Projekt
Ustawa
z dnia..........................
o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw1)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa zasady organizacji i działania systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw przeznaczonych do stosowania:
1) w pojazdach, ciągnikach rolniczych, a także maszynach nieporuszających się po drogach;
2) w instalacjach energetycznego spalania oraz w statkach żeglugi śródlądowej;
3) w wybranych flotach;
4) przez rolników na własny użytek w celu ograniczania negatywnych skutków oddziaływania paliw na środowisko oraz zdrowie ludzi.
Art. 2. 1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) przedsiębiorca – przedsiębiorcę, o którym mowa w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807, z późn. zm.2)), wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu paliwami;
2) inspektor – inspektora w rozumieniu ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25, z późn. zm.3));
3) paliwa – paliwa ciekłe, biopaliwa ciekłe, gaz skroplony (LPG), sprężony gaz ziemny (CNG), lekki olej opałowy, ciężki olej opałowy oraz olej do silników statków żeglugi śródlądowej;
4) paliwa ciekłe:
a) benzyny silnikowe zawierające do 5,0% objętościowo bioetanolu lub do 15,0% objętościowo eteru etylo-tert-butylowego lub eteru etylo-tert-amylowego, o których mowa w ustawie z dnia ... o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr ..., poz. ...), stosowane w pojazdach wyposażonych w silniki z zapłonem iskrowym,
b) olej napędowy zawierający do 5,0% objętościowo estrów metylowych kwasów tłuszczowych, o których mowa w ustawie z dnia ... o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, stosowany w pojazdach, ciągnikach rolniczych, a także maszynach nieporuszających się po drogach, wyposażonych w silniki z zapłonem samoczynnym;
5) biopaliwa ciekłe – biopaliwa ciekłe, o których mowa w ustawie z dnia ... o biokomponentach i biopaliwach ciekłych;
6) gaz skroplony (LPG) – mieszaninę skroplonych gazów węglowodorowych, głównie propanu C3 i butanu C4, stosowaną w pojazdach wyposażonych w silniki przystosowane do spalania tego paliwa;
7) sprężony gaz ziemny (CNG) – mieszaninę sprężonych gazów węglowodorowych, głównie metanu C1, stosowaną w pojazdach wyposażonych w silniki przystosowane do spalania tego paliwa;
8) lekki olej opałowy – olej stosowany do celów opałowych w instalacjach energetycznego spalania paliw, oznaczony kodami CN 2710 19 45 oraz 2710 19 49;
9) ciężki olej opałowy – olej opałowy stosowany do celów opałowych w instalacjach energetycznego spalania paliw, oznaczony kodami CN 2710 19 51, 2710 19 55, 2710 19 61, 2710 19 63, 2710 19 65 oraz 2710 19 69;
10) olej do silników statków żeglugi śródlądowej – paliwo żeglugowe stosowane w statkach żeglugi śródlądowej;
11) pojazd – pojazd, o którym mowa w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.4));
12) ciągnik rolniczy – ciągnik rolniczy, o którym mowa w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym;
13) maszyna nieporuszająca się po drogach – każdą maszynę jezdną, przewoźne wyposażenie przemysłowe lub robocze albo inne urządzenie, które, aby przemieszczać się, wymaga odrębnego środka transportu;
14) wprowadzenie do obrotu – sprzedaż lub inną formę zbycia paliw, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym;
15) magazynowanie – działalność gospodarczą polegającą na przechowywaniu paliwa przeznaczonego do wprowadzenia do obrotu;
16) gromadzenie – przechowywanie paliwa nieprzeznaczonego do wprowadzania do obrotu;
17) stacja paliwowa – zespół urządzeń służących do zaopatrywania przez przedsiębiorcę w paliwa pojazdów, ciągników rolniczych, a także maszyn nieporuszających się po drogach;
18) stacja zakładowa – zespół urządzeń należących do przedsiębiorcy służących do zaopatrywania w paliwa pojazdów, ciągników rolniczych, maszyn nieporuszających się po drogach, a także wybranych flot, przez niego używanych;
19) akredytowane laboratorium – laboratorium, niezależne od przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu paliwami, które uzyskało akredytację, na zasadach określonych w przepisach o systemie oceny zgodności, do wykonywania badań jakości paliwa;
20) próbka – paliwo pobrane do badań przez inspektora;
21) rolnik – rolnika, o którym mowa w ustawie z dnia ... o biokomponentach i biopaliwach ciekłych;
22) wybrane floty – grupy co najmniej 10 pojazdów, ciągników rolniczych lub maszyn nieporuszających się po drogach albo grupy lokomotyw lub statków, wyposażonych w silniki przystosowane do spalania biopaliwa ciekłego, będące własnością lub użytkowane przez osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
23) wytwarzanie biopaliw ciekłych przez rolników na własny użytek – wytwarzanie biopaliw ciekłych przez rolników na własny użytek, w rozumieniu ustawy z dnia ... o biokomponentach i biopaliwach ciekłych.
2. Przez przedsiębiorcę, o którym mowa w ust. 1 pkt 18, rozumie się także prowadzącego stację zakładową w ramach wykonywanej działalności gospodarczej wymienionej w ust. 1 pkt 1, a także innej działalności.
Art. 3. 1. Paliwa magazynowane, wprowadzane do obrotu oraz gromadzone w stacjach zakładowych powinny spełniać wymagania jakościowe określone dla danego paliwa, ze względu na ochronę środowiska, wpływ na zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników zamontowanych w pojazdach, ciągnikach rolniczych, a także maszynach nieporuszających się po drogach.
2. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzeń, wymagania jakościowe dla:
1) paliw ciekłych, biorąc pod uwagę wartości parametrów jakościowych, określone w odpowiednich normach w tym zakresie;
2) biopaliw ciekłych, biorąc pod uwagę stan wiedzy technicznej w tym zakresie wynikający z badań tych paliw, a także doświadczeń w stosowaniu biopaliw ciekłych;
3) gazu skroplonego (LPG), biorąc pod uwagę wartości parametrów jakościowych, określone w odpowiednich normach w tym zakresie;
4) sprężonego gazu ziemnego (CNG), biorąc pod uwagę wartości parametrów jakościowych, określone w odpowiednich normach w tym zakresie.
Art. 4. 1. Biopaliwa ciekłe stosowane w wybranych flotach oraz wytwarzane przez rolników na własny użytek powinny spełniać wymagania jakościowe określone dla danego biopaliwa ciekłego ze względu na ochronę środowiska.
2. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, wymagania jakościowe dla biopaliw ciekłych stosowanych w wybranych flotach oraz wytwarzanych przez rolników na własny użytek, biorąc pod uwagę stan wiedzy technicznej w tym zakresie.
Art. 5. 1. Lekki olej opałowy, ciężki olej opałowy oraz olej do silników statków żeglugi śródlądowej powinny spełniać wymagania jakościowe dotyczące zawartości siarki ze względu na ochronę środowiska.
2. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia:
1) wymagania jakościowe dotyczące zawartości siarki dla lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej,
2) rodzaje instalacji i warunki, w których stosowane będą ciężkie oleje opałowe, które nie muszą spełniać wymagań jakościowych w zakresie zawartości siarki
- biorąc pod uwagę zobowiązania międzynarodowe dotyczące ochrony środowiska.
Art. 6. 1. Jeżeli wystąpią na rynku nadzwyczajne zdarzenia skutkujące zmianą warunków zaopatrzenia w ropę naftową lub jej produkty, powodujące utrudnienia w przestrzeganiu przez producentów paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych wymagań jakościowych, minister właściwy do spraw gospodarki niezwłocznie informuje o tych zdarzeniach Komisję Europejską.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw gospodarki może wystąpić do Komisji Europejskiej o wyrażenie zgody na czasowe stosowanie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych innych niż określone w przepisach wydanych odpowiednio na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 1 lub 2.
3. Po uzyskaniu zgody, o której mowa w ust. 2, minister właściwy do spraw gospodarki może określić, w drodze rozporządzenia, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy:
1) wymagania jakościowe dla paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych inne niż określone w przepisach wydanych odpowiednio na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 1 lub 2,
2) rodzaj oznaczenia numerycznego umożliwiającego identyfikację paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych oraz ich nazwy,
3) terminy obowiązywania wymagań jakościowych dla poszczególnych rodzajów paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych
– biorąc pod uwagę ochronę środowiska, zdrowie ludzi oraz wpływ stosowania tych paliw odpowiadających takim wymaganiom na eksploatację pojazdów, ciągników rolniczych, a także maszyn nieporuszających się po drogach.
Art. 7. 1. Zabrania się magazynowania, obrotu oraz gromadzenia w stacjach zakładowych:
1) paliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 1 lub art. 6 ust. 3;
2) biopaliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 2 albo art. 4 ust. 2 albo art. 6 ust. 3.
2. Zabrania się magazynowania, obrotu oraz gromadzenia w stacjach zakładowych gazu skroplonego (LPG), jeżeli nie spełnia wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 3.
3. Zabrania się obrotu sprężonym gazem ziemnym (CNG) oraz jego używania w stacjach zakładowych, jeżeli nie spełnia wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 4.
4. Zabrania się magazynowania lekkiego oleju opałowego oraz jego obrotu, jeżeli nie spełnia wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 5 ust. 2.
5. Zabrania się stosowania:
1) ciężkiego oleju opałowego w instalacjach energetycznego spalania paliw,
2) oleju do silników w statkach żeglugi śródlądowej
– jeżeli nie spełniają one wymagań jakościowych, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 5 ust. 2.
6. Zabrania się wprowadzania do obrotu biopaliw ciekłych, o wymaganiach jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2. Biopaliwa te mogą być dostarczane wyłącznie do wybranych flot.
Art. 8. 1. Przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu biopaliwami ciekłymi przeznaczonymi do stosowania w wybranej flocie są obowiązani:
1) nie wprowadzać takich biopaliw ciekłych do obrotu poza wybraną flotą;
2) zapewnić zgodność takich biopaliw ciekłych z wymaganiami jakościowymi określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2;
3) oznakować zbiorniki, w których magazynowane będą biopaliwa ciekłe przeznaczone do stosowania w wybranych flotach, w sposób odróżniający je od zbiorników przeznaczonych do paliw ciekłych, a także biopaliw ciekłych dopuszczonych do obrotu, oraz umożliwiający identyfikację rodzaju biopaliwa ciekłego i procentowej zawartości biokomponentu w tym biopaliwie.
2. Stosujący biopaliwa ciekłe w wybranych flotach niespełniające wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 2 jest obowiązany do:
1) niewprowadzania biopaliw ciekłych do obrotu;
2) zaopatrywania wybranej floty w te biopaliwa ciekłe wyłącznie w użytkowanej stacji zakładowej;
3) zapewnienia zgodności biopaliw ciekłych z wymaganiami jakościowymi określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2;
4) oznakowania dystrybutora zaopatrującego wybrane floty w biopaliwa ciekłe, w sposób odróżniający go od dystrybutorów używanych do paliw ciekłych, a także biopaliw ciekłych dopuszczonych do obrotu, oraz umożliwiający identyfikację rodzaju biopaliwa ciekłego i procentowej zawartości biokomponentu w tym biopaliwie.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, sposób oznakowania dystrybutorów zaopatrujących wybrane floty w biopaliwo ciekłe oraz zbiorników, w których magazynowane są biopaliwa ciekłe przeznaczone dla wybranych flot, biorąc pod uwagę możliwość wyraźnego rozróżnienia rodzajów paliw oraz procentową zawartość biokomponentu.
Art. 9. 1. Stosowanie w wybranych flotach biopaliw ciekłych, spełniających wymagania jakościowe określone w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 wymaga zgłoszenia do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
2. Zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, należy dokonać przed terminem zamierzonego stosowania biopaliw ciekłych. Jeżeli Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji administracyjnej w terminie 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia, biopaliwa ciekłe, o których mowa w ust. 1, mogą być stosowane w wybranych flotach.
3. Zgłoszenie powinno zawierać:
1) nazwę, adres, oraz siedzibę właściciela lub użytkownika wybranej floty;
2) dane dotyczące rodzaju i wielkości wybranej floty;
3) dane dotyczące rodzaju stosowanego biopaliwa ciekłego oraz okresu, w którym ma ono być stosowane;
4) informacje o miejscach zaopatrywania się wybranej floty w biopaliwo ciekłe;
5) informacje o przedsiębiorcach wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania i obrotu biopaliwami ciekłymi, przeznaczonymi do stosowania w wybranej flocie.
4. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie następującej treści:
„Oświadczam, że:
1) dane zawarte w zgłoszeniu są kompletne i zgodne z prawdą;
2) nie będę wprowadzał stosowanych biopaliw ciekłych do obrotu;
3) znane mi są wymagania jakościowe dla biopaliw ciekłych, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia .... o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr ..., poz. ...) i będę ich przestrzegał;
4) oznakuję dystrybutor, zaopatrujący wybraną flotę w biopaliwo ciekłe, w sposób odróżniający go od dystrybutorów używanych do paliw ciekłych, a także biopaliw ciekłych dopuszczonych do obrotu, oraz umożliwiający identyfikację rodzaju biopaliwa ciekłego i procentowej zawartości biokomponentu w tym biopaliwie.”.
5. Oświadczenie powinno także zawierać:
1) oznaczenie miejsca i daty złożenia oświadczenia;
2) podpis osoby uprawnionej do reprezentowania właściciela lub użytkownika wybranej floty.
6. Do zgłoszenia należy dołączyć także oświadczenie przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu biopaliwami ciekłymi przeznaczonymi do stosowania w wybranej flocie, o następującej treści:
„Oświadczam, że:
1) biopaliwa ciekłe przeznaczone do stosowania w wybranej flocie nie będą wprowadzane do obrotu poza tą flotą;
2) znane mi są wymagania jakościowe dla biopaliw ciekłych, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia .... o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr ..., poz. ...) i będę ich przestrzegał;
3) biopaliwa ciekłe przeznaczone do stosowania w wybranej flocie magazynowane będą w zbiornikach oznakowanych w sposób odróżniający je od zbiorników dla paliw ciekłych, a także biopaliw ciekłych dopuszczonych do obrotu, oraz umożliwiający identyfikację rodzaju biopaliwa ciekłego i procentowej zawartości biokomponentu w tym biopaliwie.”.
7. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 6, powinno zawierać także:
1) nazwę, adres oraz siedzibę przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu biopaliwami ciekłymi przeznaczonymi do stosowania w wybranej flocie;
2) oznaczenie miejsca i datę złożenia oświadczenia;
3) podpis osoby uprawnionej do reprezentowania przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu biopaliwami ciekłymi przeznaczonymi do stosowania w wybranej flocie.
8. Właściciel lub użytkownik wybranej floty jest obowiązany informować Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o każdej zmianie danych zawartych w zgłoszeniu, o którym mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych.
Art. 10. Dopuszcza się stosowanie w działalności badawczej biopaliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 2 oraz art. 4 ust. 2 przez jednostki naukowe, o których mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 238, poz. 2390, z późn. zm.5)).
Rozdział 2
System monitorowania i kontrolowania jakości paliw
Art. 11. 1. Tworzy się System Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw, zwany dalej „Systemem”, którego celem jest przeciwdziałanie magazynowaniu, wprowadzaniu do obrotu paliw, a także gromadzeniu paliw w stacjach zakładowych, niespełniających wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych odpowiednio na podstawie art. 3 ust. 2 albo art. 4 ust. 2 albo art. 5 ust. 2 albo art. 6 ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 5.
2. Do zadań Systemu należy kontrolowanie jakości:
1) paliw u przedsiębiorców;
2) biopaliw ciekłych u właścicieli lub użytkowników wybranej floty;
3) biopaliw ciekłych u rolników, wytwarzających je na własny użytek, a także rejestrowanie i przetwarzanie informacji w tym zakresie.
3. Kontrola u przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania paliw polega na kontroli paliw, magazynowanych w celu wprowadzenia ich do obrotu.
4. Zadania realizowane w ramach Systemu finansowane są z budżetu państwa.
5. Monitorowanie i kontrolowanie zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym i oleju do silników statków żeglugi śródlądowej, rejestrowanie i przetwarzanie informacji w tym zakresie określają przepisy odrębne.
Art. 12. 1. Systemem zarządza Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej „Zarządzającym”.
2. Do zadań Zarządzającego należy:
1) prowadzenie wykazów: przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania paliw, przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie magazynowania paliw, stacji paliwowych, stacji zakładowych oraz hurtowni paliw, sporządzanych w szczególności na podstawie danych udostępnianych przez Główny Urząd Statystyczny, Urząd Regulacji Energetyki, Państwową Straż Pożarną oraz Urząd Dozoru Technicznego;
2) prowadzenie wykazu właścicieli i użytkowników wybranych flot;
3) prowadzenie wykazu rolników wytwarzających biopaliwa ciekłe na własny użytek, na podstawie danych udostępnianych przez Agencję Rynku Rolnego;
4) nadawanie numerów identyfikacyjnych przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania paliw, przedsiębiorcom wykonującym działalność gospodarczą w zakresie magazynowania paliw, stacjom paliwowym, stacjom zakładowym, hurtowniom paliw oraz rolnikom, na potrzeby Systemu;
5) prowadzenie wykazu akredytowanych laboratoriów sporządzanego na podstawie danych udostępnianych przez Polskie Centrum Akredytacji;
6) określanie minimalnej liczby stacji paliwowych oraz stacji zakładowych, w których dokonywana będzie kontrola, do celów monitorowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z jej podziałem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 29 pkt 2 lit. c;
7) określanie minimalnej liczby przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania oraz magazynowania paliw, u których dokonywana będzie kontrola jakości paliw;
8) określanie minimalnej liczby hurtowni paliw, w których dokonywana będzie kontrola jakości paliw;
9) określanie minimalnej liczby stacji paliwowych oraz stacji zakładowych, w których dokonywana będzie kontrola jakości gazu skroplonego (LPG) lub sprężonego gazu ziemnego (CNG);
10) określanie minimalnej liczby przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie obrotu lekkim olejem opałowym, u których dokonywana będzie kontrola jakości tego oleju;
11) ustalanie programów kontroli jakości paliw;
12) ustalanie sposobu oznaczania próbki w celu uniemożliwienia identyfikacji przedsiębiorcy, stacji paliwowej, stacji zakładowej, hurtowni paliw lub rolnika podczas przeprowadzanych badań;
13) opracowywanie rocznych raportów, o których mowa w art. 28 ust. 1, 2 i 5;
14) gromadzenie i przetwarzanie, na potrzeby Systemu, danych statystycznych dotyczących jakości paliw.
3. Zarządzający realizuje swoje zadania przy pomocy Inspekcji Handlowej.
4. Wykazy, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3, nie stanowią informacji publicznej w rozumieniu przepisów o dostępie do informacji publicznej.
5. Główny Inspektor Inspekcji Handlowej przedstawia Zarządzającemu okresowe plany kontroli jakości paliw.
6. Dokumenty, o których mowa w ust. 2 pkt 11-12 oraz w ust. 5, podlegają ochronie na zasadach i w trybie określonym w przepisach o ochronie informacji niejawnych.
Art. 13. Zarządzający lub Główny Inspektor Inspekcji Handlowej może wyznaczyć do kontroli dodatkowe stacje paliwowe, stacje zakładowe, hurtownie paliw lub przedsiębiorców poza minimalnymi liczbami określonymi zgodnie z art. 11 ust. 2 pkt 6-10 lub rolników wytwarzających biopaliwa ciekłe na własny użytek, w przypadku uzyskania informacji o niewłaściwej jakości paliw lub zaistnienia okoliczności wskazujących na możliwość wystąpienia niewłaściwej jakości paliw.
Art. 14. 1. Do przeprowadzania kontroli, postępowania kontrolnego, zabezpieczania dowodów oraz pobierania i badania próbek w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej.
2. Przepisów art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej nie stosuje się do kontroli polegającej na pobieraniu próbek i badaniu dokumentów dotyczących pochodzenia i jakości badanego paliwa.
3. Przepisów art. 79, 80 i 82 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej nie stosuje się do kontroli polegającej na pobieraniu próbek i badaniu dokumentów dotyczących pochodzenia i jakości badanego paliwa.
Art. 15. 1. Kontrolę jakości paliw u przedsiębiorców oraz biopaliw ciekłych u rolników wytwarzających je na własny użytek wszczyna i przeprowadza inspektor, na podstawie pisemnego upoważnienia imiennego do przeprowadzania kontroli jakości paliw, po okazaniu legitymacji służbowej.
2. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) oznaczenie organu kontroli;
2) podpis i pieczęć imienną osoby wystawiającej;
3) imię i nazwisko, stanowisko służbowe oraz numer legitymacji służbowej inspektora przeprowadzającego kontrolę;
4) podstawę prawną do przeprowadzenia kontroli;
5) pouczenie o skutkach prawnych uniemożliwiania albo utrudniania inspektorowi przeprowadzenia czynności kontrolnych.
3. Kontrolę, o której mowa w ust. 1, inspektor podejmuje u przedsiębiorcy wskazanego przez Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej.
4. Inspektor jest uprawniony do pobrania próbek ze zbiornika, opakowania jednostkowego lub z urządzenia służącego do dystrybucji paliwa.
5. Inspektor może w toku kontroli żądać udostępnienia dokumentów dotyczących pochodzenia i jakości badanego paliwa.
Art. 16. 1. W toku postępowania kontrolnego inspektor pobiera dwie próbki.
2. Inspektor oznacza próbki w sposób ustalony przez Zarządzającego.
Art. 17. 1. Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może zawierać umowy z akredytowanym laboratorium lub innym podmiotem na pobieranie próbek paliwa, jeżeli do ich pobrania potrzebne są specjalistyczne umiejętności lub specjalistyczny sprzęt techniczny.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, próbki są pobierane w obecności inspektora przez pracownika akredytowanego laboratorium lub inny podmiot, z którym zawarto umowę na ich pobranie.
Art. 18. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzeń, sposób pobierania próbek:
1) paliw ciekłych i biopaliw ciekłych,
2) biopaliw ciekłych u rolników,
3) gazu skroplonego (LPG),
4) sprężonego gazu ziemnego (CNG),
5) lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej
– biorąc pod uwagę metody, określone w odpowiednich normach.
Art. 19. 1. Po zakończeniu czynności, o których mowa w art. 16, inspektor sporządza protokół pobrania próbek paliw.
2. Protokół, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) pieczęć urzędową;
2) numer protokołu;
3) oznaczenie przedsiębiorcy lub rolnika, u którego pobrano próbki;
4) numery identyfikacyjne, o których mowa w art. 12 ust. 2 pkt 4;
5) datę pobrania próbek;
6) określenie miejsca pobrania próbek;
7) opis sposobu, w jaki pobrano próbki;
8) informacje o ilości paliwa znajdującego się w zbiornikach lub opakowaniach jednostkowych, z których pobrano próbki;
9) znajdujące się w posiadaniu przedsiębiorcy informacje, dotyczące pochodzenia i jakości badanego paliwa;
10) określenie rodzaju oferowanego paliwa, którego próbki pobrano, oraz ilość pobranego paliwa;
11) imię, nazwisko i stanowisko służbowe inspektora pobierającego próbki;
12) podpisy:
a) kontrolowanego przedsiębiorcy lub rolnika wytwarzającego biopaliwa ciekłe na własny użytek albo ich przedstawicieli,
b) inspektora pobierającego próbki.
3. Protokół, o którym mowa w ust. 1, sporządza się w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje kontrolowany przedsiębiorca lub rolnik wytwarzający biopaliwa ciekłe na własny użytek lub ich przedstawiciel, a drugi egzemplarz inspektor dołącza do akt sprawy.
4. Odmowa podpisania protokołu przez kontrolowanego przedsiębiorcę lub rolnika wytwarzającego biopaliwa ciekłe na własny użytek lub ich przedstawicieli nie stanowi przeszkody dla przekazania do badań pobranych próbek.
Art. 20. Inspektor sporządza także protokół pobrania próbek przeznaczony do użytku wewnętrznego Inspekcji Handlowej, zawierający:
1) numer protokołu, o którym mowa w art. 19 ust. 1;
2) numery identyfikacyjne, o których mowa w art. 12 ust. 2 pkt 4;
3) informacje o oznaczeniu próbek uniemożliwiającym identyfikację przedsiębiorcy, stacji paliwowej, stacji zakładowej, hurtowni lub rolnika wytwarzającego biopaliwa ciekłe na własny użytek, u którego je pobrano, przekazywanych do akredytowanego laboratorium;
4) podpis inspektora pobierającego próbki.
Art. 21. 1. Inspektor niezwłocznie przekazuje pobrane próbki do akredytowanego laboratorium, w warunkach uniemożliwiających zmianę jakości paliwa i jego cech charakterystycznych.
2. Jedna z próbek dostarczonych do akredytowanego laboratorium stanowi próbkę kontrolną, a drugą próbkę przeznacza się do badań.
3. Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej przeprowadza, na wniosek kontrolowanego przedsiębiorcy lub rolnika wytwarzającego biopaliwa ciekłe na własny użytek, badania próbki kontrolnej w akredytowanym laboratorium.
4. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, składa się pisemnie w terminie i na zasadach określonych dla zgłaszania uwag do protokołu kontroli.
Art. 22. 1. W przypadku stwierdzenia, w wyniku kontroli, niewłaściwej jakości paliwa Zarządzający lub Główny Inspektor Inspekcji Handlowej niezwłocznie wyznacza, z zastrzeżeniem ust. 2, przedsiębiorcę, który dostarczył paliwo do przedsiębiorcy, u którego stwierdzono paliwo niewłaściwej jakości, w celu przeprowadzenia kontroli.
2. W przypadku braku stacjonarnego zbiornika paliwa u przedsiębiorcy będącego bezpośrednim dostawcą paliwa do przedsiębiorcy, u którego stwierdzono paliwo niespełniające wymagań jakościowych określonych w ustawie, Inspekcja Handlowa podejmuje czynności kontrolne w celu ustalenia innego przedsiębiorcy, od którego pochodzi zakwestionowane paliwo a posiadającego stacjonarny zbiornik.
Art. 23. 1. Jeżeli przeprowadzone badania wykazały, że paliwo nie spełnia wymagań jakościowych określonych w ustawie, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej zobowiązuje kontrolowanego, w drodze postanowienia, do uiszczenia kwoty stanowiącej równowartość kosztów przeprowadzonych badań. Na postanowienie służy zażalenie.
2. W przypadku, o którym mowa w art. 21 ust. 3, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej pobiera od kontrolowanego zaliczkę w wysokości kosztów badania próbki kontrolnej.
3. Jeżeli badanie próbki kontrolnej nie wykaże naruszenia wymagań jakościowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 2 albo art. 4 ust. 2 albo art. 5 ust. 2 albo art. 6 ust. 3, uznaje się, że badane paliwo spełnia te wymagania. W takim przypadku zwraca się kontrolowanemu zaliczkę, o której mowa w ust. 2.
4. Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej ustala wysokość należności pieniężnej, o której mowa w ust. 1, na podstawie faktury wystawionej przez kierownika akredytowanego laboratorium, w którym wykonano badania próbki.
5. Kontrolowany jest obowiązany, w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia, uiścić należność pieniężną, o której mowa w ust. 1, na rachunek wojewódzkiego inspektoratu Inspekcji Handlowej.
6. Wpływy z tytułu należności, o których mowa w ust. 1, stanowią dochód budżetu państwa.
7. Należności, o których mowa w ust. 1, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Art. 24. 1. Akredytowane laboratoria, które nie są prowadzone przez Inspekcję Handlową, przeprowadzają badania pobranych próbek na podstawie umowy zawartej z Głównym Inspektorem Inspekcji Handlowej, a badania próbek kontrolnych na podstawie umowy zawartej z wojewódzkim inspektorem Inspekcji Handlowej.
2. Umowy, o których mowa w ust. 1, powinny zawierać co najmniej postanowienia dotyczące liczby próbek przekazywanych do badań, terminu wykonania badań, sposobu rozliczeń za wykonane badania, odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy, okresu jej obowiązywania i warunków rozwiązania.
3. Wyniki badań pobranych próbek stosuje się do jakości całej partii paliwa znajdującego się w zbiorniku, z którego pobrano próbki.
Art. 25. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzeń, metody badania jakości:
1) paliw ciekłych,
2) biopaliw ciekłych,
3) gazu skroplonego (LPG),
4) sprężonego gazu ziemnego (CNG),
5) lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej
– biorąc pod uwagę metody, określone w odpowiednich normach w tym zakresie.
Art. 26. 1. Kierownik akredytowanego laboratorium jest obowiązany do przekazania właściwemu wojewódzkiemu inspektorowi Inspekcji Handlowej, niezwłocznie po zakończeniu badań, protokołu zawierającego wyniki badań próbek wraz z ich analizą.
2. Pozostałości po próbkach oraz próbki kontrolne niepoddane badaniom podlegają, na wniosek wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej, komisyjnemu zniszczeniu przez akredytowane laboratorium przeprowadzające badania.
Art. 27. 1. Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej sporządza analizy wyników kontroli jakości paliw na podstawie protokołów, o których mowa w art. 26 ust. 1, a także okresowe sprawozdania i roczne raporty zawierające wyniki badań pobranych próbek.
2. Na podstawie dokumentów, o których mowa w ust. 1, Główny Inspektor Inspekcji Handlowej sporządza i przekazuje Zarządzającemu okresowe sprawozdania i roczne raporty zgodnie z wytycznymi zawartymi w programach kontroli, o których mowa w art. 12 ust. 2 pkt 11.
Art. 28. 1. Zarządzający na podstawie okresowych sprawozdań i rocznych raportów, o których mowa w art. 27 ust. 2, sporządza roczny zbiorczy raport dotyczący jakości paliw ciekłych, biopaliw ciekłych, gazu skroplonego (LPG) oraz sprężonego gazu ziemnego (CNG).
2. Zarządzający sporządza roczny zbiorczy raport dotyczący zawartości siarki w następujących paliwach:
1) lekkim oleju opałowym, na podstawie rocznych raportów, o których mowa w art. 27 ust. 2;
2) ciężkim oleju opałowym, na podstawie rocznego raportu sporządzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, przekazywanego do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku;
3) oleju do silników statków żeglugi śródlądowej, na podstawie rocznego raportu sporządzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, przekazywanego do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku;
4) paliwie żeglugowym, stosowanym w statkach morskich, na podstawie rocznych raportów sporządzonych przez właściwych terytorialnie Dyrektorów Urzędów Morskich, przekazywanych do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zgodnie z odrębnymi przepisami.
3. Zarządzający przedstawia Radzie Ministrów zbiorczy raport, o którym mowa w ust. 1, corocznie do dnia 31 maja następnego roku.
4. Zarządzający dostarcza corocznie Komisji Europejskiej roczny zbiorczy raport, o którym mowa w ust. 2, do dnia 30 czerwca następnego roku.
5. Na podstawie dokumentów, o których mowa w ust. 1, Zarządzający sporządza corocznie dla Komisji Europejskiej zbiorczy raport dotyczący jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych na stacjach paliwowych i stacjach zakładowych i przekazuje go do dnia 30 czerwca następnego roku.
Art. 29. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia:
1) wzór raportu, o którym mowa w art. 28 ust. 1,
2) sposób monitorowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych w celu sporządzenia raportu, o którym mowa w art. 28 ust. 5, a w szczególności:
a) sposób doboru stacji paliwowych i stacji zakładowych, w których będzie dokonywana kontrola, w tym minimalną liczbę tych stacji,
b) okresy monitorowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych,
c) sposób podziału terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do celów monitorowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych,
d) wzór raportu
– uwzględniając konieczność prewencyjnego oddziaływania Systemu oraz niezbędne informacje zawarte w sporządzanych raportach.
Rozdział 3
Przepisy karne
Art. 30. 1. Kto wytwarza, magazynuje lub dokonuje obrotu paliwami niespełniającymi wymagań jakościowych określonych w ustawie, podlega grzywnie od 50 000 zł do 500 000 zł lub karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Tej samej karze podlega ten, kto w stacji zakładowej gromadzi paliwo niespełniające wymagań jakościowych określonych w ustawie.
3. Jeżeli paliwa, o których mowa w ust. 1 lub 2, stanowią mienie znacznej wartości, sprawca podlega grzywnie od 100 000 zł do 1 000 000 zł lub karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
4. W przypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie od 10 000 zł do 25 000 zł.
5. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1-3 działa nieumyślnie, podlega grzywnie od 10 000 zł do 250 000 zł.
Art. 31. Kto, będąc rolnikiem, wytwarza na własny użytek biopaliwo ciekłe niespełniające wymagań jakościowych określonych w ustawie, podlega grzywnie.
Art. 32. 1. Kto, będąc właścicielem lub użytkownikiem wybranej floty, wprowadza do obrotu biopaliwo ciekłe stosowane w tej flocie, podlega grzywnie.
2. Kto, będąc właścicielem lub użytkownikiem wybranej floty, stosuje bez zgłoszenia biopaliwo ciekłe niespełniające wymagań jakościowych, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2, podlega grzywnie.
3. Kto, będąc właścicielem lub użytkownikiem wybranej floty, zaopatruje wybraną flotę w biopaliwo ciekłe z dystrybutora nieoznakowanego w sposób określony w ustawie, podlega grzywnie.
4. Kto wprowadza do obrotu biopaliwa ciekłe, o których mowa w art. 4 ust. 1, przeznaczone do stosowania przez podmioty inne niż właściciel lub użytkownik wybranej floty, podlega grzywnie.
5. Kto, będąc przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu biopaliwami ciekłymi, przeznaczonymi dla wybranych flot, magazynuje to biopaliwo w zbiorniku nieoznakowanym w sposób określony w ustawie, podlega grzywnie.
6. Kto, będąc właścicielem lub użytkownikiem wybranej floty, nie wykonuje obowiązku informowania Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o zmianie danych zawartych w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 9 ust. 1, podlega grzywnie.
Art. 33. 1. Kto stosuje ciężki olej opałowy, niespełniający wymagań jakościowych określonych w ustawie, podlega grzywnie.
2. Kto stosuje olej do silników statków żeglugi śródlądowej, niespełniający wymagań jakościowych określonych w ustawie, podlega grzywnie.
Art. 34. Kto uniemożliwia lub utrudnia inspektorowi przeprowadzenie kontroli lub usuwa paliwo zabezpieczone w wyniku kontroli, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Rozdział 4
Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 35. W ustawie z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 982, z późn. zm.6)) w art. 2 w ust. 1 po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
„2a) kontrola zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym stosowanym w instalacjach energetycznego spalania paliw oraz w oleju do silników statków żeglugi śródlądowej,”.
Rozdział 5
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 36. System Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw Ciekłych i Biopaliw Ciekłych, w rozumieniu ustawy, o której mowa w art. 41, staje się Systemem Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw.
Art. 37. Jeżeli obowiązujące przepisy powołują się na przepisy ustawy uchylanej na podstawie art. 41 albo odsyłają ogólnie do przepisów tej ustawy, stosuje się w tym zakresie właściwe przepisy niniejszej ustawy.
Art. 38. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy, o której mowa w art. 41, zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na podstawie niniejszej ustawy.
Art. 39. Do spraw wszczętych a niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy niniejszej ustawy.
Art. 40. Pierwszy zbiorczy raport dotyczący zawartości siarki, o którym mowa w art. 28 ust. 2, Zarządzający dostarczy Komisji Europejskiej do dnia 30 czerwca 2008 r.
Art. 41. Traci moc ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 34, poz. 293 i Nr 173, poz. 1808).
Art. 42. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.
1) Przepisy niniejszej ustawy wdrażają postanowienia: dyrektywy 98/70/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 1998 r. odnoszącej się do jakości benzyny i olejów napędowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/12/EWG (Dz.Urz. WE L 350 z 28.12.1998, str. 58; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, roz. 13, t. 23, str. 182), dyrektywy 2003/17/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 marca 2003 r. zmieniającej dyrektywę 98/70/WE odnoszącą się do jakości benzyny i olejów napędowych (Dz.Urz. WE L 76 z 22.03.2003, str. 10; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, roz. 13, t. 31, str. 160), dyrektywy Rady 1999/32/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. odnoszącej się do redukcji zawartości siarki w niektórych paliwach ciekłych oraz zmieniającej dyrektywę 93/12/EWG (Dz.Urz. WE L 121 z 11.05.1999, str. 13; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, roz. 13, t. 24, str. 17) oraz dyrektywy 2005/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 2005 r. zmieniającej dyrektywę 1999/32/WE w zakresie zawartości siarki w paliwach żeglugowych (Dz.Urz. UE L 191 z 22.07. 2005, str. 59).
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2777, z 2005 r. Nr 33, poz. 289, Nr 94, poz. 788, Nr 143, poz. 1199, Nr 175, poz. 1460, Nr 177, poz. 1468, Nr 178, poz. 1480, Nr 179, poz. 1485, Nr 180, poz. 1494 i Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 17, poz. 127.
3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 135, poz. 1145, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189, z 2002 r. Nr 166, poz. 1360, z 2003 r. Nr 223, poz. 2220 i Nr 229, poz. 2275, z 2004 r. Nr 34, poz. 293 oraz z 2005 r. Nr 180, poz. 1495.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 109, poz. 925, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1486, Nr 180, poz. 1494 i 1497 oraz z 2006 r Nr 17, poz. 141 i Nr 104, poz. 708 i 711.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 85, poz. 727 i Nr 179, poz. 1484.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271, z 2003 r. Nr 170, poz. 1652, Nr 190, poz. 1865 i Nr 217, poz. 2124, z 2004 r. Nr 121, poz. 1263, Nr 191, poz. 1956, Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2784 oraz z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 113, poz. 954, Nr 163, poz. 1362 i Nr 180, poz. 1495.
Uzasadnienie
Projekt nowej ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw przygotowano w związku z:
1) zakresem wynikającym z przygotowanego równocześnie projektu ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych;
2) potrzebą rozszerzenia systemu monitorowania i kontrolowania na następujące rodzaje paliw:
– paliwa węglowodorowe, tzn. gaz skroplony (LPG – Liquefied Petroleum Gas) i sprężony gaz ziemny (CNG – Compressed Natural Gas), stosowane w transporcie na polskim rynku,
– nowe rodzaje biopaliw ciekłych, określonych w projekcie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, w tym na biopaliwa ciekłe stosowane w tzw. wybranych flotach oraz przez rolników na własny użytek,
– lekkie oleje opałowe;
3) potrzebą przygotowania podstaw prawnych umożliwiających sporządzanie raportu dla Komisji Europejskiej w zakresie zawartości siarki w paliwach objętych zakresem dyrektywy 1999/32/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. odnoszącej się do redukcji zawartości siarki w niektórych paliwach ciekłych oraz zmieniającej dyrektywę 93/12/EWG;
4) koniecznością doprecyzowania zasad działania systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw w celu uszczelnienia obrotu paliwami na rynku oraz poprawy organizacji systemu.
Zgodnie z podanym powyżej wyszczególnieniem rodzajów paliw objętych systemem monitorowania i kontrolowania w art. 1 projektu ustawy określono zakres regulacji i zróżnicowanie celów w odniesieniu do poszczególnych rodzajów paliw.
Wejście w życie nowej ustawy równocześnie spowoduje utratę mocy obecnie obowiązującej ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych.
Rozszerzenie zakresu ustawy o kontrolowanie gazu skroplonego (LPG) jest konsekwencją coraz szerszego stosowania tego rodzaju paliwa na polskim rynku. Zużycie tego paliwa w Polsce z roku na rok wzrasta. W 2005 r. ilość sprzedanego gazu skroplonego (LPG) do napędu samochodów wyniosła 1,7 mln ton, co stanowi prawie 20% wzrost sprzedaży w stosunku do roku poprzedniego i jest rekordem na skalę europejską. Obecnie liczba pojazdów zasilanych tym paliwem wynosi ok. 1,5 mln. Ilość stacji tankowania tego paliwa wynosi ok. 6000.
Sprężony gaz ziemny (CNG) stosowany jest dotychczas w ograniczonym zakresie, jednakże zdecydowano się na uwzględnienie tego paliwa w systemie kontrolowania ze względu na przyszłościowe znaczenie tego alternatywnego paliwa i ochronę przyszłego użytkownika.
W związku z koniecznością wdrożenia przepisów dyrektywy 2003/30/WE z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw i innych paliw odnawialnych i umożliwienia szerszego stosowania biopaliw na polskim rynku oraz aktywizacji zawodowej środowisk rolniczych wprowadzono możliwość stosowania biopaliw ciekłych o zwiększonej zawartości biokomponentów niż powszechnie stosowane w tzw. „wybranych flotach”, definiowanych jako grupy co najmniej 10 pojazdów, ciągników rolniczych lub maszyn nieporuszających się po drogach albo grupy lokomotyw lub statków, wyposażonych w silniki przystosowane do spalania biopaliwa ciekłego, będące własnością lub użytkowane przez osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Użytkownicy wybranych flot mogą w nich stosować biopaliwa ciekłe spełniające jedynie wymagania ze względu na ochronę środowiska, tzn. o wymaganiach łagodniejszych niż biopaliwa ciekłe dopuszczone do powszechnego stosowania. Pominięto kwestię wpływu biopaliw ciekłych na silniki pojazdów i maszyn, zakładając, że są one dostosowane do tego typu paliwa. Stosowanie biopaliw w wybranych flotach wymagać będzie spełnienia warunków określonych w projekcie przedmiotowej ustawy, co wiązać się będzie również z niewprowadzaniem tego biopaliwa ciekłego do powszechnego obrotu.
Dodatkowo w systemie monitorowania i kontrolowania uwzględniono jakość biopaliw ciekłych, wytwarzanych przez rolników na własny użytek. Szczegółowe regulacje dotyczące możliwości i zakresu wytwarzania biopaliw ciekłych na własny użytek zawarte są w projekcie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Zgodnie z przepisami tego projektu rejestr rolników prowadzi Prezes Agencji Rynku Rolnego, przekazując Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dane niezbędne do realizowania przez Zarządzającego Systemem swoich zadań.
Projekt przedmiotowej ustawy uwzględnia monitorowanie i kontrolowanie zawartości siarki w lekkich olejach opałowych, stosowanych w instalacjach energetycznego spalania paliw, zgodnie z wymogiem określonym w dyrektywie 1999/32/WE. Paliwo to, ze względu na swoją specyfikę, objęte będzie funkcjonującym obecnie systemem monitorowania i kontrolowania. Paliwo to jest zużywane w ilości ok. 2800 tys. ton rocznie i w 2005 r. ok. 140 przedsiębiorstw zajmowało się wytwarzaniem lub wprowadzaniem do obrotu tego paliwa.
Projekt ustawy przewiduje przygotowanie podstaw prawnych do opracowania przez Zarządzającego Systemem zbiorczego raportu dla Komisji Europejskiej, dotyczącego zawartości siarki we wszystkich paliwach objętych zakresem dyrektywy 1999/32/WE. Uwzględniać on będzie dane dotyczące zawartości siarki w:
– lekkich olejach opałowych, będące rezultatem kontroli prowadzonych przez Inspekcję Handlową,
– ciężkich olejach opałowych oraz olejach dla silników statków żeglugi śródlądowej, dostarczone przez Inspekcję Ochrony Środowiska,
– paliwach żeglugowych, stosowanych w statkach morskich, dostarczone przez Dyrektorów Urzędów Morskich.
Ze względu na specyfikę ciężkich olejów opałowych oraz oleju dla silników statków żeglugi śródlądowej, kontrola zawartości siarki w tych paliwach prowadzona będzie przez Inspekcję Ochrony Środowiska, na mocy zmian dokonanych w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 982, z późn. zm.). Kontrola zawartości siarki w paliwach żeglugowych stosowanych w statkach morskich prowadzona będzie przez Dyrektorów Urzędów Morskich w wyniku dokonywanej obecnie zmiany ustawy z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (Dz. U. Nr 47, poz. 243).
Projekt ustawy zawiera upoważnienia dla ministra właściwego do spraw gospodarki do określenia, w drodze rozporządzeń, wymagań jakościowych, metod badań oraz sposobu pobierania próbek paliw objętych kontrolowaniem jakości.
Ogólne zasady systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw pozostają niezmienione w stosunku do ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 34, poz. 293 i Nr 173, poz. 1808). Funkcję Zrządzającego Systemem pełni Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, któremu podlega Inspekcja Handlowa, wykonująca kontrole jakości paliw przez pobieranie próbek paliw, badanie dokumentów dotyczących paliwa pobieranego do badań oraz dostarczanie próbek do laboratorium.
Projekt przedmiotowej ustawy zawiera również szereg zmian, będących rezultatem doświadczeń dotychczasowego, trzyletniego stosowania systemu, uwag zgłoszonych w trakcie prowadzonych konsultacji oraz uzgodnień. Wprowadzone zmiany mają na celu uszczelnienia systemu kontroli i jego sprawniejsze funkcjonowanie.
Rozszerzony zostaje zakres systemu monitorowania i kontrolowania, przez wprowadzenie kontrolowania producentów, w zakresie paliw przechowywanych w celu wprowadzenia do obrotu oraz przedsiębiorców magazynujących paliwa. Kontrolowanie jakości paliw prowadzone będzie również w obiektach zlokalizowanych na terenach zamkniętych, w rozumieniu ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086, z późn. zm.), wyłączonych spod kontroli w aktualnej ustawie.
W art. 2 ust. 1 pkt 19 projektu przedmiotowej ustawy wprowadzono wymóg niezależności akredytowanego laboratorium, przeprowadzającego badanie próbki od przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub obrotu paliwami. W opinii Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, określony w dotychczas obowiązującej ustawie o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych sposób zabezpieczania próbek z paliwem i ich oznakowanie nie był wystarczający dla zapewnienia bezstronności podczas wykonywania badań przez laboratoria. Istniała wówczas możliwość stwierdzenia podczas takiego badania źródła pochodzenia paliwa. Wprowadzony nowy przepis wyklucza sytuację, w której próbka paliwa badana będzie przez laboratorium powiązane z konkurencyjnym przedsiębiorcą.
W art. 14 ust. 3 projektu ustawy wprowadzono przepis wyłączający przeprowadzanie kontroli polegającej na pobieraniu próbek i badaniu dokumentów dotyczących pochodzenia i jakości badanego paliwa z zasad dokonywania kontroli uregulowanych w art. 79, 80 i 82 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą sdg.
Wprowadzenie tej zmiany jest niezbędne z uwagi na szczególny charakter kontroli w zakresie jakości paliw, związany z koniecznością przeciwdziałania występującym na dużą skalę praktykom fałszowania paliw. Uniemożliwienie przeprowadzania szybkiej kontroli jakości paliw, w sytuacji równocześnie odbywającej się kontroli przedsiębiorcy przez inny organ kontrolujący, mogłoby prowadzić do wykorzystywania tego faktu do wprowadzania do obrotu paliwa niewłaściwej jakości.
Niezbędne jest również posiadanie przez kontrolerów stałych upoważnień do przeprowadzania kontroli z uwagi na konieczność zachowania poufności miejsca i terminu kontroli. Konieczne jest też badanie w trakcie kontroli dokumentów związanych z pochodzeniem pobieranego do badań paliwa, umożliwiającego dalsze działania w celu określenia miejsca ewentualnego fałszowania paliwa.
W opinii UOKiK i GIIH wyłączenie stosowania w kontroli jakości paliw art. 79 i 80 ustawy sdg jest niezbędne z punktu widzenia efektywnego funkcjonowania systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Przepisy art. 79 i 80 ustawy sdg nakładają na organ kontroli obowiązek doręczenia kontrolowanemu przedsiębiorcy upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz dokonywania czynności kontrolnych w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej. Z praktyki jednak wiadomo, że występują często sytuacje, gdy przedsiębiorca jest nieobecny w kontrolowanej stacji paliw i nie wyznaczył osoby upoważnionej do reprezentowania go w trakcie kontroli. W takich przypadkach nie może być spełniony obowiązek doręczenia upoważnienia, czego konsekwencją jest odstąpienie od przeprowadzenia kontroli. Pociąga to za sobą straty ekonomiczne i dezorganizację kontroli. W efekcie zachodzi potrzeba skierowania ekip kontrolnych w inne miejsce oraz typowania do kontroli dodatkowych stacji. Zważywszy, że kontrola jakości paliw ma szczególny charakter, związany z koniecznością przeciwdziałania występującym na dużą skalę praktykom fałszowania paliw, niezbędne jest zagwarantowanie jej przeprowadzenia na każdej wylosowanej stacji.
W art. 17 przedmiotowego projektu ustawy przewidziano możliwość przeprowadzenia kontroli przez inspektorów Inspekcji Handlowej z udziałem pracownika akredytowanego laboratorium lub innego podmiotu, z którym zawarto umowę, dysponującym specjalistycznymi umiejętnościami i odpowiednim sprzętem technicznym, niebędącym w posiadaniu Inspekcji Handlowej.
Przedmiotowy projekt ustawy przewiduje, w przypadku stwierdzenia u kontrolowanego niewłaściwej jakości paliwa, prowadzenie czynności kontrolnych u następnych przedsiębiorców, będących dostawcami paliwa do kontrolowanego przedsiębiorcy, w celu określenia winnego wprowadzenia do obrotu paliwa niewłaściwej jakości.
Jako doprecyzowanie przepisu ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych wprowadzono w art. 23 projektu ustawy przepisy dotyczące formy egzekwowania przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej zwrotu kosztów badania próbki paliwa w przypadku stwierdzenia jej niewłaściwej jakości.
Dla zwiększenia skuteczności egzekwowania wymogów jakościowych paliw wprowadzono w przepisach karnych dolny wymiar wysokości kary grzywny.
W przepisach przejściowych i końcowych zawarto przepis, że przepisy wykonawcze wydane na podstawie niniejszej ustawy zachowują moc do czasu wydania w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na podstawie niniejszej ustawy. Dotyczy to rozporządzeń określających wymagania jakościowe dla paliw ciekłych i biopaliw ciekłych, metod badania, sposobu pobierania próbek, sposobu monitorowania stacji paliwowych i stacji zakładowych oraz wzorów raportów. Nie zachodzą żadne sprzeczności ani niespójności między przepisami utrzymywanymi w mocy a nową regulacją. Natomiast opóźnienie w wydaniu któregokolwiek z nich, w przypadku określenia terminu ich wydania, może skutkować zablokowaniem działania systemu.
Projekt przedmiotowej ustawy poddany zostanie notyfikacji, zgodnie z procedurą określoną w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z późn. zm.).
Rozszerzenie zakresu kontroli na inne paliwa oraz zwiększenie ilości kontrolowanych podmiotów wiąże się z dodatkowymi obowiązkami i kosztami, zarówno dla Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jak i Inspekcji Handlowej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska.
Zadania w komórce organizacyjnej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zajmującej się kontrolą jakości paliw, będą polegały między innymi na przygotowaniu założeń monitorowania jakości nowych gatunków paliwa w aspekcie działającego już systemu, gromadzeniu danych uzyskanych z kontroli, przygotowywaniu analiz w tym zakresie oraz dokonywaniu dodatkowych kontroli, w tym również związanych z kontrolą jakości biopaliw stosowanych w wybranych flotach i wytwarzanych przez rolników na własny użytek. Zadania zostaną rozszerzone o sporządzanie raportów dla Komisji Europejskiej (oprócz corocznie sporządzanego raportu o jakości paliw) dotyczących zawartości siarki w paliwach, o których mowa w dyrektywie 1999/32/WE. Konieczne będzie również rozszerzenie zakresu istniejącego systemu informatycznego, który jest wykorzystywany na potrzeby monitorowania i kontrolowania jakości paliw. System ten obejmuje między innymi bazy danych podmiotów, które podlegają kontroli Inspekcji Handlowej, i jest wyłączony z pozostałych zasobów informatycznych UOKiK.
Koszty kontroli ponoszone przez Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej określone zostały przy założeniu, że kontrola jakości gazu skroplonego (LPG) dokonywana będzie przez pobranie rocznie 1000 próbek gazu. Pozwoli to na objęcie kontrolą ok. 17% funkcjonujących stacji oferujących to paliwo. Szacunkowy koszt tych badań gazu skroplonego (LPG) wyniesie około 600 000 zł.
W celu przeprowadzenia kontroli gazu skroplonego (LPG) należy ponadto dokonać zakupu specjalnych pojemników do pobierania próbek gazu skroplonego (LPG). Szacuje się, że koszt zakupu takich pojemników wyniesie około 500 000 zł.
Przewidywane koszty realizacji przedmiotowej ustawy w ciągu jednego roku kalendarzowego, w zakresie zwiększonym w stosunku do zakresu wynikającego z ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r., będzie wynosił ok. 6,0 mln zł.
Poniżej przedstawiono szczegółową wycenę kosztów realizacji ustawy przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Inspekcję Handlową oraz Inspekcję Ochrony Środowiska:
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów – 60 000 zł, w tym:
rozszerzenie zakresu działania systemu informatycznego w UOKiK: 60 000,00 zł.
Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej (I+II) – 2 610 000 zł, w tym:
I. Koszty kontroli ponoszone przez Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej –
2 560 000 zł:1. Kontrola jakości gazu skroplonego (LPG) 1 100 000,00 zł, w tym:
– pobranie i kontrola 1000 próbek 600 000,00 zł,
– koszt jednorazowego zakupu 100 pojemników 500 000,00 zł.
(Przyjęto założenie wstępnej oceny jakości pobranych próbek w przewoźnym laboratorium zamontowanym na samochodzie i pobieranie do badań w laboratorium stacjonarnym jedynie próbek ocenionych wstępnie jako niespełniające wymagań jakościowych. W takim przypadku jedynie część z 1000 próbek byłaby badana w laboratorium stacjonarnym).
2. Kontrola jakości biopaliw ciekłych, w tym również stosowanych w wybranych flotach pojazdów oraz wytwarzanych przez rolników na własny użytek.
Szacuje się, że pobranych zostanie ok. 450 próbek biopaliw ciekłych (w tym od rolników wytwarzających biopaliwa ciekłe na własny użytek) oraz ok. 500 próbek biopaliw ciekłych zawierających 20% estrów lub więcej (w przypadku wybranych flot). Szacunkowy koszt badania estrów metylowych wyniesie ok. 900 000,00 zł, przy zakładanym minimalnym koszcie badania w wysokości ok. 2 000,00 zł. W przypadku olejów napędowych z dodatkiem biokomponentu koszt ten wyniesie 560 000,00 zł.
II. Koszty związane z transportem, delegacjami pracowników itp. – 50 000 zł.
Wojewódzkie inspektoraty Inspekcji Handlowej – 230 000 zł.
Koszty związane z transportem, delegacjami pracowników itp.: 230 000 zł.
W powyższym oszacowaniu kosztów nie uwzględniono kosztów związanych z kontrolowaniem producentów oraz przedsiębiorców magazynujących paliwa, z uwagi na ich niewielką liczbę w stosunku do liczby innych kontrolowanych grup podmiotów.
Koszty wdrożenia przepisów ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw w zakresie kontroli zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym i oleju do silników statków żeglugi śródlądowej przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska:
wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska – 3 145 500 zł, w tym:
analiza próbek paliwa 3 145 500 zł, w tym:
– ok. 100 000 zł (szacując ok. 200 kontroli – pobranych próbek, koszt badania jednej próbki w akredytowanym laboratorium wioś: ok. 500 zł),
– sprzęt do poboru próbek paliwa – ok. 20 000 zł,
– aparatura analityczna – ok. 3 000 000 zł,
– koszty specjalistycznego szkolenia pracowników: 17 x 1 500 zł + 25 500 zł.
Ogółem przewidywane koszty wdrożenia ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw w zakresie rozszerzonym w stosunku do zakresu ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. wyniosą rocznie 6 045 500 zł, w tym:
– UOKiK – 60 000 zł,
– GIIH – 2 610 000 zł,
– wojewódzkie inspektoraty IH – 230 000 zł,
– wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska – 3 145 500 zł.