USTAWA
z dnia ................ 2009 r.
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych
Art. 1
W ustawie z dnia z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.)
1) w art. 2 dodaje się punkt 5 w brzmieniu:
„5) Świadczenie z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.).”;
2) Art. 5. otrzymuje brzmienie:
„1. Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 757,00 zł.
2. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 876,00 zł.”.
3) po art. 15 c dodaje się Rozdział 2b w brzmieniu:
„Rozdział 2b
Świadczenie z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27 f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.)
Art. 15 d
1. Świadczenie z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przysługuje:
1) rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) w przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich, u którego dzieci faktycznie zamieszkują,
4) jeżeli przez część roku podatkowego dzieci faktycznie zamieszkują u każdego z rodziców, o których mowa w pkt. 3, odliczenie przysługuje każdemu z nich, w tym przypadku kwota odliczenia stanowi iloczyn liczby miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 kwoty, odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.).
2. Świadczenie przysługuje w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy maksymalną kwotą odliczenia, o którym mowa w art. 27 f ust. 2 lub ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a kwotą faktycznie odliczoną z tego tytułu przez podatnika.
3. Jeżeli świadczeniobiorca nie jest płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych otrzymuje świadczenie w wysokości kwoty odliczenia, o której mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
4. Świadczenie wypłacane jest raz w roku, we wrześniu.
Art. 15 e
1. Świadczenie wypłacane jest na wniosek osoby uprawnionej.
2. Do wniosku należy dołączyć odpowiednio:
1) zaświadczenie wydane przez właściwy urząd skarbowy, zawierające informacje o kwocie dokonanego odliczenia, o którym mowa w art. 27 f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub o niedokonaniu takiego odliczenia
2) inne zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych, w tym:
a) dokument stwierdzający wiek dziecka lub dzieci,
b) prawomocny wyrok sądu rodzinnego stwierdzający przysposobienie lub zaświadczenie sądu rodzinnego lub ośrodka adopcyjno-opiekuńczego o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie o przysposobienie dziecka,
c) prawomocny wyrok sądu rodzinnego orzekający rozwód lub separację,
d) orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
e) zaświadczenie o uczęszczaniu dziecka do szkoły lub szkoły wyższej
3) w przypadku osób nie będących płatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych – zaświadczenie z urzędu skarbowego.
3. Wniosek o wypłatę świadczenia składa się w terminie do 31 sierpnia każdego roku.
4. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania.
5. Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także sposób ustalania uprawnienia do tego świadczenia i wzory:
1) wniosków o ustalenie prawa do świadczeń z tytułu niemożności wykorzystania pełnego lub częściowego odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
2) zaświadczenia z urzędu skarbowego, o którym mowa w ust. 2 pkt 1,
kierując się koniecznością zapewnienia stosownej dokumentacji niezbędnej do sprawnej realizacji świadczeń z tytułu niemożności wykorzystania pełnego lub częściowego odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”.
4) w art. 17:
a) ust 3. otrzymuje brzmienie:
„3. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w wysokości 631,00 zł miesięcznie.”;
b) ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;
2) osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, o której mowa w ust. 2c, albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;
3) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko;
4)osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, albo do świadczenia pielęgnacyjnego na to lub na inne dziecko w rodzinie;
5) na osobę wymagającą opieki członek rodziny jest uprawniony za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.”.
5) Po art. 18 dodaje się art. 18a w brzmieniu:
„Art. 18a. Od 2010 r. kwoty, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokości świadczeń rodzinnych podlegają corocznej waloryzacji o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym od 1 marca.
6) Po art. 19 dodaje się art. 19a w brzmieniu:
„Art. 19a. Od 2010 r. wysokość kwot, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokość świadczeń rodzinnych ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 lutego każdego roku.
7) Po art. 71 dodaje się art. 71a w brzmieniu:
„71a. Od 1 stycznia 2010 uchyla się art. 18 i art. 19 ustawy.”.
Art. 2
Ustawa wchodzi w życie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
Obecnie obowiązujące zasady przyznawania prawa do świadczeń wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych, szczególnie bardzo niski, nie zmieniany próg dochodowy oraz niskie kwoty zasiłków powodują, że ustawa nie spełnia swojej roli, gdyż daje prawo do jedynie symbolicznej pomocy rodzinie. Dlatego wnioskodawcy uznali za niezbędne zaproponowanie zmian, mających na celu zwiększenie pomocy finansowej rodzinom wymagającym wsparcia. Jest to tym bardziej potrzebne w dobie pogarszającej się sytuacji materialnej wielu rodzin w dobie kryzysu gospodarczego. Często pomoc państwa udzielana w oparciu o ustawę o świadczeniach rodzinnych i ustawę o pomocy społecznej, stanowić będzie jedyne źródło dochodu i musi ono gwarantować szanse egzystencji. Uważamy, że zaproponowane zmiany mogą wpłynąć znacząco na zmniejszenie skali ubóstwa wśród dzieci.
Pierwsza z proponowanych zmian polega na podwyższeniu progu dochodowego, uprawniającego do świadczeń rodzinnych. Wnioskodawcy proponują, aby kwoty te zwiększyć odpowiednio z 504 zł do 757 zł na osobę w rodzinie. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności kwoty te rosną z obecnych 583 zł do 876 zł na osobę w rodzinie. Kwoty uprawniające do świadczeń rodzinnych nie zmieniły się od początku funkcjonowania ustawy, tj. od 2005 r. Wnioskodawcy są zdania, że w sytuacji zwiększających się kosztów utrzymania i jednoczesnego wzrostu wynagrodzeń sytuacja ta doprowadza do wyrzucania z systemu pomocy coraz większej grupy osób potrzebujących, mimo, że ich sytuacja materialna nie ulega rzeczywistej poprawie. Zaproponowany wzrost kwoty progu dochodowego jest proporcjonalny do mającego w tym czasie wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2005 r. było to 849 zł, natomiast w 2009 r. jest to 1276 zł).
Kolejna zmiana dotyczy art. 17 ust 3. i polega na zwiększeniu kwoty świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Obowiązująca obecnie kwota nie była zwiększana od początku funkcjonowania ustawy o świadczeniach rodzinnych. Jest to świadczenie szczególnie ważne dla dobrego funkcjonowania systemu, tym bardziej, że wiąże się z wyjątkowym poświęceniem i praktycznie całodobową opieką. Zaproponowana zmiana kwoty z 420 do 631 zł jest proporcjonalna do wzrostu kwoty minimalnego wynagrodzenia w latach 2005-2009. Tak skonstruowana zmiana wynika z faktu, że świadczenie to wynika z rezygnacji z pracy zarobkowej.
Kolejna zmiana dotyczy wykreślenia z ustawy lit a, punktu 2) w ustępie 5 art. 17. Zgodnie z obowiązującymi przepisami świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje na osobę z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, jeżeli pozostaje ona w związku małżeńskim. Jest to zapis, który pozbawia osoby sprawujące opiekę prawa do świadczeń pielęgnacyjnych w sytuacji gdy obydwoje z małżonków wymagają opieki osoby trzeciej, ze względu na podeszły wiek i całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji. Ponadto zapis ten pozbawiony jest logiki, gdyż rozwód małżonków i dalsze życie we wspólnym gospodarstwie domowych, dają prawo do świadczeń pielęgnacyjnych i eliminują ten negatywny, ustawowy warunek. A o omijanie prawa nikomu chyba nie chodzi. Wnioskodawcy proponują wykreślenie zapisu uniemożliwiającego uprawnienie do świadczeń osobom żyjącym w związku małżeńskim.
Kolejne dwie zmiany dotyczą dodania do treści ustawy art. 18a i 19a, i polega na wprowadzeniu od 2010 r. corocznej waloryzacji świadczeń rodzinnych o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym. Wnioskodawcy zakładają, że Prezes Rady Ministrów będzie miał obowiązek wskazania wysokości kwot, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokość świadczeń rodzinnych i ogłaszania ich w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 lutego każdego roku.
W związku z tym, że w roku bieżącym ma mieć miejsce weryfikacja świadczeń rodzinnych, chcemy, aby była ona przeprowadzona w odniesieniu do poszczególnych dodatków w ramach obowiązujących obecnie przepisów. Jednak fakt, że weryfikacja przeprowadzona jest raz na trzy lata, skłania nas do zmiany tych zasad i wprowadzenie weryfikacji opartej na waloryzacji wynikającej ze wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym. Takie rozwiązanie zapobiegnie drastycznemu spadkowi realnej wartości pomocy otrzymywanej przez świadczeniobiorców.
Posłowie wnioskodawcy chcą również wyrównać oczywistą niesprawiedliwość i umożliwić osobom, które dziś nie mogą skorzystać z ulgi podatkowej z tytułu wychowania dziecka, otrzymanie specjalnego świadczenia, wypłacanego przez gminę, a finansowanego z budżetu państwa poprzez dotację celową. Świadczenie wypłacane będzie raz w roku, we wrześniu na wniosek osoby uprawnionej. Jest to podyktowane kwietniowym terminem rozliczeń podatkowych oraz koniecznością pozostawienia czasu na konieczne procedury związane z występowaniem o świadczenia. Zakładamy, ze świadczenie będzie przysługiwało w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy maksymalną kwotą odliczenia, o którym mowa w art. 27 f ust 2 lub ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a kwotą faktycznie odliczoną z tego tytułu przez podatnika. Jeżeli świadczeniobiorca nie jest płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych będzie otrzymywał świadczenie w wysokości pełnej kwoty odliczenia, o której mowa w art. 27 f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W związku z przyjęciem tego rozwiązania konieczne będzie wydanie rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów. Będzie ono regulowało sposób i tryb postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także sposób ustalania faktu posiadania uprawnienia do tego świadczenia oraz wzory wniosków i zaświadczeń.
Koszty proponowanych zmian wnioskodawcy szacują w oparciu o założenie, że podwyższenie kwoty uprawniającej do zasiłku rodzinnego - a właściwie jej urealnienie po kilku latach, - sprawi, iż liczba świadczeniobiorców zwiększy się do poziomu z 2005 r. (z ok. 3,7 mln obecnie do ok. 5,1 mln osób). Szacujemy, że koszt tych zmian zamknie się w granicach 800 mln zł (biorąc również pod uwagę zwiększenie kwoty świadczenia pielęgnacyjnego, określonego w art. 17 ust. oraz ograniczenie wyłączeń określonych w art. 5. ustawy). Projektowane przepisy odnoszące się do dodatku z tytułu niemożności skorzystania z ulgi na dzieci spowodują dodatkowe wydatki z budżetu państwa w wysokości ok. 4 mld zł. Wszystkie proponowane zmiany wiążą się z kosztami w wysokości 4,8 mld zł. rocznie. Wydatki te należy pokryć z budżetu państwa.
Przedłożony projekt ustawy nie był poddany konsultacjom społecznym w rozumieniu art. 34 ust 3 Regulaminu Sejmu RP.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.