Projekt
USTAWA
z dnia .............. 2006r.
o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
Art. 1
W ustawie z dnia 26 lipca 1991r. – o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000., Nr 14, poz. 176 ze zm.[1]) w art. 21 ust. 1:
1) pkt. 9 otrzymuje brzmienie:
„ 9) jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane z funduszów związkowych, jednorazowe zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka przyznawane przez radę gminy w drodze uchwały na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, dodatki z tytułu urodzenia dziecka przyznawane na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych,”
2) dodaje się pkt. 124 w brzmieniu:
„ 124) przychody najemców lokali mieszkalnych uzyskane w wyniku umorzenia na podstawie uchwał podjętych przez organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego na podstawie ustawy o finansach publicznych – odpowiadające kwocie wierzytelności z tytułu należności pieniężnych przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, do których nie stosuje się przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa, wynikające z tytułu czynszu, odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, oraz opłat za media,”
3) dodaje się pkt. 125 w brzmieniu:
„ 125) przychody z tytułu uzyskanej pomocy w zakresie dożywiania przyznanej na podstawie ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”
4) dodaje się pkt. 126 w brzmieniu:
„ 126) przychody z tytułu pomocy materialnej udzielanej uczniom na podstawie ustawy o systemie oświaty.”
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Uzasadnienie
Szeroko pojęta pomoc społeczna państwa regulowana jest przez wiele aktów prawnych, które normują formy i zasady pomocy dla najuboższych obywateli RP. Wobec utworzenia nowych form pomocy, które zgodnie z odpowiednimi przepisami podatkowymi traktowane są przez organy podatkowe jako dochody osób fizycznych objętych pomocą - zauważono potrzebę zwolnienia kolejnych podmiotów objętych nowymi formami pomocy z konieczności uiszczania podatku dochodowego od osób fizycznych. W związku z powyższym projektowana nowelizacja ustawy z 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000., Nr 14, poz. 176 ze zm.) wprowadza zmiany i rozszerza katalog zwolnień przedmiotowych z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Zmiany dotyczą rozszerzenia zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych zawartego w art. 21. ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym. W związku z wejściem w życie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych ( Dz.U. z 2006r. Nr 12, poz. 67) i wprowadzeniem form pomocy z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowych), zasadne jest rozszerzenie katalogu zwolnień o jednorazowe zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka przyznawane przez radę gminy w drodze uchwały na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, dodatki z tytułu urodzenia dziecka przyznawane na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zapis dotyczący zwolnienia jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia dziecka obejmuje zarówno obligatoryjne, jak i fakultatywne zapomogi przyznawane przez radę gminy w drodze uchwały.
Rozszerzenie katalogu zwolnień obejmuje dodanie do art. 21. ust 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pkt 124, 125 i 126.
Pkt 124 dotyczy zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzającej zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych dla najemców gminnych lokali mieszkalnych przychodów z tytułu umorzeń należności czynszowych przypadających jednostce samorządu terytorialnego umorzonych na podstawie uchwał podjętych przez organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego, na podstawie ustawy o finansach publicznych. Nowy przepis wprowadza zwolnienie z przychodów najemców lokali mieszkalnych, uzyskane w wyniku umorzenia na podstawie uchwał podjętych przez organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego na podstawie ustawy o finansach publicznych a do których nie stosuje się przepisów ustawy Ordynacja podatkowa – odpowiadające kwocie wierzytelności z tytułu należności czynszowych przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym. Chodzi tu o czynsze, odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu i opłaty za media, bowiem zgodnie z interpretacjami organów skarbowych przypadające jednostce samorządu terytorialnego kwoty umorzonych zaległości najemców z tytułów opłat za mieszkanie, stanowią przychód niepieniężny tych osób i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Biorąc pod uwagę, że umorzenia te stosowane są wobec osób, których sytuacja społeczna i materialna uniemożliwia uregulowanie zaległości, podatnicy ci nie będą w stanie wywiązać się również z zobowiązania podatkowego.
Należy zwrócić uwagę na niespójność w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która w katalogu zwolnień wymienia pieniężne przychody, mające charakter pomocy udzielanej najuboższym członkom społeczeństwa, takie jak: dodatki mieszkaniowe i ryczałty na zakup opału, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia finansowane ze środków jednostek samorządu terytorialnego w ramach rządowych programów, a nie wymienia niepieniężnych przychodów z tytułu umorzeń opłat za media lub czynszu za mieszkanie, które również są formą pomocy najuboższym. Umorzenia opłat za media i czynsz za mieszkanie zostały zastosowane w przypadkach szczególnie uzasadnionych tj. kiedy sytuacja materialna dłużnika jest bardzo zła, a zapłata wierzytelności lub jej części mogłaby zagrozić jego egzystencji lub osób będących na jego utrzymaniu.
Jak wynika z powyższego sytuacja społeczna i materialna zobowiązanych stwarza duże prawdopodobieństwo, że z punktu widzenia organów podatkowych państwa dochodzenie od nich należności podatkowych byłoby nieracjonalne, a więc zmianę w obowiązującym stanie prawnym należy uznać za słuszną i jak najbardziej uzasadnioną, zarówno ważnym interesem dłużnika, jak i interesem publicznym. W oparciu bowiem o konkretne decyzje i stanowiska organów podatkowych w sprawach o umorzenie podatku dochodowego od osób fizycznych inicjowanych przez gminne jednostki budżetowe, należy zgodzić się również z argumentacją organów podatkowych, że w obecnym stanie prawnym nie ma możliwości zastosowania przedmiotowego zwolnienia takich grupy podatników, a tylko stosownie do art. 67 a Ordynacji podatkowej możliwość indywidualnego umorzenia podatku przez organ podatkowy na podstawie wniosku podatnika. Sytuacja taka powinna być wyeliminowana przez wprowadzenie proponowanego przedmiotowego zwolnienia, gdyż można przyjąć, że sytuacja materialna podatników w tak krótkim czasie, czyli od zwolnienia na podstawie uchwały nie zmieniła się. Ponieważ podatek dochodowy jest odprowadzany z końcem kwietnia corocznie grupa najuboższych członków społeczności lokalnej po raz kolejny musiałaby udowadniać swoją słabą sytuację materialną przed organami publicznymi.
Pkt 125 dotyczy wprowadza do katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy o podatku dochodowym przychody z tytułu uzyskanej pomocy w zakresie dożywiania przyznanej na podstawie ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”.
Pkt 126 dotyczy przychodów z tytułu pomocy materialnej udzielanej uczniom na podstawie ustawy o systemie oświaty.
Podobnie jak w dwóch pierwszych kwestiach dochodzenie zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od uczniów, którzy uzyskali pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa na podstawie ustawy o systemie oświaty, czy ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” w zasadzie graniczyłoby z absurdem. Brak zwolnień z konieczności uiszczania podatku dochodowego od osób fizycznych wobec powyższych form pomocy społecznej państwa dla najuboższych obywateli stanowi pewnego rodzaju lukę dla organów skarbowych, które w indywidualnych sprawach mogłyby teoretycznie danej osobie podatku indywidualnie nie umorzyć. W związku z rozmaitymi rozbieżnościami w praktyce działalności organów podatkowych należałoby wyeliminować możliwość decyzyjności w zakresie umorzeń w powyższych sprawach - stąd konieczność wprowadzenia projektowanych zmian co do zasady nie budzi żadnych wątpliwości.
Materia ustawy nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.
Ze względu na fakt, że z punktu widzenia organów podatkowych państwa dochodzenie należności podatkowych, o których traktuje projekt ustawy byłoby nieracjonalne, a także ze względu na już stosowane indywidualne ulgi w tym zakresie dla obywateli – ustawa jest neutralna dla budżetu państwa.