiów.
                                    
                                Art. 93.
1. Funkcjonariusz wyznaczony na stanowisko służbowe zaszeregowane do
  niższej grupy uposażenia zachowuje stawkę dotychczasową do czasu
  uzyskania wyższej stawki uposażenia według stanowiska służbowego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do funkcjonariuszy, którzy zostali
  wyznaczeni na stanowiska służbowe zaszeregowane do niższej grupy
  uposażenia:
   1) w okresie przygotowawczym,
   2) w razie otrzymania miernej albo niedostatecznej ogólnej oceny w
     opinii służbowej,
   3) na podstawie prawomocnego orzeczenia o ukaraniu karą dyscyplinarną
     wyznaczenia na niższe stanowisko służbowe, wydanego w postępowaniu
     dyscyplinarnym,
   4) wskutek obniżenia stopnia.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, przypadki, w których funkcjonariuszowi przeniesionemu
  na inne stanowisko służbowe może być zachowane uposażenie według grupy
  przysługującej na poprzednio zajmowanym stanowisku służbowym, z
  uwzględnieniem przypadków zachowania uposażenia.
                                    
                                Art. 94.
1. Funkcjonariusze odbywający studia lub naukę w szkołach albo na
  kursach otrzymują uposażenie według stanowiska służbowego zajmowanego
  przed skierowaniem do szkoły lub na kurs.
2. Funkcjonariusze powołani do służby otrzymują do czasu wyznaczenia na
  stanowisko, uposażenie według stanowiska służbowego w stawce typowej
  dla posiadanego stopnia.
                                    
                                Art. 95.
Szef BOR przyznaje uposażenie i inne świadczenia pieniężne
funkcjonariuszowi, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej.
                                    
                                Art. 96.
1. Z tytułu pełnienia służby funkcjonariusz otrzymuje tylko jedno
  uposażenie określone w ustawie.
2. Za wykonywanie czynności zleconych, wykraczających poza zwykłe
  obowiązki służbowe, funkcjonariusz otrzymuje odrębne wynagrodzenie.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, stawki odrębnego wynagrodzenia, szczegółowy tryb
  wypłaty wynagrodzenia. Rozporządzenie powinno w szczególności określić
  czynności zlecone wykraczające poza zwykłe obowiązki służbowe
  funkcjonariuszy uprawniające do dodatkowego wynagrodzenia, maksymalne
  stawki dodatkowego wynagrodzenia za wykonanie czynności zleconych,
  szczegółowe warunki i tryb przyznawania oraz wypłacania dodatkowego
  wynagrodzenia, a także terminy jego płatności.
                                    
                                Art. 97.
1. Roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych należności
  pieniężnych ulegają przedawnieniu po upływie trzech lat od dnia, w
  którym roszczenie stało się wymagalne.
2. Bieg przedawnienia przerywa:
   1) każda czynność przed organem właściwym do rozpatrywania roszczeń,
     przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo
     zaspokojenia roszczenia,
   2) uznanie roszczenia.
3. Funkcjonariusz może dochodzić roszczeń, o których mowa w ust. 1,
  przed sądem okręgowym - sądem pracy i ubezpieczeń społecznych.
4. Egzekucja roszczeń podlega wykonaniu w trybie przepisów o
  postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
                                    
                                Art. 98.
Uposażenie i inne należności pieniężne pobrane przez funkcjonariusza,
przysługujące mu według zasad obowiązujących w dniu wypłaty, nie
podlegają zwrotowi, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
                                    
                                Art. 99.
1. Funkcjonariusz otrzymuje dodatki do uposażenia:
   1) specjalny,
   2) uzasadnione szczególnymi właściwościami, kwalifikacjami
     funkcjonariusza, warunkami albo miejscem pełnienia służby.
2. Dodatkami do uposażenia o charakterze stałym są dodatki ustalone w
  stawkach miesięcznych.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, warunki i
  tryb otrzymywania dodatków do uposażenia oraz ich wysokość.
  Rozporządzenie w szczególności określi dodatki, o których mowa w ust.
  1 pkt 2, oraz ich zakres podmiotowy, a także warunki i tryb
  przyznawania, zawieszania i cofania oraz terminy wypłacania dodatków
  do uposażenia.
                                    
                                Art. 100.
1. Funkcjonariuszowi przyjętemu do służby stałej przysługuje zasiłek na
  zagospodarowanie po objęciu stanowiska służbowego.
2. Zasiłek na zagospodarowanie przysługuje w wysokości jednomiesięcznego
  uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym.
3. Zasiłek, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje funkcjonariuszowi,
  który podjął służbę w BOR po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej
  lub innej służby, w czasie której otrzymał taki zasiłek.
                                    
                                Art. 101.
1. Funkcjonariuszowi mogą być przyznawane nagrody roczne, a także
  zapomogi.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, warunki
  tworzenia i wysokość funduszu na nagrody i zapomogi, o których mowa w
  ust. 1, oraz sposób jego podziału.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki przyznawania funkcjonariuszom nagród rocznych
  i zapomóg. Rozporządzenie określi w szczególności przypadki w których
  nagrody i zapomogi, o których mowa w ust. 1, przysługują, tryb ich
  przyznawania oraz podmioty uprawnione do ich przyznawania.
                                    
                                Art. 102.
1. Funkcjonariuszowi przysługuje nagroda jubileuszowa w wysokości:
   1) po 20 latach służby - 75%,
   2) po 25 latach służby - 100%,
   3) po 30 latach służby - 150%,
   4) po 35 latach służby - 200%
 - miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze
  stałym.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, okresy
  wliczane do okresu służby, od którego zależy nabycie prawa do nagrody
  jubileuszowej, oraz sposób jej obliczania i wypłacania, z
  uwzględnieniem podstawy obliczania nagrody, daty nabycia do niej praw,
  a także terminu wypłacania nagrody.
                                    
                                Art. 103.
1. Funkcjonariuszowi z tytułu podróży służbowych przysługują należności
  pieniężne.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem
  właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, wysokość
  należności pieniężnych z tytułu podróży służbowej i warunki ich
  przyznawania funkcjonariuszom. Rozporządzenie powinno w szczególności
  określić:
   1) treść i zakres pojęcia podróży służbowej,
   2) rodzaj i wysokość należności z tytułu podróży służbowej,
   3) rodzaj środka transportu odpowiedniego do odbycia podróży
     służbowej.
                                    
                                Art. 104.
1. Funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby stałej przysługuje odprawa w
  wysokości trzymiesięcznego uposażenia zasadniczego, należnego na
  ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym wraz z dodatkami o
  charakterze stałym.
2. Wysokość odprawy ulega zwiększeniu o 20% miesięcznego uposażenia
  zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym za każdy pełny rok
  wysługi ponad dziesięć lat nieprzerwanej służby - aż do wysokości
  sześciomiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o
  charakterze stałym. Okres służby przekraczający sześć miesięcy liczy
  się jako pełny rok.
3. Funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby przygotowawczej przysługuje
  odprawa w wysokości jednomiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z
  dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym
  stanowisku służbowym.
4. Odprawa nie przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby
  wskutek utraty stopnia albo skazania na karę pozbawienia wolności.
  Szef BOR może ze względu na szczególne okoliczności przyznać temu
  funkcjonariuszowi albo jego rodzinie do 50% odprawy.
                                    
                                Art. 105.
1. Funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, niezależnie od odprawy,
  przysługują następujące należności pieniężne:
   1) uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym,
     należne na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym, co miesiąc
     przez okres roku po zwolnieniu ze służby,
   2) ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy nie wykorzystany w roku
     zwolnienia ze służby oraz za urlopy zaległe,
   3) zryczałtowany ekwiwalent pieniężny za nie wykorzystany w roku
     zwolnienia ze służby przejazd,
   4) zwrot kosztów jednorazowego przejazdu funkcjonariusza i członków
     jego rodziny oraz kosztów przewozu urządzenia domowego do obranego
     przez funkcjonariusza miejsca zamieszkania w kraju - według zasad
     przewidzianych przy przeniesieniach służbowych.
2. Należności, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 4, oraz przypadające za
  rok, w którym następuje zwolnienie ze służby, należności określone w
  ust. 1 pkt 2 i 3, nie przysługują funkcjonariuszowi zwolnionemu ze
  służby z przyczyn, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz w
  ust. 2 pkt 2, albo ukarania przez organ właściwego samorządu
  zawodowego, do którego przynależność jest obowiązkowa ze względu na
  wykonywany przez funkcjonariusza zawód, karą zawieszenia lub
  pozbawienia prawa wykonywania zawodu (specjalności zawodowej), utraty
  stopnia albo skazania na karę pozbawienia wolności.
3. Uposażenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie przysługuje także
  funkcjonariuszowi, który został zwolniony ze służby w okresie
  przygotowawczym.
4. W przypadku zbiegu uprawnień do uposażenia, o którym mowa w ust. 1
  pkt 1, i zaopatrzenia emerytalnego, funkcjonariuszowi przysługuje -
  według jego wyboru - tylko jedno z tych świadczeń.
5. Funkcjonariusz, który nie posiada uprawnień do zaopatrzenia
  emerytalnego lub zamiast tego zaopatrzenia wybrał uposażenie określone
  w ust. 1 pkt 1, może pobrać uposażenie za cały należny okres
  jednorazowo z góry.
                                    
                                Art. 106.
1. Osobie, która pokryła koszty pogrzebu funkcjonariusza, przysługuje
  zasiłek pogrzebowy:
   1) małżonkowi, dzieciom, wnukom, rodzeństwu lub rodzicom albo innej
     osobie, która prowadziła z tym funkcjonariuszem wspólne
     gospodarstwo domowe - w wysokości trzymiesięcznego uposażenia
     zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego
     funkcjonariuszowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym,
   2) innej osobie - w wysokości kosztów rzeczywiście poniesionych, nie
     większej jednak niż określona w pkt 1.
2. Osobie, która pokryła koszty pogrzebu małżonka, zstępnych, wstępnych
  i rodzeństwa funkcjonariusza, przysługuje zasiłek pogrzebowy:
   1) funkcjonariuszowi- w wysokości dwumiesięcznego uposażenia
     zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego mu na
     ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym,
   2) innej osobie - w wysokości kosztów rzeczywiście poniesionych, nie
     większej jednak niż określona w pkt 1.
3. W przypadku zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego z prawem do takiego
  zasiłku przewidzianego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym lub
  innych przepisach szczególnych przysługuje zasiłek wyższy, a jeżeli
  uprawniony pobrał zasiłek niższy - odpowiednie wyrównanie.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, sposób dokumentowania prawa do zasiłków pogrzebowych
  oraz warunki pokrywania kosztów pogrzebu funkcjonariuszy i członków
  rodziny funkcjonariusza, z uwzględnieniem dokumentów wymaganych przy
  wypłacie zasiłku pogrzebowego.
                                    
                                Art. 107.
1. W razie śmierci funkcjonariusza pozostałej po nim rodzinie
  przysługują niezależnie od zasiłku pogrzebowego odprawa pieniężna w
  wysokości określonej w art. 104 ust. 1-3 oraz należności o których
  mowa w art. 105 ust. 1 pkt 2 i 3.
2. Należności, o których mowa w ust. 1, przysługują małżonkowi, który w
  dniu śmierci funkcjonariusza pozostawał z nim we wspólności
  małżeńskiej, a w razie braku małżonka - dzieciom, wnukom, rodzeństwu i
  rodzicom, jeżeli w dniu śmierci funkcjonariusza spełniali warunki
  wymagane do uzyskania renty rodzinnej określone przepisami ustawy o
  zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony
  Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby
  Więziennej oraz ich rodzin.
3. Szef BOR może przyznać, w drodze decyzji, należności, o których mowa
  w ust. 1, w przypadku zaginięcia funkcjonariusza. Zaginięcie
  funkcjonariusza oraz związek tego zaginięcia ze służbą stwierdza
  minister właściwy do spraw wewnętrznych w drodze decyzji.
                                    
                                Art. 108.
W okresie choroby, urlopu, zwolnienia od zajęć służbowych funkcjonariusz
zachowuje prawo do pobieranego ostatnio uposażenia i innych należności
pieniężnych, z uwzględnieniem powstałych w tym okresie zmian mających
wpływ na wysokość uposażenia zasadniczego lub na prawo do dodatków i
innych należności pieniężnych.
                                    
                                Art. 109.
1. Funkcjonariuszowi, który został zawieszony w czynnościach służbowych
  w związku z wszczętym postępowaniem dyscyplinarnym, postępowaniem
  przed organem właściwego samorządu zawodowego albo postępowaniem
  karnym, zawiesza się od najbliższego terminu płatności wypłatę połowy
  uposażenia według stanowiska służbowego oraz wypłatę dodatków.
2. Funkcjonariuszowi, który został tymczasowo aresztowany w związku z
  wszczętym postępowaniem karnym, zawiesza się od najbliższego terminu
  płatności wypłatę połowy uposażenia zasadniczego oraz wypłatę
  dodatków.
3. W przypadku uchylenia zawieszenia w czynnościach służbowych lub
  tymczasowego aresztowania funkcjonariuszowi wypłaca się zawieszoną
  część uposażenia, chociażby nawet został już zwolniony ze służby,
  jeżeli:
   1) postępowanie dyscyplinarne zostało zakończone, a funkcjonariuszowi
     nie została wymierzona kara dyscyplinarna wydalenia ze służby lub
     nie został obniżony stopień,
   2) postępowanie przed organem właściwego samorządu zawodowego zostało
     zakończone, a funkcjonariuszowi nie została wymierzona kara
     zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu lub
     specjalności zawodowej,
   3) postępowanie karne zostało umorzone albo funkcjonariusz został
     uniewinniony prawomocnym wyrokiem sądu.
                                    
                                Art. 110.
1.Funkcjonariuszowi, który samowolnie opuścił swoje miejsce służbowe lub
  poza nim pozostaje, zawiesza się wypłatę uposażenia. W razie uznania
  nieobecności za usprawiedliwioną wypłaca się funkcjonariuszowi
  zawieszone uposażenie.
2. Za każdy dzień nie usprawiedliwionej nieobecności funkcjonariusz
  traci prawo do 1/30 części uposażenia miesięcznego. Odpowiednią kwotę
  potrąca się przy najbliższej wypłacie uposażenia.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio w razie stwierdzenia
  zawinionej przez funkcjonariusza niemożności pełnienia obowiązków
  służbowych.
                                    
                                Art. 111.
1. Z uposażenia funkcjonariusza dokonuje się potrąceń na podstawie:
   1) tytułów egzekucyjnych sądowych i administracyjnych,
   2) prawomocnych orzeczeń o wymierzeniu kary pieniężnej oraz o
     ustaleniu kosztów postępowania, wydanych w postępowaniu
     dyscyplinarnym,
   3) dobrowolnych obciążeń uposażenia z tytułu:
     a) zobowiązań do zapłaty odszkodowania,
     b) zobowiązań wobec koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych,
     c) świadczeń socjalnych,
   4) odrębnych przepisów.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do potrąceń z uposażenia i innych
  należności pieniężnych przysługujących funkcjonariuszowi zwolnionemu
  ze służby.
                                    
                                Art. 112.
1. Egzekucja z uposażenia funkcjonariusza na podstawie tytułów
  egzekucyjnych sądowych i administracyjnych następuje odpowiednio
  według przepisów o egzekucji sądowej lub egzekucji administracyjnej.
2. Potrąceń na podstawie dobrowolnych obciążeń uposażenia, o których
  mowa w art. 111 ust. 1 pkt 3, i szczególnych przepisów ustawowych
  dokonuje się w wysokości ustalonej przez funkcjonariusza w jego
  zobowiązaniu lub w przepisach szczególnych, niezależnie od potrąceń
  dokonywanych na podstawie tytułów egzekucyjnych sądowych i
  administracyjnych.
3. Kwota uposażenia równa kwocie najniższego wynagrodzenia pracowników
  za pełny miesięczny wymiar czasu pracy ustalonego przez ministra
  właściwego do spraw pracy na podstawie Kodeksu pracy jest wolna od
  potrąceń, z wyjątkiem potrąceń z tytułu świadczeń alimentacyjnych.
                                    
                                Art. 113.
1. Z odprawy przysługującej funkcjonariuszowi mogą być dokonywane
  potrącenia na zaspokojenie:
   1) zaległych świadczeń alimentacyjnych - na podstawie tytułów
     egzekucyjnych sądowych,
   2) roszczeń z tytułu szkody - na podstawie tytułów egzekucyjnych
     sądowych lub administracyjnych albo dobrowolnych zobowiązań do
     zapłaty odszkodowania,
   3) zobowiązań funkcjonariuszy wobec koleżeńskich kas oszczędnościowo-
     pożyczkowych - na podstawie dobrowolnego obciążenia uposażenia
     przez funkcjonariusza.
2. Przy zbiegu należności potrąceń dokonuje się w kolejności określonej
  w ust. 1. Potrącenia nie mogą przekraczać łącznie połowy należnej
  odprawy.
                                    
                                Art. 114.
1. Przepisów art. 111-113 nie stosuje się przy potrącaniu z
  przysługujących funkcjonariuszowi uposażenia lub odprawy:
   1) zaliczek pobranych do rozliczenia,
   2) należności z tytułu opłat za świadczenia w naturze.
2. Należności, o których mowa w ust. 1 pkt 2, potrąca się z uposażenia i
  odprawy w pełnej wysokości, niezależnie od potrąceń z innych tytułów.
                                    
                                Art. 115.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość, warunki i
tryb otrzymywania uposażenia i innych należności pieniężnych przez
funkcjonariuszy i inne osoby uprawnione w razie ogłoszenia mobilizacji i
w czasie wojny.

                               Rozdział 9
             Odpowiedzialność dyscyplinarna funkcjonariuszy
                                    
                                Art. 116.
Funkcjonariusz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za popełnione
przestępstwa, niezależnie od odpowiedzialności karnej.
                                    
                                Art. 117.
1. Funkcjonariusz podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za naruszenie
  dyscypliny służbowej oraz w innych przypadkach określonych w ustawie.
2. Jeżeli postępowanie dyscyplinarne zostało wszczęte na wniosek sądu
  lub prokuratora, osoby, o których mowa w art. 123 ust. 1-3, informują
  sąd lub prokuratora o wyniku postępowania.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli sąd nakazał
  wymierzenie kary dyscyplinarnej funkcjonariuszowi, nie określając
  jednak jej rodzaju.
                                    
                                Art. 118.
1. Funkcjonariuszowi mogą być wymierzane kary dyscyplinarne:
   1) upomnienie,
   2) nagana,
   3) nagana z ostrzeżeniem,
   4) ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby na zajmowanym
     stanowisku,
   5) wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe,
   6) obniżenie stopnia,
   7) ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby,
   8) wydalenie ze służby.
2. Niezależnie od kar wymienionych w ust. 1 można funkcjonariuszowi
  wymierzyć karę zakazu prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3
  lat. Karę tę wymierza się tylko za czyn stanowiący wykroczenie, za
  który odrębna ustawa przewiduje orzeczenie takiego środka karnego.
3. W stosunku do funkcjonariuszy w służbie kandydackiej oprócz kar
  wymienionych w ust. 1 można stosować zakaz opuszczania miejsca
  zakwaterowania.
4. W uzasadnionych przypadkach można łączyć karę wyznaczenia na niższe
  stanowisko służbowe oraz karę wydalenia ze służby z karą obniżenia
  stopnia, a w sprawach o wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i
  porządkowi w komunikacji - z zakazem prowadzenia pojazdów.
                                    
                                Art. 119.
1. Nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego po upływie 90 dni od
  dnia otrzymania przez przełożonego wiadomości o popełnieniu
  przewinienia dyscyplinarnego uzasadniającego wszczęcie postępowania.
2. Nie można wymierzyć funkcjonariuszowi kary dyscyplinarnej po upływie
  1 roku od dnia popełnienia czynu, o którym mowa w ust. 1.
3. W przypadku jeżeli czyn, o którym mowa w ust. 1, stanowi jednocześnie
  przestępstwo, przedawnienie karalności dyscyplinarnej następuje
  dopiero z upływem okresu przedawnienia karalności przestępstwa.
                                    
                                Art. 120.
1. Za wykroczenia funkcjonariusz ponosi wyłącznie odpowiedzialność
  dyscyplinarną, jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej.
2. Organy powołane do orzekania w sprawach o wykroczenia, a także inne
  właściwe organy lub instytucje kierują wnioski o ukaranie
  funkcjonariusza do Szefa BOR.
3. Za wykroczenia, za które stosownie do przepisów Kodeksu postępowania
  w sprawach o wykroczenia lub innych przepisów szczególnych, właściwe
  organy określone w tych przepisach mogą nakładać grzywny w drodze
  mandatu karnego, funkcjonariusze podlegają odpowiedzialności w trybie
  postępowania mandatowego. Kary grzywny w drodze mandatu karnego
  wymierzają funkcjonariuszom te organy.
4. W razie odmowy uiszczenia lub nieuiszczenia w terminie grzywny
  wymierzonej w drodze mandatu karnego organ upoważniony do jej
  nałożenia kieruje wniosek o ukaranie funkcjonariusza do Szefa BOR.
5. Wniosek, o którym mowa w ust 2 i 4, dotyczący Szefa BOR lub jego
  zastępców kierowany jest do ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
                                    
                                Art. 121.
W przypadkach, o których mowa w art. 123, ukaranie dyscyplinarne nie
może nastąpić po upływie terminu przedawnienia określonego dla danego
wykroczenia w Kodeksie wykroczeń.
                                    
                                Art. 122.
1. Za czyny, za które w myśl odrębnych przepisów właściwe organy są
  uprawnione do nakładania kar porządkowych, funkcjonariusze ponoszą
  wyłącznie odpowiedzialność dyscyplinarną.
2. W przypadkach jeżeli właściwe organy są uprawnione do stosowania
  grzywny w celu przymuszenia, funkcjonariusze ponoszą wyłącznie
  odpowiedzialność dyscyplinarną.
3. O wszczęcie postępowania dyscyplinarnego organy, o których mowa w
  ust. 1 i 2, występują do Szefa BOR. Przepis art. 118 ust. 2 oraz art.
  120 ust. 5 stosuje się odpowiednio.
                                    
                                Art. 123.
1. Szefowie komórek organizacyjnych BOR wymierzają kary dyscyplinarne, z
  zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Szef BOR wymierza kary dyscyplinarne w stosunku do oficerów .
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych wymierza kary dyscyplinarne w
  stosunku do Szefa BOR i jego zastępców.
4. Prawo do obrony obwinionego jest realizowane w szczególności przez
  powołanie obrońcy. Obrońcą może być funkcjonariusz lub pracownik BOR
  albo adwokat lub radca prawny.
5. Postępowanie dyscyplinarne jest jednoinstancyjne.
6. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki i tryb przeprowadzania postępowania
  dyscyplinarnego, z uwzględnieniem sposobu ustalania stanu faktycznego
  i oceniania materiału dowodowego, wymierzania kar i ich wykonywania
  oraz osób uprawnionych do wymierzania kar i ich wykonywania, a także z
  uwzględnieniem zatarcia i nadzoru nad orzecznictwem dyscyplinarnym.
7. Na orzeczenie kończące postępowanie dyscyplinarne funkcjonariuszowi
  przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
                                    
                               Rozdział 10
                             Przepisy karne
                                    
                                Art. 124.
1. Kto, odbywając służbę kandydacką w BOR, uporczywie nie wykonuje lub
  odmawia wykonania poleceń w sprawach służbowych albo wykonuje
  polecenie niezgodnie z jego treścią,
 podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Ściganie przestępstwa następuje na wniosek Szefa BOR.
                                    
                                Art. 125.
1. Kto, odbywając służbę kandydacką w BOR, samowolnie opuszcza
  wyznaczone miejsce wykonywania obowiązków służbowych lub samowolnie
  poza nim pozostaje,
  podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Kto, odbywając służbę kandydacką w BOR, samowolnie opuszcza
  wyznaczone miejsce wykonywania obowiązków służbowych na czas do
  czternastu dni kalendarzowych lub przez taki czas samowolnie poza nim
  pozostaje,
     podlega karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
  roku.
3. Ściganie przestępstwa określonego w ust. 1 następuje na wniosek Szefa
  BOR.
                                    
                                Art. 126.
Kto, odbywając służbę kandydacką w BOR, w celu trwałego uchylenia się od
służby opuszcza wyznaczone miejsce wykonywania obowiązków służbowych lub
w takim celu poza nim pozostaje,
  podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

                               Rozdział 11
                         Ochrona Sejmu i Senatu
                                    
                                Art. 127.
1. Ochrona Sejmu i Senatu polega na:
   1) ochronie obiektów i urządzeń pozostających w zarządzie Kancelarii
     Sejmu,
   2) zapewnianiu - w zakresie nie zastrzeżonym dla BOR - bezpieczeństwa
     osób przebywających w obiektach, o których mowa w pkt 1, oraz w
     miejscach odbywania posiedzeń,
   3) kontroli uprawnień do przebywania w obiektach, o których mowa w
     pkt 1, oraz wydawaniu przepustek uprawniających do przebywania w
     tych obiektach, a także zapewnianiu w nich porządku,
   4) wykonywaniu zarządzeń porządkowych Marszałka Sejmu wydanych na
     podstawie regulaminu Sejmu,
   5) współuczestnictwie w prowadzeniu działań w zakresie rozpoznania
     pirotechniczno-radiologicznego w obiektach, o których mowa w pkt 1,
     oraz podejmowaniu działań zmierzających do neutralizacji zagrożeń w
     tych obiektach,
   6) wykonywaniu, zgodnie z odrębnymi przepisami, zadań w dziedzinie
     obrony cywilnej, a także ochrony przeciwpożarowej,
   7) konwojowaniu wartości pieniężnych, mienia i dokumentów.
2. Zadania w zakresie ochrony Sejmu i Senatu wykonują strażnicy Straży
  Marszałkowskiej, umundurowanej formacji podległej Marszałkowi Sejmu.
3. Strażnicy Straży Marszałkowskiej wykonują również zadania
  reprezentacyjne, w szczególności w ceremoniale powitań i pożegnań
  podczas wizyt parlamentarnych oraz asystach honorowych.
4. Ochrona Senatu wykonywana jest przez Straż Marszałkowską w zakresie
  ustalonym przez Marszałka Sejmu z Marszałkiem Senatu.

                                Art. 128.
1. Przy wykonywaniu zadań w zakresie ochrony, o której mowa w art. 127,
  strażnikom Straży Marszałkowskiej przysługują odpowiednio uprawnienia
  funkcjonariuszy BOR określone w art. 13 ust. 1 pkt 1-5 oraz ust. 2-7 i
  w art. 14 ust. 1 pkt 1 i 2  oraz ust. 2 i 3, stosowane w
  okolicznościach i na warunkach określonych w tych przepisach oraz
  przepisach wydanych na ich podstawie.
2. Przy wykonywaniu zadań w zakresie ochrony, o której mowa w art. 127
  ust. 1 pkt 1, 2 i 7, strażnikom Straży Marszałkowskiej przysługują
  odpowiednio uprawnienia funkcjonariuszy BOR określone w art. 15,
  stosowane w okolicznościach i na warunkach określonych w tych
  przepisach oraz przepisach wydanych na ich podstawie.
3. Do strażników Straży Marszałkowskiej stosuje się odpowiednio przepisy
  art. 20 ust. 1 i 3 oraz art. 21, a także przepisy wydane na ich
  podstawie.
4. Strażnik Straży Marszałkowskiej podczas wykonywania czynności
  służbowych korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla
  funkcjonariuszy publicznych.
5. Strażnik Straży Marszałkowskiej podczas wykonywania czynności
  służbowych jest obowiązany nosić umundurowanie oraz odznakę strażnika.
6. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, po porozumieniu z Szefem
  Kancelarii Sejmu, określi w drodze rozporządzenia, wzór umundurowania
  oraz odznaki strażnika Straży Marszałkowskiej, przy wykorzystaniu
  tradycyjnych elementów ubioru oraz odznak i oznak stosowanych przez
  Straż Marszałkowską.
                                    
                                Art. 129.
1. Straż Marszałkowska jako komórka organizacyjna Kancelarii Sejmu jest
  bezpośrednio nadzorowana przez Szefa Kancelarii Sejmu.
2. Strażą Marszałkowską kieruje Komendant Straży Marszałkowskiej
  powoływany i odwoływany przez Szefa Kancelarii Sejmu.
3. Organizację wewnętrzną i szczegółowy tryb działania Straży
  Marszałkowskiej określi, w drodze zarządzenia, Marszałek Sejmu.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, warunki posiadania, ewidencjonowania i przechowywania
  broni palnej oraz środków przymusu bezpośredniego przez Straż
  Marszałkowską, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 1 i 2, z
  uwzględnieniem specyfiki działania Straży Marszałkowskiej oraz
  uniemożliwienia dostępu do broni oraz tych środków osobom trzecim.

                               Rozdział 12
   Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
                                    
                                Art. 130.
W ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej,
Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr
53, poz. 214, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, z 1998
r. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 106, poz. 1215 oraz z 2000 r. Nr 122,
poz. 1313) wprowadza się następujące zmiany:
1) w tytule po wyrazach "Straży Granicznej," dodaje się wyrazy "Biura
  Ochrony Rządu,";
2) w art. 1, w art. 3 w ust. 1 w pkt 7, w art. 3 w ust. 2 i 3, w art.
  12, w art. 13 w ust. 1, w art. 39 w ust. 1 w pkt 2, w art. 42 w ust. 2
  po wyrazach "Straży Granicznej" dodaje się wyrazy "Biurze Ochrony
  Rządu,";
3) w art. 32 w ust. 1 w pkt 1 po wyrazach "Straży Granicznej" dodaje się
  wyrazy "Biura Ochrony Rządu".
                                    
                                Art. 131.
W ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. Nr
98, poz. 602, Nr 160, poz. 1086, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 133,
poz. 872, z 1999 r. Nr 106, poz. 1216 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr
43, poz. 483 i Nr 53, poz. 649) w art. 53 w ust. 1 wprowadza się
następujące zmiany:
1) dodaje się pkt 8a w brzmieniu:
  "8a) Biura Ochrony Rządu,";
2) w pkt 9 wyrazy "pkt 1-8" zastępuje się wyrazami "pkt 1-8a".
                                    
                                Art. 132.
W ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. Nr
114, poz. 740, z 1999 r. Nr 11, poz. 95, z 2000 r. Nr 29, poz. 357 oraz
z 2001 r. Nr 4, poz. 23) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 26 w ust. 3 w pkt 3 po wyrazach "specjalistycznego
  wykształcenia," dodaje się wyrazy "albo pełniła nienaganną służbę w
  stopniu podoficera lub chorążego w Biurze Ochrony Rządu przez okres co
  najmniej 15 lat,";
2) w art. 27 w ust. 3 w pkt 2 po wyrazach "specjalistycznego
  wykształcenia," dodaje się wyrazy "albo pełniła nienaganną służbę w
  stopniu oficera w Biurze Ochrony Rządu przez okres co najmniej 15
  lat,".
                                    
                                Art. 133.
W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych
(Dz.U. Nr 137, poz. 887, Nr 162, poz. 1118 i 1126, Nr 162, z 1999 r. Nr
26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875, Nr 110,
poz. 1256 oraz z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz.
1104 i Nr 119, poz. 1249) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 6:
   a) w ust. 1 po pkt 18a dodaje się pkt 18b w brzmieniu:
      "18b) funkcjonariuszami Biura Ochrony Rządu,",
   b) w ust. 3 wyrazy "ust. 1 pkt 13-18" zastępuje się wyrazami "ust. 1
     pkt 13-18b";
2) w art. 8 w ust. 15 w pkt 6 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje
  pkt 7 w brzmieniu:
     "7) Biura Ochrony Rządu.";
3) w art. 9:
   a) w ust. 1 wyrazy "art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10 i 12-18a" zastępuje
     się wyrazami "art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10 i 12-18b",
   b) w ust. 4 wyrazy "art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 13-18a" zastępuje się
     wyrazami "art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 13-18b";
4) w art. 13 w pkt 12 wyrazy "art. 6 ust. 1 pkt 13-18a" zastępuje się
  wyrazami "art. 6 ust. 1 pkt 13-18b";
5) w art. 16:
   a) w ust. 1:
     - w pkt 15 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 16 w
       brzmieniu:
         "16) funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu",
     - w zdaniu końcowym wyrazy "z zastrzeżeniem ust. 7" zastępuje się
       wyrazami "z zastrzeżeniem ust. 6a i 7",
   b) dodaje się ust. 6a w brzmieniu:
      "6a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy
         Biura Ochrony Rządu pełniących służbę kandydacką finansuje w
         całości BOR ze środków będących w jego dyspozycji.";
6) w art. 18:
   a) w ust. 1 wyrazy "art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 13-18a" zastępuje się
     wyrazami "art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 13-18b",
   b) w ust. 4 w pkt 5 po wyrazach "Straży Granicznej" dodaje się
     przecinek oraz wyrazy "Biura Ochrony Rządu";
7 w art. 36 w ust. 2 wyrazy "art. 6 ust. 1 pkt 1-4, 6-9, 11-18a, 20 i
  ust. 2" zastępuje się wyrazami "art. 6 ust. 1 pkt 1-4, 6-9, 11-18b, 20
  i ust. 2.".
                                    
                                Art. 134.
W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 38, poz.
360, Nr 72, poz. 802, Nr 106, Nr 1215, z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9,
poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678 i Nr 84, poz. 948) wprowadza
się następujące zmiany:
1) w art. 1 w ust. 2 w pkt 2 i w art. 32 w ust. 3 w pkt 6 po wyrazach
  "Straży Granicznej" dodaje wyrazy "Biura Ochrony Rządu" i przecinek;
2) w art. 6 w ust. 1 w pkt 6 dodaje się lit. g) w brzmieniu:
     "g) w Biurze Ochrony Rządu.";
3) w art. 45 w ust. 2 w pkt 5 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje
  się pkt 6 w brzmieniu:
     "6) Biurze Ochrony Rządu.".
                                    
                                Art. 135.
W ustawie z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych
(Dz.U. Nr 11, poz. 95 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 39, poz. 462)
w załączniku nr 1, w części II "Informacje niejawne oznaczone klauzulą
"tajne" ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa oraz porządek
publiczny", w pkt 28, 29 oraz 33 po wyrazach "Straży Granicznej" dodaje
się przecinek oraz wyrazy "Biura Ochrony Rządu".
                                    
                                Art. 136.
W ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku
obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o uposażeniu
żołnierzy (Dz.U. Nr 50, poz. 500) w art. 4 wyrazy "2001 r." zastępuje
się wyrazami "2005 r.".

                                Art. 137.
W ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o odpowiedzialności majątkowej
funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej,
Służby Więziennej i Urzędu Ochrony Państwa (Dz.U. Nr 53, poz. 548)
wprowadza się następujące zmiany:
1) w tytule po wyrazach "Straży Granicznej," dodaje się wyrazy "Biura
  Ochrony Rządu,";
2) w art. 1:
   a) w ust. 1 po wyrazach "Straży Granicznej," dodaje się wyrazy "Biura
     Ochrony Rządu,",
   b) w ust. 2 w pkt 1 po wyrazach "funkcjonariusza Straży Granicznej,"
     dodaje się wyrazy "funkcjonariusza Biura Ochrony Rządu,".
                                    
                                Art. 138.
W ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. Nr 53, poz.
549) w art. 16 w ust. 2 po wyrazach "Straży Granicznej," dodaje się
wyrazy "Biura Ochrony Rządu,".
                                    
                                Art. 139.
1. Żołnierze zawodowi pełniący w dniu wejścia w życie ustawy służbę w
  Jednostce Wojskowej Nr 1004 - Biuro Ochrony Rządu stają się z mocy
  prawa funkcjonariuszami BOR, chyba że w terminie 30 dni od dnia
  wejścia w życie ustawy złożą pisemne oświadczenie, że nie wyrażają na
  to zgody.
2. Żołnierze zawodowi pełniący służbę w Jednostce Wojskowej Nr 1004 -
  Biuro Ochrony Rządu, którzy złożyli oświadczenie woli, o którym mowa w
  ust. 1, przechodzą do dyspozycji Ministra Obrony Narodowej za jego
  zgodą. Minister właściwy do spraw wewnętrznych zwalnia ze służby
  "ołnierzy zawodowych, którzy nie podejmą służby w BOR lub nie przejdą
  do dyspozycji Ministra Obrony Narodowej.
3. Funkcjonariuszom, którzy podejmują służbę w BOR w trybie określonym w
  ust. 1:
   1) czas pełnienia zawodowej służby wojskowej wlicza się do okresu
     służby w BOR w zakresie wszystkich uprawnień związanych z tą
     służbą, a w szczególności nabytych praw do zaopatrzenia
     emerytalnego na zasadach obowiązujących w dniu powołania do służby
     w Jednostce Wojskowej Nr 1004 - Biuro Ochrony Rządu, z
     zastrzeżeniem art. 62,
   2) nie przysługują należności w związku ze zwolnieniem ze służby
     wojskowej.
4. Funkcjonariusze, o których mowa w ust. 1, nieposiadający
  wykształcenia średniego są obowiązani do uzupełnienia tego
  wykształcenia w terminie 5 lat.
5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych lub upoważniony przez niego
  przełożony może osobom przyjętym do pełnienia służby w BOR zaliczyć na
  ich prośbę do wysługi lat w BOR okresy zatrudnienia w Ministerstwie
  Spraw Wewnętrznych lub Ministerstwie Obrony Narodowej.
                                    
                                Art. 140.
1. Poborowego skierowanego za jego zgodą do służby w BOR mianuje się
  funkcjonariuszem w służbie kandydackiej na okres równy okresowi
  zasadniczej służby wojskowej.
2. Funkcjonariusze w służbie kandydackiej mogą pełnić służbę ochronną,
  prowadzić działania ochronne i wykonywać czynności administracyjno-
  porządkowe. Funkcjonariusze ci pełnią służbę w systemie skoszarowanym.
3. Przepisy rozdziałów 4-6, 8 i 9 dotyczące funkcjonariuszy w służbie
  przygotowawczej, stosuje się również do funkcjonariuszy w służbie
  kandydackiej, z wyjątkiem art. 65, art. 68, art. 102-104 oraz art.
  122.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze
  rozporządzenia, organizację służby, o której mowa w ust. 1, oraz
  sposób jej pełnienia, z uwzględnieniem czasu pełnienia służby, o
  której mowa w ust. 1, oraz porządku dnia.
                                    
                                Art. 141.
1. Osobę, która odbyła służbę kandydacką w BOR i posiada bardzo dobrą
  opinię służbową, Szef BOR, na jej wniosek, może mianować
  funkcjonariuszem w służbie przygotowawczej BOR.
2. Okres służby kandydackiej zalicza się do okresu służby
  przygotowawczej, jeżeli przerwa pomiędzy służbą kandydacką a podjęciem
  służby przygotowawczej nie przekracza 3 miesięcy.
                                    
                                Art. 142.
1. Żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową w Jednostce Wojskowej
  Nr 1004 - Biuro Ochrony Rządu z chwilą wejścia w życie ustawy stają
  się funkcjonariuszami w służbie kandydackiej BOR, chyba że złożą
  pisemne oświadczenie, iż nie wyrażają na to zgody.
2. Żołnierze, którzy nie wyrażą zgody, o której mowa w ust. 1, pełnią
  nadal zasadniczą służbę wojskową. W stosunku do tych żołnierzy stosuje
  się przepisy wojskowe.
3. Funkcjonariusze są uprawnieni do wydawania rozkazów podległym im
  żołnierzom służby zasadniczej.
4. Uprawnienia przełożonych dyscyplinarnych przysługują
  funkcjonariuszom:
   1) w postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym w pierwszej instancji -
     szefom komórek organizacyjnych BOR, w których służbę odbywają
     żołnierze służby zasadniczej,
   2) w postępowaniu odwoławczym - przełożonym szefów komórek
     organizacyjnych, o których mowa w pkt 1.
5. Okres odbytej zasadniczej służby wojskowej wlicza się do okresu
  służby kandydackiej.
6. Okres służby kandydackiej traktuje się jako okres odbywania
  zasadniczej służby wojskowej.
                                    
                                Art. 143.
1. Osobne kwatery stałe pozostające w dyspozycji ministra właściwego do
  spraw wewnętrznych lub podległych mu organów, przydzielone żołnierzom
  zawodowym Jednostki Wojskowej Nr 1004 - Biuro Ochrony Rządu, którzy
  zostali funkcjonariuszami BOR, stają się, z mocy prawa, lokalami w
  rozumieniu niniejszej ustawy.
2. Jeżeli norma zaludnienia przydzielonej osobnej kwatery stałej, o
  której mowa w ust. 1, jest wyższa od normy zaludnienia przysługującej
  osobie wymienionej w ust. 1 jako funkcjonariuszowi, osoba ta zachowuje
  prawo do tej normy w zajmowanym dotychczas lokalu.
3. Uprawnienia nabyte na podstawie ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. r. o
  zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 86,
  poz. 433, Nr 141, poz. 692, z 1996 r. Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr
  6, poz. 31, Nr 80, poz. 506 i Nr 106, poz. 678, z 1998 r. Nr 106, poz.
  668, z 1999 r. Nr 86, poz. 964 i Nr 93, poz. 1063 oraz z 2000 r. Nr 6,
  poz. 70 i Nr 48, poz. 550) przez żołnierzy zawodowych Jednostki
  Wojskowej 1004 - Biuro Ochrony Rządu, którzy zostali funkcjonariuszami
  BOR, stają się, z mocy prawa, uprawnieniami mieszkaniowymi
  funkcjonariuszy BOR w rozumieniu niniejszej ustawy.
4. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się także do osób, o których mowa w ust.
  1, jeżeli osoby te uzyskały policyjne zaopatrzenie emerytalne.
5. W stosunku do funkcjonariuszy, którzy poprzednio byli żołnierzami
  zawodowymi i otrzymali osobne kwatery stałe, z zastrzeżeniem ust. 1-4,
  stosuje się przepisy o zakwaterowaniu sił zbrojnych w zakresie
  sprzedaży osobnych kwater stałych.
                                    
                                Art. 144.
1. Jednostki wojskowe podległe ministrowi właściwemu do spraw
  wewnętrznych zwane dalej "jednostkami wojskowymi" podlegają likwidacji
  do dnia 31 grudnia 2001 r.
2. W terminie określonym w ust. 1 jednostki wojskowe zostają
  podporządkowane ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
3. Jednostki wojskowe w okresie likwidacji mogą wykonywać zadania w
  zakresie ochrony osób oraz obiektów o szczególnym znaczeniu.
4. W razie ogłoszenia mobilizacji w czasie wojny jednostki wojskowe
  stają się z mocy prawa częścią Sił Zbrojnych.

                                Art. 145.
1. Żołnierzom jednostek wojskowych przysługują uprawnienia
  funkcjonariuszy Policji określone w art. 15 ust. 1 pkt 1, 3 i 5-7, w
  art. 16 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz 4 i 5, a także w art. 17 ust. 1 pkt 1-8
  ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2000 r. Nr 101,
  poz. 1092), jeżeli wykonują zadania w zakresie niezbędnym do ochrony
  osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz osób, które ze
  względu na dobro państwa należy objąć ochroną, ochrony delegacji
  państw obcych przebywające na terenie Polski, a także ochrony i
  zapewnienia należytego funkcjonowania urządzeń i obiektów o
  szczególnym znaczeniu.
2. Do postępowania przy wykonywaniu działań, o których mowa w ust. 1,
  stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące funkcjonariuszy Policji.

                                Art. 146.
1. Żołnierze zawodowi jednostek wojskowych, z którymi do dnia 31 grudnia
  2001 r. nie rozwiązano stosunku służbowego, przechodzą do dyspozycji
  ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
2. Żołnierze, o których mowa w ust. 1, mogą przejść do dyspozycji
  Ministra Obrony Narodowej za jego zgodą.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych zwalnia z zawodowej służby
  wojskowej żołnierzy, którzy w terminie określonym w ust. 1 nie przejdą
  do dyspozycji Ministra Obrony Narodowej.

                                Art. 147.
Funkcjonariusze, którzy w dniu wejścia w życie ustawy pobierają
równoważnik za brak kwatery przyznany na podstawie dotychczas
obowiązujących przepisów, zachowują prawo do jego otrzymywania do czasu
zrealizowania uprawnień wynikających z art. 81 i art. 83 ust. 1 pkt 2.
                                    
                                Art. 148.
Postępowania dyscyplinarne wszczęte przed wejściem w życie niniejszej
ustawy prowadzi się na podstawie jej przepisów oraz przepisów wydanych
na jej podstawie.
                                    
                                Art. 149.
Wobec żołnierzy Jednostki Wojskowej Nr 1004 - Biuro Ochrony Rządu do
czasu wydania przepisów wykonawczych do niniejszej ustawy, stosuje się
przepisy dotychczasowe, o ile nie są sprzeczne z niniejszą ustawą, nie
dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie
ustawy.
                                    
                                Art. 150.
Traci moc ustawa z dnia 22 grudnia 1999 r. o czasowym podporządkowaniu
niektórych jednostek wojskowych (Dz.U. z 2000 r. Nr 2, poz. 6 i Nr 120,
poz. 1268).
                                    
                                Art. 151.
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.