P r o j e k t
U S T A W A
z dnia.........................................
o pracowniczych programach emerytalnych
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa reguluje zasady tworzenia i działania pracowniczych
programów emerytalnych, warunki, które powinny spełniać podmioty realizujące
programy oraz warunki uczestnictwa w tych programach.
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) program - program zakładowy albo program międzyzakładowy;
2) pracownik - osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania,
wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę w pełnym lub niepełnym
wymiarze czasu pracy oraz osobę zatrudnioną na podstawie umowy zawartej w
wyniku powołania lub wyboru do organu reprezentującego osobę prawną;
3) zakład ubezpieczeń - zakład ubezpieczeń na życie w formie spółki akcyjnej
lub towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych na życie w rozumieniu ustawy z dnia
22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151)
prowadzący działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń określonych w
dziale I grupa 3 załącznika do tej ustawy;
4) fundusz inwestycyjny - fundusz inwestycyjny otwarty lub specjalistyczny
fundusz inwestycyjny otwarty w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r.
o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 49, poz. 448 i Nr 141, poz.
1178);
5) towarzystwo emerytalne - pracownicze towarzystwo emerytalne w rozumieniu
ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych (Dz. U. Nr 139, poz. 934, z późn. zm.1));
6) fundusz emerytalny - pracowniczy fundusz emerytalny w rozumieniu ustawy z
dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych;
7) instytucja finansowa - zakład ubezpieczeń lub fundusz inwestycyjny,
zarządzający środkami gromadzonymi w programie na podstawie umowy z
pracodawcą;
8) zarządzający - instytucję finansową lub fundusz emerytalny;
9) konwersja - jednoczesne odkupienie jednostek uczestnictwa w jednym
funduszu inwestycyjnym i nabycie jednostek uczestnictwa w innym funduszu
inwestycyjnym zarządzanym przez to samo towarzystwo, za środki pieniężne
uzyskane z odkupienia jednostek uczestnictwa, pod warunkiem, że jednostki
odkupywane, jak i nabywane są rejestrowane jako stanowiące środki
odpowiednio ze składki podstawowej lub dodatkowej uczestnika;
10) uczestnik - pracownika lub inną osobę, która przystąpiła do programu;
11) środki - środki finansowe gromadzone w celu realizacji programu
inwestowane w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, jednostki
ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego działającego na podstawie przepisów
o działalności ubezpieczeniowej i jednostki rozrachunkowe funduszy
emerytalnych - na rachunku uczestnika prowadzonym przez zarządzającego lub
środki pieniężne na rachunku uczestnika, prowadzonym na podstawie zakładowej
umowy emerytalnej przez zakład ubezpieczeń, fundusz inwestycyjny albo
fundusz emerytalny;
12) organ nadzoru - Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych;
13) wynagrodzenie - podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i
rentowe uczestnika w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.2)),
bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy;
14) rachunek - zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego,
rachunek, na który są wpłacane składki do funduszu emerytalnego lub rachunek
w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym prowadzony na zasadach określonych w
ustawie, a w zakresie nieuregulowanym w ustawie na zasadach określonych w
przepisach właściwych dla tych rejestrów i rachunków;
15) IKE - indywidualne konto emerytalne w rozumieniu ustawy z dnia … o
indywidualnych kontach emerytalnych (Dz. U. Nr......., poz..........);
16) wypłata - dokonaną przez uczestnika lub wskazaną przez niego osobę
wypłatę gotówkową lub realizację przelewu środków zgromadzonych w ramach
programu na wskazany przez uczestnika lub tę osobę rachunek bankowy - na
warunkach określonych w umowie zakładowej, w przypadku spełnienia warunków
określonych w ustawie;
17) wypłata transferowa - przekazanie środków na warunkach określonych w
ustawie do innego programu lub na IKE uczestnika;
18) zwrot - przekazanie środków uczestnikowi w formie realizacji przelewu
środków zgromadzonych w ramach programu na wskazany przez uczestnika
rachunek bankowy w przypadku likwidacji programu, jeżeli nie zachodzą
przesłanki do wypłaty albo wypłaty transferowej;
19) dyspozycja - polecenie dokonania wypłaty albo wypłaty transferowej
składane przez uczestnika zarządzającemu.
Art. 3. Program jest tworzony w celu gromadzenia środków uczestników
przeznaczonych do wypłaty po spełnieniu warunków określonych w ustawie.
Art. 4. Osoba zatrudniona u kilku pracodawców prowadzących programy
może w tym samym czasie uczestniczyć w więcej niż jednym programie.
Art. 5. 1. Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje pracownikowi,
który jest zatrudniony u danego pracodawcy, nie krócej niż 3 miesiące, chyba
że umowa zakładowa stanowi inaczej.
2. Warunki uczestnictwa w programie musi spełniać co najmniej
połowa pracowników zatrudnionych u pracodawcy w dniu złożenia wniosku o
zarejestrowanie programu.
3. Jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż pięciuset pracowników
warunek, o którym mowa w ust. 2, musi być spełniony przez co najmniej jedną
trzecią pracowników zatrudnionych u tego pracodawcy.
4. Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje również osobie
fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wspólnikowi spółki cywilnej,
jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo-akcyjnej i komandytowej
odpowiadającemu bez ograniczenia, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym, jeżeli te osoby lub spółki prowadzą program dla
swoich pracowników.
5. Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio
do osób, które są uczestnikami na podstawie ust. 4.
Art. 6. 1. Programy mogą być prowadzone w jednej z następujących form:
1) funduszu emerytalnego;
2) umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do
funduszu inwestycyjnego;
3) umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z
zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na
życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.
2. Umowy, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mogą być także zawierane
przez pracodawcę z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to
samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych. W przypadku takiej umowy pracownik
ma prawo do zmiany funduszu inwestycyjnego lub podziału środków znajdujących
się w tych funduszach inwestycyjnych na warunkach określonych w umowie
zakładowej. Konwersja między tymi funduszami nie stanowi wypłaty
transferowej.
3. W przypadku otwarcia likwidacji jednego z funduszy, w którym
są lokowane środki uczestnika na warunkach, o których mowa w ust. 2,
zarządzający w terminie 14 dni od dnia otwarcia likwidacji wzywa uczestnika
do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie dokonania konwersji jednostek
tego funduszu na jednostki pozostałych funduszy, w których mogą być lokowane
środki uczestnika oraz dokonuje tej konwersji.
4. W przypadku niezłożenia przez uczestnika oświadczenia woli, o
którym mowa w ust. 3, zarządzający dokonuje w równych częściach konwersji
jednostek uczestnictwa tego funduszu na jednostki pozostałych funduszy, w
których mogą być lokowane środki uczestnika.
5. Jeżeli program jest prowadzony w formie umowy grupowego
ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń, o której mowa w
ust. 1 pkt 3, umowa ta powinna przewidywać:
1) niepotrącanie składki ubezpieczeniowej ze środków
zgromadzonych w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, w
przypadku nieopłacenia składki ubezpieczenia na życie oraz
związanego z ryzykiem chorobowym i wypadkowym;
2) przeznaczanie co najmniej 90% każdorazowej składki
podstawowej i dodatkowej na ubezpieczeniowy fundusz
kapitałowy;
3) pobieranie z aktywów funduszu, o którym mowa w pkt 2, opłat
związanych wyłącznie z pokryciem kosztów transakcyjnych i
opłat z tytułu zarządzania funduszem;
4) otrzymanie przez uczestnika ochrony ubezpieczeniowej w
przypadku nieterminowego przekazania składki
ubezpieczeniowej przez pracodawcę.
6. Umowa, o której mowa w ust. 1 pkt 3, może przewidywać
ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe, jeżeli jest ona uzupełnieniem
ubezpieczenia na życie.
Art. 7. 1. Prowadzenie przez pracodawcę jednocześnie więcej niż
jednego programu, jest dopuszczalne w przypadku:
1) nabycia zakładu pracy w całości lub jego zorganizowanej
części albo nabycia akcji towarzystwa emerytalnego lub
2) połączenia pracodawców prowadzących programy.
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, w celu zaproponowania
gromadzenia środków w jednym programie, w terminie 3 lat od dnia nabycia
albo połączenia, pracodawca powinien zmienić umowę zakładową oraz:
1) wypowiedzieć lub zmienić umowę z instytucją finansową albo
2) z połączonych towarzystw emerytalnych utworzyć jedno
towarzystwo i doprowadzić do przejęcia funduszu
emerytalnego przez jedno z towarzystw oraz dokonać
likwidacji drugiego lub sprzedać akcje towarzystwa
emerytalnego.
3. Do zmiany umowy zakładowej w przypadkach określonych w ust. 2
stosuje się odpowiednio art. 41.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, nowy pracodawca
wchodzi w prawa i obowiązki dotychczasowego pracodawcy wynikające z umowy
zakładowej. Przepis ma zastosowanie odpowiednio, jeżeli program jest
prowadzony przez jednego z łączących się pracodawców lub przez pracodawcę,
którego zakład pracy lub jego zorganizowana część została nabyta. 1
Art. 8. 1. Zarządzający ewidencjonuje wszystkie wpłacone składki,
wypłaty, przyjęte i dokonane wypłaty transferowe oraz inne operacje na
rachunku. Każdorazowo przed dokonaniem wypłaty albo wypłaty transferowej
zarządzający sporządza informację dotyczącą uczestnika programu, który
złożył dyspozycję wypłaty albo wypłaty transferowej.
2. Informacja, o której mowa w ust. 1, zawiera:
1) numer wpisu programu do rejestru;
2) dane identyfikujące uczestnika: pierwsze imię, nazwisko,
datę urodzenia, adres zamieszkania, nadany numer
identyfikacji podatkowej, zwany dalej "NIP", i numer PESEL
lub numer paszportu albo innego dokumentu potwierdzającego
tożsamość w przypadku osób nie posiadających obywatelstwa
polskiego;
3) dane identyfikujące pracodawcę: nazwę, numer REGON, NIP,
adres siedziby, adres do korespondencji;
4) dane identyfikujące zarządzającego: nazwę, numer REGON,
NIP, adres siedziby, adres do korespondencji;
5) wysokość wpłat w ciągu każdego roku kalendarzowego
z podziałem na wpłaty z tytułu składki podstawowej
i dodatkowej;
6) wysokość przyjętych wypłat transferowych, datę dokonania przyjętych
wypłat transferowych, dane identyfikujące zarządzających, którzy dokonali
wypłat transferowych;
7) wysokość wypłaty transferowej otrzymanej przez zarządzającego, datę jej
dokonania oraz dane identyfikujące zarządzającego, który przyjął wypłatę
transferową;
8) sumę wpłaconych składek podstawowych - w przypadku gdy
wypłata transferowa jest dokonywana na IKE;
9) datę sporządzenia informacji oraz imię, nazwisko, funkcję i
podpis osoby odpowiedzialnej za jej sporządzenie;
10) dane o właściwym ze względu na miejsce zamieszkania
uczestnika naczelniku urzędu skarbowego, jeżeli następuje
wypłata.
3. Do informacji, o której mowa w ust. 1, dołącza się pisemną
dyspozycję wypłaty lub wypłaty transferowej złożoną przez uczestnika
programu.
4. Informację, o której mowa w ust. 1, zarządzający sporządza w
dwóch egzemplarzach.
5. Zarządzający, w przypadku dokonywania wypłaty transferowej
przekazuje wraz z dokonaniem wypłaty transferowej następnemu zarządzającemu
jeden egzemplarz informacji i dyspozycję, o której mowa w ust. 3, oraz
wszystkie pisemne dyspozycje złożone dotychczas przez uczestnika i
informacje uzyskane od wszystkich poprzednich zarządzających. Drugi
egzemplarz informacji, o której mowa w ust. 1, zarządzający przekazuje
uczestnikowi.
6. W przypadku złożenia przez uczestnika dyspozycji wypłaty,
zarządzający wraz z dokonaniem wypłaty, przekazuje urzędowi skarbowemu
właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania uczestnika wszystkie
informacje i pisemne dyspozycje złożone dotychczas przez uczestnika.
7. Minister właściwy do spraw finansów publicznych w
porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego
określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania informacji dotyczącej
uczestnika programu oraz tryb jej przekazywania, mając na względzie
konieczność zapewnienia sprawnego przekazywania informacji.
Art. 9. Określenie "program emerytalny" może być używane wyłącznie do
określenia programów uregulowanych w niniejszej ustawie.
Rozdział 2
Tworzenie i prowadzenie programu
Art. 10 1. Program tworzy się przez zawarcie umowy zakładowej albo
umowy międzyzakładowej, a następnie umowy z instytucją finansową, z
zastrzeżeniem art. 17 ust. 3, albo utworzenie towarzystwa emerytalnego i
funduszu emerytalnego albo nabycie przez pracodawcę akcji istniejącego
towarzystwa emerytalnego oraz rejestrację programu przez organ nadzoru.
2. Umowy nie mogą zawierać warunków uczestnictwa pracownika w
programie niezgodnych z przepisami ustawy.
Art. 11. 1. Umowa zakładowa jest umową zawieraną przez pracodawcę z
reprezentacją pracowników.
2. Reprezentację pracowników tworzą wszystkie zakładowe
organizacje związkowe działające u danego pracodawcy.
3. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja
związkowa, pracodawca zawiera umowę zakładową z reprezentacją pracowników
wyłonioną w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
4. Umocowanie reprezentacji pracowników wyłonionej w trybie, o
którym mowa ust. 3, do podejmowania czynności przewidzianych przez ustawę
wygasa po upływie 24 miesięcy od dnia wyłonienia reprezentacji.
5. Umocowanie, o którym mowa w ust. 4, wygasa przed upływem 24
miesięcy od dnia wyłonienia reprezentacji w przypadku gdy:
1) co najmniej połowa osób wchodzących w skład reprezentacji
pracowników przestanie być pracownikami pracodawcy;
2) u pracodawcy rozpocznie działalność zakładowa organizacja
związkowa.
6. W przypadku wygaśnięcia umocowania z przyczyny, o której
mowa w ust. 5 pkt 1, dokonuje się wyboru nowej reprezentacji pracowników w
trybie określonym w ust. 3.
7. Pracodawca przedstawia reprezentacji pracowników ofertę
utworzenia programu, która zawiera:
1) projekt umowy zakładowej;
2) ustalone w umowie przedwstępnej warunki umowy z instytucją
finansową lub statut towarzystwa emerytalnego i statut
funduszu emerytalnego albo projekty tych statutów;
3) określenie okresu ważności oferty, nie krótszego niż 3
miesiące.
8. Jeżeli w okresie 2 miesięcy od dnia przedstawienia przez
pracodawcę reprezentacji pracowników oferty utworzenia programu, o której
mowa w ust. 7, nie dojdzie do zawarcia umowy zakładowej z powodu niemożności
uzgodnienia przez strony jej treści, pracodawca może zawrzeć umowę zakładową
z reprezentatywnymi organizacjami związkowymi w rozumieniu art. 24125a
ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94, z późn. zm.3)). Przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio.
Art. 12. Spory ze stosunków prawnych powstałe między stronami umowy
zakładowej rozstrzygają sądy powszechne właściwe dla siedziby pracodawcy.
Art. 13. 1. Umowa zakładowa określa w szczególności:
1) formę programu wraz ze wskazaniem zarządzającego, który
będzie gromadził środki i zarządzał nimi na podstawie umowy
z pracodawcą lub na podstawie postanowień statutu funduszu
emerytalnego;
2) warunki i tryb przystępowania i występowania z programu;
3) warunki gromadzenia i zarządzania środkami wynikające z przedwstępnej
umowy z instytucją finansową lub statutu funduszu emerytalnego;
4) warunki gromadzenia i zarządzania środkami w przypadku, o którym mowa w
art. 17 ust. 3;
5) przypadki i warunki wypowiedzenia umowy między pracodawcą a
instytucją finansową albo warunki zbycia przez pracodawcę
wszystkich posiadanych przez niego akcji towarzystwa
emerytalnego oraz warunki likwidacji tego towarzystwa;
6) warunki, terminy i sposób 2dokonania wypłaty, wypłaty
transferowej oraz zwrotu;
7) termin wskazania przez uczestnika rachunku, na który
pracodawca ma dokonać wypłaty transferowej w przypadku
likwidacji programu, ustalony zgodnie z art. 41 ust. 5;
8) przypadki i warunki zmiany formy programu lub
zarządzającego;
9) wysokość składki podstawowej;
10) minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki
dodatkowej, jeżeli umowa zakładowa nie zakazuje
deklarowania składki dodatkowej;
11) sposób deklarowania składki dodatkowej przez uczestników
oraz terminy naliczania i potrącania tych składek przez
pracodawcę w celu przelewu na rachunek uczestnika;
12) terminy naliczania oraz przelewu składki podstawowej na
rachunek uczestnika;
13) koszty i opłaty obciążające uczestnika i pracodawcę oraz
warunki, na jakich mogą one zostać obniżone bez
konieczności zmiany umowy zakładowej;
14) warunki zmiany i wypowiedzenia umowy zakładowej;
15) warunki jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek
podstawowych oraz czasowego ograniczenia wysokości składek
podstawowych przez pracodawcę, o których mowa w art. 38;
16) okres wypowiedzenia umowy zakładowej przez pracodawcę, o
którym mowa w art. 40 ust. 2 pkt 3;
17) okres wypowiedzenia umowy zakładowej przez pracodawcę, o
którym mowa w art. 40 ust. 2 pkt 4.
2. W przypadku gdy program jest prowadzony w formie umowy o
wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego
umowa zakładowa określa przypadki i warunki przeniesienia środków przez
uczestnika do innego funduszu inwestycyjnego w przypadku zmiany funduszu w
ramach tego samego programu.
Art. 14. 1. Pracodawcy w celu realizacji programu na jednakowych
warunkach mogą utworzyć program międzyzakładowy.
2. Do utworzenia programu międzyzakładowego jest konieczne
zawarcie umowy międzyzakładowej i umowy z instytucją finansową wspólnej dla
pracodawców, o których mowa w ust. 1.
Art. 15. 1. Umowa międzyzakładowa jest zawierana między reprezentacją
pracodawców a międzyzakładową reprezentacją pracowników.
2. Tryb wyłaniania reprezentacji, o których mowa w ust. 1,
określają w formie pisemnej pracodawcy i reprezentacje pracowników powołane
w trybie art. 11.
3. Oferta zawarcia umowy międzyzakładowej jest przedstawiana
przez reprezentację pracodawców międzyzakładowej reprezentacji pracowników.
Przepis art. 11 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
Art. 16. 1. Reprezentacje, o których mowa w art. 15, mogą na wniosek
pracodawcy zgodzić się na jego przystąpienie do umowy międzyzakładowej.
2. Pracodawcy oraz reprezentacje pracowników, wyłonione w trybie
art. 11, określają w formie pisemnej tryb przystąpienia do programu międzyza
kładowego pracodawcy, o którym mowa w ust. 1.
Art. 17. 1. Pracodawca zawiera umowę z instytucją finansową, która
określa warunki gromadzenia i zarządzania środkami. W przypadku programu w
formie funduszu emerytalnego warunki gromadzenia i zarządzania środkami
określa statut funduszu.
2. W przypadku programu międzyzakładowego warunki gromadzenia i
zarządzania środkami określa umowa zawarta przez reprezentację pracodawców z
instytucją finansową lub statut funduszu emerytalnego.
3. W przypadku programu tworzonego lub prowadzonego przez
pracodawcę będącego zarządzającym w tym programie, nie zawiera się umowy, o
której mowa w ust. 1; warunki gromadzenia i zarządzania środkami określa
umowa zakładowa.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do pracodawców
stanowiących organy zarządzającego.
5. Umowa z instytucją finansową lub statut funduszu
emerytalnego nie może przewidywać żadnych kosztów obciążających uczestnika w
przypadku dokonania wypłaty, wypłaty transferowej, wpłaty środków z tytułu
dokonywanej wypłaty transferowej lub zwrotu.
Art. 18. 1. Przystąpienie pracownika do programu na warunkach
określonych w umowie zakładowej, następuje na podstawie pisemnej deklaracji
o przystąpieniu do programu, zwanej dalej "deklaracją", jeżeli pracodawca
nie zwróci deklaracji wraz z upływem terminu do jej zwrócenia.
2. Deklaracja zawiera oświadczenie pracownika, że otrzymał
umowę zakładową i zapoznał się z jej treścią oraz może zawierać rozrządzenie
na wypadek śmierci pracownika.
3. W przypadku gdy umowa zakładowa nie zakazuje wnoszenia składki
dodatkowej, a uczestnik zadeklarował jej wnoszenie deklaracja zawiera
upoważnienie dla pracodawcy do naliczania i potrącania z wynagrodzenia
zadeklarowanej składki dodatkowej w określonej wysokości oraz dokonania jej
przelewu na rachunek.
4. Pracodawca przyjmuje deklarację i pisemnie potwierdza uczestnikowi jej
przyjęcie.
5.Pracodawca zwraca deklarację wraz z pisemnym uzasadnieniem odmowy jej
przyjęcia, jeżeli pracownik nie spełnia warunku określonego w art. 5 ust. 1.
Zwrócenie deklaracji powinno nastąpić w terminie jednego miesiąca od dnia
jej złożenia przez pracownika.
6. W sprawach odmowy przyjęcia deklaracji i roszczeń między
uczestnikiem programu a pracodawcą orzekają sądy pracy właściwe dla siedziby
pracodawcy.
Art. 19. 1. Umowa zakładowa może przewidywać dobrowolne wnoszenie do
funduszu emerytalnego przez uczestnika akcji uzyskanych przez członka tego
funduszu emerytalnego, nieodpłatnie lub na warunkach preferencyjnych, w
następstwie prywatyzacji pracodawcy.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, umowa zakładowa określa
terminy i warunki wnoszenia akcji na rachunek ilościowy w funduszu
emerytalnym oraz warunki prowadzenia tych rachunków. Uczestnik określa w
deklaracji, wynikającą z umowy zakładowej, liczbę akcji pracodawcy, którą
wniesie na swój rachunek.
Art. 20. 1. Uczestnik składa pisemne oświadczenie woli w sprawach
dotyczących programu pracodawcy lub za jego pośrednictwem.
2. Uczestnik jest obowiązany informować pracodawcę o
każdorazowej zmianie adresu zamieszkania i adresu do korespondencji.
3. Przepis ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio po ustaniu
zatrudnienia.
4. W przypadku połączenia, podziału, zbycia zakładu pracy w
całości albo jego zorganizowanej części, uczestnik składa oświadczenia woli
za pośrednictwem nowego pracodawcy.
5. W przypadku likwidacji zakładu pracy uczestnik składa
oświadczenia woli za pośrednictwem likwidatora, a po zakończeniu likwidacji
bezpośrednio zarządzającemu.
6. W przypadku upadłości pracodawcy uczestnik składa
oświadczenia woli bezpośrednio zarządzającemu. Syndyk masy upadłościowej
jest obowiązany do powiadomienia uczestników programu o sposobie składania
oświadczenia woli w sprawach dotyczących programu w związku z upadłością
pracodawcy w terminie 45 dni od dnia ogłoszenia upadłości.
7. W sprawach dotyczących programu pracodawca nie może być
pełnomocnikiem uczestnika.
Art. 21. 1. Umowy tworzące program obowiązują od dnia rejestracji
programu.
2. Zmiana umów następuje w trybie właściwym do zawarcia danej
umowy.
Art. 22. 1. Pracodawca jest obowiązany do informowania pracowników, w
sposób zwyczajowo u niego przyjęty, o warunkach funkcjonowania programu.
2. Informacja powinna zawierać w szczególności:
1) formę programu wraz ze wskazaniem zarządzającego;
2) określenie wysokości składki podstawowej;
3) określenie maksymalnej wysokości składki dodatkowej, o
której mowa w art. 25 ust. 3;
4) stwierdzenie, że zawiera jedynie omówienie warunków
programu, a podstawą funkcjonowania programu jest umowa
zakładowa;
5) minimalną i maksymalną wysokość możliwej do zadeklarowania miesięcznej
składki dodatkowej oraz sposób jej deklarowania;
6) wskazanie właściwych przepisów podatkowych dotyczących
gromadzonych środków;
7) omówienie:
a) zasad wypłaty, wypłaty transferowej i zwrotu
zgromadzonych na rachunku uczestnika środków,
b) trybu zmiany deklaracji, konsekwencji, w tym
finansowych, tych zmian i warunków odstąpienia
uczestnika od programu,
c) praw osoby uposażonej i spadkobierców na wypadek śmierci
uczestnika;
d) przypadków, w których następuje likwidacja programu oraz
konsekwencji z tego wynikających,
e) możliwości zadysponowania przez uczestnika prawami do
zgromadzonych środków.
3. Zarządzający jest obowiązany do niezwłocznego przekazywania
pracodawcy informacji wskazującej przepisy prawa powszechnie obowiązującego
zawierające zmiany w zakresie, o którym mowa w ust. 2 pkt 7.
4. Pracodawca jest obowiązany do aktualizowania informacji
dotyczących zasad funkcjonowania programu, niezwłocznie po ich uzyskaniu.
5. Pracodawca jest obowiązany do wyróżnienia zmian, jakie
zaszły w zakresie objętym informacją w okresie 12 miesięcy poprzedzających
datę dokonania aktualizacji.
6. Pracodawca jest dodatkowo obowiązany przekazać uczestnikowi
pisemną informację o warunkach wypłaty środków gromadzonych w programie:
1) w pierwszym kwartale roku kalendarzowego, w którym uczestnik ten ukończy
60 lat lub
2) w ciągu 30 dni od dnia ustania stosunku pracy z powodu
uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych.
Art. 23. 1. Pracodawca jest obowiązany do przekazywania organowi
nadzoru rocznej informacji dotyczącej realizacji prowadzonego programu.
2. Roczna informacja, o której mowa w ust. 1, jest przekazywana
do dnia 1 marca za rok poprzedni.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego
określi, w drodze rozporządzenia, zakres rocznej informacji dotyczącej
realizacji prowadzonego programu oraz tryb jej przekazywania organowi
nadzoru, mając na względzie potrzebę dysponowania koniecznymi danymi
dotyczącymi realizacji programów przez ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego oraz organ nadzoru, a także właściwą ochronę praw
uczestników tych programów.
Art. 24. 1. Składkę podstawową finansuje pracodawca.
2. Kwota wpłacanej składki podstawowej nie może przekroczyć 7%
wynagrodzenia uczestnika.
3. Wysokość składki podstawowej ustala się:
1) procentowo od wynagrodzenia, lub
2) w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników, lub
3) procentowo od wynagrodzenia, z określeniem maksymalnej
kwotowej wysokości tej składki.
4. Pracodawca nalicza i odprowadza składkę podstawową:
1) w odniesieniu do składników wynagrodzenia należnych za
okresy nie dłuższe niż miesiąc - w terminie wypłaty tych
składników obowiązującym u pracodawcy, i odprowadza je w
okresach miesięcznych;
2) w odniesieniu do składników wynagrodzenia należnych za
okresy dłuższe niż miesiąc - w terminie wypłaty tych
składników, i odprowadza je również w tym terminie.
5. Składka podstawowa nie jest wliczana do wynagrodzenia
stanowiącego podstawę ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia
społeczne.
6. W przypadkach określonych w ust. 3 pkt 1 i 3 wysokość składki
podstawowej jest ustalana od wynagrodzenia w jednakowym procencie dla
wszystkich uczestników.
Art. 25. 1. Uczestnik może zadeklarować składkę dodatkową, jeżeli
umowa zakładowa tego nie zakazuje.
2. Wysokość składki dodatkowej uczestnik określa w deklaracji.
3. Suma składek dodatkowych wniesionych przez uczestnika do
jednego programu w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć
trzykrotności kwoty odpowiadającej maksymalnej wysokości kwoty wpłaty na
IKE, o której mowa w przepisach o indywidualnych kontach emerytalnych.
4. Składka dodatkowa jest potrącana z wynagrodzenia po jego
opodatkowaniu.
Art. 26. 1. Pracodawca jest obowiązany do terminowego i prawidłowego:
1) naliczania i odprowadzania składek podstawowych;
2) naliczania, potrącania i odprowadzania składek dodatkowych.
2. Składki są odprowadzane na rachunki prowadzone w celu
realizacji programu.
Art. 27. W przypadku gdy ustało zatrudnienie uczestnika u pracodawcy
prowadzącego program lub nastąpiła likwidacja programu, środki pozostają na
rachunku uczestnika do czasu wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu.
Art. 28. W zakresie nieuregulowanym ustawą zasady zarządzania środkami
zgromadzonymi na:
1) rachunkach w funduszu emerytalnym regulują przepisy o
organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
2) rachunkach w funduszach inwestycyjnych - przepisy o
funduszach inwestycyjnych;
3) rachunkach zakładów ubezpieczeń - przepisy o działalności
ubezpieczeniowej.
Rozdział 3
Rejestracja programu
Art. 29. 1. Program podlega rejestracji przez organ nadzoru.
2. Organ nadzoru prowadzi rejestr programów.
Art. 30. 1. Wniosek pracodawcy o rejestrację programu zakładowego
powinien zawierać dane pracodawcy i zarządzającego: nazwę (firmę), siedzibę,
numer REGON oraz adres do korespondencji.
2. Do wniosku należy dołączyć:
1) informację o umocowaniu reprezentacji pracowników do
zawarcia umowy zakładowej;
2) zaświadczenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o braku
zaległości w opłacaniu składek na obowiązkowe ubezpieczenia
społeczne wystawione nie później niż trzy miesiące przed
dniem złożenia wniosku;
3) zaświadczenie urzędu skarbowego o braku zaległości
podatkowych wystawione nie później niż trzy miesiące przed
dniem złożenia wniosku;
4) umowę zakładową;
5) umowę z instytucją finansową albo statut funduszu
emerytalnego;
6) wzór deklaracji o przystąpieniu do programu;
7) oświadczenie pracodawcy, że warunki uczestnictwa w programie nie
naruszają przepisu art. 5 ust. 2 i 3;
8) dokumenty potwierdzające dane, o których mowa w ust. 1.
Art. 31. 1. Wniosek reprezentacji pracodawców o rejestrację programu
międzyzakładowego powinien zawierać dane dotyczące każdego pracodawcy, o
których mowa w art. 30 ust. 1.
2. Do wniosku należy dołączyć:
1) umowę międzyzakładową;
2) dokument określający zasady wyłonienia reprezentacji
pracodawców i międzyzakładowej reprezentacji pracowników;
3) dokumenty potwierdzające umocowanie reprezentacji
pracodawców i międzyzakładowej reprezentacji pracowników,
wybranych zgodnie z przewidzianym trybem, obejmujące dane
tych osób: imię, nazwisko i numer PESEL lub, w przypadku
osób nie posiadających obywatelstwa polskiego - numer
paszportu;
4) umowę zawartą przez reprezentację pracodawców z instytucją
finansową lub statut funduszu emerytalnego;
5) dotyczące każdego pracodawcy informacje i dokumenty, o
których mowa w art. 30 ust. 1 i ust. 2 pkt 1-3 i 7;
6) wzór deklaracji o przystąpieniu do programu.
3. Umowa międzyzakładowa z dniem rejestracji programu międzyza
kładowego staje się umową zakładową. Stronami tej umowy są pracodawca i
reprezentacja pracowników, wyłoniona w trybie, o którym mowa w art. 11.
4. Umowa zawarta przez reprezentację pracodawców z instytucją
finansową z dniem rejestracji programu międzyzakładowego staje się umową
między reprezentowanym pracodawcą a instytucją finansową.
Art. 32. 1. Przystępując do zarejestrowanego programu międzyzakłado
wego pracodawca i reprezentacja pracowników, wyłoniona w trybie art. 11,
składają w organie nadzoru zawiadomienie o przystąpieniu do programu
międzyzakładowego podając numer programu międzyzakładowego z rejestru
programów oraz dane i informacje, o których mowa w art. 30 ust. 1 i ust. 2
pkt 1-3 dotyczące przystępującego pracodawcy.
2. Do zawiadomienia dołącza się:
1) umowę o przystąpieniu do umowy międzyzakładowej;
2) umowę o przystąpieniu pracodawcy do umowy zawartej przez
reprezentację pracodawców z instytucją finansową;
3) oświadczenie pracodawcy, że warunki uczestnictwa w
programie nie naruszają przepisu art. 5 ust. 3.
3. Na podstawie zawiadomienia organ nadzoru dokonuje stosownej
zmiany w rejestrze programów.
4. Stronami umowy, o której mowa w ust. 2 pkt 1, są:
1) przystępujący pracodawca i reprezentacja jego pracowników
wyłoniona w trybie, o którym mowa w art. 11, oraz
2) reprezentacja pracodawców i międzyzakładowa reprezentacja
pracowników.
5. Przepis art. 31 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 33. Zmiana umowy zakładowej zawartej w trybie, o którym mowa w
art. 31 ust. 3, powoduje wykreślenie z rejestru programów adnotacji o
udziale pracodawcy w programie międzyzakładowym.
Art. 34. 1. Wpis programu zakładowego do rejestru programów obejmuje:
1) zawarte we wniosku dane pracodawcy;
2) zawarte we wniosku dane zarządzającego;
3) warunki uczestnictwa w programie zawarte w umowie
zakładowej albo w umowie międzyzakładowej;
4) formę programu;
5) numer w rejestrze programów.
2. Wpis programu międzyzakładowego do rejestru programów
obejmuje dane wszystkich pracodawców tworzących ten program.
3. Pracodawca jest obowiązany zgłosić do rejestru programów
wszelkie zmiany danych, o których mowa w ust. 1 pkt 1, w terminie 30 dni od
zaistnienia tych zmian.
4. Zarządzający jest obowiązany zgłosić do rejestru programów
wszelkie zmiany danych, o których mowa w ust. 1 pkt 2, w terminie 30 dni od
zaistnienia tych zmian.
5. Organ nadzoru zawiadamia pracodawcę o dokonaniu rejestracji
zmian, o których mowa w ust. 3 i 4, w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia.
6. Pracodawca składa do organu nadzoru wniosek o wpis zmian do
rejestru w zakresie określonym w ust. 1 pkt 3 i 4, w terminie 14 dni od dnia
ich zaistnienia. Zmiana umowy zakładowej wchodzi w życie od dnia wpisu do
rejestru.
7. Zmiana umowy zakładowej spowodowana zmianą statutu funduszu
inwestycyjnego lub statutu funduszu emerytalnego obowiązuje z chwilą wpisu
zmian do rejestru, nie wcześniej niż z chwilą wejścia w życie zmian statutu.
Wniosek o dokonanie rejestracji takiej zmiany umowy zakładowej może być
złożony przed wejściem w życie zmian statutu3.
8. Jeżeli zmiany w rejestrze programów zostały dokonane w
zakresie określonym w ust. 1 pkt 3 i 4 pracodawca jest obowiązany do
przekazania uczestnikom zmian w umowie zakładowej.
Art. 35. 1. Jeżeli wniosek o rejestrację programu nie spełnia warunków
wynikających z przepisów ustawy, organ nadzoru jest obowiązany w terminie
1 miesiąca wezwać pracodawcę do usunięcia nieprawidłowości, wyznaczając w
tym celu odpowiedni termin nie krótszy niż trzy tygodnie.
2. Organ nadzoru odmawia rejestracji programu w przypadku :
1) gdy w wyznaczonym przez niego terminie nie zostaną usunięte
nieprawidłowości;
2) niezgodności programu z przepisami ustawy.
Art. 36. 1. Organ nadzoru sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem
programów w zakresie ich zgodności z prawem.
2. W przypadku uzyskania informacji uzasadniających podejrzenie
zaistnienia nieprawidłowości w funkcjonowaniu programu organ nadzoru jest
uprawniony do żądania od pracodawcy lub zarządzającego realizujących program
wszelkich informacji, dokumentów i wyjaśnień z tym związanych.
3. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w prowadzeniu
programu, organ nadzoru powiadamia o nich pracodawcę lub zarządzającego i
wzywa do ich usunięcia w terminie określonym w wezwaniu nie krótszym niż 14
dni.
4. W przypadku nieusunięcia przez pracodawcę nieprawidłowości w
wyznaczonym w wezwaniu terminie, organ nadzoru może nałożyć na pracodawcę
prowadzącego program karę pieniężną w wysokości do 50 000 zł.
5. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej, o której mowa w
ust. 4, organ nadzoru jest obowiązany uwzględnić rodzaj i wagę stwierdzonych
nieprawidłowości.
6. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w realizacji
programu przez zarządzającego, o którym mowa w:
1) art. 2 pkt 3 i 6, organ nadzoru podejmuje przewidziane
prawem czynności nadzorcze;
2) art. 2 pkt 4, organ nadzoru powiadamia o nieprawidłowoś
ciach Komisję Papierów Wartościowych i Giełd.
Art. 37. 1. Do postępowania przed organem nadzoru stosuje się przepisy
ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego
(Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r. Nr
113, poz. 984 , Nr 169, poz. 1387 i Nr 153, poz. 1271).
Rejestracja programu, odmowa rejestracji, wpis zmian do rejestru programów z
wyłączeniem art. 34 ust. 5, odmowa wpisu zmian do rejestru, wpis i odmowa
wpisu do rejestru postanowień porozumień, o których mowa w art. 38 i 39,
zezwolenie i odmowa zezwolenia na zawieszenie naliczania i odprowadzania
składek podstawowych, nałożenie kary pieniężnej oraz wykreślenie programu z
rejestru następuje w drodze decyzji administracyjnej.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego
określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestru programów oraz
terminy i tryb wydawania wypisów z tego rejestru, mając na względzie
potrzebę zapewnienia sprawności prowadzonego procesu rejestracyjnego.
.
Rozdział 4
Zawieszanie odprowadzania składek podstawowych i likwidacja programu
Art. 38. 1. Pracodawca może jednostronnie:
1) zawiesić odprowadzanie składek podstawowych lub
2) czasowo ograniczyć wysokość naliczanej składki podstawowej
przez określenie obowiązującej w okresie tego ograniczenia
zasady naliczania składki, zgodnie z art. 24 ust. 3.
2. W okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych
łączny okres jednostronnego zawieszenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie
może przekroczyć 3 miesięcy.
3. Jeżeli umowa zakładowa to przewiduje, łączny okres jedno
stronnego zawieszenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, może wynosić do 6
miesięcy w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych.
4. Po okresie zawieszenia, o którym mowa w ust. 2 lub 3,
pracodawca może, jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową, zawrzeć z
reprezentacją pracowników porozumienie o:
1) zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych
lub
2) czasowym ograniczeniu wysokości składek podstawowych przez
określenie obowiązującej w okresie tego ograniczenia zasady
naliczania składki podstawowej, zgodnie z art. 24 ust. 2.
5. Zawarcie porozumienia, o którym mowa w ust. 4, następuje,
jeżeli strony porozumienia uznają, że jest to uzasadnione sytuacją finansową
pracodawcy.
6. Do zawarcia porozumienia stosuje się odpowiednio przepisy
art. 11 dotyczące zawarcia umowy zakładowej.
7. Pracodawca przekazuje porozumienie organowi nadzoru
niezwłocznie po jego zawarciu.
8. Organ nadzoru wpisuje do rejestru programów w terminie 7 dni
od daty otrzymania zawartego porozumienia, o którym mowa w ust. 4:
1) datę zawarcia porozumienia;
2) dzień, od którego porozumienie zaczyna obowiązywać;
3) datę wygaśnięcia porozumienia;
4) wysokość składki podstawowej obowiązującej w okresie
obowiązywania porozumienia - w przypadku określonym w ust.
4 pkt 2.
9. Porozumienie obowiązuje od dnia w nim określonego, lecz nie
wcześniej niż od dnia wpisania jego postanowień do rejestru programów.
10. Organ nadzoru odmawia wpisu, jeżeli postanowienia
porozumienia są sprzeczne z przepisami ustawy.
11. Pracodawca rozwiązuje porozumienie, w przypadku ustania
przyczyny będącej podstawą jego zawarcia.
12. Pracodawca informuje organ nadzoru o rozwiązaniu
porozumienia, w terminie dwóch tygodni od dnia rozpoczęcia naliczania i
odprowadzania składek podstawowych, na warunkach zawartych w umowie
zakładowej.
13. Pracodawca jest obowiązany rozpocząć ponowne naliczanie i
odprowadzanie składek podstawowych począwszy od miesiąca następującego po
miesiącu, w którym nastąpiło rozwiązanie lub wygaśnięcie porozumienia.
Art. 39. 1. W okresie obejmującym 48 kolejnych miesięcy kalendarzowych
łączny okres obowiązywania porozumienia zawartego na zasadach określonych w
art. 38 nie może przekroczyć 24 miesięcy.
2. Czas obowiązywania porozumienia może przekroczyć okres, o
którym mowa w ust. 1, w przypadku gdy dalsze naliczanie i odprowadzanie
składek podstawowych spowodowałoby konieczność złożenia wniosku, o którym
mowa w art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i
naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535).
3. W przypadku gdy porozumienie zostało zawarte na zasadach
określonych w ust. 2, pracodawca przekazując porozumienie organowi nadzoru,
przedstawia dokumenty uzasadniające zaistnienie sytuacji, o której mowa w
ust. 2.
4. Porozumienie na warunkach, o których mowa w ust. 2, może być
zawarte na okres nie dłuższy niż 24 miesiące.
5. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy,
może on ponownie zawrzeć porozumienie.
Art. 40. 1. Likwidacja programu może nastąpić w przypadku:
1) otwarcia likwidacji zakładu ubezpieczeń, jeżeli nie nastąpi
przelew praw (cesja) z umowy pracodawcy z zakładem na rzecz
innego zakładu;
2) wystąpienia przesłanki do rozwiązania i w konsekwencji
likwidacji wszystkich funduszy inwestycyjnych, w których
były gromadzone składki w ramach programu, jeżeli nie
nastąpi przejęcie któregokolwiek z tych funduszy przez inne
towarzystwo funduszy inwestycyjnych;
3) otwarcia likwidacji funduszu emerytalnego, jeżeli nie
nastąpi przejęcie tego funduszu przez inne towarzystwo
emerytalne;
4) wymienionym w art. 7 ust. 1;
5) wypowiedzenia umowy przez instytucję finansową
- jeżeli reprezentacja pracowników nie wyrazi zgody na zmianę
umowy zakładowej w trybie art. 41.
2. Likwidacja programu może nastąpić również w przypadku:
1) likwidacji albo upadłości pracodawcy;
2) spadku wartości środków zgromadzonych w programie poniżej
kwoty ustalonej w umowie zakładowej;
3) podjęcia przez pracodawcę decyzji o likwidacji programu,
pod warunkiem zawarcia przez pracodawcę porozumienia w
sprawie rozwiązania umowy zakładowej z reprezentacją
pracowników;
4) podjęcia przez pracodawcę jednostronnej decyzji o
rozwiązaniu umowy zakładowej, pod warunkiem zachowania co
najmniej 12 miesięcznego okresu wypowiedzenia, jeżeli
uprzednio przez okres co najmniej trzech miesięcy zostało
zawieszone odprowadzanie składek podstawowych lub została
ograniczona ich wysokość.
3. Likwidacja programu skutkuje wykreśleniem programu z
rejestru.
4. Decyzję o likwidacji programu pracodawca, syndyk masy
upadłościowej pracodawcy lub likwidator pracodawcy przesyła uczestnikom,
informując ich jednocześnie o terminie, od którego przestaje naliczać,
pobierać i odprowadzać składki, przyczynach likwidacji oraz o czynnościach,
które podjął zgodnie z przepisami prawa.
Art. 41. 1. W przypadku likwidacji programu z przyczyn, o których mowa
w art. 40 ust. 1, pracodawca jest obowiązany przedstawić reprezentacji
pracowników ofertę zawierającą projekt umowy z nową instytucją finansową lub
statut funduszu emerytalnego, do którego zamierza przystąpić, oraz
propozycję zmiany umowy zakładowej.
2. Jeżeli w okresie 2 miesięcy od przedstawienia przez
pracodawcę reprezentacji pracowników oferty, o której mowa w ust. 1, nie
zostanie wyrażona przez tą reprezentację zgoda na dokonanie zmiany umowy
zakładowej, pracodawca, przedstawiając dokumenty potwierdzające złożenie
propozycji zmiany umowy zakładowej, składa do organu nadzoru wniosek o
wydanie decyzji o wykreśleniu programu z rejestru programów.
3. W przypadkach, o których mowa w art. 40 ust. 2, pracodawca
lub likwidator pracodawcy jest obowiązany do złożenia do organu nadzoru
wniosku o wydanie decyzji o wykreśleniu programu z rejestru programów,
przedstawiając dokumenty potwierdzające zaistnienie przyczyn likwidacji
programu.
4. Po uzyskaniu prawomocnej decyzji o wykreśleniu programu z
rejestru programów pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić w
formie pisemnej przesyłką poleconą uczestnika o możliwości wypłaty
transferowej w określonym w umowie zakładowej terminie i wezwać go do
wskazania rachunku, na który ma być dokonana wypłata transferowa. Ponadto
pracodawca informuje uczestnika, że w przypadku niedokonania wypłaty
transferowej w tym terminie, nastąpi zwrot, o którym mowa w art. 44 ust. 1,
oraz wskazuje związane z tym konsekwencje dla uczestnika.
5. Umowa zakładowa określa, nie krótszy niż miesiąc od dnia
otrzymania przez uczestnika zawiadomienia, termin wskazania przez niego
rachunku, na który pracodawca ma dokonać wypłaty transferowej w przypadku
likwidacji programu.
6. Obowiązek pracodawcy, o którym mowa w ust. 4, uważa się za
zrealizowany, jeżeli uczestnik dwukrotnie nie podejmie przesyłki
zawierającej zawiadomienie.
Rozdział 5
Zasady wypłat, wypłat transferowych i zwrotu z programu
Art. 42. 1. Wypłata następuje:
1) na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60
lat;
2) na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji
o przyznaniu prawa do emerytury;
3) w przypadku niewystąpienia uczestnika z wnioskiem o wypłatę
środków przed ukończeniem przez uczestnika 70 lat - po
ukończeniu tego wieku;
4) w przypadku śmierci uczestnika.
2. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się, jeżeli uczestnik jest
pracownikiem pracodawcy. W takim przypadku wypłata następuje po ustaniu
stosunku pracy.
3. Wypłata może być, w zależności od wniosku uczestnika,
dokonywana jednorazowo albo ratalnie. Wypłata jednorazowa jest dokonywana w
terminie nie dłuższym niż 1 miesiąc od dnia złożenia wniosku, a w przypadku
wypłaty ratalnej pierwsza rata jest płatna w terminie nie dłuższym niż 1
miesiąc od dnia złożenia wniosku, chyba że uczestnik wystąpi z wnioskiem o
wypłatę w terminie późniejszym.
Art. 43. 1. Wypłata transferowa jest dokonywana w terminie nie
dłuższym niż miesiąc od dnia złożenia wniosku przez uczestnika.
2. Wypłata transferowa jest dokonywana :
1) do innego programu, którego uczestnikiem jest uczestnik
programu;
2) na IKE uczestnika;
3) na IKE osoby uposażonej, o której mowa w art. 48, w
przypadku śmierci uczestnika.
3. Wniosek o wypłatę transferową jest równoznaczny z
wypowiedzeniem udziału w programie.
4. Wypłata transferowa z programu nie może nastąpić w przypadku
gdy uczestnik pozostaje w stosunku pracy z pracodawcą prowadzącym ten
program.
5. Przepis ust. 4 nie ma zastosowania, jeżeli wypłata
transferowa następuje w przypadku likwidacji programu.
Art. 44. 1. Zwrot następuje w przypadku, jeżeli w terminie, o którym
mowa w art. 41 ust. 5, nie zostanie wskazany rachunek do dokonania wypłaty
transferowej.
2. Pracodawca przekazuje likwidatorowi zarządzającego lub
zarządzającemu informację o rachunku bankowym wskazanym przez uczestnika, a
jeżeli likwidacja programu następuje w przypadku określonym w art. 40 ust. 2
pkt 3 dodatkowo o rachunku, na który przekazana ma być kwota, o której mowa
w art. 45.
3. Likwidator zarządzającego lub zarządzający może określić
także inne niż przelew na rachunek bankowy uczestnika formy dokonania
zwrotu.
4. Likwidator zarządzającego lub zarządzający na wniosek
pracodawcy dokonuje zwrotu po uprzednim przekazaniu kwoty naliczonego
podatku od tych środków na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
5. W przypadku braku możliwości przekazania środków, o których
mowa w ust. 4, uczestnikowi, są one przekazywane do depozytu sądowego.
6. W przypadku, o którym mowa w ust. 5, środki przekazane do
depozytu sądowego stają się własnością Skarbu Państwa, po upływie 20 lat od
chwili przekazania ich do depozytu sądowego, chyba że uczestnik, przed
upływem tego terminu wyda dyspozycję przekazania tych środków na wskazany
przez siebie rachunek bankowy. Przepis art. 187 ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93, z późn. zm.4)) stosuje się
odpowiednio.
7. Przepisy ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio w przypadku braku
możliwości dokonania wypłaty, w przypadku określonym w art. 42 ust. 1 pkt 2
i 3.
8. Umowa zakładowa określa termin przekazania przez pracodawcę
środków uczestnika na rachunek, o którym mowa w ust. 2; termin ten nie może
być dłuższy niż 3 miesiące od dnia otrzymania przez uczestnika
zawiadomienia, o którym mowa w art. 41 ust. 4.
Art. 45. W przypadku gdy likwidacja programu następuje z przyczyny
określonej w art. 40 ust. 2 pkt 3 zarządzający przekazuje, ze środków
uczestnika na jego konto prowadzone przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, o
którym mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z późn zm.5))
30% sumy składek podstawowych.
Art. 46. 1. Wypłata, wypłata transferowa lub zwrot następuje w formie
pieniężnej.
2. Wraz z pisemną dyspozycją wypłaty, uczestnik przekazuje
pracodawcy informację o swoim adresie zamieszkania oraz dane właściwego,
według miejsca zamieszkania uczestnika, naczelniku urzędu skarbowego.
3. Zarządzający nie dokona wypłaty transferowej, jeżeli
uczestnik nie przekaże danych, o których mowa w ust. 2.
Art. 47. 1. Uczestnik może dokonać w każdym czasie wypowiedzenia
udziału w programie przez złożenie pracodawcy pisemnego oświadczenia woli,
przy czym okres wypowiedzenia przewidziany umową zakładową nie może być
krótszy niż 1 miesiąc i nie dłuższy niż 3 miesiące. Przepisy art. 43-45
stosuje się odpowiednio.
2. W przypadku wypowiedzenia uczestnictwa w programie, środki
dotychczas zgromadzone na rachunku pozostają na tym rachunku do czasu ich
wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu.
Art. 48. 1. W deklaracji uczestnik może dokonać rozrządzenia środkami
zgromadzonymi na jego rachunku w ramach programu przez wskazanie osoby
fizycznej uposażonej do odbioru świadczenia na wypadek jego śmierci.
2. Uczestnik może w każdej chwili zmienić lub odwołać
rozrządzenie.
3. Jeżeli uczestnik wskazał kilka osób uprawnionych do
otrzymania środków po jego śmierci, a nie oznaczył ich udziału w tych
środkach, uważa się, że udziały tych osób są równe.
4. W przypadku braku rozrządzenia na wypadek śmierci, uprawnieni
są spadkobiercy na zasadach ogólnych. Wypłata na ich rzecz powinna nastąpić
w terminie 1 miesiąca od dnia przedłożenia prawomocnego orzeczenia sądu o
stwierdzeniu nabycia prawa do spadku oraz zgodnego oświadczenia wszystkich
spadkobierców o sposobie wypłaty środków zgromadzonych przez uczestnika lub
prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku.
5. Uposażonym do wypłaty świadczenia nie może być pracodawca,
chyba że jest on członkiem najbliższej rodziny uczestnika. Członkami
najbliższej rodziny uczestnika są: małżonek, dzieci, rodzice oraz wnuki.
Art. 49. Środki ze składki podstawowej nie podlegają egzekucji sądowej
i administracyjnej, chyba że powstał obowiązek ich zwrotu albo wypłaty i
wtedy podlegają egzekucji od dnia wymagalności. Ograniczenia te nie mają
zastosowania do egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu
alimentów.
Rozdział 6
Przepisy karne
Art. 50. 1. Kto, nie będąc do tego uprawniony, używa w firmie lub do
określenia prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej albo w
reklamie określenia "program emerytalny" podlega grzywnie do 1 000 000 zł
lub karze pozbawienia wolności do lat 3.
2.Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w ust. 1
działając w imieniu osoby prawnej.
3.Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje w
trybie przepisów postępowania karnego.
Rozdział 7
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
Art. 51. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.6)) wprowadza
się następujące zmiany:
1) w art. 21 w ust. 1:
a) pkt 74 otrzymuje brzmienie:
"74) wypłaty:
a) transferowe środków zgromadzonych w ramach
pracowniczego programu emerytalnego do innego
pracowniczego programu emerytalnego lub na
indywidualne konto emerytalne,
b) środków zgromadzonych w pracowniczym programie
emerytalnym dokonane na rzecz uczestnika lub osób
uprawnionych do tych środków po śmierci
uczestnika,";
2) w art. 30a:
a) w ust. 1 dodaje się pkt 11 w brzmieniu:
"11) od dochodu uczestnika pracowniczego programu
emerytalnego z tytułu zwrotu środków zgromadzonych w
ramach programu, w rozumieniu przepisów o pracowniczych
programach emerytalnych.",
b) ust. 8 otrzymuje brzmienie:
"8. Do dochodu, o którym mowa w ust. 1 pkt 10 i 11,
stosuje się art. 30 ust. 3.".
Art. 52. W ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i
prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 169, poz. 1387, Nr 171,
poz. 1397 i Nr 240, poz. 2055 oraz z 2003 r. Nr 60 poz. 535 i Nr 90, poz.
844) w art. 38 po ust. 3a dodaje się ust. 3b w brzmieniu:
"3b. Do akcji pracodawcy nabytych od Skarbu Państwa, wnoszonych
do funduszu emerytalnego zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z
dnia o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. Nr
....., poz...........), nie stosuje się ograniczeń
wynikających z ust. 3.".
Art. 53. W ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. Nr 139, poz. 934, z późn. zm.7)):
1) w art. 26 po ust. 2 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. Pracownicze towarzystwo może zlecić w całości lub w części
innym podmiotom upoważnionym na podstawie odrębnych
przepisów wykonywanie obowiązków w zakresie prowadzenia
ksiąg rachunkowych pracowniczego funduszu.";
2) art. 146 otrzymuje brzmienie:
"Art. 146. 1. Nie więcej niż 5% wartości aktywów pracowniczego
funduszu może być łącznie ulokowane w akcjach lub
innych papierach wartościowych emitowanych przez
akcjonariuszy pracowniczego towarzystwa zarządza
jącego tym funduszem.
2. Nie więcej niż 10% wartości aktywów pracowniczego
funduszu może być łącznie ulokowane w akcjach lub
innych papierach wartościowych emitowanych przez
podmioty będące podmiotami związanymi w stosunku do
akcjonariuszy, o których mowa w ust. 1.
3. Aktywa pracowniczego funduszu mogą być lokowane w
papierach wartościowych emitowanych przez
akcjonariuszy pracowniczego towarzystwa
zarządzającego tym funduszem lub podmioty będące
podmiotami związanymi w stosunku do tych
akcjonariuszy, o ile zezwala na to statut tego
funduszu.";
3) po art. 173 dodaje się art. 173a w brzmieniu:
"Art. 173a. Pracowniczy fundusz może zlecić w całości lub
części innym podmiotom wykonywanie obowiązków
przewidzianych w niniejszym rozdziale.";
4) po art. 194 dodaje się art. 194a w brzmieniu:
"Art. 194a.1. Pracowniczy fundusz jest obowiązany do
przygotowania deklaracji zasad polityki
inwestycyjnej funduszu.
2. Deklaracja obejmuje co najmniej przedstawienie
wdrożonych metod oceny ryzyka i procedur zarządzania
ryzykiem oraz zasad alokacji środków w papiery
wartościowe.
3. Pracowniczy fundusz przekazuje deklarację organowi
nadzoru co trzy lata lub niezwłocznie po
wprowadzeniu istotnych zmian w polityce
inwestycyjnej funduszu.
4. Pracowniczy fundusz jest obowiązany, po raz
pierwszy, do przekazania organowi nadzoru deklaracji
w terminie 6 miesięcy od dnia wpłynięcia pierwszej
składki do funduszu.
5. Pracowniczy fundusz przekazuje deklarację także na
pisemne żądanie członka.".
Art. 54. W ustawie z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób
kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306, z 2001
r. Nr 85, poz. 924 i Nr 154, poz. 1799, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z
2003 r. Nr 45, poz. 391 i Nr 60, poz. 535) po art.15 dodaje się art. 15a w
brzmieniu:
"Art.15a. Ograniczeń wynikających z ustawy nie stosuje się do
składek podstawowych wnoszonych do pracowniczych
programów emerytalnych.".
Art. 55. 1. Pracodawcy prowadzący w dniu wejścia w życie ustawy dla
pracowników grupowe ubezpieczenia na życie związane z funduszem
inwestycyjnym lub inną formę grupowego gromadzenia środków na cele
emerytalne tracą prawo do odliczania poniesionych wydatków od podstawy
wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne wynikające z odrębnych przepisów,
jeżeli w terminie do dnia 31 grudnia 2004 r. nie uzyskają wpisu programu
zakładowego do rejestru programów.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1:
1) środki zgromadzone przed przystąpieniem pracownika do programu są
przekazywane do tego programu i traktowane jak środki pochodzące ze składki
podstawowej w rozumieniu niniejszej ustawy;
2) pracodawca i zarządzający są obowiązani do przechowywania dokumentacji
dotyczącej terminów i wysokości składek wniesionych na konto pracownika
prowadzone w ramach grupowego gromadzenia środków wraz z dokumentacją
programu; do dokumentacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące
informacji, o której mowa w art. 8.
3. Przepisy niniejszego artykułu stosuje się odpowiednio,
jeżeli pracodawca i reprezentacja pracowników tworząc program dokonali
zmiany zarządzającego środkami gromadzonymi w ramach grupowego ubezpieczenia
na życie związanego z funduszem inwestycyjnym lub z innej formy grupowego
gromadzenia środków na cele emerytalne i dokonali wyboru innego
zarządzającego programem.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, zakład ubezpieczeń lub
fundusz inwestycyjny są obowiązane po skutecznym rozwiązaniu umowy, na
podstawie dyspozycji pracownika, przekazać te środki na jego rachunek
prowadzony w ramach programu oraz przekazać pracodawcy dokumentację
dotyczącą terminów i wysokości składek wniesionych na konto pracownika
prowadzone w ramach grupowego gromadzenia środków.
Art. 56. Czynności pracodawcy związane z zawarciem i realizacją umowy
zakładowej, naliczaniem i odprowadzaniem składek, wypłatą, wypłatą
transferową i zwrotem nie stanowią czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego
w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej.
Art. 57. Wnioski o rejestrację programów złożone przed dniem wejścia w
życie ustawy, są rozpatrywane na podstawie przepisów niniejszej ustawy.
Art. 58. 1. Pracodawcy prowadzący program w dniu wejścia w życie
ustawy, są obowiązani dostosować program do przepisów ustawy do dnia
31 grudnia 2005 r.
2. Dostosowanie programu do art. 6 ust. 5 pkt 2 i 3 powinno
nastąpić do dnia 31 grudnia 2008 r.
3. Osoby będące uczestnikami programów w związku z umową agencji
lub umową zlecenia pozostają jego uczestnikami do chwili wygaśnięcia tej
umowy, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2007 r.
Art. 59. Fundusz emerytalny, do którego pierwsza składka wpłynęła
przed dniem wejścia w życie ustawy, jest obowiązany do przekazania po raz
pierwszy organowi nadzoru deklaracji zasad polityki inwestycyjnej funduszu,
o której mowa w art. 194a ustawy wymienionej w art. 53, do dnia 30 czerwca
2004 r.
Art. 60. Traci moc ustawa z dnia z dnia 22 sierpnia 1997 r. o
pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 60, poz. 623 oraz
z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 141, poz. 1178).
Art. 61. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 2004 r.
_________________________________________________________________________
[1] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 98,
poz. 610, Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 110, poz.
1256, z 2000 r. Nr 60, poz. 702, z 2001 r. Nr 8, poz. 64 i Nr 110, poz.
1189, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 153, poz. 1271 i Nr 241, poz. 2074
oraz z 2003 r. Nr 124, poz. 1153.
[2] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 162,
poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz.
802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95,
poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64,
Nr 27, poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr
110, poz. 1189, Nr 111, poz. 1194, Nr 130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792,
z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz.
1287, Nr 169, poz. 1387, Nr 199, poz. 1673, Nr 200, poz. 1679 i Nr 241,
poz. 2074 oraz z 2003 r. Nr 56 poz. 498, Nr 65 poz. 595 i Nr 135, poz.
1268.
1Dostosowanie do art. 3 ust. 2 dyrektywy Rady nr 2001/23/we z 12 marca 2001
roku w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących
ochrony praw pracowników w przypadku tranwswferu przedsiębiorstw lub ich
części
[3] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U.
z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152,
z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120,
poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr
99, poz. 1175, Nr 128, poz.1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74,
poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679.
Strona: 7
2 związek z art. 19 ust. 4,
Strona: 13
3stfi propozycja
[4] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27,
poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122, z 1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz.
147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz.
99, z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i
Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r.
Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz.
509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz.
646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr
117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117,
poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74,
poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114, poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz.
91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr
113, poz. 984 i Nr 141, poz. 1176 oraz z 2003 r. Nr 49, poz. 408 i Nr 60,
poz. 535.
[5] Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 38,
poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802, Nr 106, poz. 1215, z
2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678,
Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 85, poz.
924, Nr 89, poz. 968, Nr 111, poz. 1194, Nr 154, poz. 1792, z 2002 r. Nr
74, poz. 676, Nr 199, poz.1673, Nr 200, poz. 1679, Nr 240, poz. 2054, Nr
241, poz. 2074 oraz z 2003 r. Nr 56, poz. 498.
[6] Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U.
z 2000 r. Nr 22, poz. 270, Nr 60, poz. 703 Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz.
1104, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1324, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr
8, poz. 64, Nr 52, poz. 539, Nr 73, poz. 764, Nr 74, poz. 784, Nr 88,
poz. 961, Nr 89, poz. 968, Nr 102, poz. 1117, Nr 106, poz. 1150, Nr 110,
poz. 1190, Nr 125, poz. 1363 i poz. 1370 i Nr 134, poz. 1509, z 2002 r. Nr
19, poz. 199, Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676 , Nr 78, poz. 715, Nr 89,
poz. 804, Nr 135, poz. 1146, Nr 141, poz. 1182, Nr 169, poz. 1384, Nr 181,
poz. 1515, Nr 200, poz. 1679 i Nr 240, poz. 2058 oraz z 2003 r. Nr 7, poz.
79, Nr 45, poz. 391, Nr 65, poz. 595, Nr 84, poz. 774 i Nr 90 poz. 844, Nr
96, poz. 874, Nr 122, poz. 1143, Nr 135, poz. 1268 i Nr 137, poz. 1302.
[7] Zmiany wymienionej ustawy zostały zamieszczone w przypisie 1.
U Z A S A D N I E N I E
Pracownicze programy emerytalne /PPE/ są podstawą funkcjonowania trzeciego
filara systemu emerytalnego, opartego na grupowych formach gromadzenia
oszczędności na przyszłą emeryturę. Pierwsze programy tego typu powstały w
1999 r. na bazie ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych
programach emerytalnych wraz z uruchomieniem nowego systemu emerytalnego.
Rozwiązania zbliżone do konstrukcji pracowniczych programów emerytalnych
funkcjonują i są wspierane przez władze wielu państw świata. Ze względu na
grupowy charakter rozwiązania te dają szansę zapewnienia szerokim grupom
pracowników dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego w sposób zdecydowanie
tańszy niż ma to miejsce w przypadku form indywidualnych.
Konstrukcja polskiego systemu emerytalnego zakłada aktywny udział
ubezpieczonych w dobrowolnym gromadzeniu środków na cele emerytalne. Jest to
niezbędny element systemu, który obok ubezpieczeń obowiązkowych, będzie
współdecydował o wysokości świadczenia przyszłego emeryta. PPE w szczególny
sposób łączą pracodawcę, pracownika oraz państwo we wspólnym
przedsięwzięciu, jakim jest stworzenie i realizacja pracowniczego programu
emerytalnego jako dodatkowego źródła dochodów na okres starości.
Podstawową ideą tej instytucji jest jej szeroka dostępność i powszechność.
Ma temu sprzyjać brak formalnych barier dla tworzenia i uczestnictwa w PPE,
tak dla pracodawców, jak też dla ogółu zatrudnionych u nich pracowników.
Jednolite i przejrzyste zasady udziału, oszczędzania i korzystania ze
zgromadzonych środków, niedyskryminacja przez brak możliwości
uprzywilejowania grup uczestników oraz system zachęt o charakterze
podatkowym ze strony państwa do tworzenia programów komponują PPE w całość
nowego systemu emerytalnego, który ściśle uzależnia wysokość przyszłych
emerytur od wynagrodzeń stanowiących podstawę wymiaru składek emerytalnych.
Obecnie funkcjonuje około 200 pracowniczych programów emerytalnych, którymi
objętych jest ok. 80 000 pracowników. Niestety proces tworzenia nowych
struktur tego typu uległ zahamowaniu. Podstawową przyczyną tego zjawiska
jest brak zainteresowania pracodawców tworzeniem dodatkowych mechanizmów
wynagradzania pracowników w sytuacji słabej koniunktury gospodarczej. Należy
jednak zrobić wszystko co jest możliwe, aby mimo wspomnianych wyżej
trudności pobudzić proces tworzenia nowych programów emerytalnych.
Biorąc pod uwagę przeznaczenie środków gromadzonych w trzecim filarze i ich
wpływ na wysokość świadczenia przyszłego emeryta ważne jest dążenie do
zrealizowania w długim okresie czasu założenia dużej popularności instytucji
PPE, mimo pełnej dobrowolności ich zakładania. Szczególnie ważne jest więc
budowanie zaufania do tej instytucji, poprzez pielęgnowanie jej
fundamentalnych zasad. Konieczne wydaje się też ograniczenie do niezbędnego
minimum, uzasadnionego wyłącznie ochroną interesów uczestników programów,
obciążeń proceduralnych związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem
pracowniczych programów emerytalnych. Oceniając funkcjonowanie
dotychczasowej ustawy o pracowniczych programach emerytalnych można, z
perspektywy czasu, wskazać szereg obszarów, wymagających zmian, modyfikacji
lub uzupełnienia, które przyczynią się do uatrakcyjnienia tej instytucji, a
samą regulację uczynią bardziej czytelną i wyczerpującą. Ich bardzo szeroki
zakres stanowi uzasadnienie dla stworzenia całkowicie nowej ustawy o
pracowniczych programach emerytalnych. Dodatkową przesłanką wprowadzenia
zupełnie nowej regulacji w tym zakresie jest konieczność zapewnienia
spójności ustawy o pracowniczych programach emerytalnych z projektowaną
ustawą o indywidualnych kontach emerytalnych. Obie regulacje mają na celu
kompleksowe i spójne uregulowanie III filara systemu emerytalnego.
Projekt przewiduje wprowadzenie nowych rozwiązań uelastyczniających
dotychczasowe reguły tworzenia PPE. Proponowane regulacje mają ułatwić i
uczynić tańszym wdrażanie programów.
W przypadku tworzenia PPE w oparciu o standardową procedurę zmiany tego
rodzaju obejmują uproszczenie bądź rezygnację z pewnych wymogów formalnych w
umowach składających się na program bądź w samym procesie rejestracji, a
także ułatwienie dokonywania zmian w zakresie realizowanego programu. Temu
samemu celowi ma służyć również wyraźne doprecyzowanie zasad, na jakich
odbywa się realizacja zadań przez organ nadzoru.
Wprowadzono bardziej spójny tryb tworzenia programów międzyzakładowych,
szczególnie potrzebny w przypadku pracodawców wzajemnie ze sobą powiązanych.
Czyni to atrakcyjniejszym negocjowanie warunków funkcjonowania programów na
szczeblu ponadzakładowym, w porównaniu z trybem funkcjonującym na gruncie
poprzedniej ustawy
Wprowadzono możliwość transferu środków gromadzonych w programie po ustaniu
zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy na indywidualne konto emerytalne.
Jest to szczególnie korzystne rozwiązanie dla uczestników programów, którzy
zyskują instrument efektywnego pomnażania dotychczas zgromadzonych środków
na cele emerytalne w przypadku braku PPE u nowego pracodawcy.
Z kolei dopuszczenie sytuacji zawieszenia prowadzenia PPE w sytuacjach
wyjątkowych, grożących utratą stabilności finansowej pracodawcy utwierdzi
pracodawców, że podjęcie długoletnich zobowiązań wynikających z programu nie
zachwieje ich bytu. Istotnym novum obecnej regulacji jest dopuszczalność
likwidacji programu za zgodną wolą obu stron - pracodawcy i reprezentacji
pracowników. Wprowadzenie tego rozwiązania wydaje się koniecznością, gdy
weźmie się pod uwagę duże wahania koniunktury gospodarczej, a także
konieczność sprostania przez przedsiębiorców coraz większej konkurencji
krajowej i zagranicznej. Likwidacja dotychczasowego, bardzo uciążliwego
rozwiązania może bardzo istotnie zwiększyć atrakcyjność programów w oczach
pracodawców.
Rozwiązaniem o charakterze porządkującym zasady gromadzenia dodatkowych
środków emerytalnych przy udziale pracodawców jest wprowadzenie przepisów
prowadzących do przekształcenia istniejących w wielu zakładach grupowych
form oszczędzania na emeryturę w PPE. Dostosowanie to jest konieczne,
ponieważ dotychczas pracodawcy ci korzystają z przywilejów finansowych
polegających na braku konieczności opłacania składek na ubezpieczenie
społeczne od składek wnoszonych do tych form, nie są natomiast zobowiązani
do zapewnienia swoim pracownikom podstawowych praw określonych w niniejszej
ustawie.
W projekcie znalazły się również propozycje zmierzające do doprecyzowania i
uporządkowania istniejących przepisów, także w relacji z przepisami innych
ustaw, a zwłaszcza w zakresie z powstającej równocześnie ustawy o
indywidualnych kontach emerytalnych. Podczas prac nad projektem uwzględniono
stan prawny wynikający z projektów dyrektyw Unii Europejskiej w zakresie
objętym regulacją. Kwestie dotyczące transgranicznego działania instytucji
zarządzających pracowniczymi programami emerytalnymi oraz nadzoru nad nimi,
ze względu na ich doniosłość i skalę złożoności, wymagają dodatkowych
konsultacji ze stroną unijną i będą implementowane w drodze stosownej
nowelizacji ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych.
W ustawie znajdują się także przepisy zwalniające od podatku od dochodów
kapitałowych oszczędności gromadzone w pracowniczych programach emerytalnych
zgodnie z projektem ustawy przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 25 lipca br.