P r o j e k t
U S T A W A
z dnia...................
o ratyfikacji Protokołu z dnia 19 czerwca 1997 r. sporządzonego na podstawie
artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz artykułu 41 ustęp 3 Konwencji o
Europolu w sprawie przywilejów i immunitetów Europolu, członków jego organów,
zastępców dyrektora i pracowników Europolu
Art. 1. Wyraża się zgodę na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej ratyfikacji Protokołu z dnia 19 czerwca 1997 r. sporządzonego na
podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz artykułu 41 ustęp 3
Konwencji o Europolu w sprawie przywilejów i immunitetów Europolu, członków jego
organów, zastępców dyrektora i pracowników Europolu.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
U Z A S A D N I E N I E
wniosku o ratyfikację Protokołów dodatkowych do Konwencji o ustanowieniu
Europejskiego Urzędu Policji.
Rzeczpospolita Polska, jako państwo kandydujące do wstąpienia w struktury
Unii Europejskiej, została zobligowana, poprzez proces negocjacyjny, do
wypełnienia postanowień akcesyjnych związanych z przyjęciem unijnego dorobku
prawnego w zakresie spraw wewnętrznych. Jednym z tych zobowiązań jest
przystąpienie do Konwencji o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji, zwanego
dalej "Europolem". Związanie się tą umową międzynarodową przez Rzeczpospolitą
Polską stanowić będzie wyraz pełnej akceptacji ustalonych kanonów współpracy
policyjnej w ramach zjednoczonej Europy. W dniu 26 lipca 1995 r. została
sporządzona w Brukseli i podpisana przez pełnomocników państw członkowskich Unii
Europejskiej Konwencja o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji, zwana dalej
"Konwencją", która ustanowiła tę organizację międzynarodową jako podmiot
koordynujący zwalczanie przestępczości w wymiarze zjednoczonej Europy. Do chwili
obecnej Konwencja została uzupełniona lub zmieniona przez pięć Protokołów
dodatkowych, które stanowiąc jej integralną część powinny zostać poddane
procedurze ratyfikacyjnej w Rzeczypospolitej Polskiej, tak aby kompleks
przepisów prawnych stanowiących podstawę działania Europolu jako organizacji
międzynarodowej stał się częścią polskiego systemu prawnego w zjednoczonej
Europie.
Konwencja stanowiąc swoistą podstawę prawną współpracy organów ochrony
porządku i bezpieczeństwa publicznego w wymiarze Unii Europejskiej, wymaga
bowiem stałego uzupełniania jej postanowień, gdyż ewaluacja zjawisk
towarzyszących procesowi reformowania struktur Wspólnoty również dotyczy
płaszczyzn, na których Konwencja jest posadowiona. Z uwagi na konieczność
uregulowania szeregu spraw związanych z Europolem, a nie ujętych bezpośrednio w
samej Konwencji w jej pierwotnym tekście z 1995 r., wystąpiła konieczność
wydania szeregu aktów prawnych modyfikujących jej postanowienia i
umożliwiających sprawniejsze korzystanie z narzędzi, którymi Konwencja dysponuje
dla właściwej realizacji celu, który legł u podstaw jej sporządzenia i przyjęcia
do porządku prawnego przez wszystkie państwa Unii Europejskiej.
Pierwszym Protokołem dodatkowym, który uzupełnia pierwotne postanowienia
Konwencji jest Protokół z dnia 23 lipca 1996 r. (Dz. Urz. UE 1996/C 299/01)
sporządzony, na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie
wykładni przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, w trybie
prejudycjalnym, Konwencji o ustanowieniu Europejskiego Urzędu Policji.
Przedmiotowy Protokół składa się z 8 artykułów, które stanowią podstawę do
określenia wyłącznej właściwości Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich
w kontekście kompetencji do orzekania prejudycjalnego w sprawie wykładni
postanowień Konwencji w przypadkach, gdy taka wykładnia jest niezbędna w
państwach członkowskich Unii Europejskiej do wydania wyroku w sprawie sądowej.
Protokół będzie miał bowiem zastosowanie wszędzie tam, gdzie w sprawie sądowej w
państwie członkowskim wystąpi element nawiązujący do Konwencji, a sąd lub
Trybunał orzekający poweźmie wątpliwości interpretacyjne co do ważności lub
brzmienia jej postanowień.
W takich sytuacjach pytania prejudycjalne skierowane będą do Trybunału
Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich przed formalnym zakończeniem sprawy i będą
stanowiły swoisty "warunek zawieszający" dla wydawanego wyroku. Powyższa
właściwość Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wynika expressis
verbis z treści artykułu 1 Protokołu. W artykule 2 ustanowiono zasadę, która po
wejściu w życie Protokołu w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej będzie
miała pełne zastosowanie, traktującą o fakultatywnym uprawnieniu do złożenia
deklaracji przez państwo członkowskie Unii Europejskiej uznającej kompetencje
powyższego Trybunału do orzekania w przedstawionym trybie prejudycjalnym.
Protokół stwarza przy tym alternatywnie dwie możliwości określenia przez państwo
członkowskie zakresu objętego przedmiotową deklaracją, w brzmieniu:
"a) każdy sąd lub trybunał tego państwa, którego orzeczenia nie podlegają
zaskarżeniu według prawa krajowego, może zwrócić się do Trybunału
Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z wnioskiem o rozpatrzenie w trybie
prejudycjalnym pytania podniesionego w sprawie przed nim zawisłej
i dotyczącego ważności lub wykładni Konwencji o Europolu, jeżeli sąd lub
Trybunał ten uzna, że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku"
lub
"b) każdy sąd lub trybunał tego państwa może zwrócić się do Trybunału
Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z wnioskiem o rozpatrzenie w trybie
prejudycjalnym pytania podniesionego w sprawie przed nim zawisłej
i dotyczącego ważności lub wykładni Konwencji o Europolu, jeżeli sąd lub
Trybunał uzna, że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku".
Jedna z przedmiotowych deklaracji, w brzmieniu określonym Protokołem, może być
przez Rzeczpospolitą Polską złożona Depozytariuszowi Protokołu już w momencie
składania dokumentów przystąpienia. Jednakże najwłaściwszym rozwiązaniem jest
pozostawienie tej kwestii na okres późniejszy, po uprzednim ustaleniu przez
Ministerstwo Sprawiedliwości potrzeby lub celowości składania deklaracji, a w
przypadku pozytywnego przesądzenia powyższego, wskazaniu właściwej deklaracji
jako wiążącej dla Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 3 dotyczy stosowania w
przedmiocie objętym treścią Protokołu właściwych postanowień Statutu i
regulaminu wewnętrznego Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Państwa
członkowskie mają przy tym prawo, niezależnie od złożenia lub nie deklaracji,
przedkładania kwestii prejudycjalnych do rozstrzygnięcia temu organowi. W
artykule 4 określono procedurę wejścia w życie Protokołu, która została
pomyślnie dopełniona i Protokół aktualnie obowiązuje w Unii Europejskiej.
Artykuł 5 bezpośrednio odnosi się do Rzeczpospolitej Polskiej, która jako
państwo przystępujące do Unii Europejskiej ma prawo przystąpić do Protokołu na
zasadach w nim określonych.
W odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej zastosowanie będzie miała zasada
wejścia Protokołu w życie po upływie 90 dni od daty złożenia u jego
Depozytariusza dokumentów przystąpienia. W artykule 6 ustanowiono zasadę
przyjęcia postanowień Protokołu przez każde państwo przystępujące do Unii
Europejskiej. Artykuł 7 Protokołu stanowi w sposób wyczerpujący o procedurze
dokonywania zmian w jego treści. Treść artykułu 8 statuuje Depozytariusza
Protokołu, którym jest Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej, a także
wskazuje Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich jako miejsce publikacji
wszelkich dokumentów związanych z realizacją postanowień Protokołu.
Drugim Protokołem dodatkowym, który uzupełnia pierwotne postanowienia
Konwencji jest Protokół z dnia 19 czerwca 1997 r. (Dz. Urz. UE 1997/C 221/01)
sporządzony na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz artykułu
41 ustęp 3 Konwencji o Europolu w sprawie przywilejów i immunitetów Europolu,
członków jego organów, zastępców dyrektora i pracowników Europolu.
Protokół ten składa się z 19 artykułów, które kompleksowo regulują
problematykę przywilejów i immunitetów samej organizacji jako podmiotu prawa
międzynarodowego publicznego, a także urzędników wchodzących w jego skład.
Artykuł 1 zawiera w swej treści definicje pojęć używanych dla potrzeb tego
Protokołu. W artykule 2 została zawarta generalna zasada nadania immunitetu
jurysdykcyjnego oraz zwolnienia Europolu od procesów sądowych i rewizji,
zajęcia, zarekwirowania lub konfiskaty majątku oraz wszelkich innych form
ingerencji, co jest wyrazem daleko idącej autonomii tej organizacji, nadanej
przez Unię Europejską w Konwencji. Kolejna zasada została zawarta w treści
artykułu 3 Protokołu, która postanawia, że archiwa Europolu są nienaruszalne,
bez względu na miejsce ich lokalizacji. Treść artykułu 4 dotyczy kwestii
zwolnienia Europolu z podatków i ceł, co przejawia się w tym m.in., że w ramach
urzędowych czynności Europol oraz pozostające w jego posiadaniu aktywa, dochód i
inne formy własności zwolnione są z wszelkich podatków bezpośrednich. Na mocy
artykułu 5 Protokołu aktywa finansowe Europolu są zwolnione ze wszelkich
ograniczeń. Artykuł 6 dotyczy udogodnień i zwolnień w zakresie komunikowania się
Europolu i zapewnia ochronę korespondencji na poziomie przewidzianym dla
przesyłek i toreb dyplomatycznych. W artykule 7 Protokołu określono zasadę
ułatwienia podróży dla urzędników Europolu w trakcie wykonywania przez nich
czynności urzędowych na obszarze państw członkowskich Unii Europejskiej. Treść
artykułu 8 traktuje natomiast o przywilejach i immunitetach przysługujących
członkom organów Europolu oraz członkom personelu Europolu (Zarządowi,
Kontrolerowi Finansowemu, Komisji Finansowej, dyrektorowi, zastępcom dyrektora i
funkcjonariuszom Europolu), z odesłaniem do zasad wyrażonych w artykule 14
Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich, które mają
zastosowanie w stosunku do członków personelu Europolu. W artykule 9 ustanowiono
wyłączenie spod ochrony immunitetu spraw wytaczanych z powództwa cywilnego przez
osoby trzecie za szkody, łącznie z uszkodzeniem ciała lub śmiercią, będące
następstwem wypadku komunikacyjnego spowodowanego przez urzędników Europolu.
Artykuł 10 Protokołu zawiera w swej treści postanowienia traktujące o sytuacji
podatkowej osób zatrudnionych w Europolu, które podlegają stosownym przywilejom
podatkowym jedynie wówczas, gdy okres ich zatrudnienia trwa dłużej niż jeden
rok. Artykuł 11 stanowi podstawę do zapewnienia przez państwa członkowskie Unii
Europejskiej ochrony i bezpieczeństwa osobom służącym w Europolu, która
realizowana może być na wniosek Dyrektora Europolu. Postanowienia artykułu 12
odnoszą się do sytuacji związanych z uchyleniem przywilejów i immunitetów
urzędnikom Europolu i traktują w sposób precyzyjny o sytuacjach wymagających ich
uchylenia. W artykule 13 Protokołu określono procedurę rozstrzygania sporów
dotyczących odmowy zniesienia immunitetu Europolu. Artykuł 14 statuuje, że nie
dopuszcza się zastrzeżeń w odniesieniu do Protokołu, co jest w pełni zgodne z
treścią artykułu 19 lit. a Konwencji Wiedeńskiej o prawie traktatów,
sporządzonej w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r. (Dz. U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439).
W artykule 15 określono procedurę wejścia w życie Protokołu, która została
pomyślnie dopełniona i Protokół aktualnie obowiązuje w Unii Europejskiej.
Artykuł 16 bezpośrednio odnosi się do Rzeczypospolitej Polskiej, która jako
państwo przystępujące do Unii Europejskiej ma prawo przystąpić do Protokołu na
zasadach w nim określonych. W odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej
zastosowanie będzie miała zasada wejścia Protokołu w życie po upływie 90 dni od
daty złożenia u jego Depozytariusza dokumentów przystąpienia. W artykule 17
ustanowiono zasadę poddania Protokołu ocenie w dwa lata po jego wejściu w życie,
co już miało miejsce. Artykuł 18 Protokołu stanowi w sposób wyczerpujący
o procedurze dokonywania zmian w jego treści. Treść artykułu 19 statuuje
Depozytariusza Protokołu, którym jest Sekretarz Generalny Rady Unii
Europejskiej, a także wskazuje Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich jako
miejsce publikacji wszelkich dokumentów związanych z realizacją postanowień
Protokołu.
Trzecim Protokołem dodatkowym, który jednocześnie jest pierwszym
zmieniającym pierwotne postanowienia Konwencji, jest Protokół z dnia
30 listopada 2000 r. (Dz. Urz. UE 2000/C 358/01) sporządzony na podstawie
artykułu 43 ustęp 1 Konwencji w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu
Policji (Konwencji o Europolu) zmieniający artykuł 2 oraz Załącznik do tej
Konwencji.
Ten Protokół, zawierający w swej treści 4 artykuły, odnosi się do aspektu
usprawnienia prac Europolu w kontekście zwalczania procederu legalizacji
dochodów pochodzących z nielegalnych źródeł, które nazwane są w Protokole
potocznym pojęciem "prania pieniędzy". W artykule 1 Protokół konkretyzuje ten
proceder jako dodatkowy cel dla działań podejmowanych przez Europol i wprowadza
stosowną zmianę do treści samej Konwencji, modyfikując postanowienia artykułu 2
ustępów 2 i 3 oraz Załącznika do Konwencji, celem właściwego umiejscowienia
zjawiska legalizacji dochodów pochodzących z nielegalnych źródeł w katalogu
zwalczanych rodzajów przestępczości. Artykuł 2 określa procedurę wejścia w życie
Protokołu, która została pomyślnie dopełniona i Protokół aktualnie obowiązuje w
Unii Europejskiej. Treść artykułu 3 bezpośrednio odnosi się do Rzeczypospolitej
Polskiej, która jako państwo przystępujące do Unii Europejskiej ma prawo
przystąpić do Protokołu na zasadach w nim określonych. W odniesieniu do
Rzeczypospolitej Polskiej zastosowanie będzie miała zasada wejścia Protokołu w
życie po upływie 90 dni od daty złożenia u jego Depozytariusza dokumentów
przystąpienia. Artykuł 4 statuuje Depozytariusza Protokołu, którym jest
Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej, a także wskazuje Dziennik Urzędowy
Wspólnot Europejskich jako miejsce publikacji wszelkich dokumentów związanych z
realizacją postanowień Protokołu.
Czwartym Protokołem dodatkowym, który jest drugim zmieniającym pierwotne
postanowienia Konwencji, jest Protokół z dnia 28 listopada 2002 r. (Dz. Urz. UE
2002/C 312/01) zmieniający Konwencję w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu
Policji (Konwencję o Europolu) oraz Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów
Europolu, członków jego organów, zastępców dyrektora i pracowników Europolu.
Przedmiotowy Protokół składa się z 5 artykułów, które statuują podstawy
prawne do współpracy Europolu, w zakresie wynikającym z jego mandatu,
z państwami członkowskimi w ramach Wspólnych Zespołów Śledczych, zwanych dalej
"Zespołami", które powoływane są do działań przez co najmniej dwa państwa
członkowskie na mocy odpowiednich porozumień. Artykuł 1 wprowadza w tym celu
stosowne zmiany do tekstu samej Konwencji. Pierwszym elementem jest modyfikacja
treści artykułu 3 ustęp 1 Konwencji poprzez dodanie punktów 6 i 7 (rozszerzenie
przedmiotowe) traktujących o możliwości bezpośredniego uczestniczenia urzędników
Europolu w pracach Zespołów lub wnioskowania przez Europol do państw
członkowskich o przeprowadzenie lub koordynację czynności śledczych. Drugim
elementem jest dodanie do tekstu Konwencji nowych artykułów 3a, 3b i 39a.
Artykuł 3a Konwencji precyzyjnie opisuje podstawy prawne i zakres uczestnictwa
urzędników Europolu w pracach Zespołów, statuując m.in. sposób wprowadzania tej
kategorii osób do Zespołów poprzez wspólne ustalenia między Dyrektorem Europolu
a właściwymi władzami państw członkowskich. W treści artykułu 3b Konwencji
zawarto natomiast postanowienia traktujące o wnioskach składanych przez Europol
państwom członkowskim w celu wszczęcia śledztw w sprawach karnych przez właściwe
organy tych państw. Na państwa członkowskie został nałożony obowiązek
rozpatrzenia takiego wniosku Europolu. Państwo członkowskie winno poinformować
Europol, czy takie śledztwo zostanie wszczęte. Dopuszczono jednakże możliwość
odmowy realizacji wniosku z jednoczesnym obowiązkiem poinformowania Europolu o
tej decyzji wraz z jej uzasadnieniem. Uzasadnienie nie jest wymagane
w przypadkach odmowy realizacji wniosku z przyczyn związanych z ochroną
interesów bezpieczeństwa narodowego lub trwającego postępowania albo
bezpieczeństwa osób. Artykuł 39a Konwencji traktuje o ponoszeniu
odpowiedzialności w odniesieniu do uczestnictwa Europolu w Zespołach, która
scedowana została na państwo członkowskie, na którego terytorium szkoda
powstała. Europol zobowiązany jest do zwrotu wszelkich kosztów poniesionych
przez takie państwo, a związanych z likwidacją szkody. Trzecim elementem jest
natomiast modyfikacja treści artykułu 28 ustęp 1 Konwencji poprzez dodanie
punktów 1a i 21a. Postanowienia te odnoszą się do kompetencji Zarządu Europolu i
poszerzają je o kwestie związane z decyzyjnym stanowieniem zasad uczestnictwa
urzędników Europolu w Zespołach oraz kwestie rozwiązywania sporów z państwem
członkowskim dotyczących odpowiedzialności, a wynikających z tytułu uczestnictwa
Europolu w tych Zespołach. W treści artykułu 2 Protokołu zawarta została
modyfikacja zapisu artykułu 8 Protokołu z dnia 19 czerwca 1997 r. w sprawie
przywilejów i immunitetów Europolu, członków jego organów, zastępców dyrektora i
pracowników Europolu poprzez dodanie ustępu 4, traktującego o nieobowiązywaniu
immunitetu wynikającego z tego artykułu 8, w odniesieniu do urzędników Europolu
wykonujących czynności urzędowe w ramach Zespołów. Artykuł 3 określa procedurę
wejścia w życie Protokołu, która została pomyślnie dopełniona i Protokół
aktualnie obowiązuje w Unii Europejskiej. Treść artykułu 4 bezpośrednio odnosi
się do Rzeczypospolitej Polskiej, która jako państwo przystępujące do Unii
Europejskiej ma prawo przystąpić do Protokołu na zasadach w nim określonych. W
odniesieniu do Rzeczpospolitej Polskiej zastosowanie będzie miała zasada wejścia
Protokołu w życie po upływie 90 dni od daty złożenia u jego Depozytariusza
dokumentów przystąpienia. Artykuł 5 statuuje Depozytariusza Protokołu, którym
jest Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej, a także wskazuje Dziennik
Urzędowy Wspólnot Europejskich jako miejsce publikacji wszelkich dokumentów
związanych z realizacją postanowień Protokołu.
Piątym Protokołem dodatkowym, który uzupełnia pierwotne postanowienia
Konwencji jest Protokół z dnia 27 listopada 2003 r. (Dz. Urz. UE 2004/C 2/01)
zmieniający Konwencję w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji
(Konwencję o Europolu), sporządzony w oparciu o artykuł 43 ustęp 1 tej
Konwencji.
Protokół ten składa się z 5 artykułów, które w sposób daleko idący
modyfikują dotychczasowe postanowienia Konwencji, dostosowując je do aspektów
praktycznego usprawnienia działalności Europolu, zwłaszcza w kontekście
bliskiego rozszerzenia Unii Europejskiej o nowe państwa członkowskie, w tym
Rzeczpospolitą Polską. Wychodząc temu postulatowi naprzeciw państwa członkowskie
Europolu uznały, że organizacji tej "należy udzielić niezbędnego wsparcia i
przyznać odpowiednie środki, aby mógł skutecznie wypełniać rolę najważniejszego
forum europejskiej współpracy policyjnej" oraz "należy dokonać koniecznych zmian
w Konwencji, które wzmocnią funkcję wsparcia operacyjnego Europolu względem
krajowych władz policyjnych", co znalazło swoje odzwierciedlenie w treści
Protokołu. W artykule 1 postanowiono zawrzeć wszystkie zmiany do Konwencji i
Załącznika, co ma swój wyraz w postaci 24 punktów zawierających wszystkie
poprawki. W punkcie 1 określono w nowym brzmieniu "Cel" działalności Europolu,
który aktualnie ma skupiać wszystkie najpoważniejsze formy przestępczości
międzynarodowej. Punkt 2 doprecyzowuje zakres pomocy i wsparcia Europolu
udzielanego państwom członkowskim oraz ustanawia Europol jako punkt kontaktowy
w walce z przestępczością fałszowania waluty euro. W punkcie 3 wprowadzono
możliwość dla państw członkowskich rozszerzenia prawa do bezpośrednich kontaktów
z Europolem na inne podmioty niż jednostki narodowe. Postanowienia punktu 4
wprowadzają do Konwencji nowy artykuł 6a, który określa zasady przetwarzania
informacji przez Europol. W punkcie 5 doprecyzowano zakres bezpośredniego
kontaktu z systemami Europolu dokonywanego przez inne podmioty niż jednostki
narodowe, który możliwy jest jedynie w celu sprawdzenia czy poszukiwane dane
znajdują się w systemach, dalsze bowiem pośredniczenie w ich przekazywaniu
pozostawiono do dyskrecjonalnej właściwości jednostek narodowych. Punkt 6 odnosi
się do modyfikacji sposobu korzystania z danych oraz wprowadza się również
możliwość zapraszania do prac analitycznych ekspertów z państw lub instytucji
trzecich. W punkcie 7 określa się nowe brzmienie artykułu 12 Konwencji
odnoszącego się do polecenia otwarcia pliku z danymi. Zapis punktu 8 dotyczy
nowej treści artykułu 16 Konwencji, który daje prawo Europolowi do określenia
postanowień odnośnie kontroli wyszukiwania informacji w komputerowej bazie
danych. W punkcie 9 dookreślona została możliwość wprowadzenia stosownego
poziomu zabezpieczenia danych przez dyrektora Europolu. Punkt 10 odnosi się do
sposobu postępowania w przypadku wystąpienia konieczności dalszego
przechowywania danych osobowych. W punkcie 11 zawarto odesłanie dotyczące
stosowania zasad przetwarzania informacji również do danych przechowywanych w
aktach papierowych. Punkt 12 wprowadza powinność przesyłania sprawozdań z
działalności wspólnego organu nadzorczego Parlamentowi Europejskiemu. Zapis
punktu 13 usuwa technicznie część przepisu w artykule 26 ustęp 3 w postaci
wyrazów "i tytułu VI Traktatu o Unii Europejskiej". Postanowienia określone w
punkcie 14 dotyczą zwiększenia uprawnień Zarządu w celu usprawnienia działania
całej organizacji. W punkcie 15 dodano powinność dla dyrektora Europolu do
regularnego przekazywania Zarządowi aktualnych informacji o wdrażaniu
priorytetów. Zapis punktu 16 usuwa technicznie część przepisu w artykule 30
ustęp 1 w postaci wyrazów "tytułu VI". Punkt 17 dodaje do Konwencji nowy artykuł
32a określający prawo dostępu do dokumentów Europolu. W punkcie 18 zawarto nowe
brzmienie artykułu 34, który aktualnie zawiera w swej treści szersze spektrum
informacji koniecznych do przekazania Parlamentowi Europejskiemu. Zapis punktu
19 ustanawia jako zasadę powinność przekazywania w formie informacji dla
Parlamentu Europejskiego pięcioletniego planu finansowania przez Radę. Punkt 20
wprowadza odesłanie do rozporządzenia Rady nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r.
w sprawie jurysdykcji oraz uznania i egzekwowania orzeczeń w sprawach cywilnych
i gospodarczych. Zapis punktu 21 daje możliwość Europolowi do ustanowienia i
utrzymywania ścisłej współpracy z Eurojustem jako europejskim forum współpracy
przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości. Postanowienia punktu 22 modyfikują
zapis Konwencji dotyczący trybu dokonywania zmian w jej treści. W punkcie 23
określone zostały zmiany w zapisach Załącznika do Konwencji, które stanowią
wypadkową nowelizacji postanowień Konwencji. Zapis punktu 24 usuwa technicznie
część przepisów w postaci wyrazów "zgodnie z procedurą ustanowioną w tytule VI
Traktatu o Unii Europejskiej" z treści Konwencji jako zbędnych z legislacyjnego
punktu widzenia.
Artykuł 2 określa procedurę wejścia w życie Protokołu, która aktualnie
dokonuje się w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Przepis artykułu 3
zawiera w swej treści procedurę derogacyjną dla Protokołu sporządzonego na
podstawie artykułu 43 ustęp 1 Konwencji ustanawiającej Europejski Urząd Policji,
zmieniającego artykuł 2 i Załącznik do Konwencji. Treść artykułu 4 bezpośrednio
odnosi się do Rzeczypospolitej Polskiej, która jako państwo przystępujące do
Unii Europejskiej ma prawo przystąpić do Protokołu na zasadach w nim
określonych. W odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej zastosowanie będzie
miała zasada związania się Protokołem określona wprost w treści ustępu 2, gdyż
właściwe jest, aby jego dokumenty ratyfikacyjne zostały złożone w tym samym
czasie co Konwencja. Artykuł 5 statuuje Depozytariusza Protokołu, którym jest
Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej, a także wskazuje Dziennik Urzędowy
Wspólnot Europejskich jako miejsce publikacji wszelkich dokumentów związanych z
Protokołem.
Cztery z wymienionych Protokołów dodatkowych do Konwencji, oprócz piątego z
dnia 27 listopada 2003 r., weszły już w życie i są jej częściami składowymi.
Piąty z Protokołów aktualnie jest poddany procedurze ratyfikacyjnej w państwach
członkowskich Unii Europejskiej co jednak nie zwalnia Rzeczypospolitej Polskiej
z obowiązku ratyfikowania jego treści i wprowadzenia go do polskiego porządku
prawnego, gdyż taki obowiązek wprost wynika ze zobowiązań akcesyjnych, zwłaszcza
Aktu Ateńskiego z dnia 16 kwietnia 2003 r. oraz samego Protokołu, gdzie w treści
zapisu artykułu 4 ustęp 2 wyraźnie zostało zapisane, że "Instrumenty akcesji do
niniejszego Protokołu powinny zostać zdeponowane jednocześnie z instrumentami
akcesji do Konwencji Europolu, o których mowa w artykule 46 Konwencji". Powyższe
determinuje zatem do dołożenia wszelkich starań legislacyjnych wprowadzających
Protokół do prawa polskiego w celu jednoczesnego złożenia dokumentów ratyfikacji
wraz z Konwencją, jak i dodatkowo pozostałymi Protokołami. Pełna realizacja
postanowień wynikających z treści Konwencji nie może odbywać się bowiem bez
udziału wszystkich Protokołów. Podjęte w Rzeczypospolitej Polskiej działania
zmierzające do przystąpienia do Konwencji w najwcześniej możliwym terminie po
akcesji do Unii Europejskiej, determinują również do dołożenia wszelkich starań,
w ramach polskiego porządku prawnego, zmierzających do przystąpienia w tym samym
czasie do przedmiotowych Protokołów. Jednoczesne bowiem wejście Konwencji i
Protokołów w życie w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej stanowić będzie na
forum Unii Europejskiej wyraz daleko idącego zaangażowania we wspólną dbałość i
troskę o poprawę porządku i bezpieczeństwa w rozszerzonej Wspólnocie. Będzie to
również sygnał mówiący o prestiżu i zaufaniu jakim Rzeczpospolita Polska
obdarzyła Europol, co w sposób znaczący powinno wpłynąć na obraz
Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej, zarówno w skali
europejskiej, jak i światowej. Wymierne zaś korzyści z uczestnictwa w
europejskim forum policyjnym będą zapewne widoczne w postaci poprawy
bezpieczeństwa obywateli polskich, jak i pozostałych państw członkowskich Unii
Europejskiej, przebywających zarówno na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, jak
i Wspólnoty. Uzyskanie bowiem przez Rzeczpospolitą Polską w dniu 1 maja 2004 r.
statusu państwa członkowskiego Unii Europejskiej spowoduje przesunięcie granicy
unijnej na jej wschodnią granicę, a co za tym idzie Rzeczpospolita Polska stanie
się automatycznie terenem działania Europolu. Powyższe wskazuje również na
konieczność podjęcia wszelkich prawnych działań zmierzających do formalnego
przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji i Protokołów, gdyż tylko w
ten sposób Rzeczpospolita Polska może stać się pełnoprawnym członkiem Europolu -
organizacji międzynarodowej skupiającej służby policyjne wszystkich państw
członkowskich, która po rozszerzeniu będzie reprezentowała interesy
przedstawicieli dwudziestu pięciu państw członkowskich Unii Europejskiej.
W związku z faktem, że Protokoły należą do kategorii aktów prawa unijnego
niepodlegających procedurze negocjowania w momencie przystępowania do nich,
Rzeczpospolita Polska jest zobligowana do przyjęcia tekstów Protokołów w
aktualnym kształcie jako całości, co w kontekście akcesji do Unii Europejskiej i
konieczności implementacji acquis communautaire w pełnym zakresie nie powinno
budzić większych wątpliwości, gdyż Protokoły jako akty prawne wynikające z
prawodawstwa Wspólnot są w pełni z nim zgodne i powinny wejść do polskiego
porządku prawnego stając się jego integralną częścią. Z chwilą zaś wejścia
Konwencji i Protokołów dodatkowych do niej w życie w odniesieniu do
Rzeczypospolitej Polskiej automatycznie przestanie obowiązywać Umowa między
Rzecząpospolitą Polską a Europejskim Biurem Policji o współpracy w zwalczaniu
przestępczości, sporządzona w Warszawie dnia 3 października 2001 r. na mocy
swojego art. 18 ust. 2.
Ponadto wskazać należy, że w Akcie Ateńskim z dnia 16 kwietnia 2003 r.
dotyczącym warunków przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej (...) do Unii
Europejskiej, Rzeczpospolita Polska zobowiązała się do związania po akcesji
(artykuł 3 punkt 4) Konwencjami z dziedziny wymiaru sprawiedliwości i spraw
wewnętrznych, których nie można oddzielić od osiągnięcia celów Traktatu Unii
Europejskiej, a które do dnia przystąpienia zostały otwarte do podpisu przez
obecne państwa członkowskie, a także do tych, które zostały przygotowane przez
Radę zgodnie z tytułem VI Traktatu Unii Europejskiej, a których przyjęcie Rada
zaleciła państwom członkowskim. W wykonaniu tego zobowiązania ratyfikowanie
Protokołów dodatkowych do Konwencji jest nieodzowne.
Wprowadzenie do porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej postanowień
Protokołu traktującego o Wspólnych Zespołach Śledczych wymaga skorelowania jego
treści z przepisami Kodeksu postępowania karnego, w którym wymagane jest
wprowadzenie stosownych zmian zmierzających do pełnej implementacji postanowień
decyzji ramowej Rady Unii Europejskiej z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie
Wspólnych Zespołów Śledczych (Dz. Urz. UE 2002/C 162/1 z 20.06.2002 r.). W
chwili obecnej podjęte zostały prace nad nowelizacją tego Kodeksu, które powinny
zostać zakończone przed akcesją, tak aby w pełni realizować postulaty określone
powyższą decyzją ramową i pośrednio również przedmiotowym Protokołem.
Wejście w życie pozostałych Protokołów w odniesieniu do Rzeczypospolitej
Polskiej nie spowoduje konieczności wprowadzenia zmian w ustawodawstwie
wewnętrznym ponieważ ich postanowienia nie odbiegają od obowiązującego prawa,
tym bardziej, że Rzeczpospolita Polska jest związana z Europolem stosowną umową,
która jest zgodna z polskim prawem, a realizacja współpracy z tą organizacją
przebiega w ramach aktualnie obowiązującego porządku prawnego nie powodując
?adnych z nim konfuzji.
Zgodnie ze stosownymi postanowieniami Protokołów są one otwarte na
przystąpienie każdego państwa, które staje się członkiem Unii Europejskiej.
Stosownie zaś do art. 17 ustawy z dnia 14 kwietnia o umowach międzynarodowych
(Dz. U. Nr 39, poz. 443 oraz z 2002 r. Nr 216, poz. 1824) związanie
Rzeczypospolitej Polskiej Protokołami nastąpi w drodze ratyfikacji. Państwa
przystępujące do Protokołów nie podpisują ich, tylko od razu składają swoje
dokumenty ratyfikacyjne - przystąpienia na ręce Depozytariusza, którym jest
Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej.
Związanie Rzeczypospolitej Polskiej przedmiotowymi Protokołami nastąpi w
drodze ratyfikacji za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, zgodnie z art. 89 ust.
1 pkt 2, 3 i 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
(Dz. U. Nr 78, poz. 483) oraz art. 12 w związku z art. 17 ustawy z dnia 14
kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych, ponieważ postanowienia Protokołów
odnoszą się do członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji
międzynarodowej, a także wolności, praw lub obowiązków obywatelskich. Ponadto
kwestia otrzymywania z zagranicy oraz wysyłania za granicę państwa materiałów
niejawnych, zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie
informacji niejawnych (Dz. U. Nr 11, poz. 95, z późn. zm.), powinna być
regulowana ratyfikowaną umową międzynarodową. Na taki tryb związania wskazuje
również art. 5 ust. 8 w odniesieniu do art. 41 Konwencji, który statuuje
przywileje i immunitet dla oficerów łącznikowych Europolu. Stanowi to tzw.
materię ustawową, co powoduje, że Protokoły, a zwłaszcza ten traktujący wprost o
przywilejach i immunitetach, powinny wejść do polskiego porządku prawnego w
drodze ratyfikacji za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. Proces ratyfikacji
Protokołów z uwagi na fakt, że te akty prawa międzynarodowego należą do tzw.
"zamkniętych" dla państw niebędących członkami Unii Europejskiej, a takim
niewątpliwie aktualnie jest Rzeczpospolita Polska, powinien zostać zakończony
przed formalnym wstąpieniem w poczet państw członkowskich tej organizacji, aby
następnego dnia po akcesji - 2 maja 2004 r. - można było oficjalnie złożyć
dokumenty o przyjęciu Protokołów do polskiego porządku prawnego u ich
Depozytariusza w Brukseli. Z tego też względu, a także z uwagi na prestiż jakim
się cieszy Europol na arenie międzynarodowej oraz wyraz woli politycznej jak
najszybszego włączenia polskich podmiotów do współpracy w ramach tej
organizacji, niezbędne jest dołożenie wszelkich możliwych starań w ramach
obowiązującego prawa, aby Rzeczpospolita Polska stała się pełnoprawnym członkiem
Europolu w jak najwcześniejszym terminie, czyli z dniem 1 września 2004 r.
Powyższe pozwoli bowiem w pełni wykorzystać przez polskie podmioty możliwości
stwarzane przez Europol, z pozytywnym skutkiem dla wszystkich obywateli
Rzeczypospolitej Polskiej, co powinno wydatnie wpłynąć na podniesienie poziomu
bezpieczeństwa i porządku publicznego, nie tylko w wymiarze krajowym ale i
europejskim. W związku z powyższym wskazane jest, aby procedurę ratyfikacyjną
rozpocząć już aktualnie i doprowadzić ją do etapu wydania ustawy upoważniającej
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do ratyfikacji. Sama ustawa weszłaby w
życie z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii
Europejskiej lub też, wchodząc w życie przed datą 1 maja 2004 r. zawierała
zastrzeżenie, że ratyfikacja, do której upoważniony jest Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej, nastąpić ma bezpośrednio po dniu akcesji do Unii
Europejskiej. Takie rozwiązanie umożliwiłoby związanie się Protokołami w bardzo
krótkim czasie po staniu się Rzeczpospolitej Polskiej pełnoprawnym członkiem
Unii Europejskiej.
Protokoły swymi postanowieniami odnoszą się do ustawowych kompetencji
ministrów i centralnych organów administracji rządowej, a mianowicie: ministra
właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw instytucji
finansowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Komendanta
Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Generalnego Inspektora
Informacji Finansowej oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
Wejście w życie Protokołów w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej, co może
nastąpić najwcześniej w dniu 1 września 2004 r., z uwagi na postanowienia art.
46 Konwencji, jak i samych Protokołów, które wymagają, aby upłynęły trzy
miesiące od daty złożenia dokumentów ratyfikacyjnych (przy wspomnianym
założeniu, że przedmiotowe dokumenty zostaną złożone u Depozytariusza Protokołów
w maju bieżącego roku), pozwoli na pełnoprawne uczestnictwo w europejskim forum
służb policyjnych państw członkowskich Unii Europejskiej. Forum to wspiera
działania swych członków zmierzające do zapewnienia porządku i bezpieczeństwa
publicznego w wymiarze ogólnoeuropejskim ale również krajowym każdego z państw
członkowskich. Ma to niebagatelne znaczenie dla poprawy poczucia bezpieczeństwa
obywateli polskich w kraju, którzy stając się obywatelami Unii Europejskiej będą
mogli bez przeszkód przemieszczać się po rozszerzonej i zjednoczonej Wspólnocie,
oczekując takiej samej ochrony dla siebie i swego mienia, jakie gwarantują
pozostałe państwa członkowskie.
Przyjęcie Protokołów do polskiego porządku prawnego nie spowoduje powstania
kosztów związanych z koniecznością dodatkowego partycypowania we wspólnym
budżecie Europolu, gdyż koszty te powstaną w wyniku przystąpienia
Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji o ustanowieniu Europejskiego Urzędu
Policji, co nota bene powinno nastąpić jednocześnie. Przystąpienie bowiem do
Protokołów jest asymilowane przez Konwencję i jakiekolwiek, potencjalnie mogące
wystąpić koszty z tym związane są absorbowane przez koszty wynikające z pełnego
uczestnictwa w Europolu, co zostało wyraźnie wskazane w aktualnie prowadzonym
procesie legislacyjnym - przystąpienia do Konwencji. Ponadto koszty te zostały
już wyliczone na 2005 r. i zostaną sfinansowane z budżetu Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji, co powinno mieć pokrycie w rezerwie na dany rok
kalendarzowy, określonej w danej części budżetowej.