P r o j e k t
USTAWA
z dnia ...............................................
o równym statusie kobiet i mężczyzn
Pełna realizacja zasady równych praw kobiet i mężczyzn jest konieczna
-w demokratycznym państwie szanującym godność i prawa człowieka. Realizacja
tej zasady przynosi korzyści całemu społeczeństwu i jest jednym z celów
Rady Europy oraz Unii Europejskiej. W przekonania, że niniejsza ustawa
przyspieszy proces eliminacji dyskryminacji ze względu na płeć i
osiągnięcie rzeczywistej równości praw kobiet i mężczyzn, stanowi się, co
następuje:
Art. 1.
1. Ustawa określa równe prawa kobiet i mężczyzn oraz obowiązki państwa w
zakresie przestrzegania równe-o statusu kobiet i mężczyzn.
2. Wszelka dyskryminacja ze względu na płeć, zarówno bezpośrednia jak i
pośrednia, jest zakazana.
3. Zasada równych praw kobiet i mężczyzn podlega ochronie prawnej.
Art. 2.
1. Dyskryminacją ze względu na płeć jest zróżnicowane traktowanie kobiety i
mężczyzny z powodu ich przynależności do określonej płci, prowadzące do tego,
że osoba danej płci znajduje się w bezpodstawnie gorszej sytuacji faktycznej
łub prawnej, niż osoba płci przeciwnej.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o zakazie dyskryminacji oznacza to zakaz:
1) podejmowania działań powodujących sytuację, w której osoba lub grupa osób
jest, była lub byłaby w tej samej sytuacji gorzej traktowana od innej osoby
lub grupy osób, z powodu ich przynależności do określonej płci
(dyskryminacja bezpośrednia),
2) wprowadzania pozornie neutralnych regulacji prawnych, kryteriów lub
praktyk, które masą doprowadzić do szczególnej, niekorzystnej sytuacji dla
osób określanej płci w stosunku do osób płci przeciwnej, chyba że taka
regulacja prawna, kryterium lub praktyka jest obiektywnie uzasadniana
usankcjonowanym prawnie celem, a środki mające służyć osiągnięciu tego celu
są właściwe konieczne (dyskryminacja pośrednia).
3. Dyskryminacją jest również niezaspokajanie specyficznych potrzeb każdej płci
w dziedzinie ochrony zdrowia.
4 Nie stanowią dyskryminacji:
1) działania podejmowane przez skreślony czas zmierzające do wyrównywania
szans oraz osiągnięcia faktycznej równości praw kobiet i mężczyzn, poprzez
zmniejszanie. na korzyść jednej płci. rozmiaru faktycznych nierówności w
tym zakresie,
2) szczególne uprawnienia przyznane kobietom na podstawie odrębnych
przepisów, związane z ciążą porodem i macierzyństwem.
5. Zabronione jest molestowanie seksualne czyli powszechnie nieakceptowane
zachowanie o podłożu seksualnym naruszające godność osoby molestowanej lub
wywołujące atmosferę zastraszenia, upokorzenia lub wrogości, gdy akceptacja
takiego zachowania lub jej brak będzie stanowić podstawę podjęcia decyzji
dotyczącej osoby molestowanej.
Art. 3.
1. Organy władzy publicznej są obowiązane do popierania równego statusu kobiet
i mężczyzn oraz stwarzania warunków niezbędnych do realizacji tej zasady, w
szczególności poprzez przeznaczanie na ten cel niezbędnych środków
publicznych.
2. Ministrowie oraz kierownicy urzędów administracji publicznej są obowiązani,
każdy w zakresie swojego działania, do przeglądu obowiązujących aktów
prawnych, oceny ich funkcjonowania w zakresie przestrzegania zasady równego
statusu kobiet i mężczyzn oraz do podjęcia działań mających na celu
osiągnięcie tego statusu.
Art. 4.
1. Kobieta i mężczyzna mają równe prawo do kształcenia w szkołach wszystkich
typów i profili zawodowych oraz w szkołach wyższych.
2. Kobieta i mężczyzna mają równy dostęp do pomocy udzielanej przez państwo
uczniom, studentom lub słuchaczom szkół publicznych i niepublicznych.
3. Podręczniki szkolne i inne środki dydaktyczne stosowane w szkołach wszystkich
typów. innych placówkach oświatowych oraz szkołach wyższych powinny
uwzględniać zasadę równych praw kobiet i mężczyzn.
4. Kierownicy szkól i innych placówek oświatowych ponoszą odpowiedzialność
porządkową lub dyscyplinarną za zaniechanie realizacji przepisów określanych
w ust. 1 i 2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania uwzględni
problematykę równych praw kobiet i mężczyzn w podstawach programowych
kształcenia dzieci i młodzieży. Przepisów ust. 1, 3 i 4 nie stosuje się do
szkól wyższych i wyższych seminariów duchownych, prowadzanych precz Kościół
Katolicki lub przez inne kościoły i związki wyznaniowe, chyba że ustawy albo
umowy między Rządem a właściwymi władzami Kościoła Katolickiego lub
właściwymi władzami innych kościołów związków wyznaniowych stanowią inaczej.
Art. 5.
Kobieta i mężczyzna mają równe prawa w zatrudnieniu, o których mowa w przepisach
Kodeksu pracy.
Art. 6.
1. Kobieta i mężczyzna mają równe prawo do zabezpieczenia społecznego, w
szczególności w związku z bezrobociem, niepełnosprawnością, niezdolnością do
pracy oraz chorobą.
2. Wiek emerytalny kobiety i mężczyzny określają odrębne przepisy. Jeżeli wiek
emerytalny jest zróżnicowany ze względu na płeć, osiągnięcie przez pracownika
niższego wieku emerytalnego nie może być przyczyną rozwiązania z nim stosunku
pracy przez pracodawcę.
Art. 7.
1. Udział przedstawicieli każdej z płci w organie kolegialnym powoływanym albo
mianowanym przez organ władzy publicznej powinien wynosić:
1) od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 31 grudnia 2003.r. - co najmniej
30% składu tego organu,
2) od dnia 1 stycznia 2004 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. - co najmniej 40%
składu tego organu,
3) od dnia 1 stycznia 2012 r. - co najmniej 50% składu tego organu.
2. W przypadku, gdy organ liczy mniej niż 4 osoby, w jego składzie powinni być
reprezentowani przedstawiciele obydwu płci,
3. Przedstawicielom każdej z płci, na listach osób kandydujących do kolegialnych
organów przedstawicielskich, zapewnia się:
1) od dnia wejścia w życie ustawy: do dnia 3 i grudnia 2003 r. -- co najmniej
30% miejsc,
2) od dnia i stycznia 2004 r. -- co najmniej 40% miejsc.
4. W przypadku wyborów bezpośrednich nazwiska osób różnej płci zamieszcza się na
listach osób kandydujących przemiennie, jeżeli nie obowiązuje umieszczanie
nazwisk w porządku alfabetycznym.
5. Powołanie albo mianowanie organu kolegialnego- niezgodne z zasadami, o
których mowa w ust. 1 i 2, jest z mocy prawa nieważne.
Art. 8.
1. Kobieta i mężczyzna maja równe prawa i obowiązki w życiu rodzinnym, których
wykonywanie nie może być powodem dyskryminacji.
2. Równe prawa i obowiązki. o których mowa w ust. 1, oznaczają w szczególności
zakaz dyskryminacji mężczyzn pragnących zająć się wychowaniem lub opieką nad
dziećmi, także w razie nieistnienia małżeństwa,
Art. 9.
1. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach równego
statusu kobiet i mężczyzn jest Prezes Urzędu do Spraw Równego Statusu Kobiet
i Mężczyzn, zwany dalej "Prezesem Urzędu".
2. Prezes Urzędu wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu do Spraw Równego
Statusu Kobiet i Mężczyzn, zwanego dalej "Urzędem", oraz jednostek
terenowych.
3. Organizację Urzędu określa statut nadany, w drodze zarządzenia, przez
Prezesa Rady Ministrów.
4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia. organizację oraz
właściwość miejscowa i rzeczową jednostek terenowych w sprawach z zakresu
działania Prezesa Urzędu, uwzględniając charakter i liczbę spraw
występujących na danym terenie.
Art. 10.
1. Prezes Rady Ministrów powołuje i odwołuje Prezesa Urzędu oraz sprawuje
nadzór nad jego działalnością.
2. Prezes Rady Ministrów powołuje i odwołuje wiceprezesa Urzędu na wniosek
Prezesa Urzędu,
Art. 11.
Do zakresu działania Prezesa Urzędu należy:
1) opiniowanie i przygotowywanie projektów programów działań i aktów prawnych
oddziałujących na sytuację w zakresie równego statusu kobiet i mężczyzn.
2) występowanie do właściwych organów z wnioskami o wydanie lub zmianę aktów
prawnych w sprawach dotyczących równego statusu kobiet i mężczyzn,
3) występowanie do właściwych organów o zajęcie stanowiska w sprawach
należących do zakresu ich działania o udzielenie informacji i pomocy oraz
podjęcie działań służących urzeczywistnianiu zasady równego statusu kobiet
i mężczyzn,
4) monitorowanie sytuacji w zakresie równego statusu kobiet i mężczyzn oraz
inicjowanie i koordynowanie działań zmierzających do zapewnienia równego
statusu kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach życia,
5) współpraca z właściwymi organami administracji publicznej, organizacjami
pozarządowymi i instytucjami w sprawach związanych z równym statusem kobiet
i mężczyzn.
6) działanie na rzecz rozwiązywania problemów powstałych w związku z
naruszaniem równego statusu kobiet i mężczyzn,
7) udzielanie pomocy merytorycznej, a w szczególności prawnej, w zakresie
równego statusu kobiet i mężczyzn,
8) przedkładanie Radzie Ministrów okresowych sprawozdań z realizacji rządowych
programów dotyczących równego statusu kobiet i mężczyzn,
9) inspirowanie oraz wspieranie działalności grup, organizacji i środowisk,
działających na rzecz równego statusu kobiet i mężczyzn,
10) współpraca z zagranicznymi i międzynarodowymi organizacjami i organami w
zakresie równego statusu kobiet i mężczyzn.
11) opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych,
popularyzujących wiedzę o równym statusie kobiet i mężczyzn,
12) gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa w sprawach z zakresu równego
statusu kobiet i mężczyzn,
13) wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub ustawach odrębnych.
Art. 12.
W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21.
por. 94. z późn.. zm.)[1] w art. 183a po §1 dodaje się §11 i §12 w
brzmieniu:
§11. Pracodawca nie może zadawać osobie kandydującej do pracy pytań dotyczących
jej stanu cywilnego oraz planów w tym zakresie.
§12. Pracodawca nie może żądać od kobiety kandydującej do pracy informacji ani
orzeczenia lekarskiego co do stanu ciąży, chyba że kobieta ma być
zatrudniona u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników przy pracy
wzbronionej kobietom.".
Art. 13.
Organy kolegialne powołane albo mianowane przez organy władzy publicznej przed
dniem wejścia w życie ustawy, których skład narusza przepisy art. 7 ust. 1
lub ust. 2, mogą działać w niezmienionym składzie do końca swojej kadencji,
a jeżeli obowiązujące przepisy nie określają kadencji - do upływu roku od
dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 14.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem
art. 4-11, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.
---------------------------------------------------------------------------------
[1] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 1998 r. Nr 106, poz.
668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, paz. 239,
Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i i r 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, paz.
84. Nr 28, paz. 301, Nr 52, poz. 5 38, N r 4 9, poz. 1075, N r 111, poz. 1 194,
N r 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74,
poz. 676, Nr 135, poz. 1146 i Nr 196, poz. 1660.