Projekt
USTAWA
z dnia ..................................
o zasadach prowadzenia polityki społecznej 1)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art.1.
Ustawa określa zasady planowania, realizacji i oceny polityki społecznej prowadzonej w ramach polityki rozwoju oraz w ramach przedsięwzięć Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia, rozwoju zasobów ludzkich i integracji społecznej, a także podmioty realizujące tę politykę.
Art. 2.
1. Przez politykę społeczną rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań administracji publicznej i partnerów społeczno-gospodarczych podejmowanych i realizowanych w zakresie zatrudnienia, zabezpieczenia społecznego, edukacji, zdrowia i mieszkalnictwa, których celem głównym jest integracja społeczna oparta na dialogu i wiedzy, a celami szczegółowymi są:
1) promocja zatrudnienia i działalności pożytku publicznego, rozwój potencjału ludzkiego w wymiarze zdrowia, wiedzy i umiejętności, zapewnienie obywatelom dostępu do wysokiej jakości usług społecznych;
2) ochrona praw pracowniczych i praw konsumentów usług społecznych.
2. Polityka społeczna finansowana jest ze środków publicznych w tym środków budżetu Unii Europejskiej oraz środków prywatnych.
3. Politykę społeczną realizuje się poprzez polityki szczegółowe stanowiące zespół wspólnych lub skoordynowanych ze sobą działań władz publicznych oraz partnerów społecznych i gospodarczych w sprawach z określonego działu administracji rządowej.
4. Politykami szczegółowymi, o których mowa w ust.3 , są:
1) polityka zatrudnienia obejmująca sprawy z działu administracji rządowej „praca” w szczególności działania w zakresie stosunków pracy, poprawy warunków pracy, wynagrodzeń i świadczeń pracowniczych;
2) polityka rynku pracy obejmująca sprawy z działu administracji rządowej „praca” w szczególności działania w zakresie zwiększania szans na podjęcie i utrzymanie zatrudnienia, promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej osób czynnych zawodowo;
3) polityka zabezpieczenia społecznego obejmująca sprawy z działu administracji rządowej „zabezpieczenie społeczne”, w szczególności działania na rzecz poprawy ochrony, poszanowania i realizacji prawa do ubezpieczeń społecznych, pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych, wzmacniania potencjału organizacji pozarządowych do działań w sferze socjalnej i współpracy z sektorem publicznym;
4) polityka edukacyjna obejmująca sprawy z działu administracji rządowej „oświata i wychowanie”, w szczególności działania na rzecz poprawy poszanowania, ochrony i realizacji prawa do nauki dla wszystkich i wyrównywania różnic w dostępie do szkolnictwa ogólnokształcącego i zawodowego wszystkich poziomów oraz kształcenia ustawicznego;
5) polityka ochrony zdrowia obejmująca sprawy z działu administracji rządowej „zdrowie”, w szczególności działania na rzecz poprawy poszanowania, ochrony i realizacji prawa do zdrowia dla wszystkich, wyrównywania różnic w dostępie do podstawowych dóbr i usług medycznych oraz zapewnienia najwyższego możliwego poziomu zdrowia publicznego;
6) polityka mieszkaniowa obejmująca sprawy z działu administracji rządowej „budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa”, w szczególności działania na rzecz poprawy poszanowania, ochrony i realizacji prawa do mieszkania dla wszystkich poprzez wspieranie rozwoju mieszkalnictwa socjalnego, społecznego oraz mieszkań chronionych.
Art. 3.
1. Politykę społeczną prowadzą:
1) w skali kraju – Rada Ministrów, a w szczególności minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, minister właściwy do spraw pracy , a w zakresie programów operacyjnych współfinansowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego;
2) w skali regionu – wojewoda, samorząd województwa w szczególności przy pomocy publicznych służb zatrudnienia szczebla wojewódzkiego, regionalnych ośrodków polityki społecznej i innych instytucji;
3) w skali lokalnej - samorząd powiatowy i gminny w szczególności przy pomocy publicznych służb zatrudnienia szczebla powiatowego, ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie.
2. Współpraca publicznych służb zatrudnienia, jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz innych jednostek administracji publicznej w zakresie realizacji polityki społecznej, polega na:
1) wzajemnym informowaniu się o planowanych kierunkach działań;
2) współdziałaniu w celu zharmonizowania działań;
3) wzajemnej pomocy w realizacji zadań ustawowych w granicach i na zasadach określonych w ustawach dla nich właściwych lub w odrębnych porozumieniach;
4) tworzeniu zespołów, złożonych z przedstawicieli publicznych służb zatrudnienia i jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, kuratora oświaty oraz innych jednostek administracji publicznej w celu ustalania wspólnych priorytetów, kierunków działań oraz inicjowaniu istotnych przedsięwzięć.
3. Polityka społeczna jest koordynowana przez Prezesa Rady Ministrów, w imieniu którego zadania w tym zakresie realizuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, chyba że ustawa stanowi inaczej .
4. Szczegółowe zadania oraz organizację podmiotów, o których mowa w ust. 1 regulują przepisy właściwe dla tych podmiotów.
Art. 4.
1. Politykę społeczną prowadzi się na podstawie:
1) Strategii Polityki Społecznej;
2) wojewódzkiej strategii polityki społecznej;
3) powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych oraz gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych.
2. Politykę społeczną realizuje się, w szczególności przy pomocy:
1) programów operacyjnych, będących krajowymi programami operacyjnymi w rozumieniu przepisów o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, służących osiąganiu celów, o których mowa w art. 2 ust. 1 , przy wykorzystaniu środków publicznych;
2) regionalnych programów operacyjnych;
3) innych programów.
3.Polityka społeczna prowadzona jest również na podstawie innych instrumentów prawnych i finansowych określonych w odrębnych przepisach.
4. W związku z udziałem w realizacji wspólnotowej polityki zatrudnienia i integracji społecznej przygotowywany jest:
1) Krajowy Plan na rzecz Zatrudnienia – przez ministra właściwego do spraw pracy,
2) Krajowy Program na rzecz Zabezpieczenia Społecznego – przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego,
- które muszą być zgodne ze Strategią Polityki Społecznej.
5. W celu zapewnienia spójnej polityki społecznej podmioty, o których mowa w art. 3, są obowiązane:
1) zapewnić, aby polityka społeczna oraz środki i instrumenty stanowiły skoordynowany system polityki państwa;
2) opracowywać i wdrażać środki pomiaru efektywności swoich działań oraz środki mające na celu podniesienie poziomu wiedzy na temat polityki społecznej ze szczególnym uwzględnieniem swojego zakresu działania oraz dostępu do praw socjalnych, w szczególności poprzez rozwój badań naukowych w tym zakresie;
3) wspierać w sposób stały innowację i adaptację programów oraz usług społecznych na poziomie regionalnym i lokalnym;
4) rozwijać skoordynowane działania i współpracę, a także stworzyć procedury szerzenia doświadczeń przeprowadzonych działań innowacyjnych;
5) dokonywać bieżących analiz działań, realizowanych w innych krajach oraz uczestniczyć w działaniach Unii Europejskiej na rzecz budowy wspólnotowej polityki zatrudnienia i integracji społecznej w tym działaniach otwartej metody koordynacji.
Rozdział 2
Planowanie polityki społecznej
Art. 5.
1. Planowanie polityki społecznej odbywa się poprzez opracowywanie i przyjęcie:
1) Strategii Polityki Społecznej;
2) wojewódzkich strategii polityki społecznej;
3) powiatowych strategii rozwiązywania problemów społecznych ;
4) gminnych strategii rozwiązywania problemów społecznych.
2. Politykę państwa w zakresie polityki społecznej określa Strategia Polityki Społecznej, zawierająca zasady realizacji wytycznych i zaleceń Europejskiej Strategii Zatrudnienia, priorytetów Unii Europejskiej w zakresie spójności społecznej w tym integracji społecznej, edukacji i szkoleń, zabezpieczenia społecznego oraz równości płci.
3. Strategia Polityki Społecznej jest strategią sektorową, w rozumieniu przepisów o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, opracowywaną, przyjmowaną i aktualizowaną w trybie i na zasadach określonych w tych przepisach, w zastrzeżeniem ust. 4-6.
4. Strategia Polityki Społecznej określa priorytety w zakresie:
1) promocji zatrudnienia;
2) zabezpieczenia społecznego;
3) wspierania rodziny;
4) integracji społecznej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu;
5) edukacji i rozwoju zasobów ludzkich;
6) ochrony zdrowia i opieki długoterminowej;
7) warunków pracy;
8) mieszkalnictwa;
9) zapobiegania wszelkiej dyskryminacji oraz zróżnicowaniu;
10) dialogu społecznego;
11) rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.
5. Projekt Strategii Polityki Społecznej, przygotowuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, współdziałając z właściwymi ministrami.
6. Właściwi ministrowie współpracują z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego w przygotowaniu priorytetów Strategii Polityki Społecznej.
7. Strategia polityki społecznej podlega okresowej aktualizacji, co najmniej raz na cztery lata, biorąc pod uwagę w szczególności stopień osiągania celów określonych w tej strategii oraz uwarunkowania jej realizacji. Rada Ministrów może zobowiązać ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do przedstawienia projektu zaktualizowanej strategii w każdym terminie.
8. Rada Ministrów przedstawia do wiadomości Sejmowi i Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej przyjętą Strategię oraz podaje ją do publicznej wiadomości.
Art. 6.
1. Zadania samorządu województwa w zakresie polityki społecznej realizowane są na podstawie wojewódzkiej strategii polityki społecznej, będącej integralną częścią strategii rozwoju województwa, o której mowa w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590, z późn. zm.2)).
2. Projekt wojewódzkiej strategii polityki społecznej podlega konsultacjom z jednostkami samorządu terytorialnego położonymi na terenie województwa, partnerami społecznymi i gospodarczymi, w trybie i na zasadach określonych w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju dotyczących uzgodnień stałej konferencji współpracy.
3. Wojewódzka strategia polityki społecznej jest uchwalana przez sejmik województwa.
4. Wojewódzka strategia polityki społecznej uwzględnia cele Strategii Polityki Społecznej i jest realizowana poprzez programy:
1) na rzecz zatrudnienia;
2) przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu;
3) działań na rzecz kobiet;
4) wyrównywania szans osób niepełnosprawnych;
5) pomocy społecznej;
6) przeciwdziałania dyskryminacji;
7) profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień;
8) współpracy z organizacjami pozarządowymi.
5. Wojewódzka strategia polityki społecznej podlega okresowej aktualizacji, co najmniej raz na cztery lata, biorąc pod uwagę w szczególności stopień osiągania celów określonych w tej strategii oraz uwarunkowania jej realizacji. Sejmik województwa może zobowiązać zarząd województwa do przedstawienia projektu zaktualizowanej strategii w każdym terminie. Przepis ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
6. Wojewódzka strategia polityki społecznej zawiera odrębnie uchwalany załącznik określający planowane wydatki ze środków publicznych na cele związane z jej realizacją, w tym współfinansowane ze środków budżetu Unii Europejskiej oraz określone w kontrakcie wojewódzkim, o którym mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
Art. 7.
1. Zadania powiatu w zakresie polityki społecznej realizowane są na podstawie powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych.
2. Powiatowa strategia rozwiązywania problemów społecznych, uwzględnia wojewódzką strategię polityki społecznej i obejmuje w szczególności programy:
1) na rzecz zatrudnienia;
2) pomocy społecznej;
3) wspierania rodziny;
4) działań na rzecz kobiet;
5) przeciwdziałania dyskryminacji;
6) współpracy z organizacjami pozarządowymi;
7) wspierania osób niepełnosprawnych;
- których celem jest integracja społeczna osób, rodzin oraz grup społecznych.
3. Powiatową strategię rozwiązywania problemów społecznych uzgadnia się z gminami wchodzącymi w skład powiatu oraz podlega konsultacjom z właściwymi partnerami społecznymi i gospodarczymi.
4. Powiatowa strategia rozwiązywania problemów społecznych podlega okresowej aktualizacji, co najmniej raz na cztery lata, biorąc pod uwagę w szczególności stopień osiągania celów określonych w tej strategii oraz uwarunkowania jej realizacji. Rada powiatu może zobowiązać zarząd powiatu do przedstawienia projektu zaktualizowanej tej strategii w każdym terminie.
Art. 8.
1. Zadania gminy w zakresie polityki społecznej realizowane są na podstawie gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych.
2. Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych, uwzględnia powiatową strategię rozwiązywania problemów społecznych. Strategia obejmuje w szczególności programy:
1) zatrudnienia;
2) pomocy społecznej;
3) działań na rzecz kobiet;
4) przeciwdziałania dyskryminacji;
5) współpracy z organizacjami pozarządowymi;
6) wspierania osób niepełnosprawnych;
7) profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień
- których celem jest integracja społeczna osób, rodzin oraz grup społecznych.
3. Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych podlega konsultacjom z właściwymi partnerami społecznymi i gospodarczymi.
4. Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych podlega okresowej aktualizacji, co najmniej raz na cztery lata. Biorąc pod uwagę w szczególności stopień osiągania celów określonych w tej strategii oraz uwarunkowania jej realizacji rada gminy może zobowiązać wójta, burmistrza lub prezydent do przedstawienia projektu zaktualizowanej strategii w każdym terminie.
Rozdział 3
Realizacja polityki społecznej
Art. 9.
1. Strategia Polityki Społecznej jest realizowana przez właściwych ministrów.
2. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego koordynuje realizację Strategii Polityki Społecznej w zakresie, w jakim jest ona współfinansowana ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, w sposób określony w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
3. Wojewódzką strategię polityki społecznej realizuje zarząd województwa przy pomocy podmiotów, o których mowa w art. 3 ust.1 pkt 2.
4. Powiatową strategię rozwiązywania problemów społecznych oraz gminną strategię rozwiązywania problemów społecznych realizują odpowiednio zarząd powiatu oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta przy pomocy podmiotów, o których mowa w art.3 ust.1 pkt 3.
Art. 10.
1. Realizacja Strategii Polityki Społecznej odbywa się między innymi poprzez programy operacyjne, w trybie i na zasadach określonych w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
2. Priorytety programu operacyjnego realizowane są na podstawie rocznego planu działania obejmującego:
1) zadania przewidziane do realizacji;
2) przewidywane skutki realizacji działań w odniesieniu do celów przewidzianych w strategii i programach;
3) planowane wydatki ze środków publicznych na realizację działań, w tym wydatki współfinansowane ze środków budżetu Unii Europejskiej.
3. Projekt Planu działania opracowuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw pracy i ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego oraz we współpracy z właściwymi dla realizacji planu ministrami.
Art. 11.
1. Priorytety strategii województwa w zakresie polityki społecznej realizowane są podstawie przyjętego przez sejmik wojewódzki rocznego planu działania obejmującego:
1) zadania przewidziane do realizacji;
2) działania przewidziane do realizacji , w odniesieniu do celów przewidzianych w strategii i programach;
3) planowane wydatki ze środków publicznych na realizację działań, w tym wydatki współfinansowane ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do powiatowych i gminnych strategii rozwiązywania problemów społecznych.
Art. 12
1. Nadzór lub kontrolę działań jednostek samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów i jednostek podejmowanych w celu realizacji polityki społecznej wykonuje wojewoda w zakresie i na zasadach określonych w ustawach dotyczących polityk szczegółowych, o których mowa w art.2 ustawy.
2. Czynności, nadzorcze i kontrolne, w imieniu wojewody przeprowadza podległa mu Inspekcja Socjalna, zwana dalej „inspekcją”.
3. Inspekcja stanowi wyodrębnioną komórkę urzędu wojewódzkiego tworzącą zespół pracowników zwany dalej "zespołem inspektorów".
4. Zespół inspektorów przeprowadzając czynności, o których mowa w ust.2, jest obowiązany do okazania legitymacji służbowych oraz imiennego upoważnienia do przeprowadzenia w konkretnej jednostce lub podmiocie postępowania nadzorczego lub kontrolnego.
5. Wyniki nadzoru i kontroli wojewoda opracowuje w formie całorocznego raportu zawierającego analizę oraz ocenę działań jednostek lub podmiotów podejmowanych w celu realizacji polityki społecznej.
6. Wojewoda do dnia 31 marca przekazuje właściwym ministrom i przedstawia do wiadomości publicznej w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym oraz na stronie internetowej urzędu wojewódzkiego raport, o którym mowa w ust. 4.
7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, organizację i tryb przeprowadzania nadzoru i kontroli, kwalifikacje inspektorów upoważnionych do wykonywania czynności nadzorczych lub kontrolnych, a także wzór legitymacji uprawniającej do wykonywania czynności nadzorczych lub kontrolnych - uwzględniając konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu ich wykonywania.
Rozdział 4
Sprawozdania z realizacji polityki społecznej
Art. 13.
Z realizacji Strategii Polityki Społecznej, wojewódzkiej strategii polityki społecznej, powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, są sporządzane sprawozdania roczne i końcowe.
Art. 14.
1. Do oceny realizacji Strategii Polityki Społecznej oraz wojewódzkiej strategii polityki społecznej, powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ustanawia się wskaźniki o charakterze ilościowym i jakościowym.
2. Wskaźniki, o których mowa w ust. 1 określane są w drodze rozporządzenia dla poziomu kraju jak również dla poziomu województwa, powiatu i gminy przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego.
3. Krajowy Zespół Polityki Społecznej, o którym mowa w art. 18, może zaproponować ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego dodatkowe wskaźniki oceny, które mogą stać się wskaźnikami, o których mowa w ust. 1.
Art. 15.
1. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy przedstawia Radzie Ministrów, do dnia 30 kwietnia każdego roku, roczne sprawozdanie z realizacji Strategii Polityki Społecznej.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy przedstawia Radzie Ministrów, w terminie 6 miesięcy od dnia zakończenia realizacji Strategii Polityki Społecznej, końcowe sprawozdanie z jej realizacji .
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego podaje do publicznej wiadomości umieszczając jego treść na swojej stronie internetowej, sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, w terminie 30 dni od dnia przedłożenia sprawozdania Radzie Ministrów.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego załącza do sprawozdania, o którym mowa w ust. 1, ustanowione przez siebie wskaźniki oceny spośród zaproponowanych przez Krajowy Zespół Polityki Społecznej, dotyczące realizacji Strategii Polityki Społecznej.
Rozdział 5
Ocena skuteczności i efektywności realizacji polityki społecznej
Art. 16.
1. Realizacja Strategii Polityki Społecznej, wojewódzkiej strategii polityki społecznej, powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych oraz gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, podlega ewaluacji:
1) ewaluacji wstępnej - przed rozpoczęciem realizacji;
2) ewaluacji w trakcie jej realizacji obejmującej całość lub wybrane jej elementy;
3) ewaluacji pełnej - po zakończeniu strategii i programów.
2. Ewaluacja uwzględnia:
1) zgodność strategii i programów z potrzebami (trafność i spójność);
2) zgodność rezultatów strategii i programów z ich celami (skuteczność);
3) relację nakładów na realizację strategii i programów do ich produktów i rezultatów (efektywność);
4) wpływ realizacji strategii i programów na potrzeby (użyteczność i trwałość);
5) wpływ realizacji strategii i programów na sytuację społeczno-gospodarczą kraju, województw oraz grup społecznych.
3. Wyniki oceny są podstawą do proponowania zmian w Strategii Polityki Społecznej i w strategiach, o których mowa w ust. 1, przez odpowiednio ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w uzgodnieniu ministrem właściwym do spraw pracy oraz przez zarząd województwa, zarząd powiatu, wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy oraz samorządy województw, powiatów oraz gmin podają do publicznej wiadomości wyniki oceny odpowiedniej strategii.
Art. 17.
1. Oceny dokonuje:
1) w przypadku Strategii Polityki Społecznej – minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy;
2) w przypadku wojewódzkiej strategii polityki społecznej – zarząd województwa;
3) w przypadku powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych – zarząd powiatu;
4) w przypadku gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych – wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
2. Oceny Strategii Polityki Społecznej, wojewódzkiej strategii polityki społecznej, powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych i gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych dokonuje się na podstawie analizy dokonanej przez jednostkę wyłonioną zgodnie z przepisami o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub przepisami o zamówieniach publicznych.
Rozdział 6
Krajowy Zespół Polityki Społecznej
Art. 18.
1. Tworzy się Krajowy Zespół Polityki Społecznej, zwany dalej „Zespołem”, działający przy ministrze właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego.
2. Zadaniem zespołu jest ocena skuteczności i efektywności realizacji Strategii polityki społecznej.
3. Zespół, realizując swoje zadania :
1) gromadzi, przetwarza, analizuje informacje, w tym statystyczne na temat ubóstwa i wykluczenia społecznego, promocji zatrudnienia, edukacji i rozwoju zasobów ludzkich oraz bezrobocia i przekazuje je ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego oraz ministrowi właściwemu do spraw pracy;
2) inicjuje przeprowadzanie badań jakościowych i ilościowych w celu podniesienia poziomu wiedzy w zakresie, o którym mowa w pkt 1, i w tym celu może konsultować się z ekspertami;
3) przedstawia opinie i wnioski w zakresie dostosowań i zmian w kierunkach i sposobach realizacji strategii oraz programów operacyjnych;
4) zgłasza ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego propozycji zmian w ramach poszczególnych programów i projektów ułatwiających osiągnięcie celów strategii.
4. Zespół przekazuje ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego i ministrowi właściwemu do spraw pracy rekomendacje dotyczące realizacji polityki społecznej.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy jest obowiązany podać informację o wskaźnikach, o których mowa w art. 14 ust. 2, i rekomendacjach, o których mowa w ust. 4, do publicznej wiadomości ogłaszając je na swoich stronach internetowych.
6. Zespół monitoruje wskaźniki w celu pomiaru osiągniętego postępu w zakresie w zakresie poprawy sytuacji gospodarczej i społecznej osób oraz rodzin ubogich, zagrożonych lub wykluczonych ze społeczeństwa.
Art. 19.
1. W skład Zespołu wchodzi nie więcej niż 25 osób posiadających wiedzę specjalistyczną w dziedzinie polityki społecznej, statystyki, ekonomii, politologii lub socjologii, legitymujących się dorobkiem naukowym i zawodowym, wyłonionych przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, spośród osób zgłoszonych przez stronę rządową, Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk oraz partnerów społecznych i gospodarczych.
2.Stronę rządową reprezentują osoby zgłoszone przez:
1) ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego i ministrów właściwych;
2) ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego;
3) prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
3. Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk zgłasza reprezentantów nauki.
4. Partnerów społecznych i gospodarczych reprezentują osoby, zgłoszone przez:
1) Radę Działalności Pożytku Publicznego;
2) Komisję Trójstronną do spraw Społeczno-Gospodarczych;
3) Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.
5. Członkowie Zespołu są powoływani na okres trzech lat. Każda z instytucji może odwołać swojego przedstawiciela w Zespole zgłaszając równocześnie innego kandydata.
6. Zespół może zapraszać do udziału w posiedzeniach przedstawicieli nauki oraz partnerów społecznych i gospodarczych.
7. Członkowie Zespołu pełnią swoje funkcje nieodpłatnie.
8. Koszty funkcjonowania Zespołu pokrywane są ze środków przeznaczonych na realizację „Programu Koordynacji Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013”.
9. Obsługę Zespołu zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
Rozdział 7
Program Koordynacji Polityki Społecznej
Art. 20.
1. Ustanawia się „Program Koordynacji Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013”, zwany dalej „Programem”.
2. Program zapewnia wdrażanie priorytetów Strategii Polityki Społecznej poprzez:
1) koordynację działań w zakresie polityki społecznej;
2) promocję działań w zakresie polityki społecznej;
3) wspieranie badań naukowych w zakresie polityki społecznej;
4) przeprowadzanie ewaluacji w zakresie polityki społecznej.
3. Program jest programem wieloletnim w rozumieniu art. 117 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.3)).
Art. 21.
1. Program jest finansowany z budżetu państwa w granicach limitów wydatków określonych w załączniku do ustawy budżetowej na dany rok.
2. Program może być finansowany ze środków zagranicznych w tym pochodzących ze środków budżetu Unii Europejskiej oraz z pożyczek organizacji międzynarodowych.
Art. 22.
1. Program jest realizowany przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego we współpracy z ministrem właściwym do spraw pracy.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego składa corocznie Radzie Ministrów sprawozdanie z realizacji Programu.
Rozdział 8
Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 23.
W ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231, z późn. zm.4)), wprowadza się następujące zmiany:
1) w art.21 dodaje się pkt 11 i 12 w brzmieniu:
„11) świetlica z programem socjoterapeutycznym dla dzieci z zaburzeniami zachowań - specjalistyczną placówkę opiekuńczo-wychowawczą wsparcia dziennego, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej,
12) klub z programem pomocy psychologicznej dla młodzieży - specjalistyczną placówkę opiekuńczo-wychowawczą wsparcia dziennego, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej.”;
2) w art. 4 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Program, o którym mowa w ust. 1, jest realizowany przez regionalny ośrodek polityki społecznej, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej.”;
3) w art.41 w ust.1 dodaje się pkt 8 w brzmieniu:
„8) prowadzenie świetlic z programem socjoterapeutycznym dla dzieci z zaburzeniami zachowań, w szczególności dzieci z rodzin z problemami alkoholowymi, oraz prowadzenie klubów z programem pomocy psychologicznej dla młodzieży.”;
4) w art.93 dodaje się ust.3 - 5 w brzmieniu:
„3. Samorząd województwa co najmniej połowę środków uzyskanych z opłat, o których mowa w art. 92 ust.1, przeznacza na realizację zadań, o których, mowa w art. 41 ust.1 pkt8.
4. W celu, o którym mowa w ust. 3, zarząd województwa organizuje konkurs dla gmin, w których w poprzednim roku wpływy z tytułu opłat, o których mowa w art.111 nie przekroczyły 50.000 zł.
5. Do przeprowadzenia konkursu, o którym mowa w ust. 4, stosuje się przepisy o działalności pożytku publicznym i o wolontariacie dotyczące zasad przeprowadzania otwartego konkursu ofert.
6. Zadania, o których mowa w 41 ust. 1 pkt 7 i 8, mogą być współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.”;
5) Art. 321 otrzymuje brzmienie:
„Art. 321. Stacjonarne i niestacjonarne zakłady lecznictwa odwykowego, o których mowa w art. 21 ust. 1, przyjmują na leczenie poza kolejnością osoby zobowiązane do leczenia odwykowego na podstawie art. 26, oraz na wniosek ośrodka pomocy społecznej w ramach realizacji kontraktu socjalnego, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej, do wykorzystania limitu miejsc stanowiących 20 % ogółu miejsc przeznaczonych do leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego.”.
Art. 24.
W ustawie z dnia z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408, z późn.zm.5)) w art. 34a po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
„2a. Pierwszeństwo w otrzymaniu miejsca w zakładzie ma osoba skierowana do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego przez pracownika zakładu opieki zdrowotnej na wniosek jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.”.
Art. 25.
W ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.6)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 2 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
„4) poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne oraz szkolne ośrodki kariery udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;”;
2) w art. 3 pkt 16 i 17 otrzymują brzmienie:
„16) formach pozaszkolnych - należy przez to rozumie formy uzyskiwania i uzupełniania wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych oraz kompetencji kluczowych w placówkach i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 3a a także w ramach działalności oświatowej prowadzonej na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej, o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub o szkolnictwie wyższym;
17) kształceniu ustawicznym - należy przez to rozumieć kształcenie w szkołach dla dorosłych, uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych oraz kompetencji kluczowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny.”;
3) w art. 68a:
a) w ust. 1 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3) instytucjach szkoleniowych prowadzonych przez osoby lub podmioty realizujących zadania oświatowe na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej, o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub o szkolnictwie wyższym,”,
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Ustawa nie dotyczy kształcenia ustawicznego realizowanego w formach i na zasadach określonych odrębnymi przepisami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.”;
4) w art. 68b ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Placówki i ośrodki, o których mowa w art. 68a ust. 1 pkt 2 i 3, prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, mogą uzyskać akredytację stanowiącą potwierdzenie spełniania określonych wymogów i zapewniania wysokiej jakości prowadzonego kształcenia. Akredytacja może obejmować całość lub część prowadzonego kształcenia.”;
5) dodaje się art. 68e w brzmieniu:
„Art. 68e. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb wsparcia instytucji, o których mowa w art. 68 ust. 1 ustawy, współfinansowanych ze środków budżetu Unii Europejskiej mając na względzie umożliwienie dostępu wszystkich obywateli do kształcenia ustawicznego.”;
6) w art.70a:
a) ust.1 otrzymuje brzmienie:
„1. Szkoły prowadzące kształcenie zawodowe przekazują pracodawcom, u których realizowana jest praktyczna nauka zawodu w formie praktyk zawodowych, środki na pokrycie dodatków i premii wypłacanych pracownikom za wykonywanie obowiązków opiekunów praktyk zawodowych oraz opłacanych od nich składek na ubezpieczenia społeczne.”,
b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„ 3. Minister właściwy do spraw oświaty w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego, określi w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki finansowania pracodawcom kosztów związanych z realizacją praktycznej nauki zawodu współfinansowanych ze środków budżetu Unii Europejskiej mając na względzie efektywność i jakość kształcenia, zwłaszcza w zakresie nowoczesnych technologii i systemów zarządzania.”;
7) w art. 83a ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Działalność oświatowa nieobejmująca prowadzenia szkoły, placówki lub zespołu, o których mowa w art. 90a ust. 1, może być podejmowana na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807, z późn.zm.7)) lub przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.”.
Art. 26.
W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997, Nr 123, poz. 776, z późn. zm.9)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 6b w ust. 3 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) zatrudnienia lub uczestnictwa w zakładzie aktywności zawodowej,”;
2) w art. 29 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) posiada ona wskaźnik zatrudnienia lub uczestnictwa osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności określony zgodnie z ust. 2,”;
3) w art. 35:
a) w ust. 1:
- pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) opracowanie i realizacja wojewódzkich programów dotyczących wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych, stanowiących część wojewódzkiej strategii polityki społecznej, o której mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki społecznej,”,
- po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu:
„1a) realizacja programów współfinansowanych ze środków budżetu Unii Europejskiej w zakresie integracji społecznej, na zasadach i w trybie określonym w przepisach o zasadach prowadzenia polityki społecznej,”,
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Sejmik województwa w ramach rocznego planu działania, o którym mowa w przepisach o zasadach prowadzeni polityki społecznej, określa zadania, na które przeznacza środki, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1.”,
c) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
„2a. Zadania, o których mowa w ust. 1, realizowane są przez regionalny ośrodek polityki społecznej, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej.”;
4) w art. 35a:
a) w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) opracowywanie i realizacja powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie:
a) rehabilitacji społecznej,
b) rehabilitacji zawodowej i zatrudniania,
c) przestrzegania praw osób niepełnosprawnych,
- stanowiących część powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, o której mowa w przepisach o zasadach prowadzeniu polityki społecznej,”,
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Zadania, na które przeznacza się środki określone w art. 48 ust. 1 pkt 1 określa się w planie działań, o którym mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki społecznej.”;
5) uchyla się art. 52;
6) w art. 54 po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu:
„1a) koszty funkcjonowania regionalnego ośrodka polityki społecznej w części odpowiadającej zadaniom samorządu województwa w zakresie określonym ustawą w tym zadaniami zleconymi przez fundusz;”.
Art. 27.
W ustawie dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.10[i])) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 4 w pkt 2 lit. k otrzymuje brzmienie:
„k) ośrodek pomocy społecznej - w stosunku do osób objętych kontraktem socjalnym, osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,”;
2) w art. 6 ust. 2 otrzymuje brzmienie: :
„2. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób objętych kontraktem socjalnym lub rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, za które ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę, regulują przepisy o pomocy społecznej.”;
3) w art. 16 ust. 6 otrzymuje brzmienie:
„6. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób objętych kontraktem socjalnym lub rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem finansują w całości ośrodki pomocy społecznej.”;
4) w art. 18 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób objętych kontraktem socjalnym lub osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem stanowi kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie ustalona według odrębnych przepisów, z zastrzeżeniem ust. 9.”;
5) w art. 18 a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, oraz członków spółdzielni socjalnej w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej lub rozpoczęcia działania spółdzielni socjalnej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia.”.
Art. 28.
W ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673, z późn. zm.11)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 3 w ust. 3 dodaje się pkt 15 w brzmieniu:
"15) realizacji kontraktu socjalnego, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej.";
2) w art. 5 w ust. 1 dodaje się pkt 16 w brzmieniu:
"16) podmiot, u którego jest realizowany kontrakt socjalny - w stosunku do osoby objętej kontraktem socjalnym.".
Art. 29.
W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.15)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 6 :
a) po pkt 10 dodaje się pkt 10a w brzmieniu:
„10a) osoba zależna - osoba wymagająca ze względu na stan zdrowia lub wiek stałej opieki, połączona więzami rodzinnymi lub powinowactwem z osobą objętą instrumentami aktywnej integracji lub pozostającą z nią we wspólnym gospodarstwie domowym;”,
b) po pkt 12 dodaje się pkt 12a w brzmieniu:
„12a. Program aktywizacji lokalnej – program realizowany w partnerstwie samorządowych jednostek organizacyjnych a w szczególności instytucji zajmujących się problematyką pomocy społecznej, kultury, edukacji, służby zdrowia oraz organizacji pozarządowych skierowany do grupy osób w ramach konkretnego środowiska lub członków danej społeczności;”;
2) w art. 11 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego lub innych programów aktywizacji, niedotrzymywanie ich postanowień, mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.”;
3) w art. 15 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) pracy socjalnej i aktywnej integracji;”;
4) w art. 17:
a) w ust. 1 uchyla się pkt 1,
b) w ust. 2 po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
„2a) przyznawanie i wypłacanie celowych zasiłków aktywizacyjnych;”;
5) w art.19
a) uchyla się pkt 1,
b) po pkt 7 dodaje się pkt 7a i 7b w brzmieniu:
„7a) pomoc w aktywnej integracji osób poszukujących pracy samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do ukończenia 18 roku życia oraz osób powracających na rynek pracy po nieobecności spowodowanej koniecznością opieki nad dzieckiem lub osoba zależną;
7b) pomoc w aktywnej integracji osób niepełnosprawnych, na zasadach określonych w przepisach o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych;”;
6) art. 21 otrzymuje brzmienie:
„Art. 21. 1. Do zadań samorządu województwa należy:
1) rozpoznawanie przyczyn ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej wspierających samorządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania tego zjawiska;
2) realizacja programów współfinansowanych ze środków budżetu Unii Europejskiej w zakresie integracji społecznej na zasadach określonych w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;
3) organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie publicznych szkół pracowników służb społecznych oraz szkolenia zawodowego kadr pomocy społecznej;
4) inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie pomocy społecznej;
5) organizowanie i prowadzenie regionalnych ośrodków pomocy społecznej w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników, z zastrzeżeniem ust. 4.;
6) prowadzenie banku danych o wolnych miejscach w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie województwa;
7) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;
8) sporządzanie bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej i przekazywanie go wojewodzie do dnia 1 marca każdego roku.”;
7) po art. 21a dodaje się art.21b w brzmieniu:
„ Art. 21b Koszty wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne, składek na Fundusz Pracy oraz odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych pracowników regionalnych ośrodków polityki społecznej, wykonujących zadania wynikające z realizacji programów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, finansowane są ze środków budżetu państwa na podstawie umowy zawartej pomiędzy ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego a marszałkiem województwa.”;
8) w art. 22 po pkt 8 dodaje się pkt 9 w brzmieniu:
„9) nadzór nad realizacją jakości aktywizacji i pracy socjalnej realizowanych przez jednostki organizacyjne pomocy społecznej.”;
9) w art. 23 w ust. 1 po pkt 7a dodaje się pkt 7b w brzmieniu:
„7b) określanie kierunków działań inspekcji socjalnej, sprawowanie nadzoru nad realizacją działań oraz publikowanie w dziennikach ogólnopolskich sprawozdań o wynikach kontroli;”,
10) w art. 25:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1.Organy administracji rządowej i samorządowej, zwane dalej "organami", mogą zlecać realizację zadań z zakresu pomocy społecznej, udzielając dotacji na finansowanie lub dofinansowanie realizacji tego zadania:
1) organizacjom pozarządowym w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie prowadzącym działalność w zakresie pomocy społecznej,
2) osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym działającym na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancji wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności w zakresie pomocy społecznej;
3) spółdzielniom socjalnym,
4) przedsiębiorcom realizującym usługi socjalne w zakresie pomocy społecznej
- zwanym dalej "podmiotami uprawnionymi.",
b) dodaje się ust. 5 i 6 w brzmieniu:
„5. Do zlecania zadań, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.12)).
6. Przy zlecaniu zadań, o których mowa w ust. 1, bierze się pod uwagę gwarancję standardów określonych w ustawie oraz zgodności z priorytetami polityki społecznej określonymi w strategii rozwiązywania problemów społecznych.”;
11) w art. 38 po ust. 3 dodaje się ust. 3a – 3c w brzmieniu:
„3a. Część zasiłku okresowego przewyższająca minimalną wysokość zasiłku określoną w ust. 3 może stanowić:
1) świadczenie aktywizacyjne – wypłacane osobie bezrobotnej, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w przypadku realizacji kontraktu socjalnego, w ramach którego użyte zostaną instrumenty aktywnej integracji;
2) świadczenie wyrównawcze - dla osoby lub rodziny wypłacane w przypadku braku możliwości aktywizacji zawodowej realizując inne metod pracy socjalnej lub działania związanych z sytuacją osoby lub rodziny korzystającej z pomocy społecznej.
3b. W przypadku podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej na okres dłuższy niż 12 miesięcy w wyniku działań przewidzianych kontraktem socjalnym, osoba otrzymująca zasiłek okresowy może otrzymywać świadczenie przez okres do sześciu miesięcy od dnia podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej niezależnie od kryterium dochodowego.”;
12) po art. 41 dodaje się art. 41a w brzmieniu:
„Art. 41a. 1. W celu wsparcia realizacji kontraktu socjalnego lub projektu aktywizacji lokalnej gmina może przyznać zasiłek celowy aktywizacyjny.
2. Zasiłek celowy aktywizacyjny może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów, kosztów dojazdu do instytucji uczestniczących w działaniach na rzecz aktywnej integracji w tym dojazdu na szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy oraz do miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
3. W przypadku podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej na okres dłuższy niż 12 miesięcy w wyniku działań przewidzianych kontraktem socjalnym, osoba otrzymująca zasiłek celowy aktywizacyjny może otrzymywać zasiłek w okresie do sześciu miesięcy od dnia podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Zasiłku celowego aktywizacyjnego nie wlicza się do dochodu.”;
13) art. 43 otrzymuje brzmienie:
Art. 43. 1. Osobie albo rodzinie gmina może przyznać pomoc w formie pieniężnej lub rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia lub zmiany miejsca zamieszkania celem ekonomicznego usamodzielnienia.
2. Pomoc w formie pieniężnej w celu ekonomicznego usamodzielnienia lub przy zmianie miejsca zamieszkania celem ekonomicznego usamodzielnienia może być przyznana w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki.
3. Warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenie określa się w umowie z gminą.
4. Pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się to do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej.
5. Pomoc w formie rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia następuje przez udostępnienie maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełnosprawnym.
6. Przedmioty, o których mowa w ust. 5, są udostępniane na podstawie umowy użyczenia.
7. Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia nie przysługuje, jeżeli osoba lub rodzina ubiegająca się otrzymała już pomoc na ten cel z innego źródła.
8. W sprawach, o których mowa w ust. 1-8, gmina współdziała z powiatowym urzędem pracy lub ośrodkiem pomocy społecznej
9. Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość oraz szczegółowe warunki i tryb przyznawania i zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie.
10. Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia lub zmiany miejsca zamieszkania może być współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.”;
14) w art. 45 ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:
„2. Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny lub program aktywizacji lokalnej.
3. W pracy socjalnej wykorzystuje się właściwe tej działalności metody i techniki, stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do samostanowienia oraz instrumenty aktywnej integracji.”;
15) w art. 53 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą i wspierającą osoby tam przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia i aktywnej integracji lub zastępującą pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę. Mieszkanie chronione zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną.”;
16) po rozdziale I dodaje się rozdział Ia w brzmieniu:
„Rozdział Ia
Narzędzia i instrumenty aktywnej integracji
Art. 53a. 1. W celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby, rodziny znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej pracownik socjalny może zawrzeć kontrakt socjalny z tą osobą, lub rodziną, celem umożliwienia aktywizacji społeczno - zawodowej lub przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. .
2.W przypadku, gdy elementem kontraktu socjalnego są instrumenty aktywizacji zawodowej kontrakt socjalnego może być zawarty po uzgodnieniu z właściwym powiatowym urzędem pracy.
3.W przypadku zawarcia, przerwania lub zakończenia realizacji kontraktu socjalnego w ramach, którego wykorzystywane są instrumenty aktywizacji zawodowej, pracownik socjalny informuje w terminie siedmiu dni dnia zawarcia, przerwania lub zakończenia kontraktu właściwy powiatowy urząd pracy.
4. Jeżeli kontrakt socjalny wykracza poza będące w dyspozycji placówki środki pomocy lub zachodzi konieczność objęcia osoby ubezpieczeniem zdrowotnym, lub podlega on zatwierdzeniu przez kierownika ośrodka pomocy społecznej. W takim przypadku w programie wskazuje się podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych postanowień tego kontraktu
5. Za osobę, z którą zawarto kontrakt socjalny ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.
6. Za osobę, z którą zawarto kontrakt socjalny ośrodek pomocy społecznej może opłacać składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Art. 42 ust. 5 i 6 stosuje się odpowiednio
7. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości określonej przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych opłacana może być przez okres realizacji kontraktu.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, wzór kontraktu socjalnego, w którym zostaną uwzględnione indywidualne cechy osoby lub osób podpisujących kontrakt socjalny mając na względzie ujednolicanie wskazywania możliwości podejmowania pracy socjalnej oraz instrumentów aktywnej integracji.
Art. 53b.1. W celu realizacji działań na rzecz aktywizacji społecznej i rozwiązywania problemów społeczności lokalnej w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności ośrodek pomocy społecznej, inna jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego lub organizacja pozarządowa zainicjować partnerstwo lokalne w celu realizacji programów aktywizacji lokalnej zwanych dalej „programami”.
2. Program realizowany jest na zasadach partnerstwa samorządowych jednostek organizacyjnych a w szczególności instytucji zajmujących się problematyką pomocy społecznej, kultury, edukacji, zdrowia, organizacji pozarządowych i innych partnerów poprzez:
1) partnerstwo lokalne – stanowiące pisemne porozumienie partnerów realizujących projekt;
2) instytucję partnerstwa publiczno – społecznego, o którym mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
3. W ramach programu, działania mogą być realizowane za pomocą instrumentów aktywnej integracji oraz inicjatyw mających na celu:
1) badania, opracowywanie programów, ekspertyz, analiz, wydawnictw i konkursów związanych z przygotowaniem i realizacją projektu
2) edukację społeczną w tym organizowanie spotkań, konsultacji, działań edukacyjnych i debat społecznych dla mieszkańców;
3) udział mieszkańców w imprezach, projektach o charakterze integracyjnym, kulturalnym, sportowym, ekologicznym czy turystycznym;
4. Program musi określać:
1) cele oraz przewidywane rezultaty;
2) ocenę zasobów niezbędnych do uzyskania założonych celów;
3) szczegółowy opis planowanych działań;
4) czas trwania projektu i harmonogram realizacji poszczególnych działań;
5) budżet przewidziany na realizację projektu z podziałem na poszczególne kategorie wydatków;
6) podział odpowiedzialności za realizację poszczególnych części składowych projektu;
7) uzasadnienie realizacji projektu;
5. Program zostaje zatwierdzony przez upoważnione organy ze strony samorządowej lub pozarządowej.
6. Program może być finansowany jest ze środków:
1) budżetu państwa;
2) budżetu Unii Europejskiej, w zakresie dotyczącym instrumentów aktywnej integracji;
3) Funduszu Pracy lub Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, w części dotyczącej aktywizacji zawodowej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz przepisów o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych;
4) budżetu samorządu terytorialnego;
5) innych źródeł prywatnych.
7. Programy mogą obejmować okres dłuższy niż rok budżetowy.
Art. 53c. 1. W ramach realizacji kontraktów socjalnych, indywidualnych programów wychodzenia z bezdomności, indywidualnych programów integracyjnych, indywidualnych programów usamodzielnienia oraz programów aktywizacji lokalnej mogą zostać zastosowane instrumenty aktywnej integracji, obejmujące instrumenty o charakterze zatrudnieniowym, edukacyjnym, zdrowotnym i społecznym mające na celu:
1) przywrócenia możliwości lub zdolności uzyskania zatrudnienia;
2) uzyskanie wsparcia dochodowego;
3) wyeliminowanie przeszkód napotykanych przez osoby i rodziny w procesie dostępu do praw i usług społecznych, a przez to wspierających ich powrót do zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
przy zapewnieniu podmiotowości, zdolności do samodzielnego rozwiązywania problemów indywidualnych osób, rodzin, grup i społeczności
2. Do instrumentów aktywizacji zawodowej zalicza się:
1) roboty publiczne, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
2) prace społecznie użyteczne o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
3) uczestnictwo w zajęciach centrum integracji społecznej lub klubu integracji społecznej, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym;
4) zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej, o którym mowa w przepisach o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych;
5) uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej, o którym mowa w przepisach o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych;
6) szkolenia, staże i staże w celu przygotowania zawodowego w miejscu pracy, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
7) zatrudnienie w ramach spółdzielni socjalnej, na podstawie przepisów o spółdzielniach socjalnych;
8) podjęcie świadczenia jako wolontariusz w organizacji pozarządowej.
3. Do instrumentów aktywizacji edukacyjnej zalicza się:
1) zajęcia szkolne związane z uzupełnieniem wykształcenia ogólnego na poziomie podstawowym, gimnazjalnym lub średnim,
2) zajęcia w ramach kształcenia ustawicznego mające na celu zyskanie zawodu lub przygotowania zawodowego lub potrzeb wynikających ze specyfiki niepełnosprawności;
- o których mowa w przepisach o systemie oświaty;
3) obowiązek szkolny lub zajęcia wyrównawcze dla dziecka osoby będącej stroną kontraktu lub uczestnikiem programu.
4. Do instrumentów aktywizacji zdrowotnej zalicza się:
1. badania profilaktyczne lub specjalistyczne w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia;
2. terapia psychologiczna dla rodzin lub osób;
3. program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, o którym mowa w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;
4. skierowanie wniosku do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności;
5. program psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego w przypadku osób uzależnionych od alkoholu, w rozumieniu przepisów o wychowaniu trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi;
6. program terapeutyczny w zakładzie opieki zdrowotnej, uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;
7. turnusy rehabilitacyjne, zespoły ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo, rekreacyjnych i sportowych oraz inne zespoły aktywności społecznej, zgodnie z potrzebami osób niepełnosprawnych;
8. badania profilaktyczne i szczepienia ochronne dla dziecka osoby będącej stroną kontraktu lub uczestnikiem programu.
5. Do instrumentów aktywizacji społecznej zalicza się:
1) ośrodki dziennego wsparcia, świetlice i kluby, o których mowa w przepisach pomocy społecznej oraz przepisach o wychowaniu trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi;
2) środowiskowe domy samopomocy lub rodzinne domy pomocy o których mowa w przepisach pomocy społecznej;
3) usługi wspierające w tym tłumacz osoby głuchoniemej, przewodnik osoby niewidomej, asystent personalny osoby upośledzonej umysłowo lub osoby na wózku;
4) świadczenia w ramach wolontariatu;
5) grupy i kluby samopomocowe.
6. W przypadku realizacji kontraktu socjalnego lub innych narzędzi i użycia instrumentów aktywnej integracji refundacji mogą podlegać koszty opieki nad dzieckiem lub osobą zależną osobie będącej stroną kontraktu lub innej formy aktywizacji na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
7. Działania w ramach instrumentów aktywnej integracji finansowane ze środków budżetu państwa, Funduszu Pracy na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na podstawie przepisów o rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych mogą być współfinansowane ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.”;
17) w art. 88 po ust. 6 dodaje się ust. 6a w brzmieniu:
„6a. Indywidualny program usamodzielnienia przy zastosowaniu instrumentów aktywnej integracji może być współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.”;
18) po art. 93 dodaje się art. 93a w brzmieniu:
„Art. 93a. 1. Indywidualny program integracji przy zastosowaniu instrumentów aktywnej integracji może być współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
2. W przypadku programów, o których mowa w ust. 1 program może dotyczyć osób z pobytem tolerowanym, oraz osób nie będących obywatelami polskimi posiadających zezwolenie na osiedlenie się lub zamieszkanie na czas oznaczony, o których mowa w odrębnych przepisach. Przepis art. 93 stosuje się odpowiednio, z tym że zadania przewidziane dla wojewody realizuje marszałek województwa.”;
19) uchyla się art. 108;
20) po art. 110 dodaje się art. 110 a w brzmieniu:
„Art. 110a. 1. W ramach ośrodka pomocy społecznej funkcjonuje Centrum Aktywizacji i Pracy Socjalnej, zwane dalej „Centrum”, realizujące zadania ośrodka w zakresie pracy socjalnej i aktywnej integracji.
2. Gminy, na zasadach określonych w porozumieniach, mogą tworzyć wspólne Centra.
3. Funkcjonowanie centrum, w części dotyczącej wynagrodzeń pracowników socjalnych finansowane są ze środków budżetu państwa.
4. Zadania na rzecz upowszechniania aktywnej integracji i pracy socjalnej, wzmocnienia i rozwoju potencjału instytucjonalnego Centrum, w tym: wynagrodzenia dodatkowych pracowników socjalnych i specjalistów do spraw projektów realizujących kontrakty socjalne i programy aktywności lokalnej mogą być współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
5. Pracownicy socjalni wykonujący dodatkowe zadania związane z realizacją zadań w zakresie aktywnej integracji mają prawo do dodatku w wysokości 20% wynagrodzenia. Dodatki mogą być współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi w drodze rozporządzenia standardy funkcjonowania Centrum, terminy dostosowania Centrów do wymaganych standardów, uwzględniając zakres usług, miejsce i sposób ich realizacji oraz konieczność zapewnienia respektowania praw osób korzystających z usług.
7. Z dniem 1 stycznia 2014 r. realizacja zadań Centrum może być zlecana organizacjom pozarządowym na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z zastrzeżeniem zobowiązań wynikających z ust. 5.”;
21) art. 113 otrzymuje brzmienie:
„Art. 113. 1. Zadania pomocy społecznej w województwach samorządowych wykonują jednostki organizacyjne - regionalne ośrodki polityki społecznej.
2. Regionalny ośrodek polityki społecznej:
1) koordynuje zadania województwa w zakresie pomocy społecznej, niepełnosprawności, przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii, świadczeń rodzinnych, przeciwdziałania przemocy w rodzinie;
2) organizuje kształcenie ustawiczne pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej i innych instytucji i organizacji zajmujących się problematyką pomocy i integracji społecznej;
3) realizuje zadania na rzecz wzmacniania jakości pomocy społecznej oraz standardów realizacji usług socjalnych;
4) realizuje zadania wynikające z odrębnych ustaw;
3. Marszałek województwa może, w formie pisemnej, upoważnić dyrektora regionalnego ośrodka polityki społecznej lub na jego wniosek innych pracowników tego ośrodka do załatwiania w imieniu marszałka województwa spraw, w tym wydawania decyzji i postanowień w trybie przepisów o postępowaniu administracyjnym.
4. Zadania i kompetencje marszałka województwa wynikające z programów integracji społecznej współfinansowanych ze środków budżetu Unii Europejskiej, wykonuje dyrektor regionalnego ośrodka polityki społecznej.
5. Marszałek województwa powołuje i odwołuje dyrektora regionalnego ośrodka polityki społecznej wyłonionego w drodze konkursu spośród osób posiadających wykształcenie wyższe oraz co najmniej 5 letni staż pracy w pomocy społecznej.
6. Wicedyrektorów regionalnego ośrodka polityki społecznej powołuje i odwołuje dyrektor regionalnego centrum polityki społecznej.”;
22) art. 115 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Jeżeli środki przeznaczone na dotację, o której mowa w ust. 1, pochodzą z programów rządowych, programów resortowych, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub z pożyczek, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3 lit. d ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148, z późn. zm.14)), wysokość dotacji może przekroczyć 50 % kosztów realizacji zadania.”;
23) w art. 127 :
a) ust.1 otrzymuje brzmienie:
„ 1. Czynności, o których mowa w art. 126, w imieniu i z upoważnienia wojewody przeprowadza zespół inspektorów, o którym mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki społecznej.”,
b) uchyla się ust.2 .
Art. 30.
W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.15)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 6 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Instytucjami szkoleniowymi są publiczne i niepubliczne podmioty prowadzące na podstawie odrębnych przepisów edukację w formach pozaszkolnych.”,
2) w art. 8:
a) w ust. 1:
- pkt 1otrzymuje brzmienie:
„1) określanie i koordynowanie regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w odniesieniu do krajowej polityki rynku pracy przez przygotowanie i realizację planu działania, o którym mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki społecznej;”,
- pkt 6 lit. b otrzymuje brzmienie:
„b) wykonywanie zadań wynikających z programów operacyjnych, o których mowa w odrębnych przepisach,”,
b) ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Marszałek województwa może, w formie pisemnej, upoważnić dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy lub na jego wniosek innych pracowników tego urzędu do załatwiania w imieniu marszałka województwa spraw, w tym wydawania decyzji i postanowień w trybie przepisów o postępowaniu administracyjnym oraz zawierania umów cywilno-prawnych.”,
c) po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:
„5a. Zadania i kompetencje marszałka województwa wynikające z programów operacyjnych współfinansowanych ze środków budżetu Unii Europejskiej lub Funduszu Pracy, o których mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w tym zawieranie umów cywilno-prawnych, wykonuje dyrektor wojewódzkiego urzędu pracy.”;
3) w art. 9 w ust. 1 pkt 12 otrzymuje brzmienie:
„12) współpraca z gminami w zakresie upowszechniania ofert pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i szkoleniach, organizacji robót publicznych, pracach społecznie użytecznych oraz zatrudnieniu socjalnym;”;
4) po art. 10 dodaje się art. 10a w brzmieniu:
„art. 10a. Wojewoda przeprowadza kontrolę:
1) w instytucjach szkoleniowych, o których mowa w art. 20 ust.1 - w zakresie przestrzegania przepisów ustawy,
2) w wojewódzkich urzędach pracy – w zakresie prawidłowości prowadzenia rejestru instytucji szkoleniowych oraz umieszczania w nim wpisów.”;
5) w art. 18:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Działalność, o której mowa w ust. 1 pkt 1-5, może być wykonywana także przez jednostki samorządu terytorialnego, jednostki organizacyjne pomocy społecznej, szkoły wyższe, stowarzyszenia, fundacje, organizacje społeczne i zawodowe oraz inne organizacje, których statutowym celem jest świadczenie tych usług, pod warunkiem uzyskania wpisu do rejestru a także , centra integracji społecznej i kluby integracji społecznej.”,
b) ust. 12 otrzymuje brzmienie:
„12. Agencje pracy tymczasowej prowadzące usługi, o których mowa w ust. 1 pkt 5, kierują pracowników do pracodawcy użytkownika, którym może być pracodawca lub podmiot nie będący pracodawcą w rozumieniu Kodeksu pracy. Pracodawca użytkownik wyznacza pracownikowi skierowanemu z agencji pracy tymczasowej zadania i kontroluje ich wykonywanie.”;
5) w art. 20 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Instytucja szkoleniowa oferująca szkolenia dla bezrobotnych i poszukujących pracy lub realizująca kształcenie ustawiczne w stosunku do innych osób może uzyskać zlecenie finansowane ze środków publicznych w tym z budżetu Unii Europejskiej, na prowadzenie tych szkoleń lub realizacji kształcenia ustawicznego po wpisie do rejestru instytucji szkoleniowych prowadzonego przez wojewódzki urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę instytucji szkoleniowej oraz instytucji szkoleniowej realizującej kształcenie ustawiczne.” ;
6) w art. 21:
a) pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) działalności polegającej na uzupełnianiu i rozszerzaniu oferty usług publicznych służb zatrudnienia przez partnerów społecznych i agencje zatrudnienia;”,
b) dodaje się pkt 4 w brzmieniu:
„4) współpracy publicznych służb zatrudnienia i jednostek organizacyjnych pomocy społecznej.”;
7) wa rt. 22 ust. 4.pkt otrzymuje brzmienie:
„2) opiniowanie projektów Krajowego Planu Działań”.
8) art. 24 otrzymuje brzmienie:
„Art. 24. 1. Marszałek województwa lub starosta w ramach środków określonych w budżecie danego samorządu mogą zlecić realizację usług rynku pracy, o których mowa w art. 35 ust. 1, oraz usług i instrumentów rynku pracy w ramach realizacji projektów lokalnych:
1) jednostkom samorządu terytorialnego;
2) organizacjom pozarządowym statutowo zajmującym się problematyką rynku pracy;
3) związkom zawodowym;
4) organizacjom pracodawców;
5) instytucjom szkoleniowym;
6) agencjom zatrudnienia.
2. Zlecanie wykonywania usług rynku pracy odbywa się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert na zasadach i w trybie określonych w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
3. Zlecanie realizacji usług i instrumentów rynku pracy nie może dotyczyć spraw podlegających rozstrzygnięciu w drodze decyzji administracyjnej.
6. Wolontariusze mogą wykonywać świadczenia w zakresie realizacji usług rynku pracy na rzecz podmiotów określonych w ust. 1 pkt 1-4 na zasadach określonych w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.”;
9) w art.33 w ust.4:
a) po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
„2a) zawarł kontrakt socjalny w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej; utrata statusu następuje następnego dnia, po dniu zawarcia kontraktu;”,
b) po pkt 3 dodaje się pkt 3a w brzmieniu:
„3a) odmówił zawarcia kontraktu socjalnego w rozumieniu przepisów o
pomocy społecznej; pozbawienie statusu następuje na okres 90 dni;”,
c) pkt 7 otrzymuje brzmienie:
„7) z własnej winy przerwał staż, szkolenie, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, wykonywanie prac, o których mowa w art. 73a, lub realizację kontraktu socjalnego; pozbawienie statusu bezrobotnego następuje na okres 90 dni.”;
10) w art. 34 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:
„2. Powiatowy urząd pracy w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy współpracuje z gminami znajdującymi się na terenie jego działania na zasadach i warunkach określonych w odrębnym porozumieniu.”;
11) w art. 39 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Starosta inicjuje i wspiera tworzenie klubów pracy przez instytucje lub organizacje oraz wspiera centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej oraz ośrodki pomocy społecznej w zakresie pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy udzielając im pomocy organizacyjnej i metodologicznej. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.”;
12) w art. 43 dodaje się pkt 5 i 6 w brzmieniu:
„ 5) jest osobą samotnie wychowującą co najmniej jedno dziecko do ukończenia 18 roku życia albo, w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej, do ukończenia 24 roku życia;
6) jest osobą powracającą na rynek pracy po nieobecności spowodowanej koniecznością opieki nad dzieckiem lub osoba zależną.”;
13) w art. 49:
a) pkt 5 otrzymuje brzmienie:
„5) bezrobotnych samotnie wychowujących, co najmniej jedno dziecko do ukończenia 18 roku życia,”,
b) dodaje się pkt 7 w brzmieniu:
„7) bezrobotni, którzy zawarli kontrakt socjalny w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej”;
14) w art. 50 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Bezrobotnym, o których mowa w art. 49 pkt 7, powiatowy urząd pracy w okresie 6 miesięcy od dnia utraty prawa do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania powinien przedstawić po porozumieniu z ośrodkiem pomocy społecznej propozycję zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, stażu, odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.”;
15) w art. 53:
a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Starosta może skierować na okres do 6 miesięcy bezrobotnych, o których mowa w art. 49 pkt 2-7, do odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy bez nawiązywania stosunku pracy.”,
b) ust. 6 otrzymuje brzmienie:
„6. Bezrobotnemu w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przysługuje stypendium w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę, wypłacane przez starostę; przepisy art. 41 ust. 6 oraz art. 80 stosuje się odpowiednio. Za okres, za który przysługuje stypendium, zasiłek nie przysługuje.”;
16) w art. 55 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Bezrobotnemu, o którym mowa w art. 49 pkt 1 i 5, będącemu jednocześnie bezrobotnym, o którym mowa w art. 49 pkt 4, który w okresie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy podjął dalszą naukę w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosłych albo w szkole wyższej w systemie studiów wieczorowych lub zaocznych, starosta, na wniosek bezrobotnego, przyznaje stypendium do wysokości zasiłku, o którym mowa w art. 72 ust. 1, wypłacane przez okres 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia nauki.”;
17) w art. 68 dodaje się ust. 5 i 6 w brzmieniu:
"5. Pracodawca, który utworzył fundusz szkoleniowy może otrzymać wsparcie ze środków publicznych w tym z budżetu Unii Europejskiej na realizację szkoleń pracowników, z zastrzeżeniem art. 69.
6. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki i tryb wsparcia szkoleń pracowników, o którym w ust. 5, mając na względzie umożliwienie dostępu pracowników do kształcenia ustawicznego, wysoką jakość tego kształcenia oraz konieczność zapewnienia zgodności udzielania pomocy publicznej z warunkami dopuszczalności pomocy na szkolenia.”;
18) art. 73a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„Art. 73a. 1. Na wniosek gminy starosta może skierować bezrobotnego bez prawa do zasiłku, o którym mowa w art. 49 pkt 7 do wykonywania prac społecznie użytecznych w miejscu zamieszkania lub pobytu w wymiarze do 10 godzin w tygodniu.”;
19) w art. 109 ust. 9 otrzymuje brzmienie:
„9. Decyzję w sprawie wyboru form aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych uprawnionych osób, w ramach łącznej kwoty ustalonej dla powiatu na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia, aktywizacji zawodowej, podejmuje starosta w ramach corocznego planie działań, o którym mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki społecznej, po zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia.”;
20) w art. 111 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„ Wojewoda sprawuje nadzór, o którym mowa w art. 10 ust. 1 oraz kontrolę, o której mowa w art. 10a, przez:”;
21) w art.112 :
a) ust.1 otrzymuje brzmienie:
„1. Czynności, o których mowa w art. 111, w imieniu i z upoważnienia wojewody przeprowadza inspekcja socjalna, o której mowa w przepisach o zasadach prowadzenia polityki społecznej,
b) uchyla się ust.2.
22) uchyla się art. 114a.
Art. 31.
W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.17)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 7 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy, stanowiących część gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, o której mowa w przepisach o prowadzeniu polityki społecznej;”;
2) w art. 8 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców powiatu stanowiących część powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, o której mowa w przepisach o prowadzeniu polityki społecznej - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami;”;
3) w art. 9 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców województwa stanowiących część wojewódzkiej strategii polityki społecznej, o której mowa w przepisach o prowadzeniu polityki społecznej - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami i powiatami;”;
Art. 32.
W ustawie z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 148, oraz z 2006 r. Nr 66, poz. 469 i Nr 120, poz. 826.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 9 ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Wojewódzki Program jest realizowany przez regionalny ośrodek polityki społecznej, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej.”
2) w art. 26 dodaje się ust. 6 w brzmieniu:
„6. W przypadku skierowania osoby uzależnionej na leczenie, rehabilitację lub reintegrację przez ośrodek pomocy społecznej w ramach realizacji kontraktu socjalnego, o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej, osoby i instytucje wymienione w ust. 1 – 3 są obowiązane przyjąć tę osobę w pierwszej kolejności. Zasady finansowania leczenia lub rehabilitacji określi porozumienie.”;
3) w art. 30 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa, faktycznego opiekuna lub pracownika socjalnego albo z urzędu sąd rodzinny może skierować niepełnoletnią osobę uzależnioną na przymusowe leczenie i rehabilitację.”.
Art. 33.
W ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. Nr 94, poz. 651) art. 15 otrzymuje brzmienie:
„Art. 15. 1. Utworzenie i działalność spółdzielni socjalnej może zostać wsparta ze środków budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego poprzez:
1) dotacje;
2) pożyczki i kredyty;
3) poręczenia;
4) usługi w zakresie w zakresie finansowym, księgowym, ekonomicznym, prawnym i marketingowym;
5) doradztwo w zakresie, o którym mowa w pkt 4.
2. Wsparcie, o którym mowa w ust. 1 oraz w art. 6 ust. 3, art. 12 ust. 3 niniejszej ustawy, jest udzielane jako pomoc de minimis zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001), z zastrzeżeniem ust. 5 i 6.
3. Zaświadczenie o udzieleniu wsparcia, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na zasadach określonych w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. Nr 123, poz. 1291).
4. Zaświadczenie o udzieleniu wsparcia wydają:
1) sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce dokonania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego - w przypadku, o którym mowa w art. 6 ust. 3;
2 ) starosta - w przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 3;
3) organ udzielający wsparcia, o którym mowa w ust. 1.
5. Wsparcie w zakresie o którym mowa w ust. 1, przeznaczone na realizację zadań, o których mowa w art. 8 ustawy, nie stanowi pomocy publicznej.
6. Usługi, o których mowa w ust. 1 pkt 4, realizowane przez gminne osoby prawne, o których mowa w art. 5 ust. 7, nie stanowią pomocy publicznej.
7. Wsparcie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, 4 – 5, może być współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.”.
Rozdział 9
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 34.
1. Z dniem 1 stycznia 2007 roku Oddziały Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ulegają likwidacji.
2. Z dniem 1 stycznia 2007 r. pracownicy Oddziałów Funduszu stają się pracownikami Regionalnych Ośrodków Pomocy Społecznej.
3. Stosunki pracy z kierownikami i pracownikami, o których mowa w ust. 3, wygasają z dniem 30 marca 2007 r., jeżeli przed dniem 28 lutego 2007 r. nie zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy lub płacy na dalszy okres albo w razie ich nieprzyjęcia do dnia 15 kwietnia 2007 r.
4. Pracodawca obowiązany jest powiadomić na piśmie kierownika i pracownika odpowiednio o terminie wygaśnięcia stosunku pracy albo o skutkach nieprzyjęcia nowych warunków pracy lub płacy.
5. Wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika lub pracodawcę może nastąpić za wypowiedzeniem.
6. W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w ust. 4, lub wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 5, pracownikom przysługuje odprawa, o której mowa w ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( Dz. U. Nr 90, poz.844, z późn.zm.18)).
7. Mienie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych będące we władaniu oddziałów staje się z mocy prawa mieniem samorządu województwa.
8. Nabycie mienia, o którym mowa w ust. 7, stwierdza wojewoda w drodze decyzji. Przepisu art. 49 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa nie stosuje się.
9. Wszelkie kwestie nieuregulowane w niniejszej ustawie określi porozumienie marszałka województwa z prezesem Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Art. 35.
Dostosowanie gminnych, powiatowych strategii rozwiązywania problemów społecznych zgodnie z przepisami ustawy, następuje od 1 stycznia 2008 roku.
Art. 36.
Rozporządzenie wydane na podstawie art. 108 ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 1, zachowuje moc obowiązującą do czasu wydania nowego rozporządzenia na podstawie upoważnienia w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2007 roku.
Art. 37.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
1) Niniejszą ustawą zmienia się: ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawę z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, ustawę z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, ustawę z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawę z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ustawę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, ustawę z dnia 12 marca 2004 r.o pomocy społecznej, ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawę z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 116, poz. 1206.
3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. Nr 249, poz. 2104 i Nr 169, poz. 1420 , oraz z 2006 r. Nr 45, poz. 319 i Nr 104, poz.708.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 167, poz. 1372, z 2003 r. Nr 80, poz. 719 i Nr 122, poz. 1143, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 99, poz. 1001, Nr 152, poz. 1597 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 23, poz. 186, Nr 132, poz. 1110, Nr 155, poz. 1298 i Nr 179, poz.1485.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1992 r. Nr 63, poz. 315, z 1994 r. Nr 121, poz. 591, z 1995 r. Nr 138, poz. 682, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 769 i Nr 158, poz. 1041, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1115, z 1999 r. Nr 28, poz. 255 i 256 i Nr 84, poz. 935, z 2000 r. Nr 3, poz. 28, Nr 12, poz. 136, Nr 43, poz. 489, Nr 84, poz. 948, Nr 114, poz. 1193 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 45, Nr 88, poz. 961, Nr 100, poz. 1083, Nr 111, poz. 1193, Nr 113, poz. 1207, Nr 126, poz. 1382, 1383 i 1384 i Nr 128, poz. 1407, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 45, poz. 391, Nr 124, poz. 1151 i 1152, Nr 171, poz. 1663, Nr 213, poz. 2081 i Nr 223, poz. 2215, z 2004 r. Nr 210, poz. 2135 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 164, poz. 1365, Nr 169, poz. 1420, Nr 239, poz. 2020 i Nr 249, poz. 2104 oraz z 2006 r. Nr 75, poz. 518 i Nr 143, poz.1032.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 278, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104 oraz z 2006 r.Nr 144, poz.1043.
7) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2777, z 2005 r. Nr 33, poz. 289, Nr 94, poz. 788, Nr 143, poz. 1199, Nr 175, poz. 1460, Nr 177, poz. 1468, Nr 178, poz. 1480, Nr 179, poz. 1485, Nr 180, poz. 1494 i Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 17, poz. 127 i Nr 144, poz. 1043 i poz.1045.
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 60, poz. 700 i 703, Nr 86, poz. 958, Nr 103, poz. 1100, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1315 i 1324, z 2001 r. Nr 106, poz. 1150, Nr 110, poz. 1190 i Nr 125, poz. 1363, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 93, poz. 820, Nr 141, poz. 1179, Nr 169, poz. 1384, Nr 199, poz. 1672, Nr 200, poz. 1684 i Nr 230, poz. 1922, z 2003 r. Nr 45, poz. 391, Nr 96, poz. 874, Nr 137, poz. 1302, Nr 180, poz. 1759, Nr 202, poz. 1957, Nr 217, poz. 2124 i Nr 223, poz. 2218, z 2004 r. Nr 6, poz. 39, Nr 29, poz. 257, Nr 54, poz. 535, Nr 93, poz. 894, Nr 121, poz. 1262, Nr 123, poz. 1291, Nr 146, poz. 1546, Nr 171, poz. 1800, Nr 210, poz. 2135 i Nr 254, poz. 2533, z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 57, poz. 491, Nr 78, poz. 684, Nr 143, poz. 1199, Nr 155, poz. 1298, Nr 169, poz. 1419 i 1420, Nr 179, poz. 1484, Nr 180, poz. 1495 i Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 94, poz. 651.
9) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1082, z 1998 r. Nr 99, poz. 628, Nr 106, poz. 668, Nr 137, poz. 887, Nr 156, poz. 1019 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 49, poz. 486, Nr 90, poz. 1001, Nr 95, poz. 1101 i Nr 111, poz. 1280, z 2000 r. Nr 48, poz. 550 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 39, poz. 459, Nr 100, poz. 1080, Nr 125, poz. 1368, Nr 129, poz. 1444 i Nr 154, poz. 1792 i 1800, z 2002 r. Nr 169, poz. 1387, Nr 200, poz. 1679 i 1683 i Nr 241, poz. 2074, z 2003 r. Nr 7, poz. 79, Nr 90, poz. 844, Nr 223, poz. 2217 i Nr 228, poz. 2262, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 44, poz. 422, Nr 132, poz. 1110, Nr 163, poz. 1362, Nr 164, poz. 1366 i Nr 167, poz. 1398 oraz z 2006 r. Nr 63, poz. 440.
10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111, poz. 1194, Nr 130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz. 1287, Nr 169, poz. 1387, Nr 199, poz. 1673, Nr 200, poz. 1679 i Nr 241, poz. 2074, z 2003 r. Nr 56, poz. 498, Nr 65, poz. 595, Nr 135, poz. 1268, Nr 149, poz. 1450, Nr 166, poz. 1609, Nr 170, poz. 1651, Nr 190, poz. 1864, Nr 210, poz. 2037, Nr 223, poz. 2217 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 19, poz. 177, Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1546, Nr 173, poz. 1808, Nr 187, poz. 1925 i Nr 210, poz. 2135 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 86, poz. 732, Nr 132, poz. 1110, Nr 143, poz. 1199 i 1202, Nr 150, poz. 1248, Nr 163, poz. 1362, Nr 164, poz. 1366, Nr 169, poz. 1412, Nr 183, poz. 1538, Nr 184, poz. 1539 i Nr 249, poz. 2104.
11) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 241, poz. 2074, z 2003 r. Nr 83, poz. 760 i Nr 223, poz. 2217 oraz z 2004 r. Nr 99, poz. 1001, Nr 121, poz. 1264, Nr 187, poz. 1925 i Nr 210, poz. 2135.
12) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 116, poz. 1203 i Nr 210, poz. 2135 oraz z 2005 r. Nr 155, poz. 1298, Nr 169, poz. 1420, Nr 175, poz. 146.
13) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2003 r.Nr 96, poz.874 oraz z 2004 r.Nr 102, poz.1055.
14) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1207, Nr 145, poz. 1537 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1362 i Nr 184, poz. 1539 oraz z 2006 r.Nr 79, poz. 551.
15) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz.2703, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1487 i Nr 180, poz. 1493 oraz z 2006 r. Nr 144, poz. 1043.
16) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462 i Nr 267, poz. 2257 oraz z 2006 r. Nr 94, poz. 651 i Nr 104, poz. 708 i 711.
17) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1110, Nr 138, poz. 1154, Nr 157, poz. 1314, Nr 164, poz. 1366, Nr 169, poz. 1411 i Nr 179, poz. 1485 oraz z 2006 r. Nr 75, poz. 519 i Nr 104, poz. 708 i 711.
18) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 213, poz. 2081 i Nr 223, poz. 2217, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 oraz z 2005 r. Nr 62, poz. 551.
Uzasadnienie
Projektowana regulacja ma na celu dokonanie zasadniczych zmian systemowych w zakresie realizacji polityki społecznej państwa poprzez określenie zasad jej prowadzenia aby:
q zapewnić koordynację programowania i realizacji polityki społecznej jako polityki publicznej obejmującej wszystkie sfery społecznej aktywności państwa;
q włączyć działania wszystkich służb społecznych –na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej osób znajdujących się poza rynkiem pracy;
q zintegrować działania służb pomocy społecznej z działaniami publicznych służb zatrudnienia, innych służb i partnerów społecznych oraz organizacji;
q wzmocnić działania na rzecz edukacji młodzieży i dorosłych poprawiające ich sytuację na rynku pracy;
q zwiększyć rolę i możliwości partnerów społecznych i gospodarczych w realizacji działań na rzecz polityki społecznej państwa.
Zmiany te wynikają z potrzeby efektywnego wykorzystania środków Europejskiego Funduszu Społecznego, co umożliwi poprawę sytuacji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz stworzy systemowe podstawy spójności społecznej. Projektowane zmiany są ściśle skorelowane zarówno ze Strategią Rozwoju Kraju 2007 – 2013, Strategią Polityki Społecznej 2007 – 2013, Krajowym Programem Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społecznej 2006 – 2009, jak również z projektem Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki”, i projektem Strategicznych wytycznych Wspólnoty w dziedzinie spójności, a zwłaszcza z Wytyczną III - Zwiększenie liczby i poprawa jakości miejsc pracy.
Powyższe zmiany są potrzebne również z uwagi na realizację celów określonych rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 oraz rozporządzeniem (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999, w szczególności na realizację następujących celów:
· zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w celu ich trwałej integracji na rynku pracy oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji na rynku pracy;
· wzmacnianie kapitału ludzkiego;
· wspieranie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci obejmujących zainteresowane strony, takie jak partnerzy i organizacje pozarządowe, na poziomie transnarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym w celu mobilizacji na rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji na rynku pracy.
Europejski kontekst zmian
Od lutego 2005 roku rozpoczął się nowy okres strategii społeczno gospodarczej Unii Europejskiej. Ogłoszono wówczas - nowy początek Strategii Lizbońskiej[i]. Jako jeden z podstawowych celów UE uznano wzrost zatrudnienia w tym zaangażowanie większej liczby osób w aktywną działalność zawodową oraz modernizacja systemów zabezpieczeń społecznych. W lipcu 2005 r. w projekcie Strategicznych Wytycznych Wspólnoty na lata 2007-2013[i], zwrócono uwagę na potrzebę działań na rzecz modernizacji systemu zabezpieczenia społecznego w związku z działaniami na rzecz wzrostu zatrudnienia. Jako jeden z priorytetów uznano stworzenie integracyjnego rynku pracy dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji lub osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Również w lipcu 2005 r. Rada przyjęła Wytyczne dla polityk zatrudnienia państw członkowskich[i]. W Wytycznych, uznano, że zwiększanie udziału w zatrudnieniu i zwalczaniu wykluczenia społecznego wymaga ułatwiania dostępu do rynku pracy osobom poszukującym pracy, zapobiegania bezrobociu i zapewnienia osobom, które straciły pracę, bliskiego związku z rynkiem pracy oraz możliwości zwiększania swych szans na znalezienie pracy. Wymaga to – zdaniem Rady - zniesienia barier na rynku pracy poprzez pomoc w skutecznym poszukiwaniu pracy, ułatwiania dostępu do szkoleń i stosowania innych aktywnych środków na rynku pracy, zapewnienia opłacalności pracy, jak również usuwania potencjalnych pułapek wynikających z bezrobocia, ubóstwa i braku aktywności. Szczególną uwagę należy zwrócić na wspieranie udziału w rynku pracy osób znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym pracowników o niskich kwalifikacjach, również poprzez rozszerzanie usług socjalnych i ekonomii społecznej oraz rozwój nowych źródeł miejsc pracy w odpowiedzi na potrzeby społeczne. Szczególne znaczenie ma zwalczanie dyskryminacji, promowanie dostępu do zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz integracja imigrantów i mniejszości.
Wytyczne poruszają problem integracji osób najbardziej oddalonych od rynku pracy, zachęcając państwa członkowskie do wprowadzania zachęt do podjęcia pracy, co ma obejmować wczesną identyfikację potrzeb, pomoc w szukaniu pracy oraz poradnictwo i szkolenia jako część spersonalizowanych planów działania, a także do zapewniania usług społecznych koniecznych dla wspierania włączania w rynek pracy osób w trudnej sytuacji oraz do działania na rzecz spójności społecznej i terytorialnej oraz eliminowania ubóstwa.
Wytyczne te zostały zaadoptowane w przyjętym w lipcu 2006 roku przez Komisję Europejską projekcie wniosku Decyzji Rady w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty w dziedzinie spójności[i]. W wytycznej dotyczącej zwiększenia liczby i poprawy jakości miejsc pracy, Komisja wskazała, iż państwa członkowskie powinny skoncentrować swoje działania w ramach polityki społecznej na:
· przyciągnięciu na rynek pracy i zatrzymaniu w aktywności zawodowej większej liczby osób oraz modernizacji systemów zabezpieczenia socjalnego;
· zwiększeniu zdolności dostosowawczych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynków pracy;
· zwiększeniu inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i podnoszenie umiejętności.
Równolegle w lutym 2005 r. Komisja przyjęła nową Agendę Społeczną[i] określającą priorytety, którymi Unia Europejska powinna się kierować w obszarze unowocześnienia i rozwoju europejskiego modelu społecznego oraz do promowania spójności społecznej w ramach Strategii Lizbońskiej. Jednym z elementów nowej Agendy Społecznej jest zwalczanie ubóstwa i promowanie inkluzji społecznej (Inicjatywa wspólnotowa w sprawie systemów minimalnego dochodu ludzi wykluczonych z rynku pracy). Realizując zapowiedzi Agendy Społecznej, w lutym 2006 r. Komisja przedstawiła projekt Komunikatu dotyczący konsultacji działań na szczeblu UE działań mających na celu aktywną integrację osób najbardziej oddalonych od rynku pracy[i].
Dokumenty te wskazują na nowe podejście do budowy spójnej polityki integracji społecznej łączącej trzy elementy:
· łączność z rynkiem pracy poprzez możliwości zdobycia pracy lub szkolenie zawodowe;
· wsparcie dochodu na poziomie wystarczającym do godnego życia;
· lepszy dostęp do usług mogących wyeliminować pewne przeszkody napotykane przez niektóre osoby i rodziny w miarę włączania się w główny nurt społeczeństwa, a przez to wspierających ich powrót do zatrudnienia (np. poprzez doradztwo, opiekę zdrowotną, opiekę nad dziećmi, uczenie się przez całe życie w celu wyeliminowania niedostatków edukacyjnych, szkolenie komputerowe mające pomóc przyszłym pracownikom, w tym osobom niepełnosprawnym, w korzystaniu z nowych technologii oraz bardziej elastycznych uregulowań w zatrudnianiu , a także poprzez rehabilitację psychologiczną i społeczną).
To nowe podejście Komisji Europejskiej do budowy spójnej polityki integracji społecznej nazywane jest aktywnym włączaniem. Komisja zwraca uwagę, iż wszystkie elementy tej polityki muszą być zastosowane równocześnie, albowiem wsparcie dochodowe bez polityki aktywizacyjnej może doprowadzić do pułapki bierności, zaś bez odpowiedniego wsparcia dochodów programy rynku pracy sprzyjające aktywności nie będą w stanie skutecznie zapobiec rozprzestrzenianiu się ubóstwa oraz zniechęcić ludzi do poszukiwania natychmiastowych źródeł utrzymania nieodpowiednimi metodami. Bez środków wsparcia socjalnego istnieje ryzyko, że aktywizacja będzie kierowana do złego adresata, a przez to nieefektywnie, bez odpowiedniego uwzględnienia szczególnych potrzeb osób w trudnej sytuacji np. samotnych matek, Romów, osób o złym stanie zdrowia lub dotkniętych zaburzeniami psychicznymi.
Polska jako kraj członkowski UE uczestniczy także w procesie otwartej metody koordynacji dotyczącym polityki społecznej. Proces ten obejmuje obszar:
· integracji społecznej
· systemów emerytalnych
· ochrony zdrowia i opieki długoterminowej
Elementem realizacji tego procesu jest przygotowywanie i wdrażanie Krajowych Planów Działań na rzecz Integracji Społecznej, których celem jest zaprogramowanie procesów i działań służących realizacji celów dotyczących integracji społecznej. Cele te są wspólnie określone przez kraje członkowskie UE.
Od 2006 r. proces otwartej metody koordynacji jest zintegrowany, co oznacza, że plany działań dotyczące wszystkich trzech obszarów są objęte jednym Krajowym Programem „Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 9 października 2006 roku.
W Programie tym zapowiedziano wdrożenie działań aktywizacyjnych na rzecz integracji i spójności społecznej poprzez:
· reformę narzędzi i instrumentów na rzecz aktywnej integracji, wprowadzając aktywizacyjną formułę świadczeń z pomocy społecznej, nowe wykorzystanie narzędzi pracy socjalnej oraz rozwój instrumentów na rzecz aktywnej integracji;
· rozwój partnerstwa publiczno – społecznego, poprzez zdefiniowanie pojęcia usług społecznych użyteczności publicznej, ujednolicenie trybu kontraktowania zadań usług społecznych użyteczności publicznej, usprawnienie współpracy podmiotów publicznych i pozarządowych w realizacji zadań;
· rozwój instytucji ekonomii społecznej.
Zapowiedziano również kompleksowe działania na rzecz mobilizacji i partnerstwa wszystkich podmiotów polityki społecznej poprzez:
· nowe programowanie polityki integracji społecznej, prowadzące do skoordynowania programowania polityki społecznej z programowaniem polityki rozwoju, uspołecznienia procesu programowania integracji społecznej oraz stworzenie spójnego systemu monitorowania i ewaluacji;
· integrację i rozwój służb społecznych, w tym zwiększenie potencjału i jakości służb społecznych oraz skoordynowanie działań instytucji rynku pracy i pomocy społecznej.
Wszystkie te elementy znalazły swoje odzwierciedlenie w prezentowanym projekcie ustawy
Pierwszy zintegrowany Program jest przygotowywany na okres 2006-2008, kolejne obejmą lata 2008-2011. Przygotowanie programów dotyczących integracji społecznej i zabezpieczenia społecznego jest równoległe do przygotowania Krajowych Programów Reform, te dwa programy powinny być też ze sobą spójne. Ponadto, działania przewidziane w ramach procesów integracji społecznej powinny być także finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. W tym kontekście szczególnie istotne są zmiany, które pozwolą służbom społecznym na aktywne uczestnictwo w procesie programowania i realizacji zadań objętych otwartą metodą koordynacji.
I. Stan obecny
I.1. Uwarunkowania potrzeby zmian
Rozwojowi społeczno – gospodarczemu Polski towarzyszy wzrastający poziom ubóstwa i rozwarstwienia społecznego. Kwestia ta uznawana jest za jedno z istotnych zagrożeń dla realizacji strategicznych wizji rozwojowych Polski.
Jedną z podstawowych przyczyn ubóstwa i rozwarstwienia społecznego jest bezrobocie. Liczba pozostających bez pracy powyżej dwunastu miesięcy wyniosła 1.588 tys. osób, co stanowiło 52,2 % ogółu r. w 2005 roku w stosunku do 47,9% w 2004 roku.
Średni czas pozostawania bez pracy wynosił w końcu 2001 r. 14,5 miesiąca, a w końcu 2004 r. zwiększył się do 15,9 miesiąca.
Sytuacja na rynku pracy wywiera znaczący wpływ na poziom życia Polaków. W grupie osób w wieku 16 lat i więcej osiągających dochody ze źródeł niezarobkowych, w najdramatyczniejszej sytuacji są bezrobotni, wśród których w 2003 roku 38% osób znalazło się poniżej granicy ubóstwa. Co szósta osoba w wieku produkcyjnym (18-59 lat) żyła w gospodarstwach, w których żaden z członków w wieku produkcyjnym nie posiadał zatrudnienia.
Tab. Stopa bezrobocia długotrwałego wg płci, wybrane lata (dla ludności w wieku 15+)
1999
2002
2005
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
UE-25
4,1
3,4
5
3,9
3,3
4,6
3.9
3.5
4.5
PL
5,8
4,5
7,4
10,8
9,7
12,2
10.2
9.3
11.4
Źródło: Eurostat - Labour Force Survey, Średnie roczne cyt. Za Krajowy Program ZSiIS
W 2003 roku populacja osób ubogich w wieku 16 lat i więcej składała się w 63% z osób niepracujących. W znacznie większym stopniu dotyczyło to kobiet (71%) niż mężczyzn (55%). Udziały osób pracujących i pozostających poza rynkiem pracy wśród ubogiej populacji społeczeństwa kształtują się inaczej niż przeciętnie w UE, gdyż w Polsce osoby pracujące stosunkowo często są zagrożone ubóstwem.
W 2004 r. wśród gospodarstw domowych, w skład, których, wchodziła przynajmniej jedna osoba bezrobotna, stopa ubóstwa skrajnego wynosiła ok. 26%, podczas gdy wśród gospodarstw, w których nie było osób bezrobotnych – ok. 8%.
Osoby te są głównymi beneficjentami pomocy społecznej. W 2004 r. na ogólna liczbę rodzin objętą wszystkimi formami pomocy społecznej ponad 53% udzielono jej z powodu bezrobocia. Bezrobotni są beneficjentami blisko 85% świadczeń okresowych z pomocy społecznej.
Nie ulega wątpliwości, że dotychczas stosowane polityka rynku pracy wobec osób zagrożonych bezrobociem długookresowym i wykluczeniem społecznym nie zdaje egzaminu, co wymaga zastosowania bardziej kompleksowych i zróżnicowanych działań realizowanych na różnych poziomach i poprzez różne instytucje publiczne.
Sytuacja ta spowodowała, iż w przyjętej wstępnie przez Radę Ministrów, w dniu 27 czerwca 2006 roku Strategii Rozwoju Kraju 2007 – 2015 uznano, iż tylko wzrost zatrudnienia może zmniejszyć zagrożenia napięciami i niespójnością społeczną. W Strategii na pięć priorytetów, trzy odnoszą się bezpośrednio do kwestii zatrudnienia i integracji społecznej wskazując nowe kompleksowe podejście:
· wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości, obejmujący budowę nowego modelu instytucjonalnej obsługi rynku pracy;
· poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej, obejmujący niezbędne inwestycje w obiekty służące świadczeniu usług społecznych dla osób starszych, niepełnosprawnych i dzieci. Co pozwoli podnieść dostępność usług społecznych i ich jakość oraz zmniejszyć skalę występującego w kraju zjawiska wykluczenia społecznego;
· budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa, promująca instrumenty integracji i aktywizacji społecznej (rozwój instytucji zatrudnienia socjalnego, budownictwa socjalnego, kompleksowej formuły rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, jak też rozwój kontraktów socjalnych).
Przewiduje się aktywizację środowisk lokalnych, zarówno budowanie publicznych służb społecznych, jak i rozwój sektora organizacji pozarządowych. Polityka integracji społecznej zależy w dużej mierze od inicjatyw obywatelskich, dialogu obywatelskiego, partycypacji społecznej. Warunki takie sprzyjają dynamicznemu rozwojowi usług społecznych prowadzących do integracji.
I.2. Stan instytucjonalny
Programowanie polityki społecznej
Od 2003 roku w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej wprowadzono obowiązek przygotowywania przez gminy i powiaty – strategii rozwiązywania problemów społecznych. Strategie te obejmowały całokształt programów polityki społecznej realizowanych przez gminę i powiat w ramach swoich kompetencji określonych odrębnymi przepisami. Podobny obowiązek nałożono również na samorząd województwa, z tym, że wojewódzka strategia polityki społecznej miała stanowić część strategii wojewódzkiej.
Strategie powinny identyfikować problemy pojawiające się w regionie w obszarze zadań zapisanych ustawą oraz wskazywać sposoby, metody, narzędzia w celu ich rozwiązania. Strategie jako dokumenty długofalowe powinny stanowić podstawę do planowych działań samorządów w zakresie pomocy i integracji społecznej mieszkańców gminy, powiatu, województwa.
Część województw samorządowych posiada przyjęte strategie polityki społecznej, np. Wojewódzka Strategia Polityki Społecznej na lata 2006 - 2013 (Uchwała nr XXXV/439/06) z 30 stycznia 2006 Sejmiku Województwa Podlaskiego
Część natomiast województw jest na etapie projektowania np. Dolnośląska Strategia Integracji Społecznej na lata 2005 – 2013.
Niektóre zaś województwa zintegrowały politykę społeczną w jednym dokumencie strategicznym np. Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007 – 2020.
I w końcu w niektórych województwach brak jest dokumentów strategicznych z zakresu polityki społecznej, choć istnieją strategie cząstkowe np. pomocy społecznej, ochrony zdrowia.
W przypadku strategii powiatowych i gminnych sytuacja jest bardziej skomplikowana. Według badania przeprowadzonego przez KLON/JAWOR ponad połowa gmin i blisko jedna trzecia powiatów nie przygotowała wymaganego ustawą dokumentu.
Tabela. Dane dotyczące gminnych i powiatowych Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
Gminy
Powiaty
Istnienie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
40,5% - ma aktualną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych
63,5% - ma aktualną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych
45,5% - nie ma Strategii
27,5% - nie ma Strategii
11% - jest w trakcie jej przygotowywania
7,5% - jest w trakcie jej przygotowywania
2% - planuje uchwalić strategię w najbliższym czasie
2% - nie ma Strategii, ale ma inny dokument, przede wszystkim Strategię Rozwiązywania Problemów Alkoholowych czy Zwalczania Narkomanii
1,5% - nie ma Strategii, ale ma inny dokument, w którym zostały umieszczone zapisy dotyczące rozwiązywania problemów społecznych
Rok powstania Strategii
2006 – 18%
2006 – 8%
2005 – 55%
2005 – 27%
2004 – 23%
2004 – 10,5%
2003, 2002 lub 2001 – 4%
2003 – 23,5%
2002 – 12%
2001 – 12%
2000 – 7%
Okres Strategii
Od 11 do 15 lat – 5%
Od 11 do 20 lat – 9,5%
Od 8 do 10 lat – 31,5%
Od 8 do 10 lat - 35,5%
Od 5 do 7 lat – 39,5%
Od 5 do 7 lat - 33%
Od 1 do 4 lat – 21%
Od 1 do 4 lat – 22%
Wieloletnia (bez ograniczenia) – 3%
Źródło: KLON/JAWOR; Strategie w Urzędach Gmin i Miast (na podstawie 1050 odpowiedzi na wniosek o informację publiczna, z czego na pytanie o strategie odpowiedziało ok. 94%); Strategie w Starostach Powiatowych (na podstawie 154 odpowiedzi na wniosek o informację publiczna, z czego na pytanie o strategie odpowiedziało ok. 86%)
Badania te potwierdziła kontrola Najwyższej Izby Kontroli z 2003 roku[i]. Według ustaleń kontroli NIK wynikało, że w większości skontrolowanych Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie (78%) opracowano wprawdzie powiatowe strategie rozwiązywania problemów społecznych, jednakże część z nich (23%) nie została zatwierdzona przez rady powiatów, a w większości pozostałych nie określono zadań w zakresie współdziałania z lokalnymi instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi, nie określono potrzeb finansowych oraz źródeł pozyskiwania potrzebnych środków, nie opracowano harmonogramów realizacji zadań. Część samorządów potraktowała zatem ustawowe zadanie dotyczące opracowania powiatowej strategii jako formalny wymóg; dokument, który nie powoduje konieczności działań w zakresie realizacji jego postanowień.
Jak wynika z badań część przyjętych strategii ma charakter formalny i niespójny z wydatkami przeznaczanymi na politykę społeczną. Brak jest również mechanizmów ewaluacyjnych i monitorujących strategie. Według posiadanych informacji ze strategii wojewódzkich kompleksowy monitoring prowadzi jedynie województwo warmińsko-mazurskie.
Władze gmin zastrzegają, że ich programy mogą być realizowane w miarę możliwości finansowych gminy i pozyskiwanych środków zewnętrznych. Na ogół dokumenty te przewidują współpracę w rozwiązywaniu problemów społecznych z lokalnie działającymi organizacjami pozarządowymi.
Istotnym mankamentem jest formalistyczne podchodzenie do obowiązku tworzenia dokumentów programowych, związany z niską świadomością potrzeby strategicznego planowania, jak również brak ich powiązań w wymiarze pionowym.
Instytucje integracji społecznej
W przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu obok rodziny istotne znaczenie mają instytucje należące do sektora publicznego oraz sektora pozarządowego. Sektor prywatny obecny jest w niektórych typach usług społecznych i raczej niedostępny dla osób ubogich.
Podstawową instytucją przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu w gminach są ośrodki pomocy społecznej, zatrudniające blisko 40 tysięcy pracowników, w tym ponad 15.351 pracowników socjalnych. Do zadań ośrodków należy:
· zapewnienie osobom i rodzinom wsparcia w przezwyciężaniu trudnej sytuacji życiowej, w tym usług socjalnych i świadczeń rzeczowych;
· zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej;
· doprowadzenie do uniezależnienia się od pomocy społecznej lub częściowego aktywizacji społecznej we współpracy z pomocą społeczną
· integrowanie osób i grup będących w procesie wykluczenia społecznego ze środowiskiem lokalnym.
Ośrodki pomocy społecznej są szczególnie obciążone realizując zadania określone w ustawie z dnia o świadczeniach rodzinnych, ustawie z dnia o dodatkach mieszkaniowych oraz częściowo w ustawie z dnia o systemie oświaty[i]. Na poziomie gminnym realizowane są również zadania określone w ustawie zatrudnieniu socjalnym, w ustawie z dnia o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawie z dnia o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w ustawie z dnia o przeciwdziałaniu narkomanii, w ustawie z dnia o świadczeniach rodzinnych, ustawie z dnia o zaliczce alimentacyjnej oraz niektóre zadania wynikające z ustawy z dnia o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (w tym prace społecznie użyteczne i roboty publiczne).
Na poziomie powiatu funkcjonują powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR), zatrudniające ponad 3,8 tysiąca pracowników - realizujące zadania pomocy społecznej, które przekraczają zakres działania i możliwości gminy (rodziny w kryzysie; dzieci i młodzież pozbawiona opieki rodziców, rodziny zastępcze, osoby chore psychicznie, osoby niepełnosprawne, uchodźcy) oraz powiatowe urzędy pracy zatrudniające 18,6 tysiąca pracowników realizujące zadania z zakresu rynku pracy. Obie instytucje powiatowe realizują zadania w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych.
Na poziomie województwa istnieją regionalne ośrodki polityki społecznej (ROPS), zatrudniające ponad 200 pracowników - realizujących zadania pomocy społecznej - do zadań, których należy między innymi opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii wojewódzkiej w zakresie polityki społecznej będącej integralną częścią strategii rozwoju województwa oraz wojewódzkie urzędy pracy, które obecnie stanowią silny ośrodek kreowania działań dystrybucji funduszy europejskich.
Ważnym ogniwem systemu pomocy i integracji społecznej stanowią – pracownicy socjalni. Od ich fachowości, umiejętności i rzetelności zależy duży obszar działań społecznych.
Osobną grupę instytucji integracji społecznej stanową instytucje sektora pozarządowego, które współpracowały przede wszystkim z samorządami gminnymi oraz urzędami marszałkowskimi. W znacznie mniejszym wymiarze z powiatami, nieznacznie z urzędami wojewódzkimi i śladowo z urzędami centralnymi.
Te organizacje, dla których pomoc społeczna i usługi społeczne to obszar podstawowy, najczęściej prowadzą działania związane z pomocą osobom niepełnosprawnym lub chorym (46% organizacji wskazuje na pomoc społeczną i usługi socjalne jako najważniejsze pole swojej działalności), oraz ze wspomaganiem rodzin niewydolnych wychowawczo, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, lub patologicznych (45%). Z tych organizacji 42% organizacji tego typu zajmuje się także pomocą osobom skrajnie ubogim. Mniej więcej co trzecia taka organizacja pomaga osobom starszym (32%), lub niesie pomoc osobom uzależnionym i ich bliskim (30%). Podobna liczba organizacji pomocy społecznej i usług socjalnych (30%) prowadzi lub wspiera domy dziecka, rodziny zastępcze, świadczy usługi adopcyjne, niesie pomoc sierotom, lub oferuje inne usługi socjalne adresowane do dzieci i młodzieży. Jedna na cztery (25%) organizacje wskazuje, że zajmuje się zorganizowaną dystrybucją darów rzeczowych, odzieży i żywności oraz wsparcia finansowego, a jedna na pięć (20%) prowadzi schroniska dla bezdomnych lub pomaga im w inny sposób. 10% prowadzi działania mające na celu pomoc ofiarom klęsk żywiołowych, a 2% pomaga uchodźcom.
Istotnym problem jest przestrzenne zróżnicowanie sektora. 43% organizacji zlokalizowanych jest w miastach wojewódzkich i stolicy kraju (wśród wszystkich organizacji 39%). Mniej więcej 1 na 3 organizacje tego typu (36,5%) funkcjonuje w mniejszych miastach (powyżej 10 tys. mieszkańców), zaś co 5 (20%) funkcjonuje na terenach wiejskich lub w miastach nie przekraczających 10 tysięcy mieszkańców.
W Polsce rozwijana jest także ostatnio idea ekonomii społecznej i powiązana z nią idea przedsiębiorczości społecznej. Przedsiębiorstwa społeczne muszą spełniać zarówno kryteria ekonomiczne, jak i społeczne. Do pierwszych należy głównie stałość i autonomia działania oraz ponoszenie ryzyka finansowego, do drugich wspieranie rozwoju społecznego na szczeblu lokalnym, demokratyczne zarządzanie, społeczne pojmowanie zysku (zysk przeznaczany na potrzeby integracyjne, a nie tylko dla właścicieli). Nową instytucją przeciwdziałania wykluczeniu w ramach ekonomii społecznej są spółdzielnie socjalne, tworzące miejsca pracy i możliwości aktywizacji społecznej osób bezrobotnych, niepełnosprawnych, bezdomnych, uzależnionych oraz uchodźców.
Narzędzia i instrumenty przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
Narzędzia i instrumenty służące przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu, to narzędzia i instrumenty o charakterze: profilaktycznym, aktywizacyjnym, opiekuńczym, oraz integracyjnym. Działania przy pomocy tych narzędzi i instrumentów oparte są o środowisko lub instytucje.
Instrumenty profilaktyczne
Instrumenty profilaktyczne można podzielić na działania instytucjonalne oraz systemy wsparcia dochodów. Działania instytucjonalne sprowadzają się często do działań pilotażowych np. pilotaż programu rządowego "Wczesna, wielospecjalistyczna, kompleksowa, skoordynowana i ciągła pomoc dziecku zagrożonemu niepełnosprawnością lub niepełnosprawnemu oraz jego rodzinie" obejmująca kompleksowe badania przesiewowe z udziałem 121 podmiotów samorządowych i pozarządowych dla 6 tysięcy dzieci. Do działań profilaktycznych należy zaliczyć również wszelkie działania kierowane do rodzin i dzieci – świetlice i kluby, placówki wsparcia dziennego, doradztwo rodzinne i psychologiczne służące pomocą rodzinie i przeciwdziałające możliwym patologiom.
Instrumentami profilaktycznymi, są również:
· systemy wsparcia dochodów: zasiłki z pomocy społecznej, świadczenia rodzinne, dodatki mieszkaniowe i system stypendialny,
· system dożywiania dzieci w szkołach.
W obszarze tym należy doprowadzić do systemowych rozwiązań w zakresie instytucjonalnym, oraz całościowego przeglądu systemów wsparcia celem skoordynowania systemów i nadania im charakteru pro aktywizacyjnego w wymiarze zawodowym, edukacyjnym zdrowotnym i społecznym.
Instrumenty aktywizacyjne
Instrumenty te są stale poszerzane w ramach określonych regulacji prawnych. Do najważniejszych należy zaliczyć:
· kontrakt socjalny – jako narzędzie pracownika socjalnego łączące ochronę dochodów z pracą socjalną;
· indywidualny program zatrudnienia socjalnego – jako narzędzie aktywizacji zawodowej i społecznej osób, którym należy przywrócić zdolność zatrudnienia, a którzy ją utracili bądź mają trudności z aktywizacją z uwagi na cechy indywidualne (niepełnosprawność)
· zatrudnienie wspierane – jako narzędzie umożliwiające adaptację stałą (niepełnosprawni) lub okresową (szczególne grupy bezrobotnych) na otwartym rynku pracy dla umożliwienia adaptacji
· ekonomia społeczna – jako nowe narzędzie umożliwiające tworzenie miejsc pracy w połączeniu z celami socjalnymi w postaci spółdzielni socjalnych oraz innych podmiotów prawnych;
Do grup osób w określonej sytuacji , kierowane są dodatkowo narzędzia aktywizacyjne:
· indywidualny program wychodzenia z bezdomności
· indywidualny program integracji dla uchodźców;.
· program usamodzielniania się osób wychodzących z domów dziecka i innych instytucji opiekuńczych.
W obecnym systemie prawnym brakuje spójności i koordynacji szeregu działań o charakterze prawno-finansowym, zauważa się coraz pilniejszą potrzebę zwiększania kompetencji pracowników pomocy społecznej, instytucji rynku pracy i organizacji pozarządowych.
Instrumenty opiekuńcze
W ramach działań na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu istotne są dwa kierunki:
· rozwój i koordynacja systemu opieki długoterminowej dla osób starszych, niepełnosprawnych i długoterminowo chorych (domy pomocy społecznej, zakłady opiekuńczo-lecznicze, zakłady pielęgnacyjno – opiekuńcze, rodzinne domy pomocy, usługi opiekuńcze);
· rozwój systemu pomocy rodzinom niewydolnym wychowawczo (rodzinne formy, placówki dzienne i całodobowe).
W obu przypadkach dominują działania o charakterze instytucjonalnym i stacjonarnym powodującym brak integracji ze środowiskiem lokalnym.
Działania o charakterze środowiskowym rozwijają się bardzo powoli napotykają na bariery finansowe i kompetencje osób. Rozwój usług środowiskowych w opiece długoterminowej jest działaniem nie tylko o charakterze integracyjnym, lecz stanowi również duży potencjał w możliwościach wzrostu zatrudnienia. Istotną kwestią jest tu również problem jakości usług, dlatego też, niezbędny będzie system kształcenia ustawicznego pracowników tych służb.
Instrumenty integracyjne
Funkcjonuje szereg instrumentów na rzecz pomocy i poradnictwa dla obywateli (zarówno osób, grup jak i społeczności lokalnych) . Realizowane są one poprzez poradnictwo rodzinne i specjalistyczne, poradnictwo obywatelskie oraz powstawanie i wspieranie instytucji samopomocy (kluby integracji społecznej). Ważnym obecnie narzędziem na rzecz integracji lokalnej jest projekt CAL (Centra Aktywności Lokalnej) wspierający aktywność społeczną w środowiskach lokalnych.
II. Proponowane zmiany
Zmiany o charakterze systemowym:
1) budowa spójnego w wymiarze horyzontalnym systemu programowania polityki społecznej połączonego z wdrażaniem perspektywy finansowej Unii Europejskiej;
2) zintegrowanie służb społecznych na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
3) określenie zastawu działań na rzecz aktywnej integracji skoordynowanych z możliwymi kierunkami wsparcia przez Europejski Fundusz Społeczny;
4) wzmocnienie działań na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego poprzez lepszą edukację i podnoszenie umiejętności;
5) wzmocnienia partnerstwa publiczno – społecznego w realizacji zadań na rzecz zatrudnienia i integracji społecznej.
Ad.1 budowa spójnego w wymiarze horyzontalnym systemu programowania polityki społecznej połączonego z wdrażaniem perspektywy finansowej Unii Europejskiej;
Proponowane zmiany zawarte w projekcie ustawy o zasadach prowadzenia polityki społecznej (art. 1 – 21) oraz niektóre zmiany zawarte w zmianie ustawy o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o pomocy społecznej, o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy określają całościowy system programowania, realizacji, oceny i ewaluacji polityki społecznej państwa.
Rozdział 1 Przepisy ogólne (art. 1 – 4).
W rozdziale tym definiuje się podstawowe pojęcie - polityki społecznej, którą określa się jako zespół wzajemnie powiązanych działań administracji publicznej oraz partnerów społecznych i gospodarczych podejmowanych i realizowanych w zakresie zatrudnienia, zabezpieczenia społecznego, edukacji, zdrowia i mieszkalnictwa, których celem głównym jest integracja społeczna oparta na zatrudnieniu, dialogu i wiedzy, a celami szczegółowymi: promocja zatrudnienia i działalności pożytku publicznego, rozwój potencjału ludzkiego w wymiarze zatrudnienia, zdrowia, wiedzy i umiejętności, zapewnienie obywatelom dostępu do wysokiej jakości usług społecznych oraz ochrona praw pracowniczych i praw konsumentów w zakresie usług społecznych. Zdefiniowane zostają również polityki szczegółowe z przypisaniem do właściwych działów administracji rządowej
Definiuje się również zasady realizacji polityki społecznej na podstawie spójnego systemu programowania na poziomie krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym oraz zasady realizacji i oceny tej polityki a także związku z programami operacyjnymi o których mowa w przepisach ustawy o zasadach prowadzenia rozwoju. Rozdział ten określa również (art. 3) podmioty odpowiedzialne za prowadzenie polityki społecznej na wszystkich szczeblach administracji publicznej oraz zasady współpracy instytucji publicznych na rzecz spójnej polityki społecznej.
Rozdział 2 Planowanie polityki społecznej (art. 5 – 8)
Rozdział ten określa zasady planowania polityki społecznej. Nowym zapisem jest określenie dokumentu programowego na poziomie ogólnokrajowym – Strategii Polityki Społecznej. Dotychczas dokumenty o tej nazwie obejmowały zakres wyłącznie działu praca i zabezpieczenie społeczne. Nowa propozycja zmienia charakter planowania polityki społecznej z wąsko rozumianej sektorowości na rzecz projektowania horyzontalnego. Skuteczność i efektywność rozwoju społecznego zależna jest bowiem od myślenia o polityce społecznej państwa jako całości obejmując sfery pracy, zabezpieczenia społecznego, polityki rodzinnej, ochrony zdrowia, edukacji, mieszkalnictwa oraz dialogu społecznego i obywatelskiego. Oznaczać to będzie nowe zadania dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w części podejmowania działań koordynacyjnych, w imieniu Prezesa Rady Ministrów dla całej polityki społecznej państwa.
Na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym ustawa nie tworzy nowych obowiązków a jedynie porządkuje istniejący od 2003 roku stan prawny. Po pierwsze propozycja ta wyprowadza planowanie polityki społecznej z ustawy o pomocy społecznej oraz zwalania z koordynowania tych działań ośrodki pomocy społecznej i powiatowe centra pomocy rodzinie. Dotychczasowy stan prawny, pomimo iż uwzględniał iż strategie wojewódzkie, powiatowe i gminne obejmowały całość polityki społecznej przewidzianej zgodnie z ustawami kompetencyjnymi dla danego szczebla samorządowego, powodował przeniesienie ciężaru działań wyłącznie na pomoc społeczną co często powodowało niezrozumienie i ograniczanie działań wyłącznie do tej węższej sfery polityki socjalnej. Dodatkowym elementem był fakt iż struktury pomocy społecznej są równorzędnym partnerem dla innych instytucji realizujących politykę społeczną w gminie, powiecie i województwie. Dlatego też uznano za zasadne aby za planowanie w zakresie polityki społecznej odpowiadały także właściwe władze gminy obok powiatu i województwa.
Istotnym novum – związanym z programowanie wydatków z funduszy strukturalnych jest zapis art. 6 ust. 6 projektu , wprowadzający zasadę iż wojewódzka strategia polityki społecznej posiada załącznik określający planowane wydatki na cele związane z realizacja strategii, w tym wydatki współfinansowane ze środków budżetu Unii Europejskiej. Rozwiązane to ma doprowadzić do zgodności dokumentów programowych o charakterze strategicznym z wydatkowanymi środkami. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, iż dotychczasowy stan, w którym dokumenty programowe i sposób wydatkowania środków z budżetu UE są autonomiczne nie powodowałby mierzalnych postępów spójności społecznej. Załącznik będzie zatem jednocześnie strategią wdrażania priorytetu programów operacyjnych.
Zmianom określonym w art. 5 – 8 projektu towarzyszą zmiany w:
q ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, (art. 29, pkt 4 lit.a, 5 lit.a, 6, 22, 23, 24 projektu);
q ustawie z dnia 27 kwietnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (art. 31, pkt 1 - 3 projektu );
q ustawie z dnia 27 kwietnia 1997 roku o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (art. 26 pkt 3 lit.a i b , pkt 4 lit.a projektu);
określające spójność planowania w poszczególnych ustawach z zapisami rozdziału o planowaniu polityki społecznej..
Rozdział 3 Realizacja polityki społecznej (art. 9 – 11)
Rozdział ten określa zasady realizacji polityki społecznej na podstawie programów operacyjnych i przyjmowanych rocznych planów działania, które stanowią element realizacji celów przewidzianych do osiągnięcia. Roczne plany działań będą przygotowywane corocznie zarówno na poziomie kraju jak również na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Plany te mają określać:
q zadania przewidziane do realizacji w danym roku;
q działania przewidziane do realizacji w odniesieniu do celów przewidzianych w strategii;
q planowane wydatki budżetowe na realizację działań (w tym środki z budżetu Unii Europejskiej).
Rozwiązane to ma służyć lepszej integracji prowadzonej polityki społecznej w powiązaniu ze środkami pochodzącymi ze środków budżetu Unii Europejskiej, zwiększając efektywność i celowość ich wydatkowania oraz dyscyplinę w realizacji projektowanych celów.
Propozycjom tym służą zmiany w:
q ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 30 pkt 2 projektu);
q ustawie z dnia 27 kwietnia 1997 roku o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (art. 26 pkt 3 lit.b projektu );
koordynujące planowanie wydatków Funduszu Pracy i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z wydatkami w ramach planów działań.
Rozdział 4 Sprawozdania z realizacji polityki społecznej (art. 13 – 15);
Rozdział ten określa zasady i tryb i terminy sprawozdań (roczne i końcowe) instytucji realizujących strategie oraz sposób podawania sprawozdań do publicznej wiadomości. W rozdziale tym określa się podstawową zasadę określenia ujednoliconych wskaźników zgodnie z którymi, ocenia się efekty realizacji działań w zakresie polityki społecznej.
Rozdział 5 Ocena skuteczności i efektywności realizacji polityki społecznej (art. 16 – 17)
Rozdział ten określa zasady ewaluacji z realizacji strategii oraz wybranych elementów strategii. Przewiduje się ewaluację wstępną - przed rozpoczęciem realizacji strategii, ewaluację w trakcie realizacji strategii, obejmującej całość lub wybrane jej elementy oraz ewaluację pełną, po zakończeniu strategii i programów.
Przeprowadzana ewaluacja ma uwzględniać kwestie
· trafności i spójności, czyli zgodność strategii i programów z potrzebami;
· skuteczność, czyli zgodność rezultatów strategii i programów z ich celami;
· efektywność, czyli relację nakładów na realizację strategii i programów do ich produktów i rezultatów.
· Użyteczność i trwałość, czyli wpływ realizacji strategii i programów na potrzeby,
oraz wpływ realizacji strategii i programów na sytuację społeczno-gospodarczą kraju, województw oraz grup społecznych.
Ewaluacja obowiązkowo ma być realizowana przez jednostkę zewnętrzną wyłoniona w trybie ustawy o działalności pożytku lub ustawy o zamówieniach publicznych. Wyniki ewaluacji są podstawą do proponowania zmian w Strategii Polityki Społecznej i w strategiach, przez odpowiednio ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w uzgodnieniu ministrem właściwym do spraw pracy oraz przez zarząd województwa, zarząd powiatu, wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Rozdział 6 Krajowy Zespół Polityki Społecznej (art. 18 – 19)
Rozdział ten określa zasady utworzenia i funkcjonowania Krajowego Zespół Polityki Społecznej, działającego przy ministrze właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego. Zespół składa się z 25 osób zgłoszonych na okres trzech lat przez stronę rządową, Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Zadaniem zespołu jest ocena skuteczności i efektywności realizacji Strategii polityki społecznej. W swojej pracy zespół:
· gromadzi, przetwarza, analizuje informacje, w tym statystyczne na temat ubóstwa i wykluczenia społecznego, promocji zatrudnienia, edukacji i rozwoju zasobów ludzkich oraz bezrobocia i przekazuje je ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego oraz ministrowi właściwemu do spraw pracy;
· inicjuje przeprowadzanie badań jakościowych i ilościowych w celu podniesienia poziomu wiedzy w zakresie, o którym mowa w pkt 1, i w tym celu może konsultować się z ekspertami;
· przedstawia opinie i wnioski w zakresie dostosowań i zmian w kierunkach i sposobach realizacji strategii oraz programów operacyjnych;
· zgłasza ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego propozycji zmian w ramach poszczególnych programów i projektów ułatwiających osiągnięcie celów strategii.
Zespół przekazuje ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego i ministrowi właściwemu do spraw pracy rekomendacje dotyczące realizacji polityki społecznej.
Rozdział 7 Program Koordynacji Polityki Społecznej (art. 20 – 22)
Rozdział ten określa funkcjonowanie specjalnego programu wieloletniego, w ramach którego zapewnia się finansowanie koordynacji działań w zakresie polityki społecznej, promocji działań w zakresie polityki społecznej, wspieranie badań naukowych w zakresie polityki społecznej oraz przeprowadzanie ewaluacji w zakresie polityki społecznej. Program będzie współfinansowany ze środków budżetu Unii Europejskiej.
Ad.2 zintegrowanie służb społecznych na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
Istotnym elementem zmian, są reformy instytucjonalne w zakresie pomocy i integracji społecznej. Reformy instytucjonalne określone w projektowanej ustawie, stanowią działania o charakterze długofalowym do końca 2013 roku. Do zasadniczych refom zaliczyć należy:
zmianę funkcjonowania ośrodka pomocy społecznej jako instytucji koordynującej, finansującej i rozliczającej działania na rzecz integracji społecznej;
pełne włączenie pomocy społecznej w działania na rzecz aktywnej integracji poprzez wyodrębnienie Centrum Aktywizacji i Pracy Socjalnej;
profesjonalizację działań służb socjalnych poprzez standardy realizacji usług oraz zwiększenie roli pracownika socjalnego realizującego działania w różnych instytucjac, posiadającego takie same uprawnienia w realizacji zadań publicznych
· ;
· budowę partnerstwa w zakresie integracji społecznej wprowadzając jednolity tryb współpracy,
· uspołecznienie działań w zakresie integracji społecznej – wspieranie rozwoju sektora usług społecznych realizowanych przez podmioty ekonomii społecznej;
nadanie nowej roli strukturom regionalnym – Regionalnemu Ośrodkowi Polityki Społecznej jako koordynatorowi polityki integracji społecznej w województwie.
Kwestie dotyczące partnerstwa i uspołecznienia działań przedstawione zostaną w pkt 5 uzasadnienia.
Nie ulega wątpliwości, że ośrodki pomocy społecznej powinny ulec przebudowie celem wzmocnienia pionu zajmującego się pracą socjalną i aktywizacją zawodową. Realizacja tego celu będzie polegać na zbudowaniu nowoczesnego modelu funkcjonowania ośrodka pomocy społecznej z określeniem i jasnym wyodrębnieniem zadań w zakresie:
- usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych;
- aktywizacji zawodowej i społecznej;
- wypłaty świadczeń społecznych (zasiłki z pomocy społecznej, świadczenia rodzinne, dodatki itp.).
Nowy model będzie tworzył instytucję łączącą różne zadania polityki społecznej, jednak z wyraźnym podziałem na poszczególne segmenty. Szczególnie istotny jest ten dział pomocy społecznej dotyczący aktywizacji zawodowej i społecznej, którego zadaniem będzie systemowe łączenie możliwości integracji zawodowej i społecznej osób bezrobotnych zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Wyodrębnienie działań aktywizacyjnych w ramach pomocy społecznej
Pierwszym krokiem, zaproponowanym w projekcie ustawy (art. 29 pkt 20 projektu ) będzie wyodrębnienie w ramach ośrodka pomocy społecznej Centrum Aktywizacji i Pracy Socjalnej będącego integralną, lecz merytorycznie wyodrębnioną komórką ośrodka pomocy społecznej. Działanie to służy jasnemu wyodrębnieniu działań aktywizacyjnych w ramach systemu pomocy społecznej. Dzięki temu możliwe będzie tworzenie profesjonalnego zespołu realizującego wyłącznie działania na rzecz pracy socjalnej i aktywnej integracji bez dodatkowych obciążeń biurokratycznych, co w znacznym stopniu powinno zwiększyć efektywność działań. Dzisiaj bowiem pracownicy socjalni obciążani są różnymi innymi zadaniami uniemożliwiającymi efektywną pracę z klientem. Gminy, będą miały możliwość tworzenia Centrum w ramach własnego ośrodka lub na zasadach określonych w porozumieniach, będą mogły tworzyć wspólne Centra.
Funkcjonowanie Centrum, w części dotyczącej wynagrodzeń pracowników socjalnych finansowane będzie ze środków budżetu państwa. przy współfinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
W projekcie ustawy, określono, iż z dniem 1 stycznia 2014 r. realizacja zadań Centrum może być zlecana organizacjom pozarządowym na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, co oznacza, iż w za siedem lat praca socjalna może być również kontraktowana poza ośrodkiem pomocy społecznej. Tak długi okres, związany jest z wdrożeniem rozwiązań prawnych dotyczących zawodu pracownika socjalnego (przygotowywanych przez MPiPS) oraz standardu pracy socjalnej. Proces profesjonalizacji pracowników socjalnych, wymaga jednak bardziej precyzyjnego uregulowania wraz z określeniem ścieżki kwalifikacyjnej, sprecyzowania obowiązków i uprawnień. Koordynacja działań służb pomocy społecznej i służb zatrudnienia.
Projektowana ustawa określa merytoryczny związek pomiędzy powiatowymi urzędami pracy a ośrodkami pomocy społecznej poprzez określenie następujących mechanizmów stałej ich współpracy:
· w projekcie ustawy o zasadach prowadzenia polityki społecznej (art. 3 ust. 2) wprowadza się zasadę współpracy publicznych służb zatrudnienia, jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, polegającą na wzajemnym informowaniu się o planowanych kierunkach działań, współdziałaniu w celu zharmonizowania działań, wzajemnej pomocy w realizacji zadań ustawowych w granicach i na zasadach określonych w ustawach dla nich właściwych lub w odrębnych porozumieniach oraz tworzeniu zespołów, złożonych z przedstawicieli publicznych służb zatrudnienia i jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, w celu ustalania wspólnych priorytetów, kierunków działań oraz inicjowanie istotnych przedsięwzięć a w art. 7 ust. 3 tego projektu stwierdza się, że powiatowa strategia rozwiązywania problemów społecznych wymaga uzgodnienia z gminami, co jest równoznaczne z uzgadnianie z gminami wspólnej polityki rynku pracy. Powiatowa strategia zaś przekłada się na roczny plan działania który obejmuje również problematykę form aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych uprawnionych osób, co oznacza ich realizację w ramach łącznej kwoty ustalonej dla powiatu na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej;
· w nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy współpraca urzędów pracy i ośrodków pomocy społecznej określona jest jako jedna z form współpracy partnerów społecznych na rynku pracy (art. 30 pkt 6 lit. b projektu ), zaś współpraca w zakresie upowszechniania ofert pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i szkoleniach, organizacji robót publicznych, pracach społecznie użytecznych oraz zatrudnieniu socjalnym odbywa się na zasadach i warunkach określonych w odrębnym porozumieniu (art. 30 pkt 3 i 11 projektu );
· istniejący obecnie obowiązek przedłożenia przez powiatowy urząd pracy bezrobotnemu będącemu klientem pomocy społecznej odpowiedniej oferty aktywizacyjnej po sześciu miesiącach od wygaśnięcia prawa do zasiłku – uzupełnia się obowiązkiem aby oferta aktywizacyjna odbywała się w porozumieniu z ośrodkiem pomocy społecznej (art. 30, pkt 14 ustawy).
Rozwiązania te powinny doprowadzić do współpracy publicznych służb zatrudnienia oraz ośrodków pomocy społecznej na zasadzie kooperacji i ewolucyjnej budowy.
Wzmocnienie instytucji polityki społecznej na poziomie regionalnym.
Obowiązujące przepisy wykreowały na poziomie regionalnym wyspecjalizowaną jednostkę – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej.Przepisy te nie regulują jednak szczegółowo kompetencji tej instytucji, dlatego też w większości województw kompetencje te ograniczają się do zadań programowych, analitycznych i szkoleniowych. Jednak w nowym okresie programowania, na poziomie regionalnym pojawi się priorytet skierowany na promowanie integracji społecznej. Pojawią się również inne działania w zakresie polityki społecznej. Dlatego też niezbędne jest wzmocnienie instytucji polityki społecznej na poziomie wojewódzkim, aby istniał ośrodek mogący programować, koordynować i realizować zadania przemyślanej i zintegrowanej polityki społecznej celem osiągnięcia wskaźników spójności społecznej w trakcie jej prowadzenia.
Proponowane rozwiązania zatem:
· wzmacniają ROPS jako regionalną instytucję koordynującą politykę społeczną w województwie, w tym precyzują zapisy kompetencyjne w zakresie polityki społecznej oraz dotyczące zakresu działań Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej (art. 23 pkt 2, art. 26 pkt 3 lit. c, art. 30 pkt 21, art. 34 pkt 1 projektu ).
· wcielenie dotychczasowe Oddziały PFRON do Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej, kończąc dualizm funkcjonowania problematyki dotyczącej osób niepełnosprawnych na poziomie wojewódzkim (art. 26 pkt 5 i 6, art. 35 ustawy).
· określenie możliwość funkcjonowania ROPS jako instytucji wdrażającej w rozumieniu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w realizacji projektów z Europejskiego Funduszu Społecznego, co oznacza wzmocnienie instytucjonalne i kadrowe tej instytucji. Działanie to będzie przeprowadzone na analogicznych zasadach jak kompetencje Wojewódzkich Urzędów Pracy, które stanowią obecnie jedną z najlepszych instytucji wdrażających w kraju a zapewne najlepszą na poziomie regionalnym (art. 30 pkt 7) projektu ).
Ad. 3 określenie zastawu działań na rzecz aktywnej integracji skoordynowanych z możliwymi kierunkami wsparcia przez Europejski Fundusz Społeczny
Istotnym elementem reformy jest kompleksowe przebudowanie narzędzi i instrumentów stosowanych przez pomoc społeczną na rzecz wzmocnienia ich roli aktywizacyjnej realizowanej w ramach nowego okresu programowania 2007 – 2013.
Narzędzia aktywnej integracji
Podstawowym narzędziem aktywnej integracji pracownika socjalnego jest i będzie nadal kontrakt socjalny, będący pisemną umową (poprzedzoną wywiadem środowiskowym) zawartą z osobą ubiegającą się o pomoc, określającą uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach wspólnie podejmowanych działań zmierzających do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny. (art. 29 pkt 16 ustawy).
Osoba, z którą zawarty będzie kontrakt socjalny będąca jednocześnie zarejestrowanym bezrobotnym, będzie traktowana jak bezrobotny znajdujący się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Objęcie kontraktem socjalnym umożliwi wykorzystanie szeregu dobranych indywidualnie usług i instrumentów rynku pracy oraz instrumentów aktywnego włączenia, a jednocześnie wykreślenie z rejestru bezrobotnych. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego tego bezrobotnego przechodzi wraz z kontraktem na ośrodek pomocy społecznej prowadzący kontrakt.
Nieodłącznym elementem kontraktu jest wsparcie dochodowe, realizowane w ramach zasiłku okresowego. Wysokość wsparcia zależna jest od luki dochodowej pomiędzy osiąganym dochodem na osobę w rodzinie oraz progiem dochodowym (progiem interwencji socjalnej państwa). Docelowo w 2008 roku 50% (obecnie 35%) luki dochodowej będzie miało charakter obligatoryjny, zaś pozostałe 50% charakter fakultatywny. W nowelizacji ustawy o pomocy społecznej dokonano ( art. 29 pkt 11 projektu ) sprecyzowania zapisu, iż wsparcie dochodowe należne jest po zawarciu kontraktu socjalnego, co oznacza że fakultatywne 50% zasiłku będzie miało charakter wsparcia aktywizacyjnego zależnego od wykonania zobowiązań osoby lub rodziny. Podobny charakter ma propozycja zasiłku celowego aktywizacyjnego (art. 29 pkt 12 projektu ) jak również pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie się lub zmianę miejsca zamieszkania (art. 29 pkt 13 projektu ). Świadczenia te stanowić będą wkład budżetu samorządowego do projektów europejskich.
Nowym narzędziem aktywnej integracji będzie – Program aktywizacji lokalnej, (art. 29, pkt 16 projektu ) wzorowany na metodzie Centrum Aktywności Lokalnej, która jest realizowana w wielu ośrodkach pomocy społecznej. Program ten skierowany będzie do grupy osób w ramach konkretnego środowiska lokalnego (terytorium: nie większym niż gmina). Program ten przewiduje:
· aktywizację społeczno-zawodową konkretnej grupy osób w powiązaniu z innymi grupami funkcjonującymi w danym środowisku lokalnym.
· uruchomienie aktywności społeczno-edukacyjnej w oparciu o partnerstwo lokalne formalne lub nieformalne: instytucji publicznych (np. ośrodek kultury, biblioteka, ośrodek sportu i rekreacji, szkoła) lub partnerstwo publiczno – społeczne..
Z chwilą uruchomienia partnerstwa, (lokalnego lub publiczno – społecznego) program aktywizacji lokalnej polega na planowym wykorzystaniu różnorodnych instrumentów aktywizacji społecznej: od zbadania potencjału danej grupy i społeczności poprzez jej wzmocnienie, zwiększenie kompetencji i umiejętności społecznych, samoorganizację, aż do podjęcia grupowego działania na rzecz i przy współpracy społeczności lokalnej (o charakterze pracy społeczno-użytecznej). Podobnie jak w przypadku kontraktu socjalnego możliwe jest stosowanie innych, wymienionych wcześniej instrumentów aktywnej integracji wraz z działaniami o charakterze wspierającym.
Dodatkowo stosowane będą istniejące narzędzia aktywnej integracji adresowane do określonych grup klientów:
· indywidualne programy wychodzenia z bezdomności, adresowane do bezdomnych;
· indywidualne programy integracyjne, adresowane do uchodźców, a w przypadku programów współfinansowanych ze środków budżetu UE także do pozostałych imigrantów;
· indywidualne programy usamodzielnienia, adresowane do dzieci i młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo –wychowawcze lub rodziny zastępcze.
Instrumenty aktywnej integracji
W ramach realizacji kontraktów socjalnych, indywidualnych programów wychodzenia z bezdomności, indywidualnych programów integracyjnych, indywidualnych programów usamodzielnienia oraz programów aktywizacji lokalnej pracownik socjalny oraz projektodawcy będą mogli stosować zestaw instrumentów o charakterze aktywizacyjnym mających doprowadzić do przywrócenia osób wykluczonych na rynek pracy oraz doprowadzić do ich integracji ze społeczeństwem poprzez przywrócenie zdolności lub możliwości zatrudnienia, uzyskanie wsparcia dochodowego oraz wyeliminowanie przeszkód napotykanych przez osoby i rodziny w procesie dostępu do praw i usług społecznych, a przez to wspierających ich powrót do zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Zestaw ten to zestaw instrumentów aktywnej integracji (art. 29 pkt 16 projektu).
Instrumenty aktywnej integracji: podzielone są na cztery grupy..
Pierwsza grupa to instrumenty aktywizacji zawodowej, do których można zaliczyć: roboty publiczne, prace społecznie użyteczne uczestnictwo w zajęciach centrum integracji społecznej lub klubu integracji społecznej, zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej, uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej, szkolenia, staże i staże w celu przygotowania zawodowego w miejscu pracy, zatrudnienie w ramach spółdzielni socjalnej oraz podjęcie świadczenia jako wolontariusz w organizacji pozarządowej.
W ramach instrumentów aktywizacji zawodowej wprowadza się nowe możliwości wsparcia ze środków budżetu UE spółdzielni socjalnych (art. 34 projektu )
Druga grupa to instrumenty aktywizacji edukacyjnej, do których można zaliczyć: zajęcia szkolne związane z uzupełnieniem wykształcenia ogólnego na poziomie podstawowym, gimnazjalnym lub średnim, zajęcia w ramach kształcenia ustawicznego mające na celu zyskanie zawodu lub przygotowania zawodowego lub potrzeb wynikających ze specyfiki niepełnosprawności, a także kwestia wypełnienia obowiązku szkolnego lub zajęć wyrównawczych dla dziecka, osoby będącej stroną kontraktu lub uczestnikiem programu aktywizacji lokalnej.
Trzecia grupa to instrumenty aktywizacji zdrowotnej, do których zalicza się badania profilaktyczne lub specjalistyczne w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia, terapia psychologiczna dla rodzin lub osób, program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, skierowanie wniosku do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, program psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego w przypadku osób uzależnionych od alkoholu, program terapeutyczny w zakładzie opieki zdrowotnej, uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających, turnusy rehabilitacyjne, zespoły ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo, rekreacyjnych i sportowych oraz inne zespoły aktywności społecznej, zgodnie z potrzebami osób niepełnosprawnych a także badania profilaktyczne i szczepienia ochronne dla dziecka osoby będącej stroną kontraktu lub uczestnikiem programu.
Czwartą grupę stanowią instrumenty aktywizacji społecznej, do których zalicza się: ośrodki dziennego wsparcia, świetlice i kluby, środowiskowe domy samopomocy lub rodzinne domy pomocy, usługi wspierające w tym tłumacz osoby głuchoniemej, przewodnik osoby niewidomej, asystent personalny osoby upośledzonej umysłowo lub osoby na wózku, świadczenia w ramach wolontariatu, oraz grupy i kluby samopomocowe.
W przypadku realizacji kontraktu socjalnego lub innych narzędzi aktywnej integracji i użycia instrumentów aktywnej integracji, refundacji mogą podlegać koszty opieki nad dzieckiem lub osobą zależną poniesione przez osobę będącą stroną kontraktu socjalnego lub objętą inną narzędziem aktywnej integracji na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Skuteczność stosowania zestawu instrumentów aktywnej integracji wymaga wzmocnienia roli pracownika socjalnego wobec innych instytucji usług społecznych w gminie, tak, aby stosowane instrumenty aktywnej integracji były realizowane w sposób kompleksowy. Dlatego też w projektowanej zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz w ustawach:, o przeciwdziałaniu alkoholizmowi (art. 23 pkt 5 projektu ), o zakładach opieki zdrowotnej (art. 24 ustawy), o przeciwdziałaniu narkomanii (art. 33 pkt 2 projektu ), wprowadzono zapisy o pierwszeństwie skierowania klienta w ramach realizowanego kontraktu socjalnego do ośrodków terapeutycznych, zakładów pielęgnacyjno – opiekuńczych i opiekuńczo – pielęgnacyjnych.
Instrumenty profilaktyczne
Ponieważ jednym z kluczowych problemów, jest zagrożenie wykluczeniem społecznym dzieci i młodzieży, dlatego za priorytetowe należy uznać uruchomienie na szerszą skalę rządowo-samorządowy programu tworzenia świetlic socjoterapeutycznych. Świetlice te w istotny sposób wspierają dzieci z rodzin dysfunkcjonalnych, pomagając dzieciom w nauce, wyrównywaniu zaległości, organizują zajęcia logopedyczne, konsultacje psychologiczne, wskazują pozytywne wzorce społeczne. W ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (art. 23 pkt 1 – 4 projektu ) następuje zdefiniowanie zadań świetlic i klubów młodzieży oraz systemu ich finansowania m.in. ze środków pochodzących z wpłat określonych w ustawie o przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz źródeł budżetowych.
Projektowane zmiany ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewidują również specjalne działania w aktywnej integracji osób poszukujących pracy samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do ukończenia 18 roku życia oraz osób powracających na rynek pracy po nieobecności spowodowanej koniecznością opieki nad dzieckiem lub osoba zależną. Projektuje się więc zmianę definicji osoby znajdującej się w szczególnej sytuacji na rynku pracy.Wg. projektu jest to osoba samotnie wychowujące dzieci do 18 roku życia a nie do 7 roku życia jak brzmi obecny przepis (art. 30 pkt 12 projektu ).
Propozycje wskazują Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie jako instytucję właściwą do działań aktywizacyjnych (art. 29 pkt 5 lit. b projektu ). Działania te będą realizowane w ramach kontraktów socjalnych i programów aktywności lokalnej i wykorzystywać wszystkie instrumenty aktywnej integracji.
Ponadto osoby należące do tej grupy zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy jako poszukujące pracy będą miały możliwość korzystania ze szkoleń i przekwalifikowań (art. 30 pkt 13 ustawy) ze środków Funduszu Pracy.
Ad. 4 wzmocnienie działań na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego poprzez lepszą edukację i podnoszenie umiejętności.
Działania te zawarte są w:
q zmianach ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (art. 25 projektu ),
q zmianach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 31 pkt 1, 5, 12, 15 i 16 projektu ).
W proponowanym przedłożeniu zmieniającego zapisy ustawy o systemie oświaty, proponuje się zmiany w zakresie kształcenia ustawicznego w tym nowe zdefiniowanie pojęcia kształcenia ustawicznego. (art. 25 pkt 2 projektu ).
Nowa definicja obejmuje nie tylko kształcenie w szkołach dla dorosłych, uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych lecz również uzyskiwania i uzupełniania wiedzy, kompetencji i umiejętności dotyczących spraw osobistych, obywatelskich i społecznych.
Propozycja ta ma na celu objęcie definicją kształcenia ustawicznego nie tylko kształcenie kończące się uzyskaniem formalnych kwalifikacji lecz również uzyskaniem kompetencji i wiedzy niezbędnej do wejścia na rynek pracy i integracji społecznej tzw. kompetencji kluczowych.
Rozwiązania te są zgodne Zaleceniami Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życie, z listopada 2005 roku. W Zaleceniu kompetencje są zdefiniowane jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do kontekstu. Kluczowe kompetencje to te kompetencje których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, przyjmowania aktywnej postawy obywatelskiej, osiągania integracji społecznej i zatrudnienia. Na końcu wstępnej edukacji i szkolenia młodzi ludzie powinni posiadać kluczowe kompetencje w stopniu przygotowującym ich do dorosłego życia; kluczowe kompetencje powinny być dalej rozwijane, utrzymywane i aktualizowane w toku uczenia się przez całe życie. Do kluczowych kompetencji zaliczono porozumiewanie się w języku ojczystym, porozumiewanie się w językach obcych, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje informatyczne, zdolność uczenia się, kompetencje interpersonalne, międzykulturowe i społeczne oraz kompetencje obywatelskie, przedsiębiorczość oraz ekspresja kulturalna.
Nowa definicja kształcenia ustawicznego obejmuje również nową definicję form pozaszkolnych (art. 25 pkt 2 projektu ) Obejmując nie tylko placówki systemu oświaty (Centrum Kształcenia Ustawicznego, Centrum Kształcenia Praktycznego) lecz instytucje szkoleniowe tworzone na mocy przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub o szkolnictwie wyższym. Instytucje te będą mogły również starać się o akredytację określona przepisami ustawy o systemie oświaty.
Aby uzyskać możliwość aplikowania ze środków budżetu Unii Europejskiej instytucje szkoleniowe nie realizujące formy pozaszkolne dla osób innych niż osoby bezrobotne będą musiały znaleźć się w rejestrze instytucji szkoleniowych przy Wojewódzkich Urzędach Pracy na analogicznych zasadach jak instytucje szkoleniowe realizujące szkolenia dla osób bezrobotnych. (art. 30 pkt 5 projektu ).
Poprawiono warunki finansowania podnoszenia poziomu wykształcenia bezrobotnych (art. 30 pkt 16 projektu ) do 25 roku życia oraz bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia, nie posiadających kwalifikacji zawodowych. W przypadku tych bezrobotnych którzy w okresie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy podjęli dalszą naukę w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosłych albo w szkole wyższej w systemie studiów wieczorowych lub zaocznych przysługuje stypendium przez okres 12 miesięcy. Dotychczasowe stypendium przysługiwało w wysokości połowy zasiłku dla bezrobotnych. Obecna propozycja przewiduje, iż stypendium przysługuje do wysokości pełnego zasiłku. Ma to tworzyć większe zachęty do podnoszenia poziomu wykształcenia przez osoby bezrobotne.
Stworzono możliwości kształcenia ustawicznego osób poszukujących pracy będących osobami samotnie wychowującymi dzieci do 18 roku życia, oraz osobami powracającymi na rynek pracy po nieobecności spowodowanej koniecznością opieki nad dzieckiem lub osoba zależną (art. 30 pkt 12 projektu ).
Umożliwia się współfinansowania ze środków budżetu Unii Europejskiej środków dla szkół na sfinansowanie kosztów pracodawcy z tytułu praktycznej nauki zawodu realizowanej u tych pracodawców. Rozwiązanie to ma na celu zwiększenie możliwości szkół w wyborze pracodawców, u których realizuje się praktyki zawodowe, umożliwiając efektywność i jakość kształcenia zwłaszcza w zakresie nowoczesnych technologii i systemów zarządzania.
Wprowadzono do ustawy o systemie oświaty pojęcie szkolnych ośrodków kariery jako instytucji mających na celu wsparcie młodzieży w wyborze zawodu (art. 25 pkt 1 projektu).
Dodatkową propozycją są nowe uregulowania dotyczące tworzenia Funduszu Szkoleniowego przez pracodawców (art. 30 pkt 19 projektu). Propozycja określa, iż wsparcie ze środków budżetu Unii Europejskiej na finansowanie szkoleń będzie możliwe dal tych pracodawców, którzy utworzyli Fundusz i stworzyli plan szkoleń.
Ad. 5 wzmocnienie partnerstwa publiczno - społecznego w realizacji zadań na rzecz zatrudnienia i integracji społecznej
Działania te są zawarte w:
q ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 30 pkt 6 – 8 i 17 projektu),
q ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( art. 39 pkt 9 – 11 projektu ) .
Do najistotniejszych elementów proponowanych zmian jest:
. Celem wypracowania jednego kompleksowego modelu partnerstwa społecznego należy doprowadzić do ujednolicenia zasad kontraktowania usług społecznych we wszystkich obszarach (rynku pracy, pomocy społecznej, niepełnosprawności, przeciwdziałania alkoholizmowi) z jasnym określeniem specyfiki obszarów jednak o wspólnej procedurze określonej w regulacjach pożytku publicznego. Jest to zgodne z zapisami Krajowego Programu Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna 2006 – 2008.
Ponadto w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy poszerza się możliwość zlecanych zadań. W stosunku do obecnego stanu prawnego gdzie możliwe jest jedynie zlecanie usług rynku pracy, możliwe będzie również zlecanie usług i instrumentów rynku pracy w ramach programów lokalnych (art. 30 pkt 8 projektu ). Rozwiązanie to zgodne jest z przyjętym przez Radę Ministrów zapisem Krajowego Programu Reform zalecającym upowszechnienie zlecania usług instytucjom zewnętrznym wobec publicznych służb zatrudnienia, które działają na lokalnych rynkach pracy
III. Ocena skutków regulacji
1. Podmioty, których dotyczy projektowana regulacja:
Projektowana a regulacja dotyczy :
1) jednostek administracji rządowej;
2) jednostek administracji samorządowej w tym: samorządów gminnych, powiatów i województw;
3) jednostek organizacyjnych pomocy społecznej;
4) publicznych służb zatrudnienia;
5) partnerów społecznych i gospodarczych;
6) osób bezrobotnych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.
2. Skutki dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego
Skutki finansowe można podzielić na trzy grupy:
q skutki związane z planowaniem, realizacją i oceną polityki społecznej,
q skutki zmian instytucjonalnych,
q skutki finansowania instrumentów aktywnej integracji.
2.1. Skutki związane z planowaniem, realizacją i ocena polityki społecznej
Projektowana ustawa o zasadach prowadzenia polityki społecznej nie nakłada nowych obowiązków na samorządy terytorialne w zakresie planowania i realizacji polityki społecznej. Dodatkowe koszty związane będą z:
q dokonywaniem analizy dokumentów strategicznych przez jednostkę zewnętrzną wyłonioną w drodze konkursu. Analiza ma być obowiązkowo przeprowadzona przed rozpoczęciem realizacji strategii, po zrealizowaniu strategii oraz w trakcie realizacji w okresach i obszarach określonych przez właściwe instytucje. Wydatki na ten cel będą pochodziły z budżetu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (strategia polityki społecznej) oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Wydatki na ten cel będą mogły być współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego( art. 16, ust. 5 projektu) .
Obecnie trudno oszacować skutki finansowe projektowanych zmian w tym zakresie.
q wprowadzeniem Programu Koordynacji Polityki Społecznej na lata 2007 - 2013 . Ze środków tego Programu przewiduje się finansowanie koordynacji działań w zakresie polityki społecznej, promocje działań oraz wspieranie badań naukowych i ewaluacji w zakresie polityki społecznej.Koordynacja działań będzie finansowana ze środków budżetu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w ramach limitów przeznaczonych na cześć 44. Działania promocyjne finansowane będą w ramach grantu Komisji Europejskiej, zaś wydatki na badania ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego ( art. 19).
2.2. Skutki zmian instytucjonalnych
Nowy sposób finansowania instytucjonalnego polegałby na zmianie przeznaczenia wydatkowania środków przeznaczonych dotychczas na finansowanie ośrodków pomocy społecznej (część 85 - budżet wojewodów) na finansowanie dwóch kluczowych zadań istotnych dla rozwoju instytucjonalnego pomocy społecznej:
· finansowania Centrów Aktywizacji i Pracy Socjalnej – wynagrodzenia pracowników socjalnych;
· finansowania zatrudnienia pracowników Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej realizujących zadania z zakresu Europejskiego Funduszu Społecznego
Zmiana profilu wydatkowania środków budżetowych oznaczać będzie możliwość uznania ich za wydatki kwalifikowane (wkład własny do działań) w ramach EFS.
W ramach projektów EFS możliwe byłoby finansowanie wszelkich działań mających na celu podwyższanie kwalifikacji i kompetencji pracowników socjalnych
· działania na rzecz upowszechniania aktywnej integracji i pracy socjalnej w regionie,
· działania na rzecz upowszechniania doradztwa psychologicznego, psychospołecznego, zawodowego oraz doradztwa dla niepełnosprawnych w regionie,
· wzmocnienie i rozwój potencjału instytucjonalnego instytucji pomocy społecznej, działających na terenie regionu,
· szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy społecznej, działających na terenie regionu, powiązane bezpośrednio z potrzebami oraz ze specyfiką realizowanych zadań,
Ze środków Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki” możliwe będzie wsparcie takich projektów Na działania wzmacniające ppotencjał publicznych służb zatrudnienia i jednostek pomocy społecznej przewidziano łącznie 507 mln EUR. Część z tych środków w trybie konkursowym trafi do ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie.
W przypadku pracowników ROPS możliwa byłaby refundacja wynagrodzeń ze środków Pomocy Technicznej.
Koszty związane z finansowaniem i realizacją zadań przez pracowników socjalnych, z zakładanym nieznacznym w stosunku do roku 2005, wzrostem zatrudnienia, szacunkowo wyniosłyby:
q 16 900 pracowników socjalnych (OPS +PCPR) x 2100 zł (br) x12 m-cy = 388 080 000 zł + 37 800 000 zł = 425 880 000 zł - rocznie,
q 20 pracowników ROPS x 16 woj. x 2 500 zł (br) x 12 m-cy = 9 600 000 zł – rocznie.
Przewidywane koszty szkoleń w odniesieniu do pracowników socjalnych:
q Pracownicy socjalni zatrudnieni w ops - 15 400 pracowników x 700 zł (2 szkolenia w roku x 350zł) = 10 780 000 zł
q Pracownicy socjalni zatrudnieni w pcpr - 1 500 pracowników x 700 zł = 1 050 000 zł,
q Pracownicy socjalni zatrudnieni w regionalnych ośrodkach polityki społecznej – 320 pracowników x 700 zł = 224 000 zł.
Łącznie 447. 534. 000 zł
Powyższe środki powinny być planowane w Części 85 – budżety wojewodów (rozdział 85219 – ośrodki pomocy społecznej, rozdział 85218 – powiatowe centra pomocy społecznej oraz rozdział 85217- regionalne ośrodki polityki społecznej). Łączna wysokość proponowanych środków dla gmin (OPS) oraz powiatów (PCPR) nie przekracza wysokości środków zaplanowanych w ustawie budżetowej na rok 2005 dla ośrodków pomocy społecznej-rozdział 85219, przeznaczonych na wydatki bieżące: dotacje celowe na realizację zadań własnych gmin, dotacje na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz wydatki majątkowe.
2.3. Finansowanie instrumentów aktywnej integracji
Przy dostosowaniu nowej formuły kontraktu socjalnego do programowania europejskiego, podstawowe finansowanie opierałoby się na:
· sfinansowania fakultatywnej (aktywizacyjnej) części zasiłku okresowego przez gminę, co traktowane byłoby jako wkład własny samorządu do tego typu projektów.
· ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, budżet państwa) finansowane byłyby wszystkie działania aktywizacyjne w tym działania o charakterze instytucjonalnym (centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej, spółdzielnie socjalne, środowiskowe domy samopomocy i inne).
Środki na realizację powyższych zadań zaplanowane są w budżetach jednostek samorządu terytorialnego, oraz planach finansowych Funduszu Pracy, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Powinny zostać również zaplanowane w budżecie ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, które będą przekazywane na zasadzie umów samorządom wojewódzkim
Wkład własny samorządu terytorialnego
W 2005 roku (według sprawozdania MPiPS 03) na zasiłki okresowe wydatkowano 543 mln zł. z czego 459,9 mln zł stanowiła dotacja, zaś gminy wydatkowały 83 mln zł. Ponadto gminy wydatkowały 554 mln zł. na zasiłki celowe i w naturze oraz 56 tys. zł na ekonomiczne usamodzielnienie.
W przypadku utrzymania poziomu wydatków gmin na zasiłki okresowe, które w dużej mierze otrzymają charakter świadczenia aktywizacyjnego oznaczałoby to kwotę ok. 581 mln zł.(145 mln EUR) w okresie 2007 – 2013.
Wydatki na aktywną integrację
Wydatki na aktywną integrację zgodnie z nowelizacją ustawy o finansach publicznych stanowić będą dochód własny samorządu województwa jako instytucji pośredniczącej.
Zgodnie z projektem wsparcia finansowego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przewiduje się, iż w okresie 2007 – 2013 na działanie w ramach Priorytetu VI - Równość szans dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej przewiduje się wstępnie kwotę ok. 879,5 mln EUR. Zgodnie z ustawą z dnia 18 października 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju realizowane będą w trybie systemowe – polegające na dofinansowaniu realizacji przez poszczególne organy administracji publicznej i inne jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, zadań publicznych określonych w odrębnych przepisach dotyczących tych organów i jednostek. Oznacza to przekazywanie środków na zadania aktywnej integracji określonej ustawą o pomocy społecznej.
Część tych środków przekazywana będzie w trybie konkursowym na:
- wsparcie dla tworzenia i działalności jednostek sektora ekonomii społecznej, w tym spółdzielni socjalnych, zakładów aktywności zawodowej, centrów integracji społecznej i klubów integracji społecznej, podmiotów na rzecz aktywizacji społeczno-zawodowej,
- promowanie i wspieranie zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej i w organizacjach pozarządowych,
- poradnictwo psychologiczne, psychospołeczne, zawodowe i inne, prowadzące do integracji społecznej i zawodowej,
- rozwój form zatrudnienia i wsparcie tworzenia miejsc pracy dla osób należących do grup szczególnego ryzyka (m.in. alternatywne i elastyczne formy zatrudnienia, telepraca),
- wsparcie mobilności na rynku pracy oraz rozwój usług przezwyciężających indywidualne bariery w powrocie na rynek pracy,
- wsparcie tworzenia i działalności instytucji aktywizujących osoby zaburzone psychicznie, w tym środowiskowe domy samopomocy,
- promocja i wsparcie wolontariatu, w zakresie integracji z rynkiem pracy osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym,
- wsparcie dla tworzenia i funkcjonowania pozaszkolnych form integracji społecznej młodzieży (świetlice socjoterapeutyczne, kluby środowiskowe),
- wsparcie lokalnych inicjatyw samoorganizacji i samopomocy,
- rozwój form wsparcia indywidualnego i środowiskowego, umożliwiających integrację zawodową i społeczną osobom ze specyficznymi trudnościami na rynku pracy (w tym m.in. osobom starszym i niepełnosprawnym),
- organizowanie akcji i kampanii promocyjno – informacyjnych z zakresu równości szans, mobilności i elastyczności zawodowej oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
Ostateczny podział na poszczególne działania będzie określony przez samorząd województwa.
3. Wpływ na rynek pracy
Przyjęte rozwiązania umożliwią zbudowanie systemu strategicznego planowania, który powinien w znacznym stopniu zwiększyć efektywność służ społecznych zarówno po stronie publicznych służb zatrudnienia jak i pomocy społecznej. Współpraca służb społecznych służyć będzie efektywniejszym działaniom na rzecz zmniejszenia bezrobocia osób długoterminowo bezrobotnych i innych grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy.
Pozwoli to osiągnąć wskaźniki zakładane w Krajowym Programie Reform zakładające m in.
Wskaźniki:
2004
2008
udział liczby osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) w liczbie bezrobotnych ogółem (w %)
52,2
46,1
liczba długotrwale bezrobotnych (osób)
1.565.296
950.000
Źródło: Dokument Implementacyjny Krajowego Programu Reform na lata 2005-2008 na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej, przyjęty przez Radę Ministrów 17 października 2006 roku.
4. Wpływ na konkurencyjność zewnętrzną i wewnętrzną gospodarki oraz na sytuację i rozwój regionów
Realizacja Strategii Polityki Społecznej oraz strategii wojewódzkich, powiatowych i gminnych służyć będzie podniesieniu poziomu rozwoju społecznego – gospodarczego kraju oraz w szczególności zapewnieniu spójności społecznej kraju i jego poszczególnych regionów z innymi krajami i regionami Unii Europejskiej.
Określenie zadań i koordynacja poszczególnych podmiotów zaangażowanych w realizację polityki społecznej niewątpliwie przyczyni się do osiągnięcia założonych celów i tym samym będzie miało pozytywny wpływ na rozwój regionów.
5. Konsultacje społeczne
Projekt zostanie przesłany do konsultacji z następującymi partnerami społecznymi:
1. Konfederacja Pracodawców Polskich,
2. Krajowa Rada Spółdzielcza,
3. Związek Rzemiosła Polskiego,
4. Krajowa Izba Gospodarcza,
5. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych,
6. Polskie Towarzystwo Pracowników Socjalnych,
7. Rada Pomocy Społecznej,
8. Komitet Nauki o Pracy i Polityce Społecznej PAN
9. Polskie Towarzystwo Polityki Społecznej,
10. Business Center Club – Związek Pracodawców,
11. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”,
12. Sekcja Krajowa Pracowników Pomocy Społecznej NSZZ „Solidarność”,
13. Rada Działalności Pożytku Publicznego
14. Rada Pomocy Społecznej
15. Wspólnota Robocza Związku Organizacji Socjalnych WRZOS
16. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
17. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,
18. Federacja Związków Zawodowych Pracowników Ochrony Zdrowia,
19. Związek Nauczycielstwa Polskiego,
20. Związek Województw RP
21. Związek Gmin Wiejskich RP
22. Związek Miast Polskich
23. Związek Powiatów Polskich
24. Unia Metropolii Polskich
25. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego.
6. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Proponowane regulacje są zgodne z prawem Unii Europejskiej. Projekt nie podlega notyfikacji w rozumieniu przepisów dotyczących notyfikacji norm i aktów prawnych.