P r o j e k t
USTAWA
z dnia.................................................
o zmianie ustawy o usługach detektywistycznych
Art. 1. W ustawie z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych
(Dz. U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110 i Nr 238, poz. 2021 oraz z 2003 r. Nr 124,
poz. 1152) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 1:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Przepisów ustawy nie stosuje się wobec osób lub
instytucji, które na podstawie odrębnych przepisów mogą
podejmować działania posiadające charakter czynności, o
których mowa w art. 2 ust. 1, lub działania o zbliżonym
charakterze.",
b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności
gospodarczej polegającej na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i
przekazywaniu informacji, jeżeli pochodzą one ze zbiorów
danych ogólnie dostępnych.";
2) art. 2 otrzymuje brzmienie:
"Art. 2. 1. Usługami detektywistycznymi są czynności
polegające na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu
informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach,
realizowane na podstawie umowy zawartej ze
zleceniodawcą, w formach i w zakresach niezastrzeżonych
dla organów i instytucji państwowych na mocy odrębnych
przepisów, a w szczególności:
1) w sprawach wynikających ze stosunków prawnych
dotyczących osób fizycznych,
2) w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych,
dotyczących:
a) wykonania zobowiązań majątkowych, zdolności
płatniczych, wiarygodności w tych stosunkach,
b) bezprawnego wykorzystywania nazw handlowych lub
znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji,
ujawnienia wiadomości stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa lub tajemnicę handlową,
3) sprawdzanie wiarygodności informacji dotyczących
szkód zgłaszanych zakładom ubezpieczeniowym,
4) poszukiwanie osób zaginionych lub ukrywających się,
5) poszukiwanie mienia,
6) zbieranie informacji w sprawie, w której toczy się
postępowanie karne, postępowanie w sprawach o
przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe i inne,
jeżeli w toku postępowania można zastosować przepisy
prawa karnego.
2. Zleceniodawcą czynności, o których mowa w ust. 1 pkt
6, nie mogą być organy prowadzące lub nadzorujące
postępowania w tych sprawach.";
3) uchyla się art. 5;
4) art. 6 otrzymuje brzmienie:
"Art. 6. Detektyw powinien, przy wykonywaniu czynności,
o których mowa w art. 2 ust. 1, kierować się powszechnie
obowiązującymi zasadami etyki i szczególną starannością,
aby nie naruszyć wolności i praw człowieka i obywatela.";
5) uchyla się art. 7;
6) art. 8 otrzymuje brzmienie:
"Art. 8. 1. Detektyw jest uprawniony do przetwarzania danych
osobowych, zebranych w toku wykonywanych przez niego
czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1, bez zgody
osób, których dane dotyczą, w zakresie sprawy
prowadzonej przez przedsiębiorcę posiadającego
zezwolenie na wykonywanie działalności gospodarczej w
zakresie usług detektywistycznych, wyłącznie w czasie
prowadzenia tej sprawy.
2. Detektyw nie może powierzać przetwarzania danych
osobowych innemu podmiotowi.
3. Detektyw ma obowiązek przekazać zatrudniającemu
przedsiębiorcy przetwarzane dane osobowe, zebrane w toku
wykonywania czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1,
bezpośrednio po zaprzestaniu prowadzenia sprawy lub, na
jego polecenie:
1) przekazać je osobie, której one dotyczą, albo
2) zniszczyć te dane.
4. Detektyw jest obowiązany przy przetwarzaniu danych
osobowych stosować przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr
101, poz. 926 i Nr 153, poz. 1271) z wyłączeniem art. 25
ust. 1 i art. 32-35.";
7) art. 11 otrzymuje brzmienie:
"Art.11. Detektyw przy wykonywaniu czynności, o których mowa w
art. 2 ust. 1, jest obowiązany:
1) przestrzegać przepisów prawa oraz odmówić wykonania
czynności niezgodnej z prawem lub nieetycznej,
2) zachować należytą staranność i rzetelność, a zwłasz
cza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych
informacji.";
8) w art. 12 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
"1. Detektyw jest obowiązany zachować w tajemnicy źródła
informacji oraz okoliczności sprawy, o których powziął
wiadomość w trakcie wykonywania czynności, o których mowa w
art. 2 ust. 1.
2. Obowiązek zachowania tajemnicy ciąży na detektywie także po
zaprzestaniu wykonywania czynności, o których mowa w art. 2
ust. 1.";
9) uchyla się art. 13;
10) w art. 15 uchyla się ust. 2;
11) art. 16 otrzymuje brzmienie:
"Art. 16. Zezwolenie wydaje się na wniosek:
1) przedsiębiorcy, będącego osobą fizyczną jeżeli
przedsiębiorca ten lub ustanowiony przez niego
pełnomocnik posiada licencję,
2) przedsiębiorcy innego niż osoba fizyczna, jeżeli
licencję posiada conajmniej jedna osoba uprawniona
do reprezentowania przedsiębiorcy lub pełnomocnik
ustanowiony przez przedsiębiorcę do kierowania
działalnością określoną w zezwoleniu
- zwanego dalej "wnioskodawcą".";
12) art. 17 otrzymuje brzmienie:
"Art. 17. O zezwolenie może ubiegać się wnioskodawca jeżeli:
1) nie jest wpisany do rejestru dłużników niewypłacalnych
Krajowego Rejestru Sądowego,
2) nie zalega z uiszczeniem podatków, opłat, składek na
ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, z wyjątkiem
przypadków, kiedy uzyska on przewidzianą prawem zgodę
na zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty
zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania
decyzji organu podatkowego,
3) osoby nieposiadające licencji, wchodzące w skład organu
zarządzającego przedsiębiorcy oraz ustanowieni przez
ten organ prokurenci, a także przedsiębiorca będący
osobą fizyczną, nie byli karani za umyślne przestępstwo
lub umyślne przestępstwo skarbowe.";
13) w art. 18:
a) w ust. 1:
- wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
"Wniosek o wydanie zezwolenia, zwany dalej "wnioskiem",
powinien zawierać:",
- pkt 6 otrzymuje brzmienie:
"6) dane osób uprawnionych do reprezentowania przedsię
biorcy oraz pełnomocnika ustanowionego do kierowania
działalnością określoną w zezwoleniu, zawierające: imię
i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo,
numer PESEL, a w przypadku osoby posiadającej
obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii
Europejskiej - serię i numer paszportu lub innego
dokumentu stwierdzającego tożsamość, oraz adresy
zameldowania tych osób na pobyt stały i czasowy.",
b) w ust. 3:
- pkt 2 otrzymuje brzmienie:
"2) odpis z rejestru przedsiębiorców lub zaświadczenie
o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,",
- uchyla się pkt 3,
- pkt 5 otrzymuje brzmienie:
"5) dokument potwierdzający posiadanie licencji przez
osoby, o których mowa w art. 16,",
- pkt 7 otrzymuje brzmienie:
"7) zaświadczenie właściwego organu stwierdzające, że
przedsiębiorca spełnia warunki, o których mowa w art.
17 pkt 2,";
14) w art. 20 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) imię i nazwisko oraz numer licencji przedsiębiorcy lub osób
wymienionych w art. 16,";
15) w art. 23 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w za
kresie usług detektywistycznych jest obowiązany:
1) powiadomić organ zezwalający o podjęciu działalności,
w terminie 14 dni od dnia jej podjęcia, nie później jednak
niż w ciągu 6 miesięcy od daty wydania zezwolenia,
2) zachowywać formę pisemną umów dotyczących wykonywanej
działalności gospodarczej w zakresie usług
detektywistycznych,
3) prowadzić i przechowywać dokumentację dotyczącą
zatrudnianych detektywów oraz zawieranych i realizowanych
umów,
4) przedstawiać dokumentację, o której mowa w pkt 3, na
żądanie organu upoważnionego do kontroli.";
16) po art. 23 dodaje się art. 23a i art. 23b w brzmieniu:
"Art. 23a. 1. Przedsiębiorca ma obowiązek, na wniosek zlece
niodawcy, sporządzić końcowe pisemne sprawozdanie z
wykonanych czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1,
zawierające w szczególności:
1) datę zawarcia umowy,
2) opis przedmiotu umowy,
3) określenie zakresu i przebiegu przeprowadzonych
czynności,
4) opis stanu faktycznego,
5) datę zakończenia czynności w sprawie.
2. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, wraz z ma
teriałami dokumentującymi opis stanu faktycznego
przekazuje się zleceniodawcy.
Art. 23b. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą
w zakresie usług detektywistycznych ponosi odpowie
dzialność za szkody wyrządzone podczas wykonywania usług
oraz wskutek podania nieprawdziwych informacji, na
zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.";
17) po art. 25 dodaje się art. 25a i art. 25b w brzmieniu:
"Art. 25a. 1. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodar
czą w zakresie usług detektywistycznych jest
uprawniony do przetwarzania danych osobowych,
zebranych w toku wykonywanych czynności, o których
mowa w art. 2 ust.1, bez zgody osób, których dane
dotyczą.
2. Przedsiębiorca nie może powierzać przetwarzania
danych innemu podmiotowi.
3. Przedsiębiorca ma obowiązek zniszczyć przetwarzane
dane osobowe, zebrane w toku wykonywania
działalności, najpóźniej bezpośrednio po zaprzestaniu
korzystania z zezwolenia na wykonywanie działalności
gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych.
4. Przedsiębiorca jest obowiązany przy przetwarzaniu
danych osobowych stosować przepisy ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, z
wyłączeniem art. 25 ust. 1 i art. 32-35.
Art. 25b. Przedsiębiorca jest uprawniony do żądania od
zleceniodawcy dokumentów, w tym okazania dokumentów
stwierdzających tożsamość, koniecznych do oceny czy
zawarcie umowy i jej wykonanie będzie zgodne z
wymaganiami określonymi w art. 6 oraz art. 11 pkt 2.";
18) w art. 29:
a) w ust 1:
- pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) posiada obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego
państwa członkowskiego Unii Europejskiej,",
- pkt 6-8 otrzymują brzmienie:
"6) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne
przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
7) nie została zwolniona dyscyplinarnie z Policji, Straży
Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, wojska,
prokuratury, sądu lub z innego urzędu administracji
publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym
państwie członkowskim Unii Europejskiej w ciągu
ostatnich 5 lat,
8) posiada pozytywną opinię wynikającą z wywiadu
środowiskowego, przeprowadzonego przez komendanta
powiatowego (miejskiego) Policji właściwego ze względu
na jej miejsce zamieszkania albo - w przypadku
obywatela innego państwa członkowskiego Unii
Europejskiej - przez organ odpowiedniego szczebla i
kompetencji w państwie członkowskim Unii Europejskiej,
właściwy ze względu na miejsce zamieszkania,",
- po pkt 8 dodaje się pkt 9 w brzmieniu:
"9) posiada zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania
czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1, stwierdzoną
orzeczeniem lekarskim.",
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Licencję wydaje się osobie, która spełnia warunki
określone w ust. 1 oraz złożyła egzamin przed właściwą
komisją albo uzyskała w trybie odrębnych przepisów decyzję
w sprawie uznania kwalifikacji w zawodzie detektywa.";
19) art. 33 otrzymuje brzmienie:
"Art. 33. Egzamin obejmuje zagadnienia z zakresu Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, organizacji i funkcjonowania
organów wymiaru sprawiedliwości i przestrzegania prawa,
ochrony danych osobowych, ochrony informacji niejawnych,
a także z zakresu prawa cywilnego i karnego (materialnego
i procesowego), kryminalistyki, kryminologii i
wiktymologii oraz psychologii sądowej.";
20) art. 36 otrzymuje brzmienie:
"Art. 36. 1. Licencja zawiera:
1) imię i nazwisko posiadacza,
2) fotografię posiadacza,
3) numer licencji, datę jej wystawienia i oznaczenie
organu wystawiającego.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi,
w drodze rozporządzenia, wzór licencji oraz tryb jej
wydawania, uwzględniając wymiary, barwę i elementy
graficzne wzoru licencji oraz potrzebę zapewnienia
sprawności postępowania w sprawie jej wydania.";
21) w art. 37 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) przestał spełniać warunek, o którym mowa w art. 29 ust. 1
pkt 4, 6 lub 9,";
22) w art. 40 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Rejestr detektywów jest jawny w zakresie potwierdzania posiadania
przez wskazaną osobę uprawnień detektywa. W pozostałym zakresie
dane są udostępniane sądom, organom prokuratury oraz organom
administracji państwowej, a także podmiotom, które udokumentują
posiadanie w tym interesu prawnego.";
23) po art. 41 dodaje się art. 41a w brzmieniu:
"Art. 41a. W stosunku do osób, wobec których zostało wydane
orzeczenie:
1) lekarskie, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 9,
2) lekarskie i psychologiczne, na podstawie przeprowadzonych
badań, o których mowa w art. 41
- nie stosuje się przepisów art. 229 § 1 i 2 Kodeksu
pracy.";
24) art. 50 otrzymuje brzmienie:
"Art. 50. Przepisy art. 18 ust. 1 pkt 6, art. 29 ust. 1 pkt
1, 7 i 8 oraz ust. 3, w zakresie, w jakim dotyczą
obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, stosuje
się od dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską statusu
członka Unii Europejskiej.".
Art. 2. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 36
ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych, zachowują
moc do czasu wydania nowych przepisów wykonawczych na podstawie art. 36 ust. 2
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy
od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
Przedmiotowa nowelizacja stanowi wynik oceny, że rozwiązania wynikające
z niektórych przepisów ustawy z dnia 6 lipca 2001 r o usługach
detektywistycznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110 i Nr 238, poz. 2021 oraz
z 2003 r. Nr 124, poz. 1152) wymagają usunięcia, sprecyzowania lub korekt.
Stanowi również od strony procedury administracyjnej element regulacji
dostosowującej działanie organów wydających decyzje do sytuacji po wstąpieniu
Polski do Unii Europejskiej.
1. W art. 1 ust. 2 (art. 1 pkt 1 lit. a projektu) skreśla się wyrażenie "w
ramach wykonywania obowiązków zawodowych", jako nieadekwatne do charakteru
działalności instytucji wymienionych w tym przepisie podmiotowo. Dodany
natomiast w art. 1 przepis ust. 3 (art. 1 pkt 1 lit. b projektu) stanowi,
że przepisów ustawy nie stosuje się do czynności polegających na
uzyskiwaniu i przekazywaniu informacji, jeżeli pochodzą one ze zbiorów
danych ogólnie dostępnych. Dodanie przepisu jest konieczne z tego względu,
że według definicji usług detektywistycznych, zawartej w art. 2 ust. 1, w
obecnym brzmieniu również takiego rodzaju czynności wymagałyby zezwoleń, co
jest nieuzasadnionym rozciągnięciem reglamentacji działalności
gospodarczej. Oznaczałaby bowiem stosowanie wymogu zezwoleń np. wobec
kancelarii prawnych zbierających, ze źródeł ogólnie dostępnych, informacje
dotyczące wiarygodności podmiotów gospodarczych. Regulacja w dotychczasowym
brzmieniu art. 2 ust. 1 ustawy zmienianej kolidowałaby m. in. z ustawą z
dnia 14 lutego 2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczej, która
określa zasady i tryb udostępniania przez przedsiębiorców danych
dotyczących wiarygodności płatniczej innych przedsiębiorców i konsumentów,
w szczególności danych o zwłoce w realizacji zobowiązań pieniężnych.
2. Nadanie nowego brzmienia art. 2 (art. 1 pkt 2 projektu) usuwa
niekonsekwencję w budowie definicji usług detektywistycznych. Wymienione
tam obecnie rodzaje usług detektywistycznych (o których mowa w art. 2 ust.
1 pkt 2 - 4), jako wynikające ze stosunków gospodarczych, są rodzajami
spraw cywilnych. Pojęcie "sprawy cywilnej", którym dotychczas posługiwała
się ustawa, jest pojęciem używanym i określonym prawnie (art. 1 Kodeksu
postępowania cywilnego) i zostało niewłaściwie użyte. Proponowana zmiana
pkt 1 porządkuje ten zapis, wskazując oddzielnie na sprawy wynikające ze
stosunków prawnych dotyczących osób fizycznych, w odróżnieniu od spraw
wynikających ze stosunków gospodarczych między przedsiębiorcami, co
porządkuje z istoty rzeczy trudną materię definicji usług
detektywistycznych.
3. Przepis art. 5 (art. 1 pkt 3 projektu) podlega uchyleniu, gdyż stanowi
zbędną ingerencję w rodzaje stosunków umownych między pracodawcą a
pracownikiem. Uchylany przepis byłby również zbędny po przyjęciu
proponowanego nowego przepisu art. 16, zmierzającego do zrównania
przedsiębiorców (osób fizycznych i pozostałych) w prawie do otrzymania
zezwolenia na działalność gospodarczą w sferze usług detektywistycznych.
4. Przepis art. 6 (art. 1 pkt 4 projektu) został sformułowany z pominięciem
powinności lojalności detektywa wobec klienta. Dotychczasowy zapis wynikał
z przyjęcia pierwotnego założenia obowiązującej ustawy, że zezwolenie na
usługi detektywistyczne może otrzymać tylko przedsiębiorca-osoba fizyczna
posiadająca licencję detektywa. Zapisy wynikające z takiego założenia,
istniejące w kilku miejscach obowiązującej ustawy, wobec jego błędności,
zostały konsekwentnie skorygowane w projekcie.
5. Uchylenie art. 7 (art. 1 pkt 5 projektu) jest konieczne, ponieważ
przepis ten wywołuje liczne nieporozumienia w zakresie jego interpretacji.
W obowiązujących przepisach prawa nie ma bowiem regulacji zastrzegających
do stosowania dla niektórych organów określonych środków technicznych,
metod i czynności operacyjno-rozpoznawczych. Jest natomiast nadane, pod
określonymi warunkami, prawo do podejmowania określonych czynności np.
kontroli operacyjnej. Przepisy prawa określają na czym te działania
polegają. Istotne w zakresie przedmiotowym tej ustawy jest to, aby
stosowania niektórych metod dokumentowania np. fotografowanie, filmowanie i
in., nie łączyć z prawem do działania detektywa w sytuacjach, które dla
skuteczności wykonania usługi wymagałyby użycia tych samych środków
technicznych i metod, jakie są stosowane w czynnościach organów państwowych
w sytuacji prawnego upoważnienia tychże organów do ich użycia. Działania
dokumentacyjne detektywa bowiem są podejmowane na zasadach
odpowiedzialności za szkodę i krzywdę moralną, przewidzianych w Kodeksie
cywilnym. Dotychczasowe brzmienie przepisu wprowadzało ponadto w błąd
sugerując, że istnieją metody lub środki techniczne niezastrzeżone, które
bez odpowiedzialności cywilnej, lub nawet karnej, mogą być używane przez
detektywów.
6. Nowe brzmienie art. 8 (art. 1 pkt 6 projektu) zawiera korektę, o której
mowa w pkt 4 uzasadnienia.
Detektyw występuje w roli samodzielnego przedsiębiorcy albo pracownika
podmiotu gospodarczego, posiadającego zezwolenie na prowadzenie usług detek
tywistycznych. Sformułowania dotychczasowych przepisów, zawartych w ust. 1
i 3, nie uwzględniały tych dwóch różnych sytuacji. Pozostawiając ust. 2 i 4
bez zmian, w ust. 1 proponuje się zapis, że przetwarzanie danych osobowych,
zebranych w toku wykonywanych czynności detektywa może dotyczyć danych w
zakresie sprawy powierzonej przez przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie
na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług
detektywistycznych. Zgodnie z ust. 3 tego przepisu detektyw ma obowiązek
przekazać przetwarzane dane osobowe, zebrane w toku wykonywania czynności
detektywa, bezpośrednio po zaprzestaniu wykonywania powierzonej sprawy
zatrudniającemu przedsiębiorcy lub, na jego polecenie, przekazać osobie,
której one dotyczą, albo zniszczyć te dane.
7. Propozycja nowego brzmienia art. 11 (art. 1 pkt 7 projektu) wynika z
potrzeby konsekwentnego rozgraniczenia w przepisach, dotyczących sfery
uprawnień i obowiązków, sytuacji gdy detektyw działa jako pracownik od
sytuacji samego przedsiębiorcy.
W przepisie tym usuwa się samodzielne prawo detektywa do ustalania
tożsamości osoby zlecającej czynność. Uprawnienie to powinien mieć
natomiast przedsiębiorca (w tym detektyw - przedsiębiorca - osoba
fizyczna), co przewidziano dalej w nowelizacji, w art. 25b. Usuwany zapis
stwarzałby pole do naruszania sfery dóbr chronionych przez działania
detektywów "na podstawie licencji detektywa".
Przepisy pkt 1 i 2 art. 11 zostały skorygowane na wzór zapisów prawa
prasowego (rzetelność w wykonywaniu czynności i obowiązek sprawdzenia
zgodności z prawdą uzyskanych informacji), gdyż wiążą się z instytucją
tajemnicy detektywa (zapisanej w art. 12), również sformułowanej na wzór
tajemnicy dziennikarskiej (art. 15 Prawa prasowego).
8. Zmiany w art. 12 ust. 1 i 2 (art. 1 pkt 8 projektu) mają na celu
ujednolicenie słownictwa ustawy, zgodnie z zakresem nowego art. 6 omówionym
w pkt 4 uzasadnienia.
9. Przepis art. 13 (art. 1 pkt 9 projektu) proponuje się uchylić.
Art. 13 nakładał na detektywa-pracownika obowiązek sporządzania sprawoz
dania dla strony umowy. Kwestie umowne reguluje Kodeks cywilny i nie ma
potrzeby ingerować w te regulacje. Stroną umowy jest natomiast
przedsiębiorca. Stosowną regulację w tym zakresie zawiera proponowany nowy
art. 23a.
10. Przepis art. 15 ust. 2 proponuje się także uchylić (art. 1 pkt 10
projektu). Opiniowanie zezwoleń jest sprzeczne z istotą tej instytucji,
przewidzianej ustawą - Prawo działalności gospodarczej. W odróżnieniu od
koncesji, wydanie zezwolenia powinno być uzależnione wyłącznie od
spełnienia zamkniętego katalogu wymagań prawnych (art. 28 powołanej
ustawy).
11. Nowy zapis art. 16 (art. 1 pkt 11 projektu) eliminuje zasadę, że w
przypadku przedsiębiorcy, który jest osobą fizyczną, działalność nie może
być prowadzona przez pełnomocnika takiego przedsiębiorcy. Ta regulacja
stwarzałaby podstawę do zarzutu niezgodności z przepisem art. 32 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
12. Zmiana art. 17 (art. 1 pkt 12 projektu) polega na złagodzeniu warunków
wydawania zezwoleń i dopuszczeniu wydania zezwolenia w przypadku zalegania
przedsiębiorcy z uiszczeniem podatków, opłat, składek na ubezpieczenie
społeczne lub zdrowotne, jeżeli uzyska on przewidzianą prawem zgodę na
zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub
wstrzymanie w całości wykonania decyzji organu podatkowego. Rozwiązanie
takie jest przyjęte np. w ustawie z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach
publicznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 664, z późn. zm.) w zakresie
dopuszczenia do udzielenia zamówienia publicznego. Eliminuje automatyczną,
bardzo surową podstawę cofania zezwoleń w sytuacji zalegania z płatnościami
(art. 26 pkt 2 lit. a ustawy zmienianej). W art. 17 w pkt 3 doprecyzowano,
że popełnienie przez osoby wskazane w tym przepisie również umyślnego
przestępstwa skarbowego wyłącza możliwość ubiegania się przez wnioskodawcę o
wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług
detektywistycznych.
13. Zmiany w art. 18 (art. 1 pkt 13 projektu), który dotyczy katalogu
dokumentów wymaganych do uzyskania zezwolenia na usługi detektywistyczne,
wynikają z uwzględnienia wariantów w postępowaniu administracyjnym po
wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej (ust. 1 pkt 6), prowadzenia ewidencji
podmiotów gospodarczych również w gminach (ust. 3 pkt 2) oraz zrównania w
prawach do uzyskania zezwolenia na usługi detektywistyczne przedsiębiorców -
osoby fizyczne, działających przez pełnomocników (ust. 3 pkt 5), a także z
liberalizacji niektórych wymagań (ust. 3 pkt 3 i 7).
14. Zmiana w art. 20 ust. 1 pkt 1 (art. 1 pkt 14 projektu), stanowi
konsekwencję zrównania prawa podmiotów do uzyskania zezwolenia na
przedmiotową działalność gospodarczą, o czym również mowa w pkt 11 i 13
uzasadniania.
15. Zmiana art. 23 ust. 1 (art. 1 pkt 15 projektu) jest skutkiem usunięcia
obligatoryjności sporządzania sprawozdań dla zleceniodawcy. Pozostawiono to
jako prawo strony, które musi być spełnione, jeżeli zleceniodawca złoży taki
wniosek wobec wykonującego usługę detektywistyczną. Ma to więc skutek
w kwestii zakresu prowadzonej dokumentacji, której nowy zakres dostosowano
do dodanego art. 23a.
16. Dodanie art. 23a (art. 1 pkt 16 projektu) reguluje kwestie obowiązku
przedsiębiorcy jako strony umowy wobec klienta. W dotychczasowym stanie
prawnym obowiązek taki był nałożony na detektywa w art. 13, co nie było
prawnie uzasadnione. Dodano jednocześnie, w stosunku do dotychczasowej
regulacji, wyrażenia "na wniosek strony umowy", co usuwa zbędną ingerencję w
zasadę swobody zawierania umów cywilnych. Przepis ten natomiast może
stanowić podstawę domagania się przez stronę zlecającą zawarcia postanowień
umownych gwarantujących, łącznie z przepisem ust. 2, lepszą ochronę jej dóbr
osobistych, co często wiąże się z charakterem usług detektywistycznych.
Usunięto również niezrozumiałą ingerencję w kwestie umowne między stronami,
a polegającą na obowiązywaniu obecnie zasady "pojedynczego egzemplarza
sprawozdania". W praktyce, stronie zlecającej może nie być potrzebny żaden
egzemplarz lub może żądać określonej ich ilości.
W dodanym następnie art. 23b uregulowano zasadę odpowiedzialności cywilnej
przedsiębiorcy, która do tej pory spoczywała na detektywie - zgodnie z
zasadami Kodeksu cywilnego. Zasady roszczeń regresowych przedsiębiorcy wobec
detektywa regulują również przepisy tego Kodeksu.
17. Proponuje się dodanie nowych artykułów 25a i 25b (art. 1 pkt 17
projektu).
Wynika to z następujących względów:
1) dotychczasowe rozwiązania dawały prawo przetwarzania danych osobowych
wyłącznie detektywowi, pomijając sytuację konieczności przetwarzania
danych przez przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie
działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych - jako
strony umowy. Stosownie do modyfikacji dokonanych w art. 8, dotyczącym
czynności detektywa, prawo to nadano osobno przedsiębiorcy w art. 25a.
2) art. 25b stanowi o uprawnieniu przedsiębiorcy do żądania od zleceniodawcy
dokumentów, w tym okazania dokumentów stwierdzających tożsamość,
koniecznych do oceny, czy zawarcie umowy i jej wykonanie jest zgodne
z wymaganiami określonymi art. 6 ustawy, odnoszącymi się do powszechnie
obowiązujących zasad etyki, wolności i praw człowieka i obywatela. Będąc
zobowiązanym do ponoszenia odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy
wykonywaniu działalności, przedsiębiorca powinien mieć uprawnienie do
poznania okoliczności zlecenia, tak aby nie być, ze szkodą dla osób
trzecich, podmiotem, którym posłużył się np. przestępca, czy osoba
nieuprawniona do otrzymania informacji. Postulat takiego rozwiązania
został zgłoszony przez podmioty zrzeszające przedsiębiorców i
pracowników.
18. Zmiana w art. 29 w ust. 1 pkt 1 i 8 oraz ust. 3 (art. 1 pkt 18 projektu)
wynika z potrzeby dostosowania wymogów dokumentacyjnych w postępowaniu admi
nistracyjnym do sytuacji po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej.
W przepisie pkt 1 zrezygnowano ponadto z wymogu posiadania biegłej
znajomości języka polskiego przez obywateli UE ubiegających się o licencję
detektywa. Utrzymanie przedmiotowego zapisu jest nieuzasadnione wobec braku
takiego wymogu lub jego zniesienia w przypadku innych zawodów regulowanych w
Polsce o znacznie większych wymaganiach, np. w zawodzie radcy prawnego.
Zmiana dokonana w art. 29 ust. 1 pkt 6 polega na doprecyzowaniu, że
o udzielenie licencji może ubiegać się osoba, która nie była skazana prawo
mocnym wyrokiem sądowym również za umyślne przestępstwo skarbowe.
Zmiany w ust. 1 pkt 7 wynikają z utworzenia nowych organów państwowych, tj.
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu oraz nowego
usytuowania Biura Ochrony Rządu.
Zmiana brzmienia ust. 1 pkt 8 dodatkowo usuwa wątpliwości co do charakteru
prawnego opinii terenowego organu Policji. Jest ona elementem wywiadu
środowiskowego, przeprowadzonego przez komendanta powiatowego (miejskiego)
Policji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się
o wydanie licencji. Przeszkoda z niej wynikająca jest wskazywana w decyzji
komendanta wojewódzkiego Policji, dotyczącej wydania licencji detektywa,
podlegającej następnie odwołaniu i skardze do NSA.
Przeniesienie treści obecnego art. 29 ust. 3 pkt 1 dotyczącego wymogu
posiadania przez osoby, którym ma być wydana licencja detektywa, zdolności
fizycznej i psychicznej do wykonywania czynności w zakresie usług detek
tywistycznych do art. 29 ust. 1 pkt 9 nastąpiło zarówno w wyniku dokonania
zmian merytorycznych w treści art. 29 ust. 3, jak i przyjęcia stanowiska, że
już na etapie ubiegania się o wydanie licencji detektywa osoba
zainteresowana powinna przedstawić orzeczenie lekarskie stwierdzające
posiadanie odpowiednich predyspozycji zdrowotnych do wykonywania tego
zawodu.
Zmiany wprowadzone w art. 29 ust. 3 wynikają z konieczności wyłączenia
obowiązku zdawania egzaminu o wydanie licencji detektywa przez osoby,
których kwalifikacje zostały uznane na podstawie przepisów o uznawaniu
nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do
wykonywania zawodów regulowanych.
19. Zmiana przepisu art. 33 (art. 1 pkt 19 projektu), określającego zagadnienia
egzaminacyjne jest podyktowana koniecznością odejścia od zbyt jednostronnego
zakresu wymagań dotyczących znajomości przepisów odnoszących się do
funkcjonowania wyłącznie Policji, ABW i Straży Granicznej. Proponuje się tu
zagadnienia ogólniejsze, tj. organizacji i funkcjonowania organów wymiaru
sprawiedliwości i przestrzegania prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.
20. Zmiana w art. 36 ust. 1 (art. 1 pkt 20 projektu) ustala węższy zakres danych
wpisywanych do licencji detektywa, będącego dokumentem o charakterze
zawodowym. Pominięto, jako zbędne, wpisywanie daty i miejsca urodzenia oraz
numeru PESEL, ze względu na sytuację, jaka nastąpi po wstąpieniu Polski do
Unii Europejskiej i wydawania licencji obywatelom państw członkowskich. Dane
w proponowanym zakresie są wystarczające do identyfikacji detektywa. Zawarte
w ust. 2 cytowanego przepisu upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia
zostało uzupełnione o wymagane, na podstawie Konstytucji RP, wytyczne
dotyczące treści tego aktu wykonawczego.
21. Zmiana w art. 37 ust. 2 pkt 1 (art. 1 pkt 21 projektu) wynika ze zmiany w
artykule, do którego nastąpiło odesłanie.
22. Zmiana art. 40 ust. 3 (art. 1 pkt 22 projektu) wynika z konieczności
korekty zasad dostępu do danych z rejestru detektywów. Ma na celu uniknięcie
zagrożeń osobistych wynikających z charakteru wykonywania niektórych
czynności detektywistycznych, w szczególności skierowanych wobec świata
przestępczego. Przewiduje się zatem zasadę ograniczonego dostępu do tych
danych przez zapis, że rejestr detektywów jest jawny w zakresie
potwierdzania posiadania przez wskazaną osobę uprawnień detektywa. W
pozostałym zakresie dane udostępniane byłyby sądom, organom prokuratury oraz
organom administracji państwowej, a także podmiotom, które udokumentują
posiadanie w tym interesu prawnego.
23. Proponuje się dodanie po art. 41 zmienianej ustawy art. 41a, który
wyłącza stosowanie wobec detektywów i kandydatów na detektywów przepisów
Kodeksu pracy dotyczących obowiązku poddawania się badaniom lekarskim prze
prowadzanym w ramach medycyny pracy. W obecnym stanie prawnym detektywi
podlegają badaniom lekarskim przewidzianym w Kodeksie pracy, badaniom
przewidzianym w ustawie o usługach detektywistycznych, a w przypadku
detektywów ubiegających się o posiadanie broni palnej, badaniom
przewidzianym w ustawie o broni i amunicji. W efekcie następuje "dublowanie
się" przeprowadzanych badań detektywów. Utrzymanie dotychczasowego stanu
prawnego nie ma uzasadnienia merytorycznego w zawodzie detektywa. Ponadto
powoduje dodatkowe koszty przedsiębiorców lub osób ubiegających się o
wydanie licencji.
Proponowana ustawa zmieniająca oddziałuje na funkcjonowanie w sferze
gospodarczej firm posiadających zezwolenia na usługi detektywistyczne. Z tego
względu poddana została szerokiej konsultacji wśród organizacji zrzeszających
przedsiębiorców i pracowników tej branży usług. Ze względu na występującą
w szerokiej skali sytuację łączenia przez podmioty gospodarcze tej sfery usług
ze świadczeniem usług w zakresie ochrony osób i mienia, projekt przekazano do
opinii również organizacjom zrzeszającym firmy ochrony. Projekt nowelizacji
został skierowany do następujących podmiotów: Polskiej Izby Ochrony Osób i
Mienia, Stowarzyszenia Detektywów Polskich, Polskiego Związku Pracodawców
SOchrona", Dolnośląskiego Związku Pracodawców Firm i Agencji Ochrony Osób,
Mienia i Usług Detektywistycznych, Ogólnopolskiego Pracowniczego Związku
Zawodowego Konfederacji Pracy i Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Osób, Mienia
i Usług Detektywistycznych w Krakowie. Zgłoszone w trakcie konsultacji opinie
zostały w znacznej części uwzględnione, jak chociażby zrównanie sytuacji
przedsiębiorców - osób fizycznych i innych w prawie do uzyskiwania zezwolenia
przez powoływanie pełnomocników z licencjami do kierowania działalnością w
zakresie usług detektywistycznych, rozdzielenie kompetencji detektywów jako
pracowników od uprawnień przesiębiorców posiadających zezwolenia.
Nieuwzględnione zostały uwagi, które zdaniem autorów projektu znacznie
wykraczają poza zakres niniejszej nowelizacji oraz są niemożliwe do przyjęcia
ze względów prawnych.
Projekt ustawy był również przekazany do zaopiniowania przez Generalnego
Inspektora Ochrony Danych Osobowych. W swojej opinii GIODO wyraził pogląd, że
niezrozumiała i niezasadna jest propozycja dodania w art. 1 ust. 3, bowiem o
tym, czy czynność ma charakter usługi detektywistycznej decyduje wyłącznie
treść art. 2 ustawy o usługach detektywistycznych. Zdaniem GIODO powstaje
zatem pytanie, czy w świetle proponowanego art. 1 ust. 3 czynności
detektywistyczne nie będą miały swojego charakteru, jeżeli podmiot ich
dokonujący będzie pozyskiwał informacje ze zbiorów ogólnie dostępnych. Opinia
powyższa nie została uwzględniona, gdyż zdaniem projektodawcy konieczne było
doprecyzowanie w projekcie ustawy, że jej przepisów (w tym obowiązku uzyskania
zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług
detektywistycznych) nie stosuje się do działalności gospodarczej prowadzonej
np. przez kancelarie prawne, firmy leasingowe, polegającej na uzyskiwaniu,
przetwarzaniu i przekazywaniu informacji, które pochodzą ze zbiorów danych
ogólnie dostępnych.
Odnosząc się do relacji między projektowaną nowelizacją a prawem Unii
Europejskiej należy zauważyć, że zmiana zaproponowana w art. 29 ust. 1 pkt 1
ustawy (art. 1 pkt 18 lit. a projektu), dotycząca rezygnacji z wymogu biegłej
znajomości języka polskiego przez osoby ubiegające się o wydanie licencji
detektywa, uwzględnia przyjęte w prawie Unii Europejskiej i orzecznictwie
Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich zasady dotyczące możliwości
stawiania wymogu znajomości języka państwa, w którym obywatel innego państwa
członkowskiego zamierza pracować (w związku z fundamentalną zasadą swobody
przepływu osób). Ww. przepis w dotychczasowym brzmieniu mógł być uznany za
środek dyskryminujący obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej,
zakazany przez Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską.
Proponowany przepis art. 29 ust. 3 ustawy (art. 1 pkt 18 lit. b projektu)
obejmuje swoją regulacją obywateli państw członkowskich UE posiadających
kwalifikacje do wykonywania zawodu detektywa. Należy wskazać, że zawód
detektywa jest zawodem regulowanym w rozumieniu art. 1 pkt e dyrektywy
92/51/EWG oraz ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych
w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania
zawodów regulowanych (Dz.U. Nr 87, poz. 954). Jeżeli obywatel państwa
członkowskiego UE nabył kwalifikacje do wykonywania zawodu detektywa, wówczas
muszą one zostać uznane na podstawie ww. ustawy. Wobec powyższego od obywatela
państwa członkowskiego UE nie można wymagać, aby zdawał egzamin na licencję
detektywa (w przeciwieństwie do obywatela państwa członkowskiego UE, który nie
wykonywał omawianej działalności w jednym z takich państw i stara się o
uzyskanie "polskich" uprawnień).
Ocena skutków regulacji
1. Wpływ na sektor finansów publicznych.
Regulacja nie ma wpływu na sektor finansów publicznych. Wejście w życie
przedmiotowej zmiany ustawy o usługach detektywistycznych nie spowoduje
obciążenia budżetu państwa ani budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
2. Wpływ regulacji na rynek pracy.
Na rynek pracy nowelizacja ma wpływ pozytywny przez fakt, że przedsiębiorcy
nie będą musieli ponosić kosztów związanych z przeprowadzaniem obowiązkowych
badań lekarskich detektywów w ramach medycyny pracy.
3. Wpływ regulacji na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną.
Regulacja nie wywiera wpływu na konkurencyjność wewnętrzną, natomiast przez
obniżenie kosztów przedsiębiorcy korzystnie wpłynie na konkurencyjność
zewnętrzną.
4. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów.
Projektowana zmiana ma pozytywny wpływ na sytuację i rozwój regionów przez
stworzenie łatwiejszych warunków do podejmowania działalności gospodarczej w
tej sferze usług oraz przez to, że znosi reglamentowanie w zakresie
działalności gospodarczej polegającej na uzyskiwaniu i przekazywaniu
informacji, jeżeli pochodzą one ze zbiorów danych ogólnie dostępnych.