Projekt

 

 

 

USTAWA

z dnia ................

 

o zmianie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy

 

 

Art. 1

 

W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94, zm.: Dz.U. z 1998 r., Nr 106, poz. 668; Dz.U. z 1998 r., Nr 113, poz. 717; Dz.U. z 1999 r., Nr 99, poz. 1152; Dz.U. z 2000 r., Nr 19, poz. 239; Dz.U. z 2000 r., Nr 43, poz. 489; Dz.U. z 2000 r., Nr 107, poz. 1127; Dz.U. z 2000 r., Nr 120, poz. 1268; Dz.U. z 2001 r., Nr 11, poz. 84; Dz.U. z 2001 r., Nr 28, poz. 301; Dz.U. z 2001 r., Nr 52, poz. 538; Dz.U. z 2001 r., Nr 99, poz. 1075; Dz.U. z 2001 r., Nr 111, poz. 1194; Dz.U. z 2001 r., Nr 123, poz. 1354; Dz.U. z 2001 r., Nr 128, poz. 1405; Dz.U. z 2001 r., Nr 154, poz. 1805; Dz.U. z 2002 r., Nr 74, poz. 676; Dz.U. z 2002 r., Nr 135, poz. 1146; Dz.U. z 2002 r., Nr 196, poz. 1660; Dz.U. z 2002 r., Nr 199, poz. 1673; Dz.U. z 2002 r., Nr 200, poz. 1679; Dz.U. z 2003 r., Nr 166, poz. 1608; Dz.U. z 2003 r., Nr 213, poz. 2081; Dz.U. z 2004 r., Nr 96, poz. 959; Dz.U. z 2004 r., Nr 99, poz. 1001; Dz.U. z 2004 r., Nr 120, poz. 1252; Dz.U. z 2004 r., Nr 240, poz. 2407; Dz.U. z 2005 r., Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz.610, Nr 86, poz.732) wprowadza się następujące zmiany:

 

1)      art. 151¹⁰ otrzymuje brzmienie:

„Art. 151¹⁰.

Praca w niedziele i święto jest dozwolona w przypadkach, gdy jej wykonanie nie może być przesunięte na najbliższy dzień roboczy:

1)      w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

2)       w ruchu ciągłym,

3)      przy pracy zmianowej

4)      w grupowej organizacji pracy,

5)      przy usuwaniu awarii,

6)      w transporcie i w komunikacji,

7)      w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,

8)      przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,

9)      w hodowli i w rolnictwie,

10)    w pogotowiach naprawczych, zwłaszcza w pogotowiu elektrycznym, gazowym, wodno-kanalizacyjnym i w pomocy drogowej,

11)    w zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,

12)    w aptekach,

13)    w zakładach komunalnych,

14)    w zakładach hotelarskich,

15)    w gastronomii,

16)    w domach pomocy społecznej oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zapewniających całodobową opiekę.

17)    w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, upowszechniania czytelnictwa i kolportażu prasy oraz sportu, turystyki i wypoczynku,

18)    w stacjach benzynowych,

19)    podczas jednorazowych targów, kiermaszy i wystaw,

20)    w sklepach sprzedających wyłącznie żywność oraz artykuły pierwszej potrzeby, zatrudniających nie więcej niż 5 pracowników”.

 

2)      po art. 151¹⁰ dodaje się art. 151^10a, 151^10b i 151^10c  w brzmieniu:

„Art. 151^10a. Pracownik nie może odmówić pracy w niedzielę lub święto, jeżeli jest ona konieczna dla ratowania zdrowia i życia, usunięcia awarii, zapewnienia bezpieczeństwa, ochrony mienia lub środowiska, a także w przypadkach zatrudnienia do pracy w ruchu ciągłym, lub podobnej organizacji pracy.

Art. 151^10b. W pozostałych przypadkach określonych w art. 151¹⁰ w punktach od 2 do 20 praca może być wykonywana za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie z zastrzeżeniem art. 151^10a.

Art. 151^10c. Pracownikowi zatrudnionemu w niedzielę lub święto w sklepach określonych w art. 151¹⁰ pkt 20 przysługuje dodatkowe wynagrodzenie w wysokości określonej w art. 151¹ § 1.”

 

3)      Art. 151¹¹ § 1 otrzymuje brzmienie:

„Art. 151¹⁰. § 1. „Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach, o których mowa w art. 151¹⁰, pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy:

1) w zamian za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli,

2) w zamian za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego.”

 

 

Art. 2

 

Ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia.

 

UZASADNIENIE

 

Projekt zmierza do usunięcia możliwości przymuszania i wykorzystywania do pracy w niedziele i święta coraz to nowych grup pracowników, na podstawie nieprecyzyjnych przepisów Kodeksu pracy.

               Wnioskodawcy uważają, że w demokratycznym państwie prawnym, jakim niewątpliwie, zgodnie z art. 2 Konstytucji, jest Rzeczpospolita Polska winno być respektowane podstawowe prawo pracownika do określonych w ustawie dni wolnych od pracy, które również ma swoje źródło w Konstytucji w art. 66 ust. 2. Zdaniem wnioskodawców zapisy Kodeksu pracy są sprzeczne z wymienionymi normami prawnymi i powinny być niezwłocznie tak zmienione, aby uniemożliwić dowolność interpretacyjną.

               Kodeks pracy powinien zawierać zamkniętą listę prac, których wykonywanie w niedziele i święta jest dozwolone, a przy tym powinien jednoznacznie określić prace, których wykonania nie można odmówić, a także prace, których wykonanie w niedziele lub święta jest dozwolone, pod warunkiem uzyskania na to zgody pracownika. Wolność osobista bowiem wiąże się z gwarancją posiadania wolnego czasu, m.in. na konieczny dla każdego człowieka odpoczynek.

               Dotychczas Kodeks pracy nie rozstrzygał tych spraw. Jego art. 151¹⁰ pkt  9 wymienia nieracjonalne kryteria przyzwolenia na pracę w niedziele i święta „ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności”. Te kryteria są tak szerokie, że mogą objąć wszystkie prace wykonywane przez człowieka, ponieważ zawsze powinny być one użyteczne i służyć zaspokojeniu jakichś jego potrzeb. Słowa „w szczególności” poprzedzające listę przypadków przyzwolenia na pracę w niedziele i święta, zawarte w punkcie 9, nadają jej otwarty charakter i pozwalają na dowolne je rozszerzanie przez pracodawców. Takie prawo rodzi i będzie rodzić nadużycia wobec których pracownicy są bezbronni.

               Jesteśmy świadomi konfliktu interesów pomiędzy dążącymi do maksymalnych zysków pracodawcami, a prawem pracowników do ustawowych dni wolnych od pracy. Pracodawcy czują się bezkarni ze względu na wysoki wskaźnik bezrobocia. Wymuszanie pracy w niedzielę osób zatrudnionych w handlu, a zwłaszcza kobiet, które stanowią wśród nich przytłaczającą większość, szkodzi ich życiu osobistemu i rodzinnemu oraz wychowaniu dzieci. Udzielenie prze pracodawcę innego dnia wolnego od pracy nie daje wystarczającej  możliwości spotkania się z rodziną. Praca we wszystkich rodzajach placówek handlowych w niedziele nie wynika z codziennych potrzeb obywateli, tym bardziej, że mają oni ograniczoną zdolność nabywczą, zwłaszcza na przedmioty trwałego użytku. Przez 6 dni tygodnia jest wystarczająco dużo czasu na zakupy, aby można było ich spokojnie dokonać.

               Nowe brzmienie art. 151¹⁰ wprowadza jasne kryteria przyzwolenia na pracę w niedziele i święta, zawarte w pierwszym jego zdaniu: „Praca w niedziele i święto jest dozwolona w przypadkach , gdy jej wykonanie nie może być przesunięte na najbliższy dzień roboczy”. Lista przyzwoleń na pracę w niedziele i święta została poszerzona, ale ma charakter zamknięty. Odrzucono z dotychczasowego brzmienia tylko dwa bardzo nieprecyzyjne przyzwolenia na prace „w placówkach handlowych” oraz „w zakładach świadczących usługi dla ludności”.

               Dodany art. 151^10a rozstrzyga, że pracownik nie może odmówić podjęcia niektórych prac, jeżeli są one konieczne, m.in. dla ratowania zdrowia i życia, usunięcia awarii, zapewnienia bezpieczeństwa. Kolejny art. 151^10b uzależnia możliwość zatrudnienia pracownika w niedzielę lub święto od jego zgody wyrażonej na piśmie. Jeżeli pracownik podejmuje pracę np. związaną z pilnowaniem mienia lub w zakładzie hotelarskim to musi sobie zdawać sprawę z tego, że czasem jego praca będzie przypadała także w niedzielę i święta. Będzie musiał na to wyrazić zgodę w momencie podejmowania pracy. Gdyby natomiast pracodawca proponował w niedziele lub święto jakąś pracę, której wykonanie można przenieść na następny dzień powszedni, wówczas pracownik miałby prawo odmówić jej wykonania i z tego tytułu nie powinien ponieść jakichkolwiek konsekwencji.

               Przedstawiony projekt nowelizacji Kodeksu pracy jest zgodny z prawodawstwem Unii Europejskiej, a większość należących do niej krajów uznaje zasadę zakazu pracy w niedzielę w placówkach handlowych oraz ograniczenie wszelkiej pracy zarobkowej do prac koniecznych do wykonania w takich dniach. Wprowadzenie w życie proponowanych zmian w Kodeksie pracy uporządkuje zasady pracy w niedziele i święta, natomiast nie zwiększy wydatków budżetu Państwa.

 

 

AUTOPOPRAWKA

 

do projektu ustawy

o zmianie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks Pracy

 

 

W projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy wprowadza się następujące zmiany:

 

1) Art. 1 pkt 1) otrzymuje następujące brzmienie:

„1) art. 151¹⁰ otrzymuje brzmienie:

„Art. 151¹⁰.

Praca w niedziele i święto jest dozwolona w przypadkach, gdy jej wykonanie nie może być przesunięte na najbliższy dzień, następujący po dniu wolnym od pracy:

21)   w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

22)    w ruchu ciągłym,

23)   przy pracy zmianowej,

24)   przy niezbędnych remontach,

25)   w transporcie i w komunikacji,

26)   w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,

27)   przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,

28)   w hodowli i w rolnictwie,

29)   w pogotowiach naprawczych, zwłaszcza w pogotowiu elektrycznym, gazowym, wodno-kanalizacyjnym i w pomocy drogowej,

30)    w zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,

31)    w aptekach,

32)    w jednostkach gospodarki komunalnej,

33)    w zakładach hotelarskich,

34)    w gastronomii,

35)    w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zapewniających całodobową opiekę.

36)    w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, upowszechniania czytelnictwa i kolportażu prasy oraz sportu, turystyki i wypoczynku,

37)    na stacjach benzynowych,

38)    podczas jednorazowych targów, kiermaszy i wystaw, odbywających się z częstotliwością nie większą niż raz na 30 dni,

39)    u mikroprzedsiębiorców, o których mowa w art. 104 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807 z późn. zm.), prowadzących działalność w zakresie sprzedaży artykułów żywnościowych.”

 

2) Art. 1 pkt 2 otrzymuje następujące brzmienie:

„2) po art. 151¹⁰ dodaje się art. 151^10a, 151^10b i 151^10c  w brzmieniu:

„Art. 151^10a. Pracownik nie może odmówić pracy w niedzielę lub święto, jeżeli jest ona konieczna dla ratowania zdrowia i życia, usunięcia awarii, ochrony mienia lub środowiska, a także w przypadkach zatrudnienia do pracy w ruchu ciągłym.

Art. 151^10b. W pozostałych przypadkach określonych w art. 151¹⁰ w punktach od 3 do 19 praca może być wykonywana za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie z zastrzeżeniem art. 151^10a.

Art. 151^10c. Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach, o których mowa w art. 151¹⁰ przysługuje dodatkowe wynagrodzenie w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1.”

 

UZASADNIENIE

 

Autopoprawka ma na celu usunięcie nieścisłości jakie wystąpiły w pierwotnej wersji projektu. Zmierza ona także, do zapewnienia zgodności projektu ustawy z obowiązującym prawem. Między innymi usunięto z projektu wyrażenia i zwroty, które już nie występują w obrocie prawnym. Usunięto grupową organizację pracy, gdyż zapis regulujący jej wykonywanie został uchylony 14 listopada 2003 r. przez ustawę o zmianie ustawy – Kodeks Pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Zwrot dzień roboczy ze względu na brak jego definicji legalnej został usunięty i zastąpiony zwrotem bardziej czytelnym „dzień, następujący po dniu wolnym od pracy”. Wprowadzono nowy zapis dotyczący zakazu pracy w niedziele i święta w placówkach handlowych. Z zakazu takiego wyłączono mikroprzedsiębiorców, o których mowa w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Autopoprawka przyczyni się do większej czytelności i przejrzystości a także wewnętrznej spójności projektu.